DOC - Europa EU

advertisement
MEMO/05/387
Bruksela, 20 października 2005 r.
Przyjęcie przez UNESCO Konwencji w sprawie
różnorodności kulturowej
Konferencja Generalna UNESCO przyjęła w dniu 20 października 2005 r.
Konwencję w sprawie ochrony i promowania różnorodności form ekspresji
kulturalnej. Konwencja ta, wspólnie wynegocjowana przez Komisję
Europejską w imieniu Wspólnoty i Prezydencję Rady UE w imieniu Państw
Członkowskich, ma bezprecedensowy charakter w historii stosunków
międzynarodowych.
Stanowi
ona
przypieczętowanie
porozumienia
osiągniętego po raz pierwszy przez wspólnotę międzynarodową w
odniesieniu do szeregu głównych zasad i pojęć dotyczących różnorodności
kulturowej. Dokument ten stanowi fundament nowego filaru światowego
zarządzania w dziedzinie kultury.
1. Jaki jest zakres dokumentu przyjętego przez UNESCO?
Konwencja UNESCO zatwierdza reguły, zasady i wspólne punkty odniesienia w
zakresie różnorodności kulturowej na poziomie światowym. Po raz pierwszy
wspólnota międzynarodowa osiągnęła tego rodzaju porozumienie w kwestiach
związanych z różnorodnością kulturową.
Dokument ten przyczynia się do uznania roli i zasadności polityk publicznych w
ochronie i promowaniu różnorodności kulturowej, uznania znaczenia
współpracy międzynarodowej i promowania takiej współpracy, by stawić czoła
sytuacjom zagrożenia kulturowego, w szczególności w przypadku państw
rozwijających się, a także do opracowania odpowiedniego współdziałania z
innymi międzynarodowymi instrumentami, które pozwoli na skuteczne
wdrożenie Konwencji.
Konwencja stanowi ponadto nową platformę, pozwalającą na poruszanie kwestii
związanych z kulturą w szerszym kontekście zrównoważonego rozwoju.
2. Unia Europejska i różnorodność kulturowa: w jaki sposób Wspólnota
przyczynia się do przestrzegania zasady różnorodności kulturowej?
Ochrona i promowanie różnorodności kulturowej należą do podstawowych zasad
Wspólnoty Europejskiej. Są one zapisane w art. 151 Traktatu oraz w art. 22 ust. 3
Karty Podstawowych Praw Unii Europejskiej.
W Unii Europejskiej art. 151 Traktatu, który umożliwił rozwój działań w dziedzinie
kultury, m.in. poprzez program Kultura 2000, wymaga również uwzględnienia
aspektu kulturowego w innych politykach wspólnotowych, np. w polityce
przemysłowej w przypadku programu MEDIA Plus oraz w ramach wspólnego rynku
(swobodny przepływ usług) w przypadku dyrektywy „Telewizja bez granic”.
Zasada ta ma również zastosowanie do zewnętrznego wymiaru działań
wspólnotowych, a art. 151 wymaga od Wspólnoty i jej Państw Członkowskich
promowania tego modelu w stosunkach międzynarodowych, jako wkładu do
porządku światowego opartego na zrównoważonym rozwoju, pokojowym
współistnieniu i dialogu między kulturami.
Wspólnota opracowała zatem ambitną politykę na rzecz rozwoju, zawierającą aspekt
kulturowy, we współpracy z niektórymi regionami świata, w szczególności krajami
Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP), a także krajami śródziemnomorskimi oraz innymi
krajami sąsiadującymi z UE. W tym kontekście działania podejmowane przez
Wspólnotę wspierają i realizują niektóre z celów zatwierdzonych w przyjętej
Konwencji, np. trwały rozwój lokalnego przemysłu kulturowego, poprawa przepływu
dzieł kultury na poziomie globalnym, w szczególności rozpowszechniania dzieł
pochodzących z krajów rozwijających się.
3. Kto negocjował tę Konwencję w imieniu Unii Europejskiej?
Wspólnota Europejska, za pośrednictwem Komisji Europejskiej i na mocy
przyznanego przez Radę w listopadzie 2004 r. mandatu, uczestniczyła w całym
procesie negocjacji w UNESCO obok Państw Członkowskich, reprezentowanych
przez urzędującą prezydencję Rady (trzy kolejne prezydencje: Niderlandów,
Luksemburga i Zjednoczonego Królestwa). Jest to zwyczajny tryb postępowania w
przypadkach,
w
których
zakres
kompetencji,
będący
przedmiotem
międzynarodowych negocjacji, jest podzielony między Wspólnotę i jej Państwa
Członkowskie. Wspólne stanowiska wyrażane – w zależności od dziedziny – przez
Komisję lub Prezydencję były w pełni koordynowane przez cały okres trwania
negocjacji.
Był to precedens dla Wspólnoty Europejskiej, gdyż nigdy wcześniej nie brała ona
udziału w negocjacjach w UNESCO dotyczących aktu normatywanego.
Mówiąc jednym głosem, Unia Europejska po raz pierwszy mogła działać jako jeden z
głównych graczy w negocjacjach w UNESCO.
Parlament Europejski, a w szczególności jago komisja ds. Kultury, z uwagą śledził te
negocjacje i wspierał działania Wspólnoty w trakcie całego procesu negocjacyjnego.
4. W jakim sensie dokument ten stanowi nowy filar światowego zarządzania?
Konwencja UNESCO pozwala na wypełnienie luki prawnej w światowym
zarządzaniu poprzez ustanowienie szeregu praw i obowiązków zarówno na
poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, w celu ochrony i promowania
różnorodności kulturowej. Instrument ten powinien odegrać w zakresie
różnorodności kulturowej porównywalną rolę i na tym samym poziomie
normatywnym, co – w ich odpowiednich dziedzinach – konwencje Światowej
Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), porozumienia Światowej Organizacji
Handlu (WTO), Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Wielostronne Umowy w
sprawach Środowiska.
Konwencja UNESCO stanowi platformę dla debaty i wymian w zakresie
różnorodności kulturowej na poziomie światowym: umożliwi ona precyzyjną
obserwację i monitorowanie rzeczywistej sytuacji różnorodności kulturowej na
świecie, jak również wymianę poglądów, informacji i dobrych praktyk między
uczestniczącymi Stronami. Będzie również miejscem koordynacji i konsultacji Stron
w celu promowania celów konwencji na innych forach międzynarodowych oraz
wzmocnienia współpracy międzynarodowej.
2
Głównym celem konwencji jest sprawienie, by różnorodność kulturowa
uwzględniana była w procesie tworzenia innych polityk, przy jednoczesnym
zapewnieniu odpowiedniego dostępu zarówno do kultur lokalnych, jak i innych kultur
świata. W związku z powyższym konwencja UNESCO stanowi z punktu widzenia
Komisji transpozycję zasad wspólnotowych na poziomie międzynarodowym, w
szczególności artykułu 151 ust. 4 Traktatu, zgodnie z którym Wspólnota
uwzględnia aspekty kulturalne w swoim działaniu na podstawie innych postanowień
Traktatu.
5. Czy Konwencja ta podważa zobowiązania podjęte przez Wspólnotę i
Państwa Członkowskie w ramach Światowej Organizacji Handlu? Jakie są
relacje między postanowieniami tego dokumentu a zobowiązaniami w
ramach WTO?
Konwencja nie podważa zobowiązań podjętych w ramach WTO. Nie jest ani celem
ani skutkiem Konwencji wyodrębnienie lub wyłączenie z porozumień WTO
dóbr i usług z zakresu kultury. Konwencja uznaje specyficzny charakter tych dóbr i
usług oraz uznaje za zasadne prowadzenie polityki w dziedzinie kultury zarówno na
poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.
Konwencja ta nie jest podporządkowana innym traktatom; ma ona tę samą wagę, co
np. porozumienia WTO. Nie pozostaje ona w sprzeczności z innymi traktatami
międzynarodowymi, przeciwnie, ma względem nich uzupełniający charakter.
Konwencja UNESCO nie zmieni porozumień WTO (skądinąd nie byłoby to możliwe,
jako że wyłącznie członkom tej organizacji przysługuje takie prawo, zgodnie z
odpowiednimi procedurami), jednak będzie zobowiązywała Strony do uwzględnienia
celów różnorodności kulturowej oraz postanowień Konwencji przy stosowaniu oraz
interpretowaniu ich zobowiązań handlowych, a także przy negocjowaniu porozumień
w zakresie handlu. Konwencja stanowi więc znaczny krok naprzód w zakresie
ochrony
i
promowania
różnorodności
kulturowej
na
poziomie
międzynarodowym, w tym w ramach rokowań handlowych.
Żaden zapis Konwencji nie przesądza o stanowiskach zajmowanych przez Strony na
forach międzynarodowych zajmujących się sprawami handlowymi. Ze swojej strony
Wspólnota i Państwa Członkowskie mają jasne stanowisko na forum WTO w
sprawie usług kulturowych i audiowizualnych, w celu zachowania możliwość
utrzymania i rozwijania polityk w tych dziedzinach. W ramach rundy negocjacyjnej
z Doha, Komisja zaznaczyła, że nie przedstawi żadnego wniosku ani
propozycji dotyczących zobowiązań handlowych w zakresie usług
audiowizualnych i kulturowych.
6. Jakie są następne etapy?
Następny etap to wprowadzenie w życie Konwencji; w tym celu należy rozpocząć
proces jej ratyfikacji, w szczególności przez Wspólnotę i jej Państwa
Członkowskie.
Jeżeli chodzi o ratyfikację przez Wspólnotę – której Konwencja przyznaje możliwość
stania się Umawiającą się Stroną – Komisja planuje przyjąć na jesieni br. wniosek
w sprawie decyzji Rady, mający na celu przeprowadzenie tej ratyfikacji.
Zapoczątkowując proces wprowadzenia w życie Konwencji UNESCO, Wspólnota i
Państwa Członkowskie wyślą jasny sygnał swojego zobowiązania na rzecz
różnorodności kulturowej, potwierdzający ich mocne zaangażowanie w proces
negocjacji i ich wolę współpracy ze wszystkimi partnerami w celu promowania tej
zasady na arenie międzynarodowej.
Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie:
http://europa.eu.int/comm/culture/portal/action/diversity/unesco_en.htm
3
Download