program ochrony *rodowiska dla miasta i gminy glinojeck
advertisement
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY GLINOJECK NA LATA 2015-2018 Z PERSPEKTYWĄ DO 2022 ROKU PROJEKT Glinojeck, 2015 Na zlecenie Urzędu Miasta i Gminy Glinojeck Program został opracowany przez: Autor: dr inż. Agnieszka Klimek -Mazurkiewicz str. 1 Spis treści 1. 2. 3. 4. 5. Spis tabel: ........................................................................................................ 3 Wykaz skrótów. ............................................................................................... 4 Wstęp. .............................................................................................................. 5 Streszczenie. .................................................................................................. 12 Ocena stanu środowiska dla miasta i gminy Glinojeck. ................................. 13 3.1. Gospodarka wodno – ściekowa i gospodarowanie wodami. .................... 13 3.2. Ochrona klimatu i jakości powietrza. ...................................................... 17 3.3. Zasoby przyrodnicze. ............................................................................... 20 3.4. Gleby. ...................................................................................................... 26 3.5. Zasoby geologiczne. ................................................................................ 27 3.6. Zagrożenia hałasem................................................................................. 27 3.7. Pola elektromagnetyczne. ....................................................................... 28 3.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów. .............. 28 3.9. Zagrożenia poważnymi awariami. ........................................................... 33 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie. .................. 34 7. System realizacji programu ochrony środowiska. .......................................... 48 6.1. Instrumenty prawne. ................................................................................. 49 7.2. Instrumenty strukturalne. ....................................................................... 50 7.3. Instrumenty społeczne. ........................................................................... 50 7.4. Instrumenty finansowe. .......................................................................... 51 str. 2 1. Spis tabel: Tab. 1. Jakość wód powierzchniowych w 2014 roku....................................................... 13 Tab. 2. Wykaz jednolitych części wód powierzchniowych na terenie Gminy Glinojeck. ....... 14 Tab. 3. Wykaz oczyszczalni ścieków komunalnych i przemysłowych działających na terenie Gminy Glinojeck (stan na 31.12.2014 r.) ........................................................................ 16 Tab. 4. Analiza SWOT – gospodarka wodno – ściekowa. ................................................ 16 Tab. 5. Podział województwa mazowieckiego na strefy .................................................. 18 Tab. 6. Analiza SWOT- ochrona klimatu i jakości powietrza. ........................................... 20 Tab. 7. Lista pomników przyrody w gminie Glinojeck. ............................................... 21 Tab. 8. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze. ............................................................... 26 Tab. 9. Analiza SWOT – gleby...................................................................................... 26 Tab. 10. Analiza SWOT – zasoby geologiczne. ............................................................. 27 Tab. 11. Analiza SWOT – zagrożenie hałasem.............................................................. 27 Tab. 12. Analiza SWOT – pole elektromagnetyczne. ..................................................... 28 Tab. 13. Moce przerobowe instalacji planowanych do wybudowania w ciechanowskim regionie gospodarki odpadami, które uzyskały decyzje środowiskowe wydane przed 1 stycznia 2012 roku. ...................................................................................................... 31 Tab. 14. Osiągnięte poziomy odzysku. ........................................................................ 33 Tab. 15. Analiza SWOT – gospodarka odpadami. ......................................................... 33 Tab. 16. Analiza SWOT – awarie................................................................................. 34 Tab. 17. Cele, kierunki interwencji oraz zadania. .......................................................... 35 Tab. 18. Harmonogram realizacji zadań własnych wraz z ich finansowaniem. ................. 42 Tab. 19. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem. ...... 46 str. 3 2. Wykaz skrótów. (a)P – benzo(a)piren AMiRR – Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS - Europejski Fundusz Społeczny FS - Fundusz Spójności GDOŚ – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska GUS- Główny Urząd Statystyczny GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych JWCP – Jednolita cześć wód powierzchniowych KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KZGW – Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej LAeq – równoważny poziom dźwięku LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 600 do godz. 1800), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 1800 do godz. 2200) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 2200 do godz. 600), LN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 2200 do godz. 600) Natura 2000 - program utworzenia w krajach Unii Europejski wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa (Habitatowa). Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NOx – tlenki azotu ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego PEM – pola elektromagnetyczne PGNiG – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PZMiUW – Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych RDLP- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych RDOŚ – Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska RDW – Ramowa Dyrektywa Wodna RIPOK – Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych RLM – równoważna liczba mieszkańców RPO WM - Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SBEiS –Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko SO2 – dwutlenek siarki UE – Unia Europejska WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska str. 4 3. Wstęp. Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Glinojeck na lata 2015 – 2018 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2022. Program ten stanowi rozwinięcie na poziomie lokalnym Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011 – 2014 z perspektywą do 2018 r. Uwarunkowania zewnętrzne wynikają z dokumentów zewnętrznych takich jak: Regionalny Program Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014 -2020, Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2030 uchwalona przez Sejmik Województwa w dniu 28 października 2013 r. (Uchwała Nr 158/13), Program Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego na lata 2011 – 2014 z perspektywą do 2018 r , Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Oś IV Przejście na gospodarkę niskoemisyjną - przyjęcie kierunku niskoemisyjności gospodarki Mazowsza zakłada zwiększenie wytwarzania energii z odnawialnych źródeł (np. energii słonecznej lub wiatrowej), zwiększenie efektywności energetycznej, a także poprawę jakości powietrza. Oś V Gospodarka przyjazna środowisku. Zmiany klimatu wpływają na gwałtowne zmiany atmosferyczne, których konsekwencjami mogą być np. powodzie lub susze. Konieczne jest więc podejmowanie działań mających na celu zapobieganie i zarządzanie ryzykiem. Równie istotnymi obszarami są gospodarka odpadami oraz ochrona środowiska. Działania z zakresu gospodarki przyjaznej środowisku na Mazowszu to również dbałość o dostęp do zasobów dziedzictwa naturalnego i kulturowego. Strategia Rozwoju Kraju - 2020. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz.1101) wprowadziła nowe zasady krajowej polityki ochrony środowiska. Polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Polityka ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.) Planowanie strategiczne na poziomie regionalnym jest ściśle powiązane z planowaniem polityki rozwoju, w tym polityki regionalnej, na poziomie kraju. Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie województwa, Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 20072020 uwzględnia cele rozwojowe następujących krajowych dokumentów strategicznych: Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Polska 2030.Trzecia fala nowoczesności (DSRK), Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 (ŚSRK), Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 (KSRR), Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK). Celem głównym strategii średniookresowej staje się wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Podczas realizacji Wizji Polski w 2020 roku zasadniczą rolę odegrają następujące działania w kluczowych obszarach rozwoju. Przekształcenia instytucjonalne utrwalające sprawne państwo - wyższa jakość str. 5 funkcjonowania instytucji publicznych, aktywna rola kapitału społecznego. Efektywny rozwój społeczno-gospodarczy i wysoka konkurencyjność gospodarki - wzrost gospodarczy zapewniający Polsce 74-79% poziomu PKB per capita UE w 2020 r., gospodarka oparta na wiedzy, nowoczesna infrastruktura, rozwój kapitału ludzkiego - wiodącymi atutami konkurencyjności. Konkurencyjna gospodarka to gospodarka dysponująca odpowiednimi, efektywnie wykorzystywanymi zasobami energii pozwalającymi na dynamiczny wzrost. Do 2020 r. większość działań związanych z dywersyfikacją źródeł i nośników energii wkroczy w decydującą fazę realizacji. Wzrost efektywności energetycznej gospodarki oraz większe wykorzystanie źródeł odnawialnych sprzyjać będzie zmniejszaniu emisji CO2 i realizacji zobowiązań wynikających z pakietu klimatyczno-energetycznego. Warunkiem realizacji celów rozwojowych kraju, obok dostępu do energii, jest także przyjazne człowiekowi środowisko, będące podstawą jego egzystencji i służące zaspokajaniu licznych potrzeb. Wprowadzone zostaną nowoczesne rozwiązania służące racjonalnemu korzystaniu z zasobów, przy równoczesnym zmniejszaniu oddziaływania działalności człowieka na środowisko. Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju poprzez harmonijne połączenie wzrostu gospodarczego z wymogami ochrony środowiska stanowić będzie dla Polski w najbliższym dziesięcioleciu jedno z głównych wyzwań rozwojowych. Zachowanie zasobów przyrodniczych w stanie niepogorszonym, a docelowo zwiększenie ich trwałości i jakości, nie może być traktowane jako bariera w rozwoju kraju. Jest to warunek konieczny dla dalszej poprawy jakości życia, realizacji prawa dostępu człowieka do środowiska w dobrym stanie. Podstawowym zadaniem staje się z jednej strony sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu na surowce i energię, z drugiej zaś – znajdowanie takich rozwiązań, by maksymalnie ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, nie hamując przy tym wzrostu gospodarczego, ale kreując nowe bodźce dla jego pobudzania, zwłaszcza na terenach niezurbanizowanych. Rosnące zapotrzebowanie na surowce i energię wynika przede wszystkim ze zmian społecznogospodarczych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, powiązanych z szybkim wzrostem gospodarczym oraz rosnącym poziomem życia i ma charakter trwały. Działania koncentrować się, więc powinny na ograniczaniu energo i materiałochłonności gospodarki, przy maksymalizacji efektu ekonomicznego. Takie podejście powinno umożliwić dostarczanie niezbędnej do rozwoju ilości surowców i energii, przy zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko. W najbliższej dekadzie podejmowane będą działania skierowane na zmianę struktury nośników energii, poprawę sprawności energetycznej procesów wytwarzania oraz przesyłu, efektywne wykorzystanie energii i paliw przez poszczególne sektory gospodarki (głównie transport, mieszkalnictwo, przemysł), w tym sektor publiczny, jak również zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych. Zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego towarzyszyć będzie – obok dywersyfikacji źródeł – dywersyfikacja kierunków dostaw nośników energii. Dywersyfikacji źródeł służyć będzie zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych oraz rozwój energetyki jądrowej. Energetyka jądrowa, w porównaniu z energetyką opartą na paliwach kopalnych, cechuje się znacznie niższym kosztem wytwarzania energii, a dodatkowo, znikomą emisją CO2 i pyłów. Do kluczowych priorytetów inwestycyjnych należeć będzie również budowa i rozbudowa połączeń międzysystemowych na linii północ-południe oraz integracja systemów gazowych przesyłowych w regionie basenu Morza Bałtyckiego. Połączenia te, wraz z rozbudową terminala skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i wewnętrznej sieci przesyłowej stanowić będą niezwykle istotne elementy str. 6 procesu budowy wspólnego regionalnego rynku gazu. Istotnym problemem jest jakość powietrza, szczególnie na obszarach miejskich jako konsekwencja tzw. niskiej emisji oraz emisji z transportu i gospodarstw domowych. Polska sieć ekologiczna jest dość rozproszona i nie stanowi spójnego systemu obszarów wzajemnie ze sobą powiązanych funkcjonalnie i terytorialnie, gwarantującego ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej w długim okresie. Prowadzone będą prace na rzecz przeciwdziałania fragmentacji przestrzeni i tworzenia rozwiązań sprzyjających ochronie zasobów przyrodniczych, szczególnie poprzez tworzenie korytarzy ekologicznych umożliwiających migrację fauny i flory w układach regionalnych, krajowym i międzynarodowym. Poprawa stanu środowiska wpłynie jednocześnie, na jakość życia społeczeństwa oczekującego na zapewnienie wypoczynku w odpowiednich warunkach środowiska przyrodniczego. Priorytetowe kierunki interwencji publicznej: racjonalne gospodarowanie zasobami, poprawa efektywności energetycznej, zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, poprawa stanu środowiska, adaptacja do zmian klimatu, zwiększenie efektywności transportu. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Strategiczny cel polityki regionalnej to efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Osiąganie celu strategicznego odbywać się będzie z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska, przy racjonalnym wykorzystywaniu zasobów środowiska oraz utrzymaniu wysokiego poziomu różnorodności biologicznej, zachowując prawo każdego obywatela do życia w przyjaznym i bezpiecznym dla zdrowia i życia otoczeniu o wysokiej jakości środowiska oraz zasadę równego dostępu do zasobów środowiska. Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów Dla wspomagania rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych polityka regionalna będzie koncentrowała swoje działania w kilku podstawowych obszarach tematycznych, takich jak: zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów, wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, efektywne wykorzystanie w procesach rozwojowych potencjału specjalizacji terytorialnej. Działania w tym zakresie uwzględniają wymogi ochrony środowiska, w tym zwłaszcza obszarów przyrodniczo cennych tworzących Ekologiczną Sieć NATURA 2000. Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportowej realizowana będzie w sposób zapewniający ograniczenie presji na środowisko życia ludzi oraz umożliwiający swobodną migrację gatunków pomiędzy enklawami przyrodniczymi. Zgodnie z zasadą koncentracji tematycznej, działania podejmowane w ramach polityki regionalnej będą skoncentrowane w kilku podstawowych sferach zapewniających wykorzystanie potencjałów ośrodków regionalnych oraz wspomagających rozprzestrzeniania str. 7 procesów rozwojowych. Działania te dotyczą najważniejszych czynników rozwoju regionalnego i obejmują m.in. dywersyfikację źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne, wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego. Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych Cel 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020 r. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (SBEiŚ) jest jedną z 9 zintegrowanych strategii rozwoju. Z jednej strony uszczegóławia zapisy średniookresowej strategii rozwoju kraju (Strategia Rozwoju Kraju 2020) w dziedzinie energetyki i środowiska, z drugiej zaś stanowi ogólną wytyczną dla Polityki energetycznej Polski i innych programów rozwoju, które staną się elementami systemu realizacji SBEiŚ. SBEiŚ stanowi ramy strategiczne dla dalszych prac programowych i wdrożeniowych, dotyczących w szczególności zagadnień adaptacji do zmian klimatu, ochrony zasobów naturalnych i środowiska przyrodniczego, jak również bezpieczeństwa i efektywności energetycznej; została także poddana strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Strategia służy również określeniu celów i kierunków działań nowej perspektywy finansowej 2014–2020. W zakresie energetyki priorytetem na najbliższe lata będzie zidentyfikowanie strategicznych złóż surowców energetycznych i objęcie ich ochroną przed zabudową infrastrukturalną. Dotyczy to w szczególności węgla brunatnego i gazu z łupków, którego wydobycie może przyczynić się do zmiany krajowej struktury energetycznej (ang. energy mix). Polityka dotycząca rodzimych zasobów energetycznych powinna dążyć do dywersyfikacji źródeł dostaw, które zmniejszą uzależnienie kraju od importu z jednego kierunku. Największym wyzwaniem dla sektora energetyki jest modernizacja energetyki i ciepłownictwa: jednostek wytwórczych, sieci przesyłowych i dystrybucyjnych (także ich rozwój) oraz dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej przez wprowadzenie energetyki jądrowej i zwiększenie udziału rozproszonych źródeł odnawialnych (głównie energetyki wiatrowej, biogazowni, instalacji na biomasę i solarnych), w tym mikroźródeł. Modernizację sektora należy również powiązać z rozwojem kogeneracji i wyposażenie jej w inteligentne rozwiązania. Oprócz działań o charakterze inwestycyjnym w dalszym ciągu wspierane będą działania zwiększające konkurencję na rynku energii. Priorytetowe w zakresie ochrony środowiska będą zmiany w zakresie ograniczenia zanieczyszczeń powietrza oraz reforma systemu gospodarki wodnej. Przy jednoczesnym wzroście produkcji energii elektrycznej i zapewnieniu pokrycia zapotrzebowania na energię cieplną musi następować redukcja emisji zanieczyszczeń do atmosfery substancji takich jak: związki azotu (NOx), dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO), pyły PM10 i PM2,5, benzo(a)piren oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz str. 8 konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Cel główny SBEiŚ realizowany będzie przez cele szczegółowe i kierunki interwencji przedstawione na poniższym schemacie. Rys. 1. Cele i zadania zawarte w SBEiS. Źródło: www.bip.mg.gov.pl/node/21165 Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2030. Z uwagi na duże zróżnicowanie przestrzenne rozwoju województwa mazowieckiego, konieczne jest prowadzenie polityki zmniejszającej te dysproporcje. Nadrzędnym (głównym) celem Strategii jest zatem spójność terytorialna, rozumiana jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców. Cel główny wynikający z wizji województwa jest możliwy do osiągnięcia poprzez realizację działań priorytetowego celu strategicznego, wzmacnianego działaniami podporządkowanymi celom strategicznym oraz ramowym celom strategicznym. str. 9 Rys.2. Cele i zadania zawarte w SRWM. Cele i kierunki działań strategii: Dywersyfikacja źródeł energii i jej efektywne wykorzystanie 1) Rozwój i proekologiczna modernizacja instalacji do produkcji energii elektrycznej 2) i cieplnej w regionie, w tym zwiększenie udziału energii pozyskiwanej 3) ze źródeł odnawialnych 4) Rozbudowa energetycznych i gazowych połączeń transgranicznych oraz analiza 5) możliwości i kosztów wykorzystania gazu łupkowego i ewentualna budowa systemu jego pozyskiwania i przesyłu 6) Podnoszenie efektywności energetycznej Wspieranie rozwoju przemysłu ekologicznego i eko-innowacji 1) Tworzenie warunków organizacyjnych i finansowych dla transferu wiedzy i ekoinnowacji str. 10 2) Stymulowanie rozwoju przemysłu ekologicznego poprzez tworzenie ekonomicznych i organizacyjnych mechanizmów wsparcia Zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zachowanie wysokich walorów środowiska 1) Przeciwdziałanie fragmentaryzacji przestrzeni przyrodniczej i zwiększenie lesistości regionu 2) Prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń środowiska 3) Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału ekologicznego wód i związanych z nimi ekosystemów 4) Przeciwdziałanie deficytowi wodnemu 5) Ochrona lasów i obszarów cennych przyrodniczo 6) Szerzenie świadomości ekologicznej 7) Ochrona powietrza i ochrona przed hałasem 8) Racjonalne planowanie funkcji terenów z uwzględnieniem potrzeb ochrony środowiska Modernizacja i rozbudowa lokalnych sieci energetycznych oraz poprawa infrastruktury przesyłowej 1) Poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego poprzez modernizację 2) i rozbudowę lokalnych sieci dystrybucyjnych 3) Rozbudowa oraz modernizacja elektroenergetycznego systemu przesyłowego, 4) w tym przystosowanie do odbioru energii ze źródeł rozproszonych 5) Rozbudowa i modernizacja infrastruktury przesyłowej gazu ziemnego oraz 6) paliw płynnych Przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym 1) Zwiększenie poziomu ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałanie osuwiskom 2) Przystosowanie rolnictwa do zmian klimatu Poprawa jakości wód, odzysk/unieszkodliwianie odpadów, odnowa terenów skażonych oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń 1) Zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleby 2) Porządkowanie i tworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami Produkcja energii ze źródeł odnawialnych 1) Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich 2) Poprawa bezpieczeństwa zasilania w energię miast poprzez budowę i modernizację lokalnych instalacji do produkcji energii ze szczególnym uwzględnieniem technologii kogeneracji i poligeneracji oraz wykorzystania OZE str. 11 4. Streszczenie. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Glinojeck na lata 2015 - 2018 z uwzględnieniem lat 2019 - 2022 jest dokumentem planowania strategicznego, stawiającym cele i kierunki polityki ochrony środowiska samorządu i określającym wynikające z niej działania. Program nie jest dokumentem decyzyjnym, ale wspomagającym działania decyzyjne gminy. Program powinien być wykorzystywany, jako instrument strategicznego zarządzania gminą w zakresie ochrony środowiska, jako podstawa tworzenia programów operacyjnych i zawierania umów i porozumień z innymi jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi. Przygotowany Program stanowić powinien przesłankę konstruowania budżetu gminy i jest podstawą do ubiegania się o fundusze pomocowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej. Sporządzony Program Ochrony Środowiska obejmuje szereg elementów: charakterystyka stanu aktualnego środowiska na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych jego komponentów, obserwowane oraz przewidywane zagrożenia stanu środowiska na obszarze gminy, cele ekologiczne postawione do osiągnięcia dla poszczególnych komponentów środowiska, kierunki oraz zadania zmierzające do poprawy stanu aktualnego w zakresie ochrony środowiska w okresach krótko- i długoterminowych, uwarunkowania realizacyjne Programu w zakresie koordynacji działań, źródeł finansowania oraz w zakresie zarządzania środowiskiem, zasady monitorowania efektów wdrażania Programu. Pozytywne efekty realizacji polityki ochrony środowiska miasta i gminy Glinojeck, w zakresie ochrony środowiska, powinny zostać osiągnięte poprzez realizację celów wymienionych poniżej: ograniczenie poziomu emisji CO2, zmniejszenie hałasu komunikacyjnego, ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi, gospodarowanie wodami dla ochrony przed: powodzią, suszą i deficytem wody, poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, ochrona form ochrony przyrody i innych obszarów cennych przyrodniczo, ochrona krajobrazu, zrównoważona gospodarka leśna, ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi, ochrona gruntów leśnych, poprawa systemu zbierania selektywnego odpadów, zagospodarowanie odpadów niebezpiecznych, minimalizacja potencjalnych negatywnych skutków awarii dla ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego, działalności gospodarczej, zmniejszanie zagrożenia awarią. str. 12 5. Ocena stanu środowiska dla miasta i gminy Glinojeck. 3.1. Gospodarka wodno – ściekowa i gospodarowanie wodami. Główną rzeką na terenie gminy jest Wkra - prawobrzeżny dopływ Narwi III rzędu o całkowitej długości 249,1 km i powierzchni zlewni 5 322 km2. Rzeka bierze początek w woj. warmińsko – mazurskim w obszarze zmeliorowanych bagien, na wschód od jeziora Kownatki. Odcinek rzeki w granicach powiatu ma długość 24,53 km, na odcinku ok. 8 km Wkra jest rzeką graniczną pomiędzy powiatem płońskim i ciechanowskim. Rzeka posiada charakter typowo nizinnego cieku, charakteryzującego się niewielkim spadkiem. Odcinek na terenie powiatu ciechanowskiego charakteryzuje się bardzo urozmaiconym korytem z meandrami, nieregularną linią brzegową, zatokami, starorzeczami. Jest to odcinek o wysokich walorach ekologicznych i rekreacyjnych. Dopływy na terenie Gminy: Dopływ spod Grzybowa, Dopływ spod Śródborza, Dopływ spod Faustynowa, Dopływ spod Woli Młockiej. Ostatnie badania Wkry na tym terenie wykonano w 2006 roku. Obecnie najbliższy przekrój kontrolno pomiarowy zlokalizowany jest w miejscowości Gutarzewo, gm. Sochocin. Dodatkowo przez teren Gminy płynie rzeka Stawnica (dopływ Łydyni) oraz jej dopływy – Dopływ z Ościsłowa, Dopływ spod Zarośla. Tab. 1. 2 od do bez STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN Klasa elementów fizykochemicznych specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Wkra Mławki Łydyni Łydyni Rosica Punkt pomiarowo kontrolny Klasa elementów fizykochemicznych 1 Jakość wód powierzchniowych w 2014 roku. Klasa elementów hydromorfologicznych Rzeka Klasa elementów biologicznych Lp. Wkra Gutarzewo (most) IV II PSD II SŁABY DOBRY ZŁY Rosica Borowiczki (most) III II II - UMIARKOWANY - ZŁY Źródło: WIOŚ Warszawa (www. wios.warszawa.pl) Przez teren Gminy przepływa 7 cieków stanowiących Jednolite Części Wód Powierzchniowych, z których trzy mają stan zły, jedna (Wkra) jest zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych. Przy ustalaniu celów środowiskowych dla Jednolitych Części Wód Powierzchniowych (JCWP) brano pod uwagę aktualny stan JCWP w związku z wymaganym zgodnie z Ramowej Dyrektywy Wodnej warunkiem niepogarszania ich stanu. Dla jednolitych części wód, będących obecnie w bardzo dobrym stanie/potencjale ekologicznym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Ponadto, ustalając cele uwzględniano także różnicę pomiędzy naturalnymi, a silnie zmienionymi oraz sztucznymi częściami wód. Dla naturalnych części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego (Stawnica, Wkra od Mławki do Łydyni bez Łydyni), dla silnie zmienionych i sztucznych części wód – co najmniej dobrego potencjału ekologicznego (Dopływ spod Woli Młockiej, Dopływ spod Krajkowa, Dopływ spod Śródborza, Dopływ spod Grzybowa, Rosica). Ponadto, w obydwu str. 13 przypadkach, w celu osiągnięcia dobrego stanu/potencjału konieczne będzie dodatkowo utrzymanie, co najmniej dobrego stanu chemicznego. Tab. 2. Wykaz jednolitych części wód powierzchniowych na terenie Gminy Glinojeck. Jednolita część powierzchniowych (JCWP) Europejski JCWP kod wód Nazwa JCWP Lokalizacja Scalona część wód Region powierzchni wodny owych (SCWP) PLRW200017268689 Stawnica SW1608 region wodny Środkowej Wisły PLRW200017268594 Dopływ spod SW1606 Woli Młockiej region wodny Środkowej Wisły PLRW200019268599 Wkra od Mławki do Łydyni bez SW1606 Łydyni region wodny Środkowej Wisły PLRW20001726858 Dopływ spod SW1606 Krajkowa region wodny Środkowej Wisły PLRW200017268574 Dopływ spod SW1606 Śródborza region wodny Środkowej Wisły PLRW200017268572 Dopływ spod SW1606 Grzybowa region wodny Środkowej Wisły Obszar dorzecza Typ JCWP Status Ocena stanu Ocena ryzyka nieosiągnię cia celów środowisko wych Kod Nazwa 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) naturalna część wód zły niezagrożona 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) silnie zmieniona część wód dobry niezagrożona 2000 obszar dorzecza Wisły Rzeka nizinna naturalna piaszczystoczęść wód gliniasta (19) zły zagrożona 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) silnie zmieniona część wód dobry niezagrożona 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) silnie zmieniona część wód dobry niezagrożona 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) silnie zmieniona część wód dobry niezagrożona str. 14 PLRW2000172738 Rosica SW2205 region wodny Środkowej Wisły 2000 obszar dorzecza Wisły Potok nizinny piaszczysty (17) silnie zmieniona część wód zły niezagrożona Na terenie Gminy znajdują się częściowo dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP): nr 215 – Subniecka Warszawska oraz nr 214 – Działdowo. Pierwszy poziom wodonośny (wody gruntowe) związany jest z piaskami wodnolodowcowymi, piaskami moren czołowych i kemów najmłodszego – północno - mazowieckiego stadiału zlodowacenia środkowopolskiego, oraz drobnymi przewarstwieniami wśród glin zwałowych tego stadiału. Zwierciadło wody ma charakter swobodny (sporadycznie w przewarstwieniach glin – napięty) i jest współkształtne z powierzchnią terenu. Ze względu na niewielkie miąższości jest bardzo rzadko ujmowany przez studnie wiercone. Stanowi natomiast podstawę zaopatrzenia w wodę gospodarstw wiejskich na obszarze całej zlewni. Miąższość tych utworów piaszczystych sięga miejscami do kilkunastu rzadziej 20 – 30 metrów. Wody tego poziomu są drenowane przez cieki powierzchniowe Łydynię, Pławnicę, Wkrę, oraz przesączają się przez utwory słabo przepuszczalne w głąb, zasilając poziom głębszy. Ten poziom wodonośny jest bezpośrednio narażony na zanieczyszczenie z powierzchni terenu. Drugi poziom wodonośny obejmuje wszystkie warstwy wodonośne o zwierciadle napiętym występujące ponad wypełnieniem depresji w stopie trzeciorzędu. Praktycznie stanowią go utwory piaszczyste fluwioglacjalne obydwu starszych stadiałów zlodowacenia środkowopolskiego oraz fluwialne obydwu interstadiałów tego zlodowacenia. Najczęściej są to dwie warstwy wodonośne o nieciągłym rozprzestrzenianiu występujące piętrowo. Zwierciadło wody jest na ogół napięte, swobodne tylko sporadycznie, gdy poziom ten jest bezpośrednio przykryty osadami piaszczystymi poziomu pierwszego. Powierzchnia zwierciadła wody naśladuje kształt szeroko promiennych form morfologii terenu. Generalnie obniża się z północy na południe. Niewątpliwy jest wpływ drenażowy środkowej Wkry, Sony, Łydyni, Pławnicy na wody tego poziomu. Poziom trzeci – najgłębszy obejmuje piaszczyste i żwirowe osady rzeczne oraz piaszczysto – pylaste rozlewiskowe interglacjału mazowieckiego oraz piaski żwiry wodnolodowcowe obydwu stadiałów zlodowacenia południowopolskiego. Utwory te są słabo udokumentowane ze względu na dużą głębokość występowania. Wody drugiego i trzeciego poziomu wodonośnego charakteryzują się niską mineralizacją śr. 250 – 350 mg/dm3, średnią twardością – 5 - 6 mval/dm3, lekko zasadowym odczynem. Chlorki i siarczany występują w niewielkich wartościach, podobnie związki azotu. Mangan i żelazo w tym dwuwartościowe przekraczają normy. Ilość sodu i potasu jest zwykle dość niska, wyjątkami są studnie zlokalizowane na terenie zakładów rolnych - ich pochodzenie jest zatem antropogeniczne. Niezbyt gęsta sieć cieków wodnych nie jest ujęta w jednolity system melioracyjny. Stopień zaspokojenia potrzeb w tym zakresie wynosi w gminie około 80 %. Użytki rolne wymagające zabiegów melioracyjnych obejmują prawie 2,5 tys. ha. Podobnie jak w innych rejonach powiatu i na większości obszaru województwa niski jest w gminie poziom regulacji oraz retencjonowania wód. Jest to jeden z poważniejszych problemów z zakresu lokalnej gospodarki wodnej na północnym Mazowszu. Stan urządzeń melioracyjnych, zwłaszcza tych wykonanych w latach 60 i 70-tych XX wieku, jest zły lub dostateczny. Znaczna część budowli str. 15 melioracyjnych uległa dekapitalizacji lub została zniszczona. Nie ma również na terenie gminy sztucznych zbiorników retencyjnych. Z wodociągów korzysta w gminie prawie 100 % ludności. Obecnie na terenie gminy znajdują się dwa wykorzystywane ujęcia wody: w Zalesiu oraz w Malużynie. Ujęcie wody w Zalesiu posiada dwie studnie głębinowe, a jego wydajność wynosi śr. 1265 m3/d (max. 1860 m3/d). Z kolei wydajność dwóch studni ujęcia wody w Malużynie wynosi 490 m3/d (max. 780 m3/d). Według stanu na 31.10.2015 r. łączna długość komunalnej sieci wodociągowej w gminie to 196,6 km. Przyłączy prowadzących do budynków i gospodarstw jest obecnie 2010. Łączna długość sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 155,7 km, z czego budowa 141,35 km została dofinansowana ze środków unijnych w okresie programowania obejmującym lata 2007 – 2013. Istnieje jedna komunalna oczyszczalnia ścieków w Starym Garwarzu, która aktualnie zaspokaja potrzeby gminy. Jest również kilka oczyszczalni przyzagrodowych. Tab. 3. Wykaz oczyszczalni ścieków komunalnych i przemysłowych działających na terenie Gminy Glinojeck (stan na 31.12.2014 r.) Ilość Typ Rodzaj ścieków w Odbiornik Lokalizacja Zarządzający oczyszczalni oczyszczalni 2012r. ścieków 3 [tys. m /d] Gmina Zakład Gospodarki Glinojeck Komunalnej Spółka z o.o. w gminna biologiczna 107,0 Wkra Glinojecku Oczyszczalnia w Garwarzu Starym Gmina Pfeifer& Langen Glinojeck Glinojeck S.A. zakładowa biologiczna 306,0 Wkra Gmina Glinojeck Pfeifer&Langen GLINOJECK S.A. zakładowa biologiczna 4,5 Wkra Tab. 4. Analiza SWOT – gospodarka wodno – ściekowa. Mocne strony Słabe strony 1) Małe zasoby wód do produkcji rolnej; 1) Bardzo wysoki (100%) wskaźnik 2) Niski stopień retencjonowania wód zwodociągowania gminy i dobra jakość powierzchniowych; wody pitnej; 3) Niezadowalający stan urządzeń 2) Wysoka skuteczność w pozyskiwaniu melioracyjnych; funduszy unijnych na gospodarkę wodno- 4) Zagrożenie zanieczyszczeniem azotu ze ściekową. źródeł rolniczych dla przypowierzchniowego poziomu wód podziemnych i wód powierzchniowych Szanse Zagrożenia 1) Nowe środku unijne na dalszą rozbudowę 1) Zanieczyszczenia obszarowe z upraw str. 16 sieci kanalizacyjnej; 2) Zmiana pokoleniowa w gospodarce rolnej rolniczych w sąsiadujących gminach 3.2. Ochrona klimatu i jakości powietrza. Gmina Glinojeck leży na obszarze, w którym istnieją warunki termiczne podobne do środkowej części tzw. Pasa Wielkich Dolin. Klimat jest tu umiarkowanie ciepły z roczną, średnią temperaturą powietrza w granicach 7,0 – 7,5 stopnia Celsjusza. Ale są tu również tereny o niekorzystnych warunkach termicznych. Dotyczy to głównie rejonów wzdłuż rzeki Wkry oraz dolin niewielkich cieków wodnych, stanowiących typowe obszary akumulacji i zalegania chłodnego powietrza. Na terenie gminy dominują, podobnie jak na całym północnym Mazowszu, wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Stan powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Glinojeck zależy głównie od tła zanieczyszczeń źródeł dalekiego zasięgu. Wpływ na jakość powietrza ma również oddziaływanie transportu samochodowego i niska emisja (emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych). Gmina Glinojeck znajduje się pod wpływem oddziaływania głównie antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń powietrza. Stanowią je: zanieczyszczenia „komunikacyjne” w postaci tlenku azotu, tlenku węgla i węglowodorów pochodzą z emisji spalin samochodowych. Zanieczyszczenia te dotyczą terenów położonych wzdłuż głównych tras komunikacyjnych; zanieczyszczenia komunalne w postaci pyłu, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, węglowodorów. Zanieczyszczenia te związane są ze spalaniem paliw stałych i gazowych w systemach grzewczych; zanieczyszczenia przemysłowe związane są z działalnością produkcyjną. Wzrost zanieczyszczenia powietrza notuje się w okresie grzewczym, na co wpływ ma miedzy innymi tzw. niska emisja – emisja z indywidualnych palenisk w domach jednorodzinnych. Wysoka emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z tych źródeł jest wynikiem spalania paliw niskiej jakości, o dużej zawartości siarki i pyłów oraz niską sprawnością energetyczną palenisk. Emisja tego rodzaju stanowi znaczną uciążliwość ze względu na małą wysokość emitorów. W niekorzystnych warunkach meteorologicznych, może ona prowadzić do lokalnego występowania wysokich stężeń substancji zanieczyszczających, odbijając się niekorzystnie na zdrowiu mieszkańców. W rozumieniu ustawy– Prawo ochrony środowiska, przyjmuje się, że od stycznia 2010 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie stref stanowi: • aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, • miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy, • pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz aglomeracji. W województwie mazowieckim klasyfikację wykonano w 4 strefach: aglomeracji warszawskiej, mieście Radom, mieście Płock i w strefie mazowieckiej – pozostały teren województwa, w tym powiat ciechanowski. str. 17 Tab. 5. Podział województwa mazowieckiego na strefy Lp. Nazwa strefy Kod strefy Powierzchnia strefy w km2 1 2 3 4 PL1401 PL1403 PL1402 PL1404 517 112 88 34841 aglomeracja warszawska miasto Radom miasto Płock strefa mazowiecka Liczba mieszkańców strefy w tys. 1708,5 220,6 124,3 3232,2 Źródło: Opracowanie WIOŚ . W wyniku rocznej oceny jakości powietrza za 2014 r. określono strefy, w których doszło do przekroczenia standardów imisyjnych: dla zanieczyszczeń mających określone poziomy dopuszczalne, dla których istnieje obowiązek wykonania Programu Ochrony Powietrza (kryterium ochrona zdrowia): o strefa mazowiecka – pył PM10 (24-h, rok), pył PM2,5 (rok); dla zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe, dla których istnieje obowiązek wykonania Programu Ochrony Powietrza (kryterium ochrona zdrowia): o strefa mazowiecka - benzo(a)piren B(a)P (rok); dla zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe, dla których nie ma obowiązku wykonania Programu Ochrony Powietrza (kryterium ochrona zdrowia): o strefa mazowiecka - pył PM2,5 (rok); dla zanieczyszczeń mających określone poziomy celu długoterminowego, dla których nie ma obowiązku wykonania Programu Ochrony Powietrza (kryterium ochrona zdrowia): o strefa mazowiecka - ozon O3 (max 8-h). dla zanieczyszczeń mających określone poziomy celu długoterminowego, dla których nie ma obowiązku wykonania Programu Ochrony Powietrza (kryterium ochrona roślin): o strefa mazowiecka – ozon O3- AOT40. Dla pozostałych zanieczyszczeń: dwutlenek siarki SO2, tlenek węgla CO, benzen C6H6, ołówPb, arsen-As, kadm-Cd, nikiel-Ni, ozon-O3 (poziom dopuszczalny) standardy imisyjne na terenie wszystkich stref (cały obszar województwa) były dotrzymane. Wyniki analiz i oszacowań WIOŚ w Warszawie wskazują, że 41% mieszkańców Mazowsza jest narażonych na zbyt dużą liczbę dni z przekroczeniem normy pyłu PM10, a 2% na zbyt wysokie stężenie średnioroczne. Niezbędne jest zaplanowanie i wdrożenie działań, mających na celu obniżenie stężeń tego zanieczyszczenia. 65% mieszkańców województwa jest narażonych na zbyt wysokie stężenie B(a)P. Niezbędne jest zatem zaplanowanie i wdrożenie działań, mających na celu obniżenie stężeń tego zanieczyszczenia. Analiza otrzymanych poziomów stężeń zanieczyszczeń monitorowanych w 2014 r. wskazuje na ścisłą zależność zmierzonych stężeń od warunków pogodowych. Zima spowodowała wysoką emisję zanieczyszczeń, pochodzących ze spalania paliw na cele grzewcze, co bezpośrednio przełożyło się na wysoki poziom imisji tych zanieczyszczeń, szczególnie w obszarach, gdzie dominująca jest powierzchniowa emisja indywidualna. Pomimo, że rok 2014 był cieplejszy od 2013 r. i należałoby się spodziewać niższych emisji str. 18 i co za tym idzie stężeń zanieczyszczeń, stężenia te były wyższe. Powodem tego jest najprawdopodobniej dogrzewanie się przez mieszkańców w okresach cieplejszych paliwami stałymi (jak węgiel i drewno) oraz spalaniem odpadów zamiast ogrzewania gazem. W gminie Glinojeck występują przekroczenia benzo(a)pirenu (stężenie roczne) i ozonu (długoterminowe). W celu poprawy jakości powietrza opracowano Program Gospodarki Niskoemisyjnej. Głównym źródłem przemysłowych zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy jest Pfeifer & Langen Glinojeck S.A. w Zygmuntowie (kotłownia technologiczno – grzewcza, linia do produkcji cukru, piece wapienne, suszarnia z dwoma ciągami suszarniczymi). Emisja CO2. W związku z opracowanym Planem gospodarki niskoemisyjnej przeprowadzono w gminie inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Objęła ona poziom zużycia energii oraz związaną z nim emisję CO2 w sektorze budynków użyteczności publicznej, budynków mieszkalnych, budynków wykorzystywanych na cele gospodarcze (handel, usługi, przemysł) oraz sektorze transportu publicznego i prywatnego i oświetleniu gminnym. Całkowite zużycie energii w Mieście i Gminie Glinojeck w roku 2014 wyniosło ponad 113 096 MWh. Najwyższym zużyciem energii końcowej charakteryzuje się sektor transportowy (57%). Zużycie energii w tym sektorze wynika z przebiegu przez teren gminy drogi krajowej o dużym znaczeniu komunikacyjnym. Sektorem, który również zużywa znaczące ilości energii jest sektor mieszkalnictwa (34%), w tym mieszkania jedno- i wielorodzinne, komunalne, spółdzielcze i własnościowe. Stosunkowo niewielkim zużyciem energii w skali całej gminy charakteryzuje się sektor obiektów użyteczności publicznej (6,5%). Znikome zużycie zanotowano w związku z oświetleniem publicznym (mniej niż 2%). Głównym nośnikiem energii wykorzystywanym na terenie gminy są paliwa kopalne – węgiel oraz ekogroszek, znaczna część pochodzi również ze spalania paliw transportowych oleju napędowego oraz benzyny. Mniejsze znaczenie w bilansie energetycznym gminy mają: olej opałowy, gaz ziemny oraz ciepło sieciowe. Całkowita emisja pochodząca z poszczególnych nośników energii we wskazanych wyżej sektorach osiągnęła w 2014 roku poziom ponad 34 478,57 ton CO2. Obszary uciążliwości zapachowej. Źródłem odorów są przede wszystkim gospodarstwa rolne zajmujące się hodowlą zwierząt gospodarskich. W wyniku fermentacji - rozkładu bakteryjnego związków azotu zawartych w odchodach zwierzęcych powstaje amoniak o bardzo nieprzyjemnym zapachu. W Gminie funkcjonują następujące gospodarstwa specjalizujące się w produkcji zwierzęcej: fermy drobiu w Kondrajcu Pańskim, Kondrajcu Szlacheckim, Śródborzu i Budach Rumockich, ferma trzody chlewnej w Kondrajcu Pańskim, wysokotowarowe gospodarstwa rolne położone na terenie Miasta i Gminy Glinojeck. Poza tym ze względu na charakter rolny Gminy, wielu rolników prowadzi tego typu gospodarstwa indywidualnie. str. 19 Tab. 6. Analiza SWOT- ochrona klimatu Mocne strony 1) Zasoby wód geotermalnych stanowiących odnawialne źródło energii. Szanse 1) Szanse na zwiększenie napływu inwestycji zagranicznych oraz związanego z tym transferu nowoczesnych technologii o małej emisji do powietrza i innowacji – szansą na modernizację sektora MSP; 2) Programy unijne i środki krajowe na inwestycje związane z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych. i jakości powietrza. Słabe strony 1) Brak sieci gazowej, 2) Niski udział OZE w produkcji energii cieplnej i elektrycznej dla budynków publicznych i gospodarstw indywidualnych, 3) Wysoka energochłonność budynków publicznych i infrastruktury technicznej, 4) Niewielki procent termomodernizacji budynków mieszkalnych, 5) Energochłonne oświetlenie uliczne, 6) Niska jakość lokalnych systemów energetycznych. Zagrożenia 1) Brak konsolidacji i stałej, systematycznej współpracy różnych środowisk życia gospodarczego i władz na rzecz wypracowania sposobów rozwiązywania problemów energetycznych w mieście i gminie. 3.3. Zasoby przyrodnicze. Glinojeck jest gminą typowo rolniczą. Ok. 36% jej pow. ogólnej zajmują lasy. Czyste ekologicznie obszary gwarantują wysokiej jakości płody rolne dla przetwórstwa rolnospożywczego oraz stwarzają korzystne warunki dla rozwoju funkcji turystycznej. Istniejące lasy, urządzone i zagospodarowane tereny zielone, hala i stadion umożliwiają czynny wypoczynek mieszkańcom oraz turystom. Obszary chronione zajmują 39,7 tys. ha., tj. 37% powierzchni gminy. Stanowią one część Nadwkrzańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, który zajmuje obszar aż 87,9% ogólnej powierzchni gminy. System obszarów chronionego krajobrazu w gminie ma ścisłe powiązanie z krajową siecią ekologiczną ECONET - POLSKA. W koncepcji tej dolina rzeki Wkry uznana została za korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym. Teren gminy znajduje się także na obszarze funkcjonalnym Zielone Płuca Polski, co określać może kierunki jej dalszego rozwoju poprzez wdrażanie zasad ekorozwoju. Na obszarze gminy nie ma obszarów zakwalifikowanych do sieci „Natura 2000”. Najbliższe obszary wchodzące w skład sieci „Natura 2000” to: Puszcza Biała (35 km) oraz Olszyny Rumockie (36 km). Granica strefy obszaru chronionego przebiega (od północy) drogami polnymi przez Stare Szyjki - Kowalewko, dalej wzdłuż szosy Gdańsk - Warszawa do Zawody, następnie drogami polnymi w pobliżu Kondrajca i na wschód od Gałczyna. W obrębie tej strefy przebiega wzdłuż doliny Wkry pas obszaru krajobrazu chronionego, stanowiący fragment rozległego (99000 ha) Nadwkrzańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Pas terenu wzdłuż Wkry należy str. 20 niewątpliwie do najbogatszych pod względem przyrodniczym obszarów gminy. Występuje tu duża liczba gatunków roślin i zwierząt, które zostały wyszczególnione w liście florystycznej i faunistycznej. Oprócz walorów przyrody ożywionej, omawiany obszar wyróżnia się ponadto walorami krajobrazowymi związanymi z licznymi meandrami Wkry oraz ich pozostałościami w formie licznych starorzeczy. Tab. 7. L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Lista pomników przyrody w gminie Glinojeck. Rodzaj Ilość Gatunki drzew w Obwód drzew/ obiektu drzew/ pomniku głazów pomnikowego głazów Ob.305cm Dąb szypułkowy 1 Wys.24m Grupa drzew Ob.280-422cm Jesion wyniosły 4 Wys.21m Wiąz szypułkowy Ob.400cm 1 Wys.24m Grupa drzew Ob.360cm Lipa drobnolistna 1 Wys.26m Ob.41-38-43Jałowiec Grupa drzew 54cm 4 pospolity Wys.5-8m Jałowiec Ob.21-28cm Drzewo 1 pospolity Wys.6m Ob. 298 cm Drzewo Jesion wyniosły 1 Wys. 22m Ob. 118-298 Grupa drzew Sosna czarna cm 20 Wys. 20 m Ob. 45-286 cm Grupa drzew Lipa drobnolistna 82 Wys. 18-23 m Ob. 45-286 cm Grupa drzew Grab pospolity 58 Wys. 18-23 m Ob. 240 cm Drzewo Lipa drobnolistna 1 Wys. 20 m Jałowiec Ob. 609 cm Drzewo 1 pospolity Wys. 5 m Jałowiec Ob. 42-44cm 1 Drzewo pospolity Wys. 9 m trzypniowy Jałowiec Ob. 580 cm Drzewo 1 pospolity Wys. 7 m Ob. 277;420 Grupa drzew Lipa drobnolistna cm 2 Wys. 15-25 m Ob. 307 cm Drzewo Wiąz szypułkowy 1 Wys. 25 m Dąb szypułkowy Ob. 253;247 2 Grupa drzew Klon srebrzysty cm 1 Lipa drobnolistna Ob. 320 cm 1 Miejscowość Bliższa lokalizacja Małużyn Działka nr 381 teren parku wiejskiego Szyjki Stare Działka nr 409/2 Zalesie Działka nr 80 Śródborze Działka nr 426/7 Dreglin Działka nr 37 teren parku dworskiego Dreglin Działka nr 37 teren parku dworskiego Dreglin Dreglin Działka nr 37 teren parku dworskiego Działka nr 37 teren parku dworskiego Dukt Działka nr 232 Dukt Działki nr 199 i 417 Dukt Działki nr 53/1 i 53/2 Dukt Działki nr 485 i 495 Garwarz Stary Działka nr196/2 Garwarz Stary Działka nr196/2 Glinojeck Działka nr 875/1 teren parku str. 21 L.p. Rodzaj Ilość Gatunki drzew w Obwód drzew/ obiektu drzew/ pomniku głazów pomnikowego głazów Świerk pospolity Ob. 279 cm 1 Ob. 223 cm Wys. 20 m Ob. 210 cm Wys. 19 m 16. Drzewo Dąb szypułkowy 17. Drzewo Dąb szypułkowy 18. Drzewo 19. Grupa drzew 20. Grupa drzew 21. Grupa drzew 22. Drzewo 23. Drzewo 24. Drzewo 25. Grupa drzew 26. Drzewo 27. Drzewostan Grupa drzew sosnowy 28. Ob. 323;214;255 Grupa drzew Dąb szypułkowy cm Wys. 20;22 m 29. Drzewo 1 Ob. 314 cm 1 Wys. 21 m Ob. 311 cm Dąb szypułkowy 1 Wys. 17 m Ob. 242;365 Dąb szypułkowy cm 2 Wys. 19;25 m Ob. 268;294 Sosna pospolita 1 cm Dąb szypułkowy 1 Wys. 19;20 m Ob. 101-232 Lipa drobnolistna cm 10 Wys. 20 m Ob. 428 cm Dąb szypułkowy 1 Wys. 19 m Ob. 260 cm Dąb szypułkowy 1 Wys. 20 m Ob. 290 cm Wiąz szypułkowy 1 Wys. 20 m Grab pospolity 180 Lipa drobnolistna 13 Dąb szypułkowy 2 Ob. 30-157 cm Jesion wyniosły 16 Wiąz szypułkowy 1 Klon zwyczajny 1 Ob. 257 cm Lipa drobnolistna 1 Wys. 24 m Dąb szypułkowy Ob. 150-279 cm 1,93 ha Wys. 22 m Ob. 260 cm Wys. 22 m 3 1 Miejscowość Bliższa lokalizacja Glinojeck Działka nr 15 Glinojeck Działka nr 15 Kondrajec Pański Działka nr 134 Kondrajec Pański Działka nr 128 Nadleśnictwo Kondrajec Pański Ciechanów. Leśnictwo Deglin Ogonowo Działka nr 155/7 Ogonowo Działka nr 11 KowalewkoSzyjki Działka nr 343 Ościsłowo Działka nr 567 Wkra Działka Nr 304 Żeleżnia Działka nr 165 Nadleśnictwo Ciechanów, Leśnictwo Ościsłowo Nadleśnictwo Ciechanów, Leśnictwo Ościsłowo Nadleśnictwo Ciechanów, Leśnictwo Ościsłowo Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska str. 22 W gminie istnieje 7 użytków ekologicznych. Użytki ekologiczne są rozrzucone na całym obszarze badanej gminy: 3 we wsi Malużyn i 4 we wsi Ogonowo. Zaliczono do nich zarówno śródpolne zabagnienia jak i porzucone, wyjałowione gleby porolne oraz wyrobiska po eksploatacji piasków, żwirów i iłów. W rejonie wsi Nowy Garwarz znajduje się wielohektarowe torfowisko. Jest ono ostoją ptactwa wodnego i błotnego, które znajduje w nim doskonałe miejsca lęgowe wśród trzciny pospolitej i zarośli łozowych. Interesujące i osobliwe w czasach współczesnych pionierskie zbiorowiska roślin ruderalnych wykształciły się na terenach po eksploatacji żwirów w Szyjkach. Są one jednak zagrożone ze względu na nawiezione w wyrobiska pyły dymnicowe i osady ściekowe. Grunty te częściowo zostały zalesione przez właściciela, na części gruntów wyrosły samosiewy drzew sosny i brzozy. W 2014 roku decyzją Starosty Ciechanowskiego rekultywacja tych gruntów w kierunku leśnym została zakończona. Ciekawe procesy można obserwować na porzuconych, wyjałowionych glebach m. in. we wsiach Krusz, Śródborze i Zalesie. Trwa bowiem na nich spontaniczna sukcesja w kierunku odtworzenia lasów. Prawdopodobnie powstałe tu bory suche bądź świeże będą bardziej odporne na grzyby pasożytnicze i gradacje owadów niż sztuczne monokultury sosnowe. Do najczęściej spotykanych użytków ekologicznych na terenie gminy należą jednak śródpolne i śródleśne oczka, zabagnienia, rowy melioracyjne i starorzecza w dolinie Wkry. Odgrywają one nieocenioną rolę w zachowaniu mikroklimatu i są miejscem lęgowym wielu pożytecznych dla rolnictwa i leśnictwa ptaków. Na terenie gminy Glinojeck znajduje się 8 parków podworskich zewidencjonowanych i wciągniętych w rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Parki te oraz obiekty dawnych dworów są najczęściej zdewastowane i jedynie w niektórych są aktualnie prowadzone prace adaptacyjne i porządkowe. Powinny być one chronione jako całość, a nie jak dotychczas tylko fragmentarycznie w postaci drzew czy alei pomnikowych. W parkach tych oprócz ciekawego drzewostanu obserwuje się też interesującą roślinność zielną, będącą zbiorem gatunków udomowionych (ozdobnych), ruderalnych i leśnych, które wracają na swoje naturalne siedliska. Obecnie, gdy parki podworskie urządzane są na nowo należy zadbać, by w miarę możliwości nie uszczuplić w nich nie tylko wartościowych drzew, ale również zgromadzonej w nich puli genowej roślin zielnych, krzewów krajowych i aklimatyzowanych. Obiekty te położone są w następujących miejscowościach: Dreglin - obiekt powstały ok. połowy XVIII wieku i przebudowany na początku XX wieku. Powierzchnia wynosi łącznie 3,3 ha. Zabudowa obecnie nie istnieje. Zachowały się fragmenty parku z interesującą aleją lipową, kilkunastoma sosnami czarnymi i pojedynczymi okazami klonów i jesionów wyniosłych. Glinojeck - obiekt znajduje się na terenie dawnej cukrowni "Izabelin". Jest on dość rzadkim na terenie powiatu ciechanowskiego parkiem związanym z dawną siedzibą fabrykancką. Powstał w I połowie XIX wieku i został przekształcony około roku 1900. Jego powierzchnia wynosi 3,4 ha. Jest zaniedbany. Zachował fragmenty ogrodzenia od strony ulicy. Występują tu drzewa pomnikowe: dwa dęby, klon srebrzysty, świerk zwyczajny i lipa drobnolistna. Park posiada dużą wartość przyrodniczą i jego rola będzie wzrastała w przyszłych latach w związku z zapoczątkowanym procesem urbanizacji. str. 23 Luszewo - obiekt powstał przypuszczalnie w II połowie XIX wieku. Zajmuje powierzchnię 3,0 ha, w tym 0,3 ha stawów. Na terenie parku, po lewej stronie alei kasztanowej znajduje się parterowy budynek po szkole. Jest on w bardzo złym stanie technicznym. Drzewostan parku, oprócz alei kasztanowej, składa się z gatunków rodzimych, których wiek oceniany jest na 60-80 lat. Na skraju parku znajdują się dwa stawy, z których jeden o niskim poziomie lustra wody jest zarośnięty. Zachodnią część parku zajmuje stary sad, z dużymi ubytkami drzew w rzędach. Malużyn - obiekt z początku XIX wieku z późniejszymi zmianami kompozycyjnymi. Zajmuje powierzchnię ok. 12 ha. Park sąsiaduje z rzeką Wkrą i łąkami nadrzecznymi. Budynek dawnego dworu ze względu na bardzo zły stan techniczny został rozebrany na podstawie decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków. Park jest zaniedbany i gęsto zadrzewiony. Niektóre drzewa liczą powyżej 100 lat. Są przeważnie zdrowe i bez śladów zniszczeń. Do najbardziej interesujących można zaliczyć grupę jesionów we wschodniej części parku oraz okaz pomnikowego dębu. Poza ogrodzeniem ukształtowanie terenu parku jest bardzo urozmaicone. Niektóre jego fragmenty położone są na łagodnym stoku doliny Wkry, inne zaś na wysokim brzegu Wkry, skąd roztacza się ładny widok na tereny łęgowe za rzeką. Na obszarze parku znajduje się również zabytkowy kościół. Ogonowo - obiekt z drugiej połowy XIX wieku, zajmujący powierzchnię 12,6 ha (w tym 4 stawy o powierzchni ok. 0,7 ha). Drzewostan parkowy przedstawia znaczną wartość przyrodniczą w krajobrazie naturalnym, pomimo przewagi olszy czarnej w porównaniu z liczebnością innych odmian drzew. Do najbardziej interesujących drzew można zaliczyć grupę 10-ciu lip drobnolistnych liczących ok. 20 m wysokości oraz aleję świerkową. Walory parku podnosi ponadto urozmaicone ukształtowanie terenu dające dobre punkty widokowe na dolinę Wkry. Sulerzyż - obiekt powstał w drugiej połowie XIX wieku, lecz najprawdopodobniej na jego miejscu istniał dwór wcześniejszy. Całość liczy powierzchnię 5,2 ha, w tym dwa stawy o powierzchni ok. 0,22 ha. Dwór położony w północnej części parku jest obecnie remontowany i jego stan techniczny jest dobry. Drzewostan parku przedstawia dużą wartość przyrodniczą. Występu ą tu m.in. lipy drobnolistne tworzące aleję, modrzew, świerk kaukaski, dąb czerwony i klon pospolity. Drzewostan parku liczący ok. 90 lat, pomimo dewastacji jest jeszcze bogaty. Od strony zachodniej i południowej do parku przylegają stare, częściowo zniszczone sady. Szyjki - obiekt powstał w roku 1904 na miejscu starszego z połowy XIX wieku. Powierzchnia wynosi ok. 2,5 ha. Budynek dawnego dworu znajduje się aktualnie w miarę dobrym stanie technicznym i trwają w nim dalsze prace remontowe prowadzone przez nowego właściciela. Park kompozycyjnie powiązany jest z rzeką Wkrą. Występują tu liczne okazy drzew pomnikowych, m.in. wiązy, lipy drobnolistne, dęby i graby. Wiek niektórych drzew jest oceniany na ok. 120 lat. Drzewostan złożony jest z gatunków rodzimych. Wkra - obiekt powstał w połowie XIX wieku i zajmuje powierzchnię 4,5 ha. Dawny dwór pozbawiony od dłuższego czasu remontów i zabiegów konserwacyjnych jest zniszczony i zaniedbany. Park, pomimo zniszczeń, posiada dużą wartość kompozycyjną i przyrodniczą ze względu na stary, cenny drzewostan, który w krajobrazie naturalnym stanowi duży masyw zieleni. Do jego najcenniejszych elementów można zaliczyć aleję grabową o wieku ponad 100 lat i pojedyncze egzemplarze lip drobnolistnych, dębów szypułkowych i wiązów. Od strony str. 24 rzeki, oprócz grabu występują także jesiony wyniosłe liczące ponad 60 lat. Z parkiem sąsiadują grunty orne i rzeka Wkra. Poza w/w parkami zachowały się pozostałości założeń parkowych w Starym Garwarzu i Płaciszewie. Ponadto występują także resztki dawnych parków w Kondrajcu Pańskim, Gałczynie i Strzeszewie. Rys. 1. Gmina Glinojeck na tle obszarów chronionych. (źródło: www.gdos.gov.pl) Wskaźnik lesistości w gminie Glinojeck wynosi 36,4 %. Systematycznie wzrasta liczba rolników zainteresowanych zalesieniem swoich gruntów. Teren Gminy znajduje się w obszarze Zielonych Płuc Polski, co jednocześnie określa kierunek dalszego rozwoju poprzez wdrażanie zasad ekorozwoju, do których zalicza się wprowadzanie proekologicznych zasad gospodarowania zasobami i walorami przyrodniczymi, aktywizację gospodarki poprzez wszechstronne i racjonalne wykorzystanie zasobów i walorów przyrodniczych, wzrost poziomu cywilizacyjnego. Skład gatunkowy drzewostanów w lasach na terenie Gminy charakteryzuje zdecydowana przewaga gatunków iglastych, głównie sosny. Gmina Glinojeck ma szczególnie korzystne naturalne warunki do rozwoju turystyki i rekreacji. Oprócz skromnych materialnych przykładów dziedzictwa kulturowego, gmina ma niezwykle bogate, atrakcyjne zasoby przyrodnicze. Dotyczy to rozległych lasów a przede wszystkim rzeki Wkry. Istnieją tam piesze i rowerowe ścieżki turystyczne a także warunki do organizowania imprez związanych z wodą, przede wszystkim spływy kajakowe, wędkowanie itp. Na terenie gminy są doskonałe warunki do organizacji gospodarstw agroturystycznych. Istnieją tu również korzystne uwarunkowania do wytyczania kolejnych atrakcyjnych szlaków turystycznych, przede wszystkim rowerowych. Gmina Glinojeck może być dobrym miejscem str. 25 wypadowym dla turystów jedno- dwudniowych, pragnących spędzić czas w środowisku leśnym, m.in. na zbieraniu runa leśnego i obserwowaniu urokliwych zakątków przyrodniczych. Tab. 8. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze. Mocne strony Słabe strony 1) Wysoki poziom lesistości 1) Możliwe zagrożenia dla przyrody 2) Dobre warunki dla rozwoju gospodarki ożywionej ze strony ewentualnych turystycznej; elektrowni wiatrowych 3) Niski stopień degradacji powierzchni ziemi, 2) Możliwość wystąpienia zagrożeń powietrza (czyste środowisko); środowiska w szerszej skali 4) Atrakcyjne turystycznie położenie gminy (na obszarze Zielonych Płuc Polski); 5) Cenne zasoby przyrodnicze (rzeka Wkra oraz Nadwkrzański Obszar Chronionego Krajobrazu) Szanse 1) Wykorzystanie przez samorząd województwa walorów przyrodniczych gminy do rozwoju turystyki i rekreacji 2) Współdziałanie na rzecz rozwoju 3) i promocji obszaru „Zielone Płuca Polski” 4) Wykorzystanie możliwości finansowych 5) PROW w kierunku rozwoju turystyki Zagrożenia 1) Możliwość pojawienia się barier w dostępie do środków finansowych krajowych i zewnętrznych na aktywną ochronę środowiska. 3.4. Gleby. Użytki rolne w gminie zajmują około 8,5 tys. ha, tj. nieco ponad 55,0 % jej powierzchni. Z tego tylko 6,0 tys. ha to grunty orne. Gleby są w dużym stopniu zróżnicowane pod względem typów oraz przydatności rolniczej. Należą do słabszych w powiecie ciechanowskim. Na terenie gminy dominują na ogół gleby słabe i bardzo słabe jakościowo (kl.V i VI). Zintegrowany wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obliczony przez IUNG w Puławach, wynosi dla gminy Glinojeck w skali 100 punktowej 49,3 punktu. Zintegrowane wskaźniki jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla powiatu ciechanowskiego i województwa mazowieckiego wynoszą odpowiednio 67,6 i 59,5 punktu. Tab. 9. Analiza SWOT – gleby. Mocne strony Słabe strony 1) Poprawiająca się struktura obszarowa 1) Niska bonitacja gleb gospodarstw rolnych Szanse Zagrożenia 1) Zmiana pokoleniowa w gospodarce rolnej. 2) Korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa oraz przetwórstwa płodów rolnych str. 26 wynikające z dostępu do środków unijnych w ramach RPO WM 2014-2020 3) Wykorzystanie możliwości finansowych PROW w kierunku modernizacji i rozwoju rolnictwa oraz obszarów wiejskich. 4) Korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa oraz przetwórstwa płodów rolnych wynikające z dostępu do środków unijnych w ramach RPO WM 2014-2020 3.5. Zasoby geologiczne. Na terenie gminy Glinojeck znajdują się niewielkie zasoby surowców mineralnych, ale nie mają one znaczenia przemysłowego i nie są eksploatowane. Udokumentowane złoże kruszyw naturalnych (piaski) występuje w miejscowości Szyjki – eksploatację zaniechano. Złoża eksploatowane znajdują się w gminie Sońsk w rejonie miejscowości Cichawy oraz w gminie Ciechanów. Dotyczy to kilkunastu udokumentowanych złóż piasków i żwirów oraz pospółki pochodzenia czwartorzędowego. Według szacunkowych danych zasoby geologiczne tych złóż są duże i mogą wynosić nawet około 15 mln ton. Przydatne złoża kruszyw znajdują się również w kolejnej sąsiedniej gminie - gminie wiejskiej Ciechanów. Łączne zasoby kruszyw w tym rejonie powiatu ciechanowskiego mogą wynosić około 20 mln ton. Tab. 10. Analiza SWOT – zasoby geologiczne. Mocne strony Słabe strony 1) Brak negatywnego wpływu na środowisko 1) Brak lokalnych zasobów kopalin podczas prowadzenia robót geologicznych i eksploatacji kopalin. Szanse Zagrożenia 3.6. Zagrożenia hałasem. W gminie nie występują zakłady przemysłowe, które byłyby źródłem znaczących emisji hałasu, chociaż sporadycznie stwierdza się przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu z zakładów produkcyjnych, czy w wyniku prowadzonej działalności usługowej. Stan środowiska akustycznego w gminie kształtowany jest głównie przez ruch komunikacyjny związany z przebiegiem dróg krajowych o dużym natężeniu ruchu i spowodowany jest znaczącym wzrostem ilości pojazdów. W Glinojecku nie prowadzi się pomiarów hałasu komunikacyjnego najbliższe takie pomiary prowadzi WIOŚ w Ciechanowie. Tab. 11. Analiza SWOT – zagrożenie hałasem. Mocne strony Słabe strony 1) Modernizacja i poprawa jakości sieci dróg poprawiająca parametry akustyczne Szanse Zagrożenia 1) Uzyskanie środków z funduszy Unii 1) Wysoki koszt inwestycji drogowych Europejskiej i samorządu województwa na utrudniający podejmowanie w szerszym str. 27 wsparcie rozwoju infrastruktury technicznej zakresie działań na rzecz modernizacji sieci dróg lokalnych 3.7. Pola elektromagnetyczne. Źródłem sztucznych pól elektromagnetycznych emitowanych do środowiska są stacje i linie elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest zależny od częstotliwości ich pracy, ale przede wszystkim od wielkości wytwarzanej przez nie energii. W związku z tym z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają następujące obiekty: • linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyższym, • obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, • urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 – 1800 MHz, • urządzenia radiolokacyjne. W 2014 roku wykonano pomiary natężenia pól elektromagnetycznych w miejscowości Wola Młocka znajduje się tam stacja bazowa telefonii komórkowej PTK Centertel pod nazwą „ WOLA MŁOCKA” Nr 2646/127. Natężenie składowej elektrycznej pola wyniosło 0,37 V/m w przedziale 0,1-3000 MHz). Analiza wyników pomiarów wykazała, że występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych (dopuszczalny poziom w zależności od częstotliwości zawiera się w przedziale od 7 V/m do 20 V/m). Tab. 12. Analiza SWOT – pole elektromagnetyczne. Mocne strony Słabe strony 1) Stały monitoring pól 1) Zagrożenie ze strony istniejących elektromagnetycznych przez WIOŚ na terenie stacji bazowych telefonii komórkowej na gminy terenie gminy Szanse Zagrożenia 1) Rozwój kraju zmierzający do 1) Emisja z urządzeń emitujących pole powstania społeczeństwa informacyjnego; elektromagnetyczne zlokalizowanych w sąsiednich gminach. 3.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów. Odpady komunalne z terenu miasta i gminy odbierane są w postaci zmieszanej i selektywnej. Zmieszane odpady komunalne mogą być przekazywane do regionalnych lub zastępczych instalacji przekształcania odpadów komunalnych. Zbieranie odpadów w sposób selektywny stanowi podstawowy element systemu gospodarki odpadami. Na terenie gminy selektywna zbiórka makulatury, szkła, tworzyw sztucznych i metali odbywa się w dwóch systemach: w systemie workowym – obejmującym swym zasięgiem zabudowę jednorodzinną. Raz w miesiącu surowce wtórne posegregowane w workach z podziałem na szkło, makulaturę, tworzywa sztuczne i metale odbierane są przez firmę odbierającą odpady komunalne, która dostarcza też mieszkańcom harmonogram takiej zbiórki wraz z informacją o zasadach jej prowadzenia, str. 28 w systemie pojemnikowym – obejmującym swym zasięgiem zabudowę wielorodzinną (kamienice, budynki wielolokalowe, obiekty użyteczności publicznej, placówki oświatowe i instytucje). Odpady komunalne zbierane selektywnie gromadzone są w pojemnikach o pojemności 1100 l i workach o pojemności 120 l. Na terenie gminy funkcjonuje Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) w miejscowości Stary Garwarz, na terenie oczyszczalni ścieków, gdzie istnieje możliwość przekazania odpadów segregowanych oraz wszelkich problematycznych odpadów (m.in. odpady budowlane, rozbiórkowe, opakowania po farbach, środkach ochrony roślin, odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt RTV i AGD) Gmina Glinojeck należy do regionu ciechanowskiego w obowiązującym systemie gospodarki odpadami. Instalacje regionalne do obsługi regionu ciechanowskiego Instalacje do mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych (MBP): • instalacja do biostabilizacji odpadów komunalnych (biosuszenie) w m. Kosiny Bartosowe, gm. Wiśniewo – „USKOM” Sp. z o.o. o mocy przerobowej części biologicznej 100 000 Mg/rok i mechanicznej: 80 000 Mg/rok (RIPOK). • sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i selektywnie zebranych w m. Wola Pawłowska o mocy przerobowej 20 000 Mg/rok, część biologiczna o mocy 10 000 Mg/rok – Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ciechanowie (RIPOK). Sortownie zmieszanych odpadów komunalnych: • sortownia zmieszanych odpadów komunalnych w m. Uniszki Cegielnia o mocy przerobowej 250 000 Mg/rok – „USKOM” Sp. z o.o. (zastępcza po rozbudowie RIPOK), • sortownia odpadów komunalnych zmieszanych i zebranych selektywnie w m. Chorzele o mocy przerobowej 38 016 Mg/rok – Skup – Sprzedaż Hurtowa Opakowań Wtórnych „DBAJ” M. Prychodko (zastępcza do czasu wybudowania RIPOK), • sortownia odpadów w Makowie Mazowieckim o mocy przerobowej 5 000 Mg/rok – „BŁYSK-BIS” Sp. z o.o., (zastępcza do czasu wybudowania RIPOK), • linia do segregacji zmieszanych odpadów komunalnych w m. Płocochowo, gm. Pułtusk o mocy przerobowej 8 000 Mg/rok - Pułtuskie Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., (zastępcza, do czasu wybudowania RIPOK). Kompostownie odpadów zielonych: • kompostownia odpadów organicznych selektywnie zebranych w Ciechanowie o mocy przerobowej 7 500 Mg/rok – Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ciechanowie (zastępcza po uzyskaniu zezwolenia- RIPOK), • kompostownia odpadów zielonych zebranych selektywnie w m. Kosiny Bartosowe, gm. Wiśniewo o mocy przerobowej 2 000 Mg/rok – „USKOM” Sp. z o.o (zastępcza po uzyskaniu zezwolenia - RIPOK). Składowiska odpadów komunalnych (spełniające wymagania): • składowisko odpadów w m. Uniszki Cegielnia – pojemność pozostała do wypełnienia 162 000 m³ (RIPOK), • składowisko odpadów w m. Wola Pawłowska, gm. Ciechanów – pojemność pozostała do wypełnienia 158 642 m³ (zastępcza planowany RIPOK), str. 29 • składowisko odpadów w m. Płocochowo, gm. Pułtusk – pojemność pozostała do wypełnienia 32 625 m³ (zastępcza do czasu wybudowania RIPOK), • składowisko odpadów w m. Humięcino – Koski, gm. Grudusk – pojemność pozostała do wypełnienia 10 349 m³ (zastępcza do czasu wybudowania RIPOK (do zamknięcia), • składowisko odpadów w m. Konotopa, gm. Strzegowo – pojemność pozostała do wypełnienia 21 625 m³ (zastępcza do czasu wybudowania RIPOK (do zamknięcia). Instalacje zastępcze MBP (mechaniczno – biologicznego przetwarzania) mogły funkcjonować wyłącznie do czasu uruchomienia RIPOK lub do momentu dostosowania się wyznaczonych zakładów do kryteriów instalacji regionalnej w terminie max. 36 miesięcy. Składowiska do zastępczej obsługi regionu do czasu wybudowania RIPOK mogły funkcjonować do czasu ich bezpiecznego zapełnienia lub utraty ważności decyzji, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2014 r. Poniżej przedstawiono mapę z lokalizacją instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych w regionie ciechanowskim. Rys. 3. Lokalizacja instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych Źródło: Wpgo dla Mazowsza str. 30 W regionie ciechanowskim funkcjonujący zakład przetwarzający odpady w procesie biosuszenia (biologiczno-mechaniczne przetwarzanie – BMP) spełnia wymogi RIPOK wynikające z definicji regionalnej instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Pozostałe instalacje nie wpisują się w wymogi RIPOK, ponieważ nie zapewniają prowadzenia zintegrowanego systemu mechaniczno-biologicznego przetwarzania w ramach jednego zakładu lub nie spełniają kryteriów w zakresie minimalnych przepustowości określonych dla RIPOK. Instalacje MBP istniejące lub instalacje MBP, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie mechaniczno – biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych uzyskały decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz instalacje MBP, których budowa lub eksploatacja rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia, należy dostosować do wymagań określonych w rozporządzeniu w terminie 36 miesięcy od dnia jego wejścia w życie. Żadna z funkcjonujących w regionie instalacji do przetwarzania odpadów zielonych nie posiada zezwolenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprawniającego do wprowadzenia do obrotu, wytwarzanych w procesie kompostowania produktów mających właściwości nawozowe. Instalacje, które spełniają kryteria dla RIPOK w zakresie minimalnych mocy przerobowych uzyskały status instalacji zastępczej do czasu uzyskania ww. zezwolenia, a po jego otrzymaniu będą pełniły funkcje regionalnych instalacji. Pojemności funkcjonujących składowisk są niewystarczające na 15 lat składowania odpadów przetworzonych. Na terenie regionu istniał Międzygminny Związek Regionu Ciechanowskiego (MZRC) z siedzibą w Ciechanowie założony w 2009 roku. Do zadań Związku w zakresie gospodarki odpadami należały m. in.: budowa, utrzymanie i eksploatacja instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, organizowanie selektywnej zbiórki, segregacja oraz magazynowanie odpadów komunalnych w tym niebezpiecznych, rekultywacja gminnych składowisk niespełniających norm ochrony środowiska. Związek nie spełnił oczekiwań władz miejscowych, dlatego też wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast samodzielnie przeprowadzili przetargi w celu wyłonienia podmiotów odbierających odpady od mieszkańców gmin i miast. Związek zakończył swoją działalność w 2014 roku. Tab. 13. Moce przerobowe instalacji planowanych do wybudowania w ciechanowskim regionie gospodarki odpadami, które uzyskały decyzje środowiskowe wydane przed 1 stycznia 2012 roku. Moce przerobowe Lp. Rodzaj instalacji planowanej instalacji (Mg/rok) 1. Sortownia odpadów komunalnych w Woli Pawłowskiej 65 000 Linia stabilizacji (kompostowania) odpadów 2. wyodrębnionych z odpadów zmieszanych i zebranych 30 000 selektywnie w Woli Pawłowskiej 3. Składowisko w Woli Pawłowskiej 390 000 Źródło: Wpgo dla Mazowsza str. 31 Wszystkie instalacje umieszczone w tabeli powyżej uzyskały status „planowany RIPOK” ze względu na to, że spełniają kryteria ilościowe RIPOK. Po wybudowaniu, w drodze uchwały staną się instalacjami regionalnymi. Mając na uwadze umieszczenie obiektów w Wojewódzkim Programie Gospodarki Odpadami, określa się budowę następujących obiektów do składowania odpadów w regionie ciechanowskim: na terenie powiatu ciechanowskiego istniejące • składowisko odpadów w m. Wola Pawłowska – kwatera „B” składowania odpadów balastowych po sortowaniu o poj. 390 000 m3 (planowany RIPOK), na terenie innych powiatów: • składowisko odpadów niebezpiecznych w m. Oględa – 2 podkwatery na 100 000 Mg wyrobów zawierających azbest (planowany RIPOK), • składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne planowane w ramach rekultywacji zbiornika akumulacji ścieków cukrowniczych w m. Kalinowiec, gm. Płoniawy – Bramura o pojemności 580 000 m³. Sposób zagospodarowania zbiornika został określony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla gminy Płoniawy – Bramura (planowany RIPOK), • składowisko odpadów w m. Uniszki Cegielnia kwatera o powierzchni ok. 6,5 ha i kubaturze 1 760 000 m³ (RIPOK), • rozbudowa składowiska odpadów w Miączynie Dużym – rozbudowa o nieckę do składowania odpady niebezpieczne o kodach: 17 06 01*, 17 06 05*. Planowana pojemność 19 911 m3, • budowa składowiska odpadów poprocesowych w m. Kosiny Bartosowe. W regionie występuje nadwyżka mocy przerobowych funkcjonujących instalacji, w stosunku do zapotrzebowania. W związku z tym, w celu wykorzystania wolnych mocy w deficytowych pod względem instalacji w regionach, instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania w Kosinach oraz po rozbudowie w Uniszkach Cegielni – wyznaczyć jako zastępcze do obsługi regionu warszawskiego. Funkcjonujące kompostownie odpadów zielonych, po uzyskaniu zezwolenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi staną się instalacjami regionalnymi i zapewnią zagospodarowanie całego strumienia odpadów zielonych. Na tym etapie tworzenia systemu gospodarki odpadami nie przewiduje się zamykania instalacji do przetwarzania odpadów, poza składowiskami. Składowiska wyznaczone jako zastępcze mogły funkcjonować wyłącznie do czasu obowiązywania aktualnej decyzji w zakresie unieszkodliwiania odpadów (nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2014 r.). Odpady z terenu gminy są zagospodarowywane w procesach: R12 - Wymiana odpadów w celu poddania ich któremukolwiek z procesów wymienionych w pozycji R 1 – R 11; D5 Składowanie na składowiskach w sposób celowo zaprojektowany (np. Umieszczanie w uszczelnionych oddzielnych komorach, przykrytych i izolowanych od siebie wzajemnie i od środowiska itd.); R13 Magazynowanie odpadów poprzedzające którykolwiek z procesów wymienionych w pozycji R1 – R 12 (z wyjątkiem wstępnego magazynowania u wytwórcy odpadów); R3 Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostowanie i inne biologiczne procesy przetwarzania); str. 32 R4 Recykling lub odzysk metali i związków metali; R5 Recykling lub odzysk innych materiałów nieorganicznych. Poniżej w tabeli przedstawiono osiągnięte przez gminę poziomy odzysku i recyklingu, przygotowania do ponownego użycia oraz ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w 2013, 2014 roku. Tab. 14. Osiągnięte poziomy odzysku. Rok Osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania [%] 31,05 Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła [%] 14,23 0 14,65 2013 2014 Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych [%] Żadna z firm odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu Miasta i Gminy Glinojeck w 2013 r. nie wykazała odbioru odpadów budowlanych i rozbiórkowych. 100 Według szacunków na terenie gminy wytwarzanych jest około 72 tys. ton odpadów rocznie. Z tej ilości tylko około 2,1 tys. Mg to odpady komunalne. Zorganizowanym odbiorem, transportem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych objęte są wszystkie nieruchomości zamieszkałe i niezamieszkałe na terenie gminy. Usługi te realizuje firma „Błysk-Bis Sp. z o. o.” z siedzibą w Makowie Mazowieckim. Odpady komunalne zmieszane, odpady zielone i bioodpady oraz pozostałości z sortowania pozostałości po procesie mechanicznobiologicznego przetwarzania przeznaczone do składowania przekazywane są do Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) w miejscowości Kosiny Bartosowe gm. Wiśniewo – NOVAGO Sp. z o.o. Mława (dawniej: USKOM Sp. z o.o. Mława). Zwraca uwagę wyraźny wzrost ilości odebranych odpadów komunalnych z terenu gminy z 1,3 Mg w roku 2012 do 2,1 Mg w roku 2013. Ma to istotny związek ze zmianą regulacji prawnych dotyczących gospodarki odpadami w naszym kraju. Gmina przed kilku laty zgłosiła gotowość przystąpienia do międzygminnego programu zagospodarowania odpadów komunalnych na terenie subregionu ciechanowskiego, ale to przedsięwzięcie zakończyło się niepowodzeniem. Tab. 15. Analiza SWOT – gospodarka odpadami. Mocne strony Słabe strony Rozbudowa systemu selektywnej zbiórki Brak instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych odpadów na terenie gminy Szanse Zagrożenia Dostosowanie do wymagań RIPOK instalacji Wysokie koszty w Woli Pawłowskiej odebranych odpadów zagospodarowania 3.9. Zagrożenia poważnymi awariami. Zagrożenie pożarowo-wybuchowe i chemiczne na terenie gminy wynika z nagromadzenia substancji chemicznych (np. toksycznych środków przemysłowych), warunków ich str. 33 magazynowania, stosowania w procesach technologicznych oraz transportu tych substancji, a zatem poważne awarie mogą być związane m. in. z: • transportem drogowym substancji niebezpiecznych, • magazynowaniem i stosowaniem w instalacjach technologicznych substancji niebezpiecznych, • magazynowaniem i dystrybucją produktów ropopochodnych, • niewłaściwym postępowaniem z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne. Zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi stanowi możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, które w gminie najczęściej mogą być związane z powodzią, podtopieniami, pożarami, ograniczeniem w ruchu komunikacyjnym, awariami linii energetycznych i telefonicznych. Zagrożenia powodziowe mogą wystąpić w przypadku niekorzystnych zjawisk hydrologicznych. Potencjalne zagrożenia stanowi rzeka Wkra. Zagrożenie pożarowe obejmuje kompleksy leśne oraz tereny wiejskie. Rolniczy charakter gminy wiąże się z dużym zagrożeniem pożarowym, wynikającym z faktu uprawy, składowania i przetwórstwa płodów rolnych oraz dużą ilością, gęstością i stanem zabudowań gospodarstw rolnych. Największym obiektem stwarzającym zagrożenie zlokalizowanym na terenie gminy jest Cukrownia „Glinojeck” (grunty m. Zygmuntowo). Cukrownia należy do największych tego typu zakładów w kraju. W zakładzie występują zagrożenia nie tylko pożarowe, ale również zagrożenia wybuchem oraz chemiczno-ekologiczne. Utrudnienia w działaniach ratowniczych mogłyby wystąpić w przypadku prowadzenia działań ratowniczych w związku ze znacznymi kubaturami obiektów, nagromadzeniem w obiektach znacznych ilości urządzeń technologicznych, skomplikowanymi układami komunikacyjnymi wewnątrz obiektów oraz występowaniem obiektów wysokich tj. silosów z cukrem. Tab. 16. Analiza SWOT – awarie. Mocne strony 1) Brak składowisk odpadów stwarzających zagrożenie 2) Dominująca zabudowa zagrodowa z budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi o konstrukcji niepalnej Szanse 1) Budowa zbiornika przeciwpowodziowo retencyjnego Strzegowo Unierzyż na rzece Wkrze Słabe strony 1) Wysoki wskaźnik lesistości – potencjalne zagrożenie pożarowe 2) Potencjalne zagrożenie awarią w cukrowni Glinojeck Zagrożenia 1) Możliwość wystąpienia zagrożeń środowiska w szerszej skali oraz coraz częstsze występowanie klęsk żywiołowych 2) Zagrożenie powodziowe z sąsiedniej gminy Strzegowo 3) Duże natężenie transportu drogowego substancji niebezpiecznych przez teren gminy w związku z przebiegiem dróg krajowych 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie. str. 34 Tab. 17. Lp. 1 Cele, kierunki interwencji oraz zadania. Obszar interwencji Ochrona klimatu i jakości powietrza Cel Ograniczenie poziomu emisji CO2 Wskaźnik Nazwa Liczba rowerowych ścieżek 2 Liczba obiektów korzystających z OZE (odnawialnych źródeł energii) 3 Długość wybudowanej gazowej 4 5 Wartość bazowa 2014 r 0 Wartość docelowa 2022 r 2 72 obiekty (66 gosp. domowych, 6 budynków użyteczności publicznej) 0 130 1 – budynek ośrodka zdrowia w Ościsłowie zwiększenie 570MWh/rok/ 678,87 MgCO2/rok Spadek Brak danych sieci Liczba wymienionych /zmodernizowanych źródeł ciepła Całkowite zużycie energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia/emisja CO2 Kierunek interwencji Zadania Podmiot odpowiedzialny Rozwój sieci ścieżek rowerowych w granicach gminy Wzrost wykorzystania OZE w gospodarstwach indywidualnych i przedsiębiorstwach Budowa ścieżek rowerowych przy drogach gminnych Montaż kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych i przedsiębiorstwach Gmina Przejście na gospodarkę niskoemisyjną w zakresie ogrzewania Przejście na gospodarkę niskoemisyjną Budowa sieci gazowych Gmina Modernizacja źródeł ciepła w obiektach użyteczności publicznej Gmina/właściciele nieruchomości Montaż energooszczędnych źródeł oświetlenia Gmina w zakresie ogrzewania Wzrost liczby zmodernizowanego oświetlenia ulicznego i w budynkach użyteczności publicznej Gmina/ przedsiębiorcy str. 35 Lp. Obszar interwencji Cel 6 7 Zagrożenia hałasem Zmniejszenie hałasu komunikacyjnego Pola elektromagnetyczne Ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym 10 11 12 Kierunek interwencji Zadania Podmiot odpowiedzialny Wzrost liczby budynków komunalnych, mieszkalnych, użyteczności publicznej objętych termomodernizacją Termomodernizacja budynków komunalnych na terenie gminy Gmina/ właściciele nieruchomości 98,2 km Poprawa parametrów akustycznych dróg Budowa/modernizacja dróg gminnych Gmina Brak danych zwiększenie Ochrona przed hałasem komunikacyjnym Gmina Ilość przekroczeń pomierzonych pól elektromagnetycznych 0 0 Nadzorowanie miejsc emitujących pole elektromagnetyczne Liczba zmodernizowanych stacji lub długość zmodernizowanej sieci Liczba przeprowadzonych szkoleń Brak danych zwiększenie Zmniejszenie emisji pola elektromagnetycznego Raz w roku co najmniej raz w roku ograniczenie odpływu biogenów z terenów rolniczych Ilość/długość zmodernizowanych 21,788 km 46 km Poprawa urządzeń Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni ochronnej wzdłuż dróg gminnych Rozwój systemu monitoringu pól elektromagnetycznych i prowadzenie bazy danych Modernizacja istniejących sieci elektroenergetycznych i stacji transformatorowych Szkolenia dla rolników w zakresie stosowania i przechowywania nawozów Modernizacja urządzeń Wartość bazowa 2014 r 3 budynki komunalne; budynki spółdzielni mieszkaniowej w Glinojecku Wartość docelowa 2022 r Min 10 Długość zmodernizowanych dróg Długość wykonanych nasadzeń 92,5 km Liczba obiektów poddanych termomodernizacji 8 9 Wskaźnik Nazwa Gospodarowanie wodami Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi Gospodarowanie wodami dla ochrony stanu WIOŚ Zakłady energetyczne Ośrodki Doradztwa Rolniczego Zarząd Melioracji, właściciele str. 36 Lp. 13 Obszar interwencji Gospodarka wodno – ściekowa Cel przed: powodzią, suszą i deficytem wody poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Wskaźnik Nazwa Wartość bazowa 2014 r Wartość docelowa 2022 r urządzeń melioracyjnych Kierunek interwencji Zadania Podmiot odpowiedzialny melioracyjnych melioracyjnych urządzeń rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków Zagospodarowanie ścieków w zabudowie rozproszonej Budowa kanalizacyjnej: Długość sieci kanalizacyjnej [km] 155,7 164 Ilość przydomowych oczyszczalni 15 zwiększenie 15 Ilość ustanowionych stref ochronnych 0 0 Zapobieganie zanieczyszczeniu wód podziemnych 16 Ilość nowych inwestycji w zakresie wód technologicznych 0 0 17 Ilość wybudowanych separatorów 1 zwiększenie Wprowadzanie technologii produkcji ograniczających ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do wód Rozbudowa systemów oczyszczania wód opadowo roztopowych Liczba przyrody 29 utrzymanie na dotychczaso- 14 18 Zasoby przyrodnicze Ochrona form ochrony przyrody pomników Ochrona małych form ochrony przyrody sieci Gmina budowa zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni Ustanawianie obszarów ochronnych dla GZWP oraz stref ochronnych ujęć wody Budowa zamkniętych obiegów wód technologicznych Właściciele nieruchomości Budowa i modernizacja urządzeń odprowadzających oraz oczyszczających ścieki opadowe oraz roztopowe przy zastosowaniu rozwiązań technicznych zapobiegających bezpośredniemu odprowadzeniu wód opadowych do cieków wodnych Systematyczna pielęgnacja oraz gmina, podmioty gospodarcze RZGW Podmioty gospodarcze Gmina str. 37 Lp. 19 Obszar interwencji Cel i innych obszarów cennych przyrodniczo 20 21 ochrona krajobrazu 22 ochrona form ochrony przyrody i innych obszarów cennych przyrodniczo 23 Wskaźnik Nazwa Wartość bazowa 2014 r Wartość docelowa 2022 r wym poziomie Kierunek interwencji Zadania ustanawianie pomników przyrody Wspieranie działalności lokalnych organizacji turystycznych Utrzymanie terenów zieleni przy drogach gminnych Podmiot odpowiedzialny Liczba organizacji turystycznych działających na terenie gminy Powierzchnia terenów zieleni ulicznej oraz zieleni osiedlowej (ha) Udział powierzchni objętej obowiązującymi planami zagospodarowania przestrzennego w pow. geodezyjnej gminy ogółem (%) Długość szlaków turystycznych na terenie gminy 0 zwiększenie Zrównoważony rozwój turystyki Ok. 2,6 Ok. 3,00 ha Tworzenie i utrzymanie zielonej infrastruktury Ok.25% Ok.30% Planowanie inwestycji z zachowaniem wartości przyrodniczych i krajobrazowych Wprowadzenie zakazów dla inwestycji naruszających walory przyrodnicze i krajobrazowe gminy Gmina 1 zwiększenie Zrównoważony rozwój turystyki na obszarach cennych przyrodniczo Gmina/ nadleśnictwa Liczba zorganizowanych imprez 0 zwiększenie wytyczanie kolejnych atrakcyjnych szlaków turystycznych, przede wszystkim rowerowych Organizacja imprez związanych z wodą (spływy kajakowe, wędkowanie) Zachowanie i przywracanie populacji zagrożonych gatunków i siedlisk, ograniczenie presji gatunków inwazyjnych i konfliktowych Odbudowa powierzchni 24 Zrównoważona gospodarka leśna Powierzchnia obszarów chronionych [ha] 13504,10 13504,10 Działania na rzecz zwiększania różnorodności biologicznej lasów 25 ochrona krajobrazu Liczba pożarów lasów 2 0 ochrona ekosystemów leśnych Gmina Gmina Gmina, podmioty gospodarcze Nadleśnictwa/ gmina , właściciele gruntów RDLP, lasów właściciele str. 38 Lp. Obszar interwencji 26 27 Gleby 28 Cel Wskaźnik Nazwa Wartość bazowa 2014 r Wartość docelowa 2022 r Ochrona krajobrazu Powierzchnia lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa [ha] 1785,98 zwiększenie ochrona ekosystemów leśnych Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Liczba ekologicznych gospodarstw rolnych 0 Brak danych Ochrona gleb przed zanieczyszczaniem Zużycie nawozów mineralnych Brak danych Zużycie nawozów zgodnie z dobrą praktyką rolniczą Ochrona gleb przed zanieczyszczaniem 29 30 Ochrona leśnych 31 Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Poprawa systemu zbierania selektywnego odpadów 32 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Kierunek interwencji gruntów Powierzchnia gruntów zalesionych (ha w danym roku) Liczba opracowanych programów rolno środowiskowych 0,98 zwiększenie Brak danych Brak danych a) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia wybranych frakcji odpadów: a)14,65 b)100 c)0 a) 50 b) 70 c) 35 Ochrona gleb przed zanieczyszczaniem Zagospodarowanie gleb o niskiej bonitacji Ochrona gleb przed zanieczyszczaniem Zwiększenie poziomu odzysku i recyklingu Zadania zniszczonej przez huragany i pożary Kontrola nad właściwym utrzymaniem i zagospodarowaniem lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa Wypracowanie programu wdrażania metod ekologicznych w gospodarstwach Optymalne zużycie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, zapewnienie wzrostu poziomu świadomości ekologicznej wśród rolników Zmniejszenie chemizacji gleb Zalesianie gruntów o niskiej przydatności rolniczej Podmiot odpowiedzialny nadleśnictwa, gmina, właściciele gruntów ODR/gmina/ Towarzystwa regionalne Rolnicy/ODR/ Gmina Rolnicy/ODR/ gmina Właściciele nieruchomości Opracowanie programów rolno środowiskowych organizacje rolnicze Dalszy rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, niebezpiecznych Gmina str. 39 Lp. Obszar interwencji Cel 33 34 35 Zagrożenia poważnymi awariami Zagospodarowanie odpadów niebezpiecznych Minimalizacja potencjalnych negatywnych skutków awarii dla ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego, działalności Wskaźnik Nazwa papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło (% wagowo), b) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych (% wagowo), c) stopień redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w stosunku do odpadów wytworzonych w 1995 r. (%) Ilość usuniętego azbestu w Mg Wartość bazowa 2014 r Kierunek interwencji Zadania Podmiot odpowiedzialny odpadów ulegających biodegradacji i budowlanych Zwiększenie poziomu odzysku i recyklingu Gmina Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie gospodarowania odpadami 223,289 Raz w roku Ilość przeprowadzonych szkoleń dla rolników Wartość docelowa 2022 r 591,321 Co najmniej raz w roku Realizacja Krajowego Programu Usuwania Azbestu Zapobieganie zatruciom i zanieczyszczeniem chemikaliami Usuwanie azbestu z dachów budynków Upowszechnienie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w zakresie prawidłowego stosowania nawozów Gmina, właściciele nieruchomości Ośrodki doradztwa rolniczego str. 40 Lp. 36 37 38 Obszar interwencji Cel gospodarczej Minimalizacja potencjalnych negatywnych skutków awarii dla ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego, działalności gospodarczej minimalizacja potencjalnych negatywnych skutków awarii dla ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego, działalności gospodarczej Zmniejszanie zagrożenia awarią Wskaźnik Nazwa Ilość zakupionego sprzętu Ilość wypadków na terenie gminy związanych z przewozem materiałów niebezpiecznych liczba przypadków wystąpienia poważnych awarii (odpowiadających definicji zawartej w art. 3 pkt. 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska) Kierunek interwencji Zadania Podmiot odpowiedzialny Bieżące uzupełnianie sprzętu wg potrzeb Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na ochronę ppoż Doposażenie w sprzęt jednostek Straży Pożarnej Gmina, Straż Pożarna 0 Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przewożonymi chemikaliami Wartość bazowa 2014 r Wartość docelowa 2022 r W latach 2005-2009 zakupiono 4 samochody dla ochotniczych straży pożarnych oraz sprzęt ratowniczy 0 0 0 Opracowanie procedur określania bezpiecznych tras przewozu substancji niebezpiecznych na terenie miasta i gminy przeciwdziałanie awariom instalacji przemysłowych Zarządcy gmina dróg, WIOŚ, Straż Pożarna, Sanepid Kontrola zakładów przemysłowych na terenie gminy str. 41 Tab. 18. Lp. 1 2 3 Harmonogram realizacji zadań własnych wraz z ich finansowaniem. Obszar interwencji Zadanie Ochrona klimatu i jakości powietrza Budowa ścieżek rowerowych przy drogach gminnych Montaż kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych i przedsiębiorstwach Budowa sieci gazowych Podmiot odpowiedzialny za realizację (+jednostki włączone) Gmina Szacunkowe koszty realizacji zadania w tys. zł 2015 2016 2017 2018 20192022 Razem Źródła finansowania 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, RPOWM Gmina (przedsiębiorcy/ właściciele nieruchomości) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, RPOWM Gmina (PGNiG) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, RPOWM, PGNiG Środki własne gminy, RPOWM, Fundusz Spójności UE, właściciele budynków, WFOŚiGW, NFOŚiGW Środki własne gminy, RPOWM, WFOŚiGW, NFOŚiGW Środki własne gminy, WFOŚiGW, NFOŚiGW 4 Modernizacja źródeł ciepła w obiektach użyteczności publicznej Gmina (właściciele nieruchomości) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych 5 Montaż energooszczędnych źródeł oświetlenia Gmina 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych 6 Termomodernizacja Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Glinojecku Termomodernizacja M-GOK w Glinojecku Gmina 0 0 0 0 165.000,00 165.000,00 Gmina 273.192,63 0 0 0 0 273.192,63 7 Środki własne gminy, str. 42 Lp. Obszar interwencji 8 9 10 11 12 13 Zagrożenia hałasem 14 15 16 Gospodarka wodno – ściekowa Zadanie Podmiot odpowiedzialny za realizację (+jednostki włączone) Szacunkowe koszty realizacji zadania w tys. zł 2015 2016 2017 2018 20192022 Razem Źródła finansowania WFOŚiGW, NFOŚiGW Środki własne gminy, Termomodernizacja Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Ościsłowie Termomodernizacja M-GOPS w Glinojecku Gmina 111.269,51 0 0 0 0 111.269,51 Gmina Ok. 70.000 0 0 0 0 Ok. 70.000 Środki własne gminy, Termomodernizacja budynku świetlicy w Sulerzyżu Termomodernizacja budynku świetlicy w Płaciszewie Termomodernizacja Zakładu Gospodarki Komunalnej w Glinojecku Budowa/modernizacja dróg gminnych Gmina 9.749,36 0 0 0 0 9.749,36 Środki własne gminy, Gmina Ok. 12.000,00 Ok. 4.000,00 0 0 0 Ok. 16.000,00 Środki własne gminy, Gmina 0 0 0 0 407.000,00 407.000,00 Gmina 2.133 700,00 1.435 000,00 Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni ochronnej wzdłuż dróg gminnych Budowa sieci kanalizacyjnej i modernizacja oczyszczalni ścieków Budowa i modernizacja urządzeń odprowadzających oraz oczyszczających ścieki opadowe oraz Gmina 1.088 484,20 2.500 2.500 2.500 Brak danych 2.500 Brak danych 12.000 Brak danych 22.000 Środki własne gminy, WFOŚiGW, NFOŚiGW Środki własne gminy, RPOWM Środki własne gminy Gmina 0 1.000 000,00 3.000 000,00 4.470 000,00 0 8.470 000,00 Środki własne gminy, RPOWM Gmina (podmioty gospodarcze) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, RPOWM str. 43 Lp. 17 18 Obszar interwencji Zasoby przyrodnicze Zadanie roztopowe przy zastosowaniu rozwiązań technicznych zapobiegających bezpośredniemu odprowadzeniu wód opadowych do cieków wodnych Systematyczna pielęgnacja oraz ustanawianie pomników przyrody Wspieranie działalności lokalnych organizacji turystycznych Podmiot odpowiedzialny za realizację (+jednostki włączone) Szacunkowe koszty realizacji zadania w tys. zł 2015 2016 2017 2018 Gmina 0 1.000 1.500 Gmina 0 0 Źródła finansowania 20192022 Razem 1.500 4.000 8.000 Środki własne gminy, WFOŚiGW Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, WFOŚiGW Środki własne gminy 19 Utrzymanie terenów zieleni przy drogach gminnych Gmina 8.000 8.000 9.000 9.000 36.000 70.000 20 Wprowadzenie zakazów dla inwestycji naruszających walory przyrodnicze i krajobrazowe gminy Wytyczanie kolejnych atrakcyjnych szlaków turystycznych, przede wszystkim rowerowych Organizacja imprez związanych z wodą (spływy kajakowe, wędkowanie) Zachowanie i przywracanie populacji zagrożonych Gmina 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki gminy Gmina (nadleśnictwa) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, budżet nadleśnictw Gmina (podmioty gospodarcze) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki właścicieli/gmina PROW Gmina (nadleśnictwa, właściciele Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki zarządców 21 22 23 własne str. 44 Lp. 24 Obszar interwencji Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów 25 26 27 Zadanie Podmiot odpowiedzialny za realizację (+jednostki włączone) gruntów) Szacunkowe koszty realizacji zadania w tys. zł 2015 2016 2017 2018 Gmina 903 824,05 800 000,00 800 000,00 Brak danych Brak danych Brak danych Środki gminy Gmina (właściciele nieruchomości) 28.195,77 30.000 30.000 30.000 120.000 238 195,77 Doposażenie w sprzęt jednostek Straży Pożarnej Gmina ( Straż Pożarna) 693.400,00 20.000 20.000 20.000 80.000 833.400,00 Opracowanie procedur określania bezpiecznych tras przewozu substancji niebezpiecznych na terenie miasta i gminy Gmina (Zarządcy dróg) 0 0 Brak danych Brak danych Brak danych Brak danych Środki własne gminy, WFOŚiGW Budżet gminy i jednostek Straży Pożarnej WFOŚiGW, RPOWM Budżet gminy, budżet zarządców dróg gatunków i siedlisk, ograniczenie presji gatunków inwazyjnych i konfliktowych Dalszy rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, niebezpiecznych odpadów ulegających biodegradacji i budowlanych; Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie gospodarowania odpadami Usuwanie azbestu z dachów budynków Zagrożenia poważnymi awariami 20192022 Razem Źródła finansowania lasów, budżet nadleśnictw, PROW własne str. 45 Tab. 19. Lp. 1 Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem. Obszar interwencji Zadania Pola elektromagnetyczne Rozwój systemu monitoringu pól elektromagnetycznych i prowadzenie bazy danych Modernizacja istniejących sieci elektroenergetycznych i stacji transformatorowych Szkolenia dla rolników w zakresie stosowania i przechowywania nawozów Modernizacja urządzeń melioracyjnych 2 3 Gospodarowanie wodami 4 5 Gleby Zalesianie gruntów o niskiej przydatności rolniczej Opracowanie programów rolno środowiskowych Wypracowanie programu wdrażania metod ekologicznych w gospodarstwach Optymalne zużycie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, zapewnienie wzrostu poziomu świadomości ekologicznej wśród rolników 6 7 8 9 10 11 12 Zmniejszenie chemizacji gleb Gospodarka ściekowa wodno Budowa zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni Ustanawianie obszarów ochronnych dla Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oraz stref ochronnych ujęć wody Budowa zamkniętych obiegów wód technologicznych Podmiot odpowiedzialny realizację WIOŚ Szacunkowe koszty realizacji zadania (w tys. zł) Brak danych Źródła finansowania Zakłady energetyczne Brak danych Środki zakładu energetycznego, fundusze pomocowe Ośrodki Doradztwa Rolniczego Brak danych Budżet ODR Zarząd Melioracji, właściciele urządzeń, spółka wodna Brak danych Brak danych WZMiUW, spółka wodna, właściciele urządzeń środki właścicieli; ARiMR Brak danych środki właścicieli Brak danych Środki przedsiębiorców Brak danych ODR Rolnicy, ODR Brak danych Budżet ODR, rolników Właściciele nieruchomości Brak danych Środki właścicieli nieruchomości WFOŚiGW, RPOWM, PROW RZGW Brak danych Środki RZGW Podmioty gospodarcze Brak danych Budżet przedsiębiorców Właściciele nieruchomości organizacje rolnicze ODR, Towarzystwa regionalne za Środki WIOŚ, fundusze krajowe i unijne Rolnicy, ODR str. 46 13 Zasoby przyrodnicze 14 15 16 17 Zagrożenia poważnymi awariami Odbudowa powierzchni zniszczonej przez huragany i pożary Kontrola nad właściwym utrzymaniem i zagospodarowaniem lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa Upowszechnienie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w zakresie prawidłowego stosowania nawozów Podejmowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa Kontrola zakładów przemysłowych na terenie gminy RDLP, właściciele lasów Brak danych Środki własne WFOŚiGW Nadleśnictwa, właściciele gruntów Brak danych Starostwo, ARiMR Ośrodki doradztwa rolniczego Brak danych Budżet ODR Straż Pożarna Brak danych Budżet państwa, pomocowe WIOŚ, Straż Pożarna, Sanepid Brak danych Budżet państwa gminy, fundusze str. 47 7. System realizacji programu ochrony środowiska. Program Ochrony Środowiska uchwala Rada Gminy. Z wykonania Programu organ wykonawczy Gminy sporządza, co 2 lata raporty, które przedstawia Radzie Gminy. Po przedstawieniu raportu radzie gminy, raport jest przekazywany przez organ wykonawczy gminy do organu wykonawczego powiatu. Program podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Powiatu. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska powinno być realizowane zgodnie z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających (administracji rządowej, samorządowej) w układzie odpowiednim do poziomu (gmina, jednostki gospodarcze). Istotną rolę w realizacji zadań związanych z zarządzaniem środowiskiem posiadają: Marszałek, Starosta, Prezydent, którzy sprawują nadzór pod względem zgodności z przepisami prawa podejmowanych uchwał przez samorządy województwa, powiatów i gmin, a także w przypadku Marszałka, czy Starosty posiadają kompetencje w zakresie wydawania pozwoleń na korzystanie ze środowiska podmiotów gospodarczych, przez co w znacznym stopniu uczestniczy w realizacji Programu Ochrony Środowiska, Instytucje administracji specjalnej (zespolonej i niezespolonej), odpowiedzialne za kontrolowanie zakresu i sposobu gospodarczego korzystania ze środowiska, a także karanie działań sprzecznych z prawem i posiadanymi zezwoleniami, Podmioty gospodarcze samodzielnie kształtujące działalność, ale zobowiązane do zarządzania środowiskiem zgodny z wymogami obowiązującego prawa. Zarządzanie realizacją Programu będzie odbywać się za pomocą instrumentów: prawnych i strukturalnych, społecznych, finansowych. Projekt Programu Ochrony Środowiska podlega opiniowaniu przez instytucje nadrzędne takie jak Starostwo Powiatowe, a także Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, jeśli wymagana jest procedura oddziaływania na środowisko. Wówczas organizowane są konsultacje społeczne. Po uzyskaniu pozytywnych opinii, projekt jest uchwalany przez Radę Gminy. Z wykonania Programu organ wykonawczy gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się Radzie Gminy. Podczas realizacji Programu muszą być uwzględnione: ścisłe powiązanie z programem procesu budowy i realizacji budżetu, a zwłaszcza budowy budżetu zadaniowego, zarządzanie jakością jako element zarządzania sferą usług publicznych w mieście, systemowe podejście do budowy marketingu (w tym promocji). Istotną sprawą jest również informowanie opinii społecznej o postępach w realizacji wybranych zadań programu (wszystkimi kanałami komunikacji społecznej). Zarządzanie realizacją to przede wszystkim: tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji, monitorowanie, czyli obserwacja realizacji celów i zadań programu oraz zmian w warunkach realizacji, aktualizacja Programu. Weryfikacja i aktualizacja Programu odbywa się co 4 lata str. 48 6.1. Instrumenty prawne. Wśród instrumentów prawnych wyróżniamy decyzje administracyjne, rejestry i opracowania wynikające z obowiązujących przepisów prawnych. Należą do nich: Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, na wytwarzanie odpadów, wodnoprawne. Zgłoszenia instalacji niewymagających pozwoleń, mogących negatywnie oddziaływać na środowisko. Zezwolenia, między innymi na: przetwarzanie, zbieranie odpadów, transport odpadów (do czasu utworzenia rejestru prowadzonego przez Marszałka). przewożenie przez granicę państwa określonych roślin i zwierząt. Oceny, między innymi: jakości powietrza, jakości wód powierzchniowych i podziemnych, stanu akustycznego środowiska, pól elektromagnetycznych w środowisku. Rejestry, między innymi: terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, zawierające informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, parków narodowych. Programy, miedzy innymi: programy ochrony powietrza, programy zalesień, programy ochrony środowiska przed hałasem. Plany, miedzy innymi: plany działań, sporządzane w przypadku ryzyka występowania przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu, plany gospodarowania wodami dorzecza, zewnętrzne plany ratownicze, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, plany ochrony przeciwpowodziowej, plany urządzenia lasów, plany ochrony dla rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i parków narodowych. str. 49 7.2. Instrumenty strukturalne. Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi a także programy ochrony środowiska i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Należą do nich: Strategia Rozwoju Gminy Glinojeck, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy, Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta i gminy Glinojeck. 7.3. Instrumenty społeczne. Instrumenty społeczne to przede wszystkim edukacja ekologiczna, informacja i komunikacja (porozumiewanie się) oraz współpraca. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji. Z drugiej strony, w przypadku osiągnięcia właściwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest łatwiejsza, a przekazywane informacje są właściwie wykorzystywane. Pod pojęciem edukacji ekologicznej należy rozumieć różnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów lokalnych ze społeczeństwem w trakcie podejmowanych działań inwestycyjnych. Należy jednak pamiętać, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej jest zmiana postaw (nawyków) społeczeństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Z uwagi na specyfikę tego zagadnienia trzeba mieć świadomość, że jest to proces wieloletni. Działania edukacyjne powinny być realizowane w różnych formach i na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególności powinny być organizowane szkolenia dla: pracowników administracji rządowej i samorządowej, samorządów mieszkańców, nauczycieli szkół wszystkich szczebli, członków organizacji pozarządowych, dziennikarzy, dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych. Rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony oraz umiejętność komunikowania się ze społeczeństwem są niezbędne dla sukcesu realizowanej edukacji ekologicznej. Informacja i komunikacja jest potrzebna do stymulacji wdrażania konkretnych działań, zatem konieczne jest powstanie systemu przepływu informacji do grup zadaniowych i wewnątrz nich. Ta forma współpracy będzie prowadzić do większego zaangażowania wszystkich partnerów w realizację polityki ochrony środowiska. Niezbędne jest również, aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni (np. str. 50 Właścicieli posesji, przez które będzie przebiegać wodociąg). Nie może mieć miejsca sytuacja, że o planowanych zamierzeniach dowiadują się oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajmą oni postawę negatywną (czasami nawet wrogą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy doświadczenie wydłuża to lub nawet czasami uniemożliwia realizacje planowanych celów. Z punktu widzenia ochrony środowiska bardzo ważna jest również współpraca pomiędzy służbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to być relacje partnerskie, które będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. i tak pozarządowe organizacje ekologiczne mogą zajmować się zarówno działaniami planistycznymi (przygotowywać plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, prowadzić konstruktywne programy ochrony różnych gatunków czy typów siedlisk) jak również realizować prośrodowiskowe inwestycje np. związane z alternatywnymi źródłami energii. Tradycyjną rolą organizacji jest też prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu. Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne są ważnym elementem skutecznego zarządzania realizującego zasady zrównoważonego rozwoju. 7.4. Instrumenty finansowe. Do instrumentów finansowych należą: opłaty za korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieniężne, odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna, pożyczki i dotacje z funduszy ochrony środowiska, opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin. Najczęstszymi źródłami finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska są: fundusze własne inwestorów, pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (krajowe i zagraniczne), środki pozyskiwane z Programów Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej, kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (np. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju - Bank Światowy), kredyty udzielane przez banki komercyjne. Środki na finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska pochodzić mogą z następujących źródeł: Budżet Państwa, Własne środki samorządu terytorialnego, Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusze Unii Europejskiej, Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach, Komercyjne kredyty bankowe, Własne środki inwestorów. str. 51 Na realizację części zadań samorząd terytorialny będzie musiał przeznaczyć własne środki. Jest to niezbędne również z tego względu, że do uzyskania niektórych dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na wymaganym poziomie. Fundusze te pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Fundusze ochrony środowiska mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji ekologicznych, a także działań nie inwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania naukowo - badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska (NFOŚiGW) Celem działalności Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) odbywa się w ramach następujących dziedzin: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo, geologia i górnictwo, edukacja ekologiczna, programy międzydziedzinowe, nadzwyczajne zagrożenia środowiska ekspertyzy i prace badawcze. Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z Narodowego Funduszu mogą być między innymi: jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), administracja państwowa, osoby fizyczne. W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) stosowane są trzy formy dofinansowywania: finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kredyty udzielane przez banki ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, konsorcja, czyli wspólne finansowanie Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z bankami, linie kredytowe ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej obsługiwane przez banki); finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia); str. 52 finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (WFOŚiGW) Pomoc finansowa ze środków Funduszu może być udzielana w formie: a) pożyczki, b) dotacji, c) dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów. Podstawową formą pomocy finansowej ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (WFOŚiGW) są oprocentowane pożyczki, udzielane na preferencyjnych warunkach. Fundusze unijne. Dnia 6 października 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycje dotyczące nowego podejścia do polityki spójności UE na lata 2014–2020. Ich celem jest modernizacja działania funduszy wspierających politykę spójności oraz ścisłe dostosowanie rozdziału środków regionalnych do potrzeb związanych z tworzeniem nowych miejsc pracy i z zapewnieniem inteligentnego, zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu – czyli do realizacji celów strategii „Europa 2020”. Z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 Polska otrzyma 72,9 mld euro. Środki te będzie można zainwestować m.in. w badania naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi ekspresowe), rozwój przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku (kolej, transport publiczny), cyfryzację kraju (szerokopasmowy dostęp do Internetu, e-usługi administracji) czy włączenie społeczne i aktywizację zawodową. Wspólne ramy strategiczne, obejmujące priorytetowe cele UE, będą odnosić się do wszystkich funduszy, w tym do polityki rozwoju obszarów wiejskich oraz polityki morskiej i rybołówstwa. Programy wielofunduszowe, łączące środki z EFRR, EFS i Funduszu Spójności, pozwolą poprawić koordynację działań oddolnych i usprawnić zintegrowany rozwój. Na lata 2014 – 2020 Komisja zaproponowała uproszczone ramy obejmujące dwa cele, a mianowicie Inwestycje w rozwój zatrudnienie” w państwach członkowskich i regionach oraz „europejską współpracę terytorialną”. Koncepcja ta jest zgodna ze strategią „Europa 2020”, w ramach której wszystkie regiony wnoszą swój wkład w realizację celu ogólnego w postaci inwestycji w rozwój i zatrudnienie, ale środki i zakres interwencji są zróżnicowane zależnie od stopnia rozwoju gospodarczego regionu. Źródłami finansowania nowej polityki spójności krajów Unii Europejskiej są trzy fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Fundusz Spójności (FS) Aby było możliwe wykorzystanie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności (FS), przygotowane zostały programy, które opisują kto i na co może otrzymać dotację. Obecnie wszystkie cele zawarte w Narodowej Strategii Spójności (NSS) będą realizowane przez określone programy finansujące, a są to miedzy innymi: str. 53 Program Infrastruktura i Środowisko – współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności, Program Innowacyjna Gospodarka – współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki – finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego, Programów Regionalnych – finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Oprócz polityki regionalnej Unia Europejska kładzie także spory nacisk na politykę rolną. W Polsce przejawia się to w istnieniu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Celem programu będzie, przede wszystkim, poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020 (POIiŚ) Celem POIiŚ 2014-2020 jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Zaproponowany cel główny wynika z jednego z priorytetów strategii Europa 2020, którym jest zrównoważony rozwój, który oznacza budowanie silnej, stabilnej i konkurencyjnej gospodarki, sprawnie i efektywnie korzystającej z dostępnych zasobów, tj. jednocześnie uwzględnia wymiar środowiskowy i gospodarczy prowadzonych inwestycji. Program POIiŚ 2014 – 2020 nakłada większy nacisk na wsparcie gospodarki skutecznie korzystającej z dostępnych zasobów, przez co sprzyjającej środowisku i jednocześnie bardziej konkurencyjnej ekonomicznie. Środowiskowe priorytety określone w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 - 2020 (POIiŚ) to: Priorytet 1 – Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej, celem jest zwiększenia efektywności energetycznej, zwiększenia produkcji i wykorzystania OZE oraz redukcji emisji CO2. Priorytet 2 – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, celem jest wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu oraz zwiększenia możliwości zapobiegania zagrożeniom naturalnym (głównie powodziom i suszom) i reagowaniu na nie oraz zachowania i poprawy jakości środowiska naturalnego poprzez zrównoważone gospodarowanie zasobami oraz zwiększenie dostępności ludności do infrastruktury środowiskowej. Priorytet 3 – Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej, celem jest rozwój niskoemisyjnego transportu miejskiego w obsłudze mieszkańców obszarów funkcjonalnych miast. Priorytet 4 – Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego, celem jest wzrost bezpieczeństwa energetycznego. Priorytet 5 – Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego, celem jest zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju zasobów kultury dla obecnych i przyszłych pokoleń. Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) str. 54 Program ten jest w całości realizowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem strategicznym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. W szczególności chodzi tu o koncentrację na obszarach zatrudnienia, edukacji, aktywizacji zawodowej, integracji społecznej oraz o budowę sprawnej administracji publicznej. Program Operacyjny Kapitał Ludzki ma na celu wzrost poziomu zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego, wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa oraz zwiększenie spójności społecznej i terytorialnej. Wszystkie działania realizowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki mają wpływać na zwiększenie konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. Wdrażanie wyżej wymienionych celów odbywać się będzie poprzez realizację projektów miękkich, takich jak szkolenia, seminaria, programy rozwojowe, doradztwo. Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów realizowanych na poziomie centralnym i regionalnym. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG) Program ten ma na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności (w skali kraju lub na poziomie międzynarodowym). W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG) wsparcie mogą otrzymać przedsiębiorstwa, instytucje otoczenia biznesu oraz jednostki naukowe, które chcą pomóc firmom we wdrażaniu najnowszych rozwiązań technologicznych. Ponadto Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka finansuje duże projekty, które mają na celu stworzenie odpowiednich warunków rozwoju dla innowacyjnych przedsiębiorstw. Ważne jest, aby firma, która chce pozyskać środki z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka chciała realizować projekt związany z innowacyjnością produktową (wytworzenie nowego, lepszego produktu), procesową (wytworzenie produktu w inny, nowocześniejszy sposób), marketingową lub organizacyjną. Należy pamiętać, że w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka nie będzie wspierana innowacyjność na poziomie lokalnym lub regionalnym. Tego rodzaju innowacyjne projekty (tzn. o zasięgu lokalnym i regionalnym) będą finansowane z Regionalnych Programów Operacyjnych i Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Głównym celem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG) jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, wzrost konkurencyjności polskiej nauki, zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym, zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym, tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy, wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce. Instytucje odpowiedzialne za realizację Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) to: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR) – jest to Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka (PO IG) oraz Instytucje Pośredniczące, które będą odpowiedzialne za wdrażanie poszczególnych priorytetów w ramach Programu: Ministerstwo Gospodarki (MG) Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) str. 55 Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020 Projekty, na które możliwe będzie uzyskanie dofinansowania w ramach RPO WM 2014-2020, obejmują 10 obszarów. Co istotne, mogą to być zarówno tzw. projekty twarde (np. inwestycje w odnawialne źródła energii czy drogi), jak i tzw. projekty miękkie (np. edukacja, integracja społeczna czy wsparcie na rynku pracy). Obszary dofinansowania: I. Wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej w gospodarce - 278 217 130 euro (EFRR) II. Wzrost e-potencjału Mazowsza - 153 599 843 euro (EFRR) III. Rozwój potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości - 213 369 786 euro (EFRR) IV. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną - 324 359 153 euro (EFRR) V. Gospodarka przyjazna środowisku - 91 442 566 euro (EFRR) VI. Jakość życia - 116 411 947 euro (EFRR) VII. Rozwój regionalnego systemu transportowego - 367 285 892 euro (EFRR) VIII. Rozwój rynku pracy - 137 885 055 euro (EFS) IX. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem - 172 375 061 euro (EFS) X. Edukacja dla rozwoju regionu - 161 901 986 euro (EFS) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW) Celem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 będzie poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program rozwoju obszarów wiejskich stanowić będzie kontynuację i rozwinięcie kierunków wsparcia realizowanych w okresie po przystąpieniu polski do UE. W latach 2014 – 2020 realizowanych będzie sześć priorytetów w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Obejmują one ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, poprawę konkurencyjności gospodarki rolnej, zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych, poprawę organizacji łańcucha żywnościowego, promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie, odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa, wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorze rolnym, spożywczym i leśnym, zwiększanie włączania społecznego ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Szczególny nacisk położony będzie na dalsze wzmacnianie konkurencyjności sektora rolnego oraz kwestie środowiskowe. str. 56
![04 Kwiecień - zajęcia informatyczne, Wio[...]](http://s1.studylibpl.com/store/data/000748450_1-d87dd567a9756c81574c7c638822be0b-300x300.png)
