Szczegółowe Wymagania Programowe

Szczegółowe Wymagania Programowe
Klasa I
Temat, główne zagadnienia
Lekcja organizacyjna. Historia jako nauka.
- sprawy organizacyjne
- historia jako nauka, historiografia
- źródła historyczne i ich rodzaje
- rekonstrukcja przeszłości – łańcuch
przyczynowo – skutkowy
- chronologia w historii
- periodyzacja dziejów
Początki człowieka. Rewolucja
neolityczna.
- antropogeneza człowieka
- społeczność paleolitu
- człowiek w Europie
- rewolucja neolityczna
- osiedla protomiejskie i ich funkcje
- neolit w Europie i na ziemiach polskich
Osiągnięcia ucznia
- rozumie i właściwie posługuje się
pojęciami: historia, historiografia,
źródło historyczne, chronologia,
periodyzacja, epoka, era, wiek,
cezura (P)
- omawia podział dziejów na
starożytność, średniowiecze, czasy
nowożytne (w tym najnowsze),
podając wybrane cezury (P)
- omawia historyczne propozycje
periodyzacji (PP)
- rozumie znaczenie źródeł
historycznych w rekonstrukcji
procesu historycznego (P)
- dostrzega różnice między historią
a historiografią (PP)
- rozumie konstrukcję łańcucha
przyczynowo-skutkowego (P)
- określa rodzaj źródła historycznego
- określa chronologię wydarzeń
- rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: ewolucja (P), epoki
lodowcowe (P), człowiek
rozumny (P), Homo sapiens (P),
człowiek neandertalski (P), epoka
kamienia (P), Wielka Matka (PP),
pięściak (PP), paleolit (P)
- zna główne etapy ewolucji
człowieka (PP)
- rozumie powiązania dziejów
człowieka z warunkami naturalnymi (PP)
- potrafi odszukać potrzebne
informacje na mapie (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: neolit, rewolucja neolityczna, system irygacyjny, rolnictwo,
rzemiosło, społeczny podział pracy (P), Żyzny
Półksiężyc, megality, osiedla protomiejskie
(PP)
- rozumie znaczenie rewolucji neolitycznej (P)
- rozumie przyczyny „zapóźnienia” Europy w
stosunku do Bliskiego Wschodu (PP)
Świat Sumerów
- warunki naturalne Mezopotamii
- struktura społeczno-polityczna Sumeru
- osiągnięcia cywilizacyjne
- religia Sumeru
Wielkie imperia Międzyrzecza.
- imperium Sargona Wielkiego
- imperium Hammurabiego
- kodeks Hammurabiego
- imperium Asyrii
Cywilizacja nad Nilem
- warunki naturalne starożytnego Egiptu
-zarys dziejów Egiptu
- struktura polityczno – społeczna Egiptu
Egipscy kapłani
- powstanie, charakter i rola pisma
- główne osiągnięcia naukowe i kulturowe
- wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego
na życie ludzi (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Mezopotamia (P), Sumer
(P), miasto-państwo (P), brąz (P),
politeizm (P), rydwan (P),
zikkurat (P).
- charakteryzuje warunki naturalne
Mezopotamii (P),
- charakteryzuje Sumeru strukturę
polityczną i społeczną (PP),
- przedstawia najważniejsze
osiągnięcia cywilizacyjne Sumeru
(P)
- przedstawia podstawowe wiadomości o religii
Sumeru (PP)
- korzysta z różnorodnych źródeł historycznych
(P)
- rozumie znaczenie osiągnięć cywilizacyjnych
Sumeru dla starożytności (PP) i współczesności
(P)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Sargon Wielki (PP), Hammurabi (P)
- rozumie znaczenie osiągnięć cywilizacyjnych
ludów Międzyrzecza (P)
- pamięta i potrafi scharakteryzować imperia
Sumero – Akadu, Babilonii, Asyrii
- stosuje pojęcia: Egipt (P), Egipt Górny i
Dolny (P), Nubia (PP), papirus (P), insygnia
władzy (P), Stare Państwo (PP), Średnie
Państwo (PP), Nowe Państwo (PP), Epoka
Późna (PP), Okresy Przejściowe (PP), kanon
sztuki (P), faraon (P), nomy (P), piramidy (P),
Hyksosi (PP), Hetyci (PP), Anatolia (P), „Ludy
morza” (PP), Re (P), Aton (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Narmer (PP), Cheops (P), Echnaton (PP),
Imenhotep (PP), Dżoser (PP)
- rozumie i prawidłowo charakteryzuje warunki
naturalne Egiptu(P)
- zna zarys dziejów Egiptu i rozumie
powiązania przyczynowo – skutkowe związane
z jego historią (PP)
- - rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: pismo
hieroglificzne, hieratyczne, demotyczne (PP),
politeizm (P), religia solarna (P), mumifikacja
(P)
Egiptu
- religia starożytnego Egiptu
Żydzi i ich sąsiedzi
- warunki naturalne Palestyny
- dzieje polityczne narodu żydowskiego
- religia żydowska
Imperium perskie na tle innych państw
Bliskiego Wschodu
- Medowie i Persowie
- powstanie imperium perskiego
- ustrój polityczny Persji
- religia Persji
Władza i jej filary w krajach starożytnego
Bliskiego Wschodu
Przypomnienie i uszczegółowienie
wiadomości poznanych na poprzednich
zajęciach
- charakteryzuje rolę pisma w rozwoju
cywilizacji (P)
- charakteryzuje główne osiągnięcia naukowe i
kulturowe tej cywilizacji (P)
- zna głównych bogów i formy kultu religijnego
(P)
- rozumie zasady wiary w życie pozagrobowe
(P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: Żydzi
(P), Hebrajczycy (PP), semici (P), Izrael (P),
„ziemia obiecana” (P), „naród wybrany „(P),
„niewola babilońska”
(PP), Filistyni (PP), Kanaan (PP), monoteizm
(P), patriarchowie (P), Arka Przymierza (P),
judaizm (P), Biblia (P), Tora (PP), dekalog (P)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Abrahama (P), Izaaka (PP), Jakuba (PP),
Mojżesza (P), Saula (PP), Dawida (PP),
Salomona (PP)
- pamięta i potrafi scharakteryzować warunki
naturalne Palestyny (P)
- charakteryzuje dzieje polityczne Izraela (PP)
- charakteryzuje podstawowe wiadomości o
religii żydowskiej (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
Persowie (P), Medowie (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Cyrusa (P)
- potrafi scharakteryzować warunki naturalne
Persji (P)
- potrafi scharakteryzować strukturę polityczną
Persji (P)
- przedstawić wiadomości o religii państwowej
Persów (PP)
- uczeń rozumie i prawidłowo korzysta z pojęć
poznanych na wcześniejszych zajęciach
- zna działalność w omawianym zakresie
postaci poznanych na wcześniejszych zajęciach
- odszukuje potrzebne informacje na mapie (P)
zaznacza potrzebne informacje na mapie
wykorzystując informacje z podręcznika (P)
- potrafi korzystać z różnorodnych źródeł
historycznych (P)
- selekcjonuje i uogólnia informacje z
podręcznika (P)
- współpracuje z innymi w grupie i prezentuje
jej dorobek (P)
- rozumie powiązania między warunkami
naturalnymi a rozwojem społeczeństw (P)
- rozumie znaczenie osiągnięć cywilizacyjnych
ludów Mezopotamii (P)
- rozumie okoliczności powstania i upadku
imperiów (PP)
Cywilizacja minojska i mykeńska
- warunki naturalne Grecji
- osiągnięcia cywilizacyjne kultury
minojskiej
- osiągnięcia cywilizacyjne kultury
mykeńskiej
- mit i prawda o wojnie trojańskiej
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: Grecja
(P), Helleni (P), Bałkany (P), główne krainy
Grecji (PP), cywilizacja minojska (P), Knossos
(P), Achajowie (P), Mykeny i cywilizacja
mykeńska (P), Troja (P), Dorowie (P), „wieki
ciemne” (P)
- zna działalność: Homera (P), H. Schlimanna
(PP)
- pamięta i potrafi scharakteryzować warunki
naturalne Gracji (P)
- przedstawia strukturę polityczną i społeczną
cywilizacji minojskiej i mykeńskiej (PP)
- przedstawia najważniejsze osiągnięcia
cywilizacji minojskiej i mykeńskiej (P)
Ateny i Sparta
- warunki naturalne Sparty
- struktura społeczno – polityczna Sparty
- wychowanie Sparty
- warunki naturalne Aten
- struktura społeczno- polityczna Aten
- przekształcenia ustrojowe w Atenach
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: Sparta
(P), Lakonia (PP), heloci (P), periojkowie (PP),
spartiaci (P), Geruzja (P), eforowie (P)
- zna działalność w omawianym zakresie
Likurga (PP)
0- charakteryzuje warunki naturalne Sparty (PP)
- charakteryzuje strukturę polityczną i
społeczną Sparty (P)
- przedstawia najważniejsze osiągnięcia
cywilizacyjne Sparty (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: Attyka,
demokracja (P),
- charakteryzuje warunki naturalne Attyki (PP)
- charakteryzuje strukturę społeczną Aten (PP)
- przedstawia przemiany ustrojowe w Atenach
(P)
- rozumie przyczyny i skutki przemian
ustrojowych w Atenach (PP)
- zna najważniejszych polityków starożytnych
Aten (P) i ich reformy (P)
Konflikt grecko – perski
- wojny grecko – perskie
- wojny greckie
Demokracja ateńska
- ewolucja ustroju politycznego Aten
- demokracja ateńska za Peryklesa
- instytucje demokratyczne w Atenach
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: falanga,
hoplita, barbarzyńca (P), Związek Morski,
satrapa, triera (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa, Kserksesa
(P), Pauzaniasza, Dariusza (PP)
- zna i rozumie znaczenie dat: 490 p.n.e., 480
p.n.e. (P), 479 p.n.e. (PP)
- wyjaśnia przyczyny i konsekwencje wojen
grecko perskich (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
monarchia, tyrania, arystokracja, oligarchia,
demokracja, ostracyzm, zgromadzenie ludowe
(P), rada pięciuset, strateg (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Peryklesa (P), Kimona (PP)
- dostrzega różnice między poszczególnymi
formami sprawowania rządów (PP)
- zna najważniejsze zasady demokracji (P)
- rozumie zasadę kolegialności (P)
- interpretuje tekst źródłowy (P)
Świat bogów i herosów greckich
- wierzenia religijne Greków
- formy kultu i obrzędy religijne
- mity greckie
- sport w życiu Greków; igrzyska
Kultura umysłowa Greków
- literatura
- teatr
- filozofia
- nauka grecka
- historiografia
- przedstawia etapy w ustroju politycznym Aten
(PP)
- dostrzega pozytywne i negatywne strony
demokracji (P)
- dostrzega zagrożenia dla demokracji (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
politeizm, antropomorfizm, bogowie
olimpijscy, heros, mit, „Iliada”, „Odyseja”,
igrzyska olimpijskie (P), „Teogonia”,
gimnazjon, wyrocznia, kalokagatia, pankration
(PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Homera (P), Hezjoda (PP)
- rozumie znaczenie daty 776 p.n.e. (P)
- rozumie rolę wierzeń religijnych w życiu
Greków (P)
- rozumie znaczenie sportu w życiu Greków
(P), zasady kalokagatii w życiu Greków (PP)
- rozumie związki zachodzące pomiędzy
wierzeniami religijnymi Greków, a innymi
dziedzinami ich kultury (PP)
- rozumie rolę religii jako czynnika spajającego
wszystkich Greków (P)
- charakteryzuje główne bóstwa i herosów
Greckich (P)
- wyjaśnia antropomorficzny charakter wierzeń
greckich (P)
- wskazuje osiągnięcia Greków z zakresu
literatury związane z ich wierzeniami (P)
- porównuje wierzenia Greków z wierzeniami
ludów starożytnego Wschodu (PP)
- wskazuje na mapie miejsca kultu: Olimpia,
Ateny (P), Delfy (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: epos,
dramat, tragedia, komedia, liryka,
historiografia, filozofia, filozof, etyka, zasada
złotego środka, stoicyzm (P), metafizyka,
epistemologia (teoria poznania), cynizm,
hedonizm (epikureizm) (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie
Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Herodota,
Tukidydesa (P), Epikura, Diogenesa z Synope,
Zenona z Kition, Demokryta z Abdery, Talesa z
Miletu, Parmenidesa z Elei, Archimedesa (PP)
- rozumie znaczenie literatury greckiej dla
późniejszych epok (P)
- rozumie, na czym polegał wkład Greków do
kultury europejskiej (PP)
- wyjaśnia założenia wybranych filozofów (P)
- charakteryzuje inne stanowiska etyczne (PP)
- rozumie podział filozofii na główne działy,
podaje ich nazwy (PP)- dostrzega wyjątkowość
i wkład do kultury europejskiej Herodota, a
zwłaszcza Tukidydesa (P)
- korzysta z różnych źródeł informacji, w
szczególności z literatury popularno – naukowej
(P)
Kultura artystyczna starożytnej Grecji
- architektura grecka
- sztuka grecka, rzeźba, malarstwo
- ceramika – rzemiosło artystyczne
Aleksander Macedoński i jego państwo
- wojsko macedońskie
- działalność Filipa II
- podboje Aleksandra Wielkiego
- polityka Aleksandra Wielkiego wobec
terenów i ludności podbitej
- kultura hellenistyczna
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: sztuka
helleńska, styl (porządek) architektoniczny,
kanon (rzeźby)(P), Erechtejon, Propyleje, inne
przykłady, styl czarnofigurowy i
czerwonofigurowy (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Fidiasza (P), Polikleta (PP), Myrona (PP)
- rozumie wkład Greków do naszej cywilizacji
(inspiracje i naśladownictwa) (P)
- charakteryzuje i rozróżnia style
architektoniczne (P)
- interpretuje źródła historyczne w
szczególności ikonograficzne (P)
- podaje przykłady z własnego regionu i kraju
potwierdzające wpływ osiągnięć greckich (P)
- wykonuje pomoce dydaktyczne (modele np.
świątynia grecka, teatr, waza z ornamentyką
czerwonofigurową) (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
Związek Morski, Związek Peloponeski,
hegemonia, falanga macedońska, jazda (P),
Symmachia Spartańska, hetajrowie, Związek
Koryncki (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie: Filipa
II (P)
- rozumie znaczenie dat: 338 r. p.n.e. (P), 431 –
404 p.n.e., 337 r. p.n.e. (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
monarchia, imperium, państwa hellenistyczne,
kultura hellenistyczna (hellenizm), Museion,
geometria euklidesowa, siatka kartograficzna,
filologia (P), węzeł gordyjski, rydwan, dialoch
(PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Aleksandra Wielkiego (P), Dariusza III (PPP)
- rozumie znaczenie dat: 334 r. p.n.e. (P), 333 r.
p.n.e., 331 r. p.n.e., 327 r. p.n.e. (PP)
- rozumie rolę wybitnych jednostek w dziejach
na przykładzie Aleksandra Wielkiego (P)
- wyjaśnia okoliczności rozbicia imperium po
śmierci Aleksandra Wielkiego i walki między
Życie codzienne w starożytnej Grecji
- posiłki
- obyczaje
- ubrania
- małżeństwa i rodzina
- nauka i wychowanie
- gry i zabawy
- spędzanie wolnego czasu
PODSUMOWANIE. Największe
osiągnięcia cywilizacji greckiej
- koncepcje i zasady ustrojowe
- wojsko, spędzanie czasu wolnego
- architektura, rzeźba, ceramika
- literatura, teatr, filozofia, wierzenia
Początki Rzymu – między Etrurią a
Grekami
- warunki naturalne Italii
- ludy Italii
- założenia Rzymu
- Etruskowi i ich cywilizacja
- ustrój polityczny i społeczny Rzymu
okresu królewskiego
- wprowadzenie w Rzymie republiki
Senat i Lud Rzymski – ustrój republiki
rzymskiej
- monarchia w starożytnym Rzymie
- republika rzymska
- społeczeństwo rzymskie
jego diadochami (PP)
- rozumie znaczenie kultury greckiej w procesie
kształtowania się kultury hellenistycznej (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
igrzyska, wyrocznie, gimnazjon, sympozjon
(P), chiton, palestra, madza (PP)
- rozumie znaczenie życia codziennego dla
ogólnego poznania dziejów ludzkości (PP)
- omawia różne aspekty życia codziennego
starożytnej w Grecji
- utrwala poznane zagadnienia i postaci
dotyczące cywilizacji greckiej (P)
- rozumie zróżnicowanie osiągnięć cywilizacji
greckiej (P)
- wartościuje zdobycze cywilizacyjne (P)
- uzasadnia swoje stanowisko (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
Półwysep Apeniński, Italia (P), Lacjum (PP),
Rzym (P), Etruskowie (P), kuria (PP), król,
senat (P)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Eneasza (PP), Romulusa (P), Serwiusza
Tuliusza (PP)
- zna datę 753 p.n.e. (P) 509 p.n.e. (P)
- charakteryzuje warunki naturalne Półwyspu
Apenińskiego (P) i przedstawia podział
etniczny (PP)
- zna mityczne i historyczne informacje o
założeniu Rzymu (P)
- potrafi przedstawić główne osiągnięcia
cywilizacyjne Etrusków (PP)
- zna strukturę społeczną i polityczną Rzymu
okresu królewskiego (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
monarchia, republika, senat, zasada
kolegialności, zasada kadencyjności, dyktator,
konsul, trybun ludowy, proletariat, patrycjusze,
plebejusze, nobilowie, niewolnicy (P), prawo
XII tablic, komicje centurialne, komicje
trybusowe, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor,
ekwici (PP)
- rozumie znaczenie daty 509 p.n.e. (PP)
- wyjaśnia przyczyny załamania się republiki w
Rzymie (PP)
- wyjaśnia znaczenie zasad kolegialności i
kadencyjności urzędów (PP)
- dostrzega związek między przemianami
społeczno – gospodarczymi a kryzysem
republiki (PP)
- charakteryzuje ustrój republikański (PP)
Od osady do Imperium
- wojsko rzymskie
- podboje rzymskie
- Imperium Rzymskie
Cesarstwo Rzymskie
- kryzys republiki
- działalność Oktawiana
- pryncypat i dominat
- społeczeństwo okresu cesarskiego
Życie codzienne w starożytnym Rzymie
- posiłki
- obyczaje
- ubrania
- małżeństwa i rodzina
- nauka i wychowanie
- gry i zabawy
- spędzanie wolnego czasu
Wierzenia w świecie rzymskim
- religia państwa rzymskiego
- tolerancja religijna Rzymian
- chrześcijaństwo i jego rozwój
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: wojsko
obywatelski, legion, kolonia, prowincja,
imperium (P), tryumf, manipuł (szyk
manipularny) (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Hannibala (P), P.K. Scypiona, Pyrrusa (PP)
- rozumie znaczenie dat: 264 – 241 p.n.e., 218 –
202 p.n.e., 216 p.n.e., 149 – 146 p.n.e. (PP)
- rozumie przyczyny rzymskich podbojów (P)
- charakteryzuje uzbrojenie i taktykę rzymska
(PP)
- porównuje rzymski i grecki sposób wojowania
(PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
cesarstwo, cesarz, pryncypat, dominat (P),
triumwirat (PP)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta,
Dioklecjana (P), Mariusza, Tyberiusza i
Gajusza Grakchów, Sulli, Pompejusza,
Krassusa, Brutusa, Marka Antoniusza (PP)
- rozumie znaczenie dat: 44 p.n.e., 27 p.n.e. (P),
133 – 132 p.n.e., 122 p.n.e. (PP)
- analizuje kryzys republiki w Rzymie (PP)
- omawia przebieg walk (:PP)
- rozumie znaczenie reform wprowadzanych
przez Oktawiana Augusta (PP)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
igrzyska, wyrocznie, termy, klient (P), toga,
powiedzenia: Ave Caesar, morituri te salutant!,
panem et circenses! (PP)
- rozumie znaczenie zbadania życia
codziennego dla ogólnego poznania dziejów
ludzkości (PP)
- omawia różne aspekty życia codziennego w
starożytności (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: Jowisz,
Junona, Minerwa (PP), Westa (PP), kult
państwowy (P), chrześcijaństwo (P), mesjasz
(P), Jezus Chrystus (P), apostołowie (P), Paweł
z Tarsu (P), edykt mediolański (P)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Jezusa Chrystusa (P), Pawła z Tarsu (P),
Konstantyna Wielkiego (P), Teodozjusza
Wielkiego (P)
Kultura Rzymska
- czynniki wpływające na kulturę rzymską
- główne osiągnięcia naukowe i kulturowe
Rzymu
- twórcy kultury rzymskiej
Upadek Rzymu
- ustrój polityczny Rzymu czasów
dominatu
- przyczyny i objawy kryzysu cesarstwa
rzymskiego
- Wielka Wędrówka Ludów i jej skutki
- upadek cesarstwa rzymskiego i
konsekwencje tego zjawiska
- zna daty: 313 r., 392 r. (P)
- pamięta i potrafi przedstawić główne cechy
religii rzymskiej (P)
- charakteryzuje powstanie i główne założenia
religii chrześcijańskiej (P)
- przedstawia etapy przekształcenia się
chrześcijaństwa w religię państwową (P)
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
romanizacja (P), forum (P), kapitol (P),
amfiteatr (P), łacina (P)
- pamięta i potrafi przedstawić czynniki
wpływające na kształt kultury Rzymu (PP)
- przedstawia główne osiągnięcia kulturowe i
naukowe Rzymu (P)
- przedstawia głównych twórców kultury
- rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia:
dominat (P), tetrarchia (PP), Goci (P),
Konstantynopol (P), Hunowie (P)
- zna działalność w omawianym zakresie:
Cesarza Dioklecjana (P), Konstantyna
Wielkiego (P), Teodozjusza (P), Odoakera (PP)
- zna daty: 395 r, 476 r. (p)
- charakteryzuje cechy ustroju Rzymu czasów
dominatu (P)
- przedstawia główne zewn. i wewn.
zagrożenia dla cesarstwa rzymskiego (P)
- zna okoliczności upadku imperium
zachodniorzymskiego(P)
PODSUMOWANIE. Przemiany ustrojowe - rozumie związki między zjawiskami
w starożytnym Rzymie na tle zmian
ekonomicznymi, militarnymi, a losami
terytorialnych
imperium
- ustrój polityczny i społeczno gospodarczy
- zmiany terytorialne
PISEMNY SPRAWDZIAN