Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i
advertisement
NORMY MIĘDZYNARODOWE, PRAWO KRAJOWE DOTYCZĄCE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPOŁECZNEJ Prowadzący: Władysław Feist - Auditor Wiodący PRS Certyfikacja 31.03.2016, FRK Zabrze © Copyright by PRS, 2016 PROGRAM SZKOLENIA 31.03.2016 1. Organizacja w kontekście prawnym 2. Zasady społecznej odpowiedzialności organizacji (rozliczalność, przejrzystość, postępowanie etyczne, poszanowanie interesów interesariuszy, poszanowanie prawa, poszanowanie międzynarodowych norm postępowania, poszanowanie praw człowieka) 3. Źródła prawa społecznej odpowiedzialności 4. Najważniejsze wymagania prawne w społecznej odpowiedzialności - W zakresie międzynarodowych norm postępowania - w zakresie prawa międzynarodowego - w zakresie prawa krajowego © Copyright by PRS, 2016 2 PRAWNY CHARAKTER SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ORGANIZACJI Koncepcja prawnego i społecznego statusu społecznej odpowiedzialności organizacji • Normy określające wzajemne relacje między organizacją a jej otoczeniem • Normy te są odnoszone do klasycznych katalogów praw jednostki • Normy mają niejednokrotnie charakter norm prawnych (normy bezwzględnie lub względnie obowiązujące) • Większość norm społecznej odpowiedzialności organizacji może być zidentyfikowana na poziomie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Konstytucja RP) • Obowiązki natury pozytywnej wynikające ze społecznej odpowiedzialności organizacji - wywiązywanie się z obowiązków nałożonych przepisami prawa - podejmowanie pozytywnych działań mających na celu ochronę dobra • Społeczna odpowiedzialność organizacji jako wyraz upowszechniania zasad demokracji (wzrost oczekiwań społecznych w stosunku do przedsiębiorcy) • Konieczność dialogu między uczestnikami życia społecznego (między organizacją a jej otoczeniem) © Copyright by PRS, 2016 3 PRAWNY CHARAKTER SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ORGANIZACJI Podstawy etyczne • Filozoficzna idea odpowiedzialności (wolność jednostki wiąże się z określoną odpowiedzialnością) • Etyka biznesu (Encykliki papieskie Rerum Novarum Leona XII z 1891 r., - Quadragesimo Anno Piusa XI z 1931 r., - Laborem Exercens Jana Pawła II z 1981 r.) • Kodeksy dobrych praktyk (Zasady Sullivana z 1977 r.) • Odpowiedzialność społeczna w ujęciu : - Miltona Friedmana (odpowiedzialność firm ogranicza się do zapewnienia zysku udziałowcom) i - Merrica Dodd (celem przedsiębiorcy powinno być przynoszenie zysku jak również działanie w interesie społecznym) © Copyright by PRS, 2016 4 PRAWNY CHARAKTER SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ORGANIZACJI Koncepcja prawnego statusu społecznej odpowiedzialności organizacji Czy przestrzeganie norm prawnych, obowiązujących w danym państwie jest wystarczające do uznania, iż dany podmiot przestrzega zasad społecznej odpowiedzialności organizacji? Transfer „brudnych technologii” Praca dzieci w Krajach Trzeciego Świata Bezpieczeństwo i higiena pracy w chińskich fabrykach Regularna praca w wymiarze ponad 8 godzin w niedziele i święta bez ograniczeń Dyskryminacje na różnym tle przy zatrudnianiu Rabunkowa gospodarka środowiskiem w krajach bez regulacji środowiskowych Społeczna odpowiedzialność organizacji jest narzędziem służącym: ochronie praw człowieka ochronie środowiska ochronie społeczności lokalnych pełniejszej realizacji konstytucyjnych praw i wolności budowie otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa, wolnego od napięć i konfliktów Realizacji zasad zrównoważonego rozwoju © Copyright by PRS, 2016 5 ŁAD KORPORACYJNY A PRZEPISY POLSKIEGO PRAWA Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2000.94.1037 ze zm.) Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.2007.168.1186 ze zm. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.2009.152.1223) Obowiązki informacyjne wynikające z ustawy o rachunkowości, k.s.h., z ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym: Jawność akt rejestrowych spółki, Możliwość uzyskiwania odpisów z KRS Obowiązki informacyjne spółek (w szczególności spółek giełdowych) w odniesieniu do ich sytuacji finansowej © Copyright by PRS, 2016 6 PRAWA CZŁOWIEKA Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r. (Dz.U.1993.61.284) Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U.1977.38.167) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.1997.78.483) Doniosłe prawa, które służą jednostce w świetle norm prawa międzynarodowego, wewnątrzkrajowego lub ponadpaństwowego (płaszczyzna prawna) Prawa człowieka wynikają z przyrodzonej godności człowieka (godność osobowa i osobowościowa) Godność osobowa to cecha przyrodzona przysługująca każdemu człowiekowi Godność osobowościowa (własna) jest to cecha określonej osoby © Copyright by PRS, 2016 7 PRAWA CZŁOWIEKA Zestawienie Prawo do życia, Zakaz tortur, Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, Prawo do rzetelnego procesu sądowego, Zakaz karania bez podstawy prawnej Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, Wolność myśli, sumienia i wyznania, Wolność wyrażania opinii, Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się Prawo do zawarcia małżeństwa Prawo do skutecznego środka odwoławczego Zakaz dyskryminacji © Copyright by PRS, 2016 8 PRAWA CZŁOWIEKA Rodzaje praw człowieka Trzy podstawowe rodzaje praw człowieka: wolności i prawa osobiste (prawa pierwszej generacji) wolności i prawa polityczne (prawa pierwszej generacji) wolności i prawa społeczne, ekonomiczne i kulturalne (prawa drugiej generacji) Prawa trzeciej generacji: prawo do pokoju, środowiska, rozwoju „Wolność” jako prawo negatywne (państwo nie może ingerować w określone sfery życia człowieka) „Prawo” (osobiste, polityczne, społeczne) – obowiązek określonego działania po stronie państwa © Copyright by PRS, 2016 9 FUNDAMENTALNE PRAWA PRACY Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) określiła podstawowe zasady prawa pracy: Wolność zrzeszania się Eliminacja wszystkich form przymusowej lub obowiązkowej pracy Zakaz pracy dzieci Eliminacja dyskryminacji dotyczącej zatrudnienia lub zawodu © Copyright by PRS, 2016 10 PRAWA PRACY Konstytucja RP Art. 24. Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Art. 65. 1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. 2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę. 3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa. 4. Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa. © Copyright by PRS, 2016 11 PRAWA PRACY Konstytucja RP Art. 32. 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Art. 33. 1. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. 2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń. © Copyright by PRS, 2016 12 PRAWA PRACY Kodeks pracy Prawo do pracy (Art. 10 K.P.) Zasada swobody nawiązania stosunku pracy (Art. 11 K.P.) Poszanowanie dóbr osobistych (art. 11(1) K.P.) Zasada równości pracowników (art. 11(2) K.P.) Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu (Art. 11(3) K.P.) Prawo do godziwego wynagrodzenia (Art. 13 K.P.) Prawo do wypoczynku (Art. 14 K.P.) Bezpieczeństwo i higiena pracy (Art. 15 K.P.) Zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych (Art. 16 K.P.) Prawo koalicji (art. 18(1)) © Copyright by PRS, 2016 13 WOLNOŚĆ ZRZESZANIA SIĘ Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Artykuł 11 Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej. © Copyright by PRS, 2016 14 DYSKRYMINACJA Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Artykuł 14 Zakaz dyskryminacji Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn. © Copyright by PRS, 2016 15 PRACA DZIECI Konwencja nr 138 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia, przyjęta w Genewie dnia 26 czerwca 1973 r. (Dz. U. z dnia 27 maja 1978 r.). „Każdy państwo zobowiązuje się prowadzić politykę krajową zmierzająca do zapewnienia skutecznego zniesienia pracy dzieci i do stopniowego podnoszenia najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia lub pracy do granicy wieku umożliwiającej młodocianym osiągnięcie jak najbardziej wszechstronnego rozwoju fizycznego i umysłowego.” Zgodnie z art. 65 ust. 3 Konstytucji, „Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudnienia określa ustawa”. Ustawą do której odsyła Konstytucja jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami). © Copyright by PRS, 2016 16 PRACA DZIECI Art. 304(5). § 1. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy. © Copyright by PRS, 2016 17 PRACA PRZYMUSOWA Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzana w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. ze zmianami wprowadzonymi przez Protokół nr 11, który wszedł w życie 1 listopada 1998 r. mówi: Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej. Znamiona pracy przymusowej: Dwie przesłanki: zagrożenie karą oraz brak dobrowolnego zgłoszenia się do pracy „Praca przymusowa lub obowiązkowa" nie obejmuje: żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności lub w okresie warunkowego zwolnienia; żadnej służby o charakterze wojskowym, bądź służby wymaganej zamiast obowiązkowej służby wojskowej w tych krajach, które uznają odmowę służby wojskowej ze względu na przekonania; żadnych świadczeń wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klęsk zagrażających życiu lub dobru społeczeństwa; żadnej pracy ani świadczeń stanowiących część zwykłych obowiązków obywatelskich. © Copyright by PRS, 2016 18 PRAKTYKI DYSCYPLINARNE Art. 11(1). k.p. Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Katalog dóbr osobistych (przykładowe wyliczenie) został zawarty w przepisach kodeksu cywilnego Obowiązek ten obejmuje również ochronę danych osobowych Art. 23. Kodeksu cywilnego Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. © Copyright by PRS, 2016 19 PRAKTYKI DYSCYPLINARNE Kodeks pracy zakazuje stosowania jakichkolwiek kary cielesnych. Ochrona przed stosowaniem przymusu fizycznego ma jednak szerszy charakter (rozdział XXVII Kodeksu karnego zawiera katalog przestępstw przeciwko czci i nietykalności cielesnej). Sankcje, które mogą być stosowane przeciwko pracownikom zostały w sposób szczegółowy wymienione w Kodeksie Pracy (art. 108): kara upomnienia, kara nagany, kara pieniężna. Kara pieniężna (art. 108 par. 3) ograniczenia: za jedno przekroczenie nie wyższa od jednodniowego wynagrodzenia, łącznie nie więcej niż 1/10 wynagrodzenia przypadającego do wypłaty, zawiadomienie na piśmie, tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika, nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia . © Copyright by PRS, 2016 20 WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ Kodeks pracy Zakaz zrzekania się wynagrodzenia i przenoszenia prawa do wynagrodzenia na inną osobę (art. 84 K.P.). Ściśle określony termin wypłaty wynagrodzenia – nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego (art. 85 par. 2 K.P.) Wypłata wynagrodzenia w formie pieniężnej, za wyjątkiem sytuacji przewidzianych w ustawie (art. 86 par. 2 K.P.) Z wynagrodzenia za pracę mogą być potrącane tylko ściśle określone należności, w ściśle określonych kwotach (art. 87 par. 1 i 3 K.P.) Koncepcja płacy godziwej – według SA 8000 © Copyright by PRS, 2016 21 ZATRUDNIENIE I STOSUNEK PRACY Praca może być świadczona na różnych podstawach: Umowa o pracę Umowa cywilna Umowa zlecenia Umowa o dzieło Kontrakt menedżerski Stosunek pracy przyznanie prawa i narzuca obowiązki zarówno na pracownika jak i na pracodawcę w interesie zarówno organizacji (pracodawcy) jak i społeczeństwa. Prawa i obowiązki każdej ze stron są regulowane w oparciu o bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa (źródła prawa pracy) W przypadku świadczenia pracy na podstawie „samozatrudnienia”, w oparciu o umowy cywilnoprawne, strony są niezależne i mogą ułożyć wiążący je stosunek według własnego uznania. © Copyright by PRS, 2016 22 ZATRUDNIENIE I STOSUNEK PRACY Kodeks pracy Art. 22. § 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. § 1(1). Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. § 1(2). Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. § 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat. © Copyright by PRS, 2016 23 WARUNKI PRACY I OCHRONA SOCJALNA Warunki pracy – w rozumieniu ISO 26000 - obejmują płace i inne formy wynagradzania, czas pracy, okresy wypoczynku, wakacje, praktyki dyscyplinarne, zwolnienia, ochronę macierzyństwa i zagadnienia opieki socjalnej (zapewnienie wody do pica, sanitariatów, kantyn i opieki medycznej). Większość ww. zagadnień jest regulowana przez przepisy powszechnie obowiązującego prawa. Niemniej jednak wiele kwestii związanych z warunkami pracy może być uzgadniana przez pracodawców i pracowników w ramach układów zbiorowych pracy Art. 77(1). k.p Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy, zgodnie z przepisami działu jedenastego Kodeksu pracy. Art. 132, 133, 152, 154 k.p. Prawo do wypoczynku (odpoczynek tygodniowy, urlop roczny) Organizacja powinna wszędzie tam gdzie jest to możliwe pozwolić na przestrzeganie narodowych i religijnych tradycji i zwyczajów – nie ma wyraźnej regulacji prawnej Ww. zagadnienie może być rozpatrywane w kontekście Zakazu dyskryminacji Ochrony dóbr osobistych © Copyright by PRS, 2016 24 ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO W PRACY Art. 94. K.P. Pracodawca jest obowiązany w szczególności: zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, © Copyright by PRS, 2016 25 ROZWÓJ CZŁOWIEKA I SZKOLENIA W MIEJSCU PRACY Podnoszenie kwalifikacji Art. 18(3a) k.p. § 1. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie (…) dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Rozdział III k.p. Kwalifikacje zawodowe pracowników Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi przysługują: 1) urlop szkoleniowy, 2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. © Copyright by PRS, 2016 26 OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Art. 5. Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska (…) zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 68. Konstytucji RP 1. 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Art. 74. Konstytucji RP 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Art. 86. Konstytucji RP Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. © Copyright by PRS, 2016 27 OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2008.25.150 ze zm.) Art. 1. Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju (…). Art. 7. 1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. Art. 322. Do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. © Copyright by PRS, 2016 28 OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.2010.185.1243. ze zm.) Art. 1. 1. Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Art. 5. Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: 1) zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko (…); 2) zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk (…); 3) zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów (…) © Copyright by PRS, 2016 29 UCZCIWE PRAKTYKI RYNKOWE W świetle normy ISO 26000 uczciwe praktyki rynkowe obejmują: Działania antykorupcyjne Odpowiedzialne polityczne zaangażowanie Uczciwą konkurencję Promowanie społecznej odpowiedzialności organizacji w „łańcuchu wartości” Poszanowanie prawa własności Art. 54. Konstytucji RP 1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Art. 76. Konstytucji RP Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. Korupcja jest to nadużycie powierzonej władzy dla prywatnych korzyści Korupcja może przyjmować różne formy w szczególności: Nakłanianie do popełnienia przestępstwa (czynu nierządnego), Łapówkarstwo, Oszustwo, Pranie brudnych pieniędzy, Defraudacja (sprzeniewierzenie) © Copyright by PRS, 2016 30 ODPOWIEDZIALNE POLITYCZNE ZAANGAŻOWANIE Organizacja powinna: Szkolić swoich pracowników i przedstawicieli oraz podwyższać ich świadomość co do odpowiedzialnego politycznego zaangażowania oraz radzenia sobie z konfliktami interesów Być transparentna odnośnie podejmowanych przez siebie działań (w szczególności działalności lobbingowej), współpracy politycznej oraz politycznego zaangażowania Unikać politycznej współpracy, która mogłaby być postrzegana jako próba wywierania nadmiernego wpływu na polityków Przeciwdziałać działalności, która wiąże się z rozprzestrzenianiem nieprawdziwych informacji, stosowaniem gróźb i przymus. © Copyright by PRS, 2016 31 ODPOWIEDZIALNE SPOŁECZNE ZAANGAŻOWANIE Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa Ustawa określa: zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej, formy kontroli zawodowej działalności lobbingowej, zasady prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową. © Copyright by PRS, 2016 32 ODPOWIEDZIALNE SPOŁECZNE ZAANGAŻOWANIE Zagadnienia Definiowanie zaangażowania społecznego Edukacja i kultura Tworzenie miejsc pracy i rozwijanie kompetencji Tworzenie bogactwa i dochodów Zdrowie Inwestycje społeczne © Copyright by PRS, 2016 33 WOLONTARIAT JAKO ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE Placówki mogą angażować do pomocy wolontariuszy jedynie przy swojej działalności statutowej, szczególnie działalności w sferach pożytku publicznego (wymienionych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego). Nie wolno wolontariuszom podejmować działań przy pracach związanych z działalnością gospodarczą. * Dział III ustawy z 24.04.2003 o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ( Dz.U.96,poz 873 z późn.zm.) © Copyright by PRS, 2016 34 KONKURENCJA A ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U.2010.113.759 ) Art. 7. [Zasady uczciwej konkurencji] 1. Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców. Art. 8. [Zasada jawności] 3. Nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli wykonawca, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane. Wykonawca nie może zastrzec informacji, o których mowa w art. 86 ust. 4. Do konkursu przepis stosuje się odpowiednio. Art. 89. [Odrzucenie oferty] 1. Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli: 3) jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji 4) zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia © Copyright by PRS, 2016 35 NIEUCZCIWA KONKURENCJA Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U.2003.153.1503 ) Art. 1. [Zakres regulacji] Ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach - w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów. Art. 2. [Przedsiębiorca] Przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej Art. 3. [Czyn nieuczciwej konkurencji] 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. © Copyright by PRS, 2016 36 RESPEKTOWANIE PRAWA WŁASNOŚCI Prawo własności jest prawem człowieka ustanowionym przez Powszechną Deklarację Praw Człowieka Artykuł 17 1. Każdy człowiek, zarówno sam jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania własności. 2. Nie wolno nikogo samowolnie pozbawiać jego własności. Art. 64. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. © Copyright by PRS, 2016 37 PRAWA KONSUMENCKIE Zakres Kwestie konsumenckie obejmują następujące zagadnienia: Uczciwy marketing Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów Zrównoważona konsumpcja Zapewnienie serwisu i wsparcia oraz możliwości składania skarg (reklamacji) Ochrona danych osobowych i prywatności konsumenta Zapewnienie dostępu do podstawowych usług © Copyright by PRS, 2016 38 PRAWA KONSUMENCKIE Szereg przepisów chroniących konsumentów • Kodeks Cywilny •Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U.2007.171.1206 ze zm.) Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U.2011.212.1263 ze zm.) Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz.U.2010.112.744 ze zm.) Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331) Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz.U.2009.151.1219 ze zm.) Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U.2005.187.1577 ze zm.) Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2002.141.1176 ) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych Ustawa dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne © Copyright by PRS, 2016 39 PRAWO DO JAKOŚCI WYROBÓW I USŁUG Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów z dnia 12 grudnia 2003 r. (Dz.U. Nr 229, poz. 2275) Art. 1. Ustawa określa ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów, obowiązki producentów i dystrybutorów w zakresie bezpieczeństwa produktów oraz zasady i tryb sprawowania nadzoru w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktów wprowadzanych na rynek. Art. 4. [Ocena bezpieczeństwa produktu] 1. Produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Art. 5. [Produkt stwarzający zagrożenie] 1. Produkt, który nie spełnia wymagań określonych w art. 4, nie jest produktem bezpiecznym. 2. Do stwierdzenia, że produkt nie jest bezpieczny, nie wystarcza możliwość osiągnięcia wyższego poziomu bezpieczeństwa lub dostępność innych produktów stwarzających mniejsze zagrożenia dla konsumentów. © Copyright by PRS, 2016 40 PRAWO DO JAKOŚCI WYROBÓW I USŁUG •Ustawa o Inspekcji Handlowej z dnia 15 grudnia 2000 r. (Dz.U. 2001 Nr 4, poz. 25) • Ustawa o normalizacji z dnia 12 września 2002 r. (Dz.U. Nr 169, poz. 1386) • Ustawa o systemie oceny zgodności z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz.U. Nr 138, poz. 935) • Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z dnia 21 grudnia 2000 r. (Dz.U. Nr 187, poz. 1577) © Copyright by PRS, 2016 41 KONIECZNOŚĆ ANALIZ PRAWNYCH To tylko najważniejsze i podane w ogólnym zarysie wymagania prawne dotyczące społecznej odpowiedzialności. W każdej analizie obszarów i zagadnień społecznej odpowiedzialności a także przy ustalaniu kontekstów organizacji potrzebna jest analiza kontekstów prawnych, tak pod kątem : • międzynarodowych norm postępowania zapisanych w traktatach, umowach międzynarodowych, konwencjach, • prawa międzynarodowego, np. prawa Unii Europejskiej, prawa innych państw, z którymi mamy relacje kontekstowe (klienci, dostawcy, właściciele), • prawa krajowego. Pochopne, intuicyjne stwierdzanie, że pewne rodzaje praw są na pewno przestrzegane w organizacji może prowadzić do błędnych ocen. © Copyright by PRS, 2016 42 Dziękuję za uwagę Władysław Feist al. gen. J. Hallera 126 80-416 Gdańsk tel.: 58 751 12 73 fax: 58 341 77 69 [email protected] www.prs.pl © Copyright by PRS, 2016
