Stuktura *wiadomo*ci wg Antonia Damasio
advertisement
STRUKTURA ŚWIADOMOŚCI wg Antonia Damasio • (2000) Tajemnice świadomości: Jak ciało i emocje współtworzą świadomość, Rebis • (2011) Jak umysł zyskał jaźń: Konstruowanie świadomego mózgu, Rebis Teorie świadomości • To nie jest lista wyczerpująca, ale prezentująca teorie możliwe, a zatem wykluczająca dualizm i pojęcia pokrewne. • funkcjonalizm – świadomość jest tożsama z pewną aktywnością, którą można replikować w innych podłożach, np.. takich jak krzem; • teorie tożsamości - świadomość jest tożsama z czynnościami nerwowymi mózgu; • panpsychizm – twierdzi, że świadomość jest fundamentalną cechą natury, że jest wszechobecna; • emergentyzm – sprzeciwia się panpsychizmowi, twierdząc, że świadomość „ wynurza się” tylko w szczególnych okolicznościach i kojarzy się z szczególnymi, zwykle złożonymi, bytami i procesami. Podstawowe pojęcia • Pojęcia: • • • • • Mózg Przytomność Umysł Jaźń Świadomość i ich wzajemne relacje Kryteria świadomości • 1/ Bycie przytomnym • Aby być świadomym, trzeba być przytomnym, ale nie odwrotnie. W „stanie wegetatywnym” można być częściowo przytomnym, pozostając nieświadomym. • 2/ Funkcjonowanie umysłu- odbiór doznań wzrokowych, słuchowych, dotykowych…; • Umysł może funkcjonować bez świadomości, nieświadomie. • 3/ Poczucie jaźni, jako podmiotu świadomości: • Świadomość jest zawsze „czyjaś”. • Moja świadomość to świadomość mojego ciała w jego wszystkich jego przejawach - „jaźń.” • Przytomność i umysł mogą funkcjonować przy braku aktywności jaźni, np. „napady nieobecności”. Budowa świadomego umysłu • Założenie I: mózg tworzy świadomość, zapoczątkowując w przytomnym umyśle proces jaźni. • Istotą jaźni jest skupienie umysłu na organizmie, który „zamieszkuje”. • Przytomność i umysł są nieodzownymi składnikami świadomości, ale elementem konstytutywnym jest jaźń. • Założenie II: jaźń budowana jest stopniowo. • Wpierw proto-jaźń, która jest dziełem tej części mózgu, która reprezentuje organizm, która opisuje stosunkowo stabilne aspekty ciała, wytwarza odczucie żywego ciała ( odczucia pierwotne). • Potem jaźń rdzenna, która jest wynikiem powiązania między organizmem reprezentowanym przez proto-jaźń a dowolną częścią ciała, która reprezentuje obiekt poznawany np. widziany i dotykany przedmiot. • Wreszcie jaźń (auto)biograficzna. Przeżyte doświadczenia z kontaktu z obiektem i prognozy kontaktu z nim, wchodzą w kontakt z proto-jaźnią wytwarzając impulsy jaźni rdzennej. Tak powstaje jaźń autobiograficzna. Struktura świadomości: podstawowe terminy • • • • • „to- co- ma- być- poznane” proto-Ja „poczucie, że się wie” Jaźń rdzenna Jaźń rozszerzona Struktura świadomości To- co- ma- byćpoznane Relacja nieświadome Proto ja „ poczucie, że się wie” reprezentacjadynamiczna Jaźń rdzenna: Orientacja w teraźniejszości „ tu i teraz” Jaźń rozszerzona: Orientacja w przeszłości i przyszłości Proto ja • Nie dostępny świadomości system somato-sensoryczny. Cykliczne odwzorowanie stanu wielu wymiarów fizycznej struktury organizmu. • Proto ja obejmuje Środowisko wewnętrzne • Zmiany w składzie chemicznym komórek ciała • Stężenie substancji w krwioobiegu • Sygnały bólowe • Stan mięśni gładkich • Stan skóry właściwej Rama mięśniowo- szkieletowa z narządami przedsionkowymi • stan napięcia mięśni biorących udział w ruchach szkieletu Dotyk aktywny • Rejestrowanie cech przedmiotów i oddziaływania na przedmioty Obiekt: „To- co- ma- byćpoznane” • „To-co- ma- być- poznane” to dowolny obiekt spostrzegany, przypomniany, wyobrażony czy pomyślany • Zawiera (nieświadomie) • Obiekt, co ma być poznany • Odruchowe reakcje śledzenia • Reakcje emocjonalne na niektóre aspekty obiektu Świadomość rdzenna • Pojawia się, kiedy mechanizmy którymi dysponuje mózg tworzą obrazowy zapis tego, jak proto-ja zmienia się pod wpływem przetwarzania danych o obiekcie, lokalizując przedmiot w kontekście czasowo przestrzennym. • • • • Kim są ci ludzie? Kim ja jestem? Gdzie ja jestem? Co się dzieje? Świadomość rozszerzona • Po wielu pojawieniach się przejściowego rdzennego ja, przelotne doznania zostają zapisane, podane kategoryzacji i powiązane z zapisami z przeszłości i myślową antycypacją przyszłości. Powstaje ja rozszerzone, autobiograficzne • Stabilne ja jest w stanie ciągłej gotowości, aby znaleźć się w centrum uwagi i bieżącego sprawstwa. Relacje pojęć • Świadomość: • Jaźń: • (nieświadomość) • Proto ja • Świadomość rdzenna • Ja rdzenne • Świadomość rozszerzona • Ja autobiograficzne Damasio: Najprostsza wersja jaźni • • • • • • • „ Ujmując rzecz w skrócie, zanurzając się w głębiny świadomego umysłu, odkryłem, że jest zestawem rozmaitych obrazów. Jeden zestaw tych obrazów opisuje obiekty w świadomości. Inne obrazy opisują moje „ja”, owo „ ja „ obejmuje 1/ perspektywę, w jakiej mapowane są obiekty (…tym punktem odniesienia jest moje ciało), 2/ uczucie, że obiekty reprezentowane w umyśle należącym do mnie i do nikogo więcej ( własność), 3/ uczucie, że mogę oddziaływać na obiekty i że działania wykonywane rzez moje ciało nakazywane są przez mój umysł, oraz 4/ uczucia pierwotne, które sygnalizują istnienie mojego żywego ciała niezależnie od interakcji w jakie wchodzi ono, lub nie, z obiektami. … Gdy obrazy tworzące jaźń łączą się z obrazami obiektów nie należących do jaźni, wynikiem jest świadomy umysł”. • Antonio Damasio, (2011) Jak umysł zyskał jaźń: Konstruowanie świadomego mózgu, Rebis , s.196 Cechy struktury świadomości (1999) John R. Searle, Umysł, język społeczeństwo: Filozofia i rzeczywistość W.A.B., s. (120 -130) 1/ Ontologiczna subiektywność 2/ Całościowość 3/ Intencjonalne ukierunkowanie 4/ Nastrój 5/ Figura na tle: stany świadomości posiadają strukturę (spójną całość) jako figura na tle 6/ Natężenie uwagi 7/ Poczucie usytuowania 8/ Poczucie znajomości 9/ Przepływ 10/ Przyjemność/ przykrość Zaburzenia świadomości Zaburzenia świadomości rdzennej i rozszerzonej • Zaburzenia świadomości z zaburzeniami czuwania • • • • Śpiączka Utrata świadomości z powodu urazu Głęboki sen, podobny do śpiączki ale odwracalny Narkoza • Zaburzenia świadomości z zachowanym czuwanie i pozostałościami uwagi i dostosowanego zachowania • Automatyzm epileptyczny • Mutyzm akinetyczny • zaburzenia świadomości z zachowanym czuwaniem ale patologią uwagi i dostosowanych zachowań • Napady nieobecności • Trwały stan wegetatywny • Zaburzenia świadomości rozszerzonej • Przejściowa amnezja całkowita • Asomatognozja ( brak świadomości ciała) • Anozognozja ( brak świadomści choroby) Zaburzenia świadomości rdzennej • Zaburzenia świadomości z zaburzeniami czuwania: • • • • Utrata świadomości z powodu urazu Śpiączka Narkoza ( znieczulenie) Głęboki sen Utrata świadomości z powodu urazu • W następstwie ostrych urazów głowy często pojawia się amnezja pourazowa • D.T. spadł z konia i natychmiast stracił przytomność. Śpiączka (Coma) Objawy: • • • • • • Spadek napięcia mięśniowego i upadek Utrata przytomności Kłopoty z oddychaniem Brak reakcji na słowa bliskich, ekipy ratunkowej Wszystkie czynności wegetatywne przebiegają prawidłowo Trwanie – wiele dni • Wyjścia – trwały stan wegetatywny albo śmierć Rozwinięcie: Ocena stopnia śpiączki: Skala Glasgow • Stosujemy schemat zawierający: ocenę otwierania oczu, najlepszej odpowiedzi werbalnej oraz najlepszej odpowiedzi ruchowej na zadany bodziec. • Skala Glasgow (GCS, na podstawie schematu Teasdale i Jennetta 1974 r.) • Otwieranie oczu – 1 – brak, 2 - na ból, 3 - na polecenie, 4 – spontanicznie; • Kontakt słowny – 1 – brak, 2 - niezrozumiale dźwięki, pojękiwanie, 3 - niewłaściwe słowa lub krzyk, 4 - mowa chaotyczna, uwaga zachowana, 5 - zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby • Reakcja ruchowa 1 – brak, 2 - reakcja wyprostna na ból (sztywność z odmóżdżenia), 3 - reakcja zgięciowa na ból (sztywność z odkorowania), 4 - celowe ruchy zmierzające do uniknięcia bodźca bólowego (zginanie - wycofywanie kończyny), 5 - lokalizuje ból, 6 - spełnia polecenia • Parametry te należy rozpatrywać łącznie z odruchami źrenicznymi, odruchami "głowy lalki", ciśnieniem tętniczym, oddechem, tętnem, temperaturą ciała. Kontr-przykład do śpiączki Zespół zamknięcia Objawy: • Zachowana świadomość rdzenna i rozszerzona. • Utrata ruchów dowolnych: nie porusza rękami i nogami ( paraliż) • nie marszczy brwi, nie wodzi oczami, nie rusza szyją, nie porusza wargami, nie wysuwa języka, nie mówi; • Tylko pionowe ruchy oczu (!) • Mruganie, które otoczenie ujmuje jako posiadające sens. Hope: Locked-in syndrome was highlighted in French journalist Jean-Dominque Bauby's book The Diving Bell And The Butterfly, later made into a film starring Mathieu Amalric (pictured) Zespół zamknięcia Śpiączka Narkoza (Znieczulenie ogólne) Znieczulenie ogólne — rodzaj znieczulenia, którego cechą charakterystyczną jest całkowite zniesienie świadomości i odruchów obronnych osoby znieczulanej. • Elementy składowe znieczulenia ogólnego to: • zniesienie świadomości (hypnosis) • zniesienie bólu (analgesia) • zwiotczenie mięśni szkieletowych (relaxatio) • zniesienie odruchów (areflexia) • Stan wyłączenia wszystkich 4 czynności ustroju nazywamy anestezją. • Istotnym, choć nie przez wszystkich autorów uznawanym elementem anestezji jest niepamięć wsteczna (amnesia) IV faza snu (Głęboki sen) • Sen o wolnych ruchach gałek ocznych • (skrót: NREM – non-rapid eye movement); inne nazwy: sen głęboki, sen wolno-falowy Zaburzenia świadomości rdzennej • Zaburzenia świadomości rdzennej z zachowanym czuwaniem i pozostałościami uwagi i dostosowanego zachowania: • Automatyzm epileptyczny • Fuga epileptyczna • Mutyzm akinetyczny Automatyzm epileptyczny Objawy • W trakcie rozmowy, nagle zmienia się… • „Pusta” twarz, bez wyrazu • Rozgląda się • Przypatruje się otaczającym przedmiotom • Dostosowane reakcje nawykowe: poprawia ubrane, odsuwa krzesło, idzie do drzwi, otwiera drzwi, idzie… • Kiedy przytomnieje, nie pamięta o swoim zachowaniu (amnezja następcza). Fuga epileptyczna Objawy: • Wielogodzinna, czasami wielodniowa utrata świadomości • Zachowane celowe zachowanie nawykowe: przejazd na stację kolejową, kupowanie biletów, odszukanie peronu, podanie biletu na żądanie konduktora .. • Pusta, pozbawiona ekspresji twarz. • Zachowane krótkie, nawykowe reakcje słowne • Po odzyskaniu świadomości – niepamięć o zdarzeniach (amnezja ) Mutyzm akinetyczny Objawy: • Leży w bezruchu, z otwartymi oczami, milczy. • Śledzi poruszające się przedmioty, poprawia posłanie • Brak reakcji na bliskich i krewnych • Twarz bez wyrazu, pusta • Nie ujawnia jakiegokolwiek pobudzenia emocjonalnego. • Nie ujawnia w kierunku spojrzenia zainteresowania bliskimi i personelem. • Brak ożywienia ciała • Są zdolni do poruszania rękami i nogami, śledzenia przedmiotów, i wypowiedzi słownych, ale brak jasnych myśli, impulsów wypływających z emocji i planowania. • Stan ten może trwać wiele miesięcy. • W retrospekcji: nie pamięta niczego (amnezja) Sekwencja zaburzeń świadomości w chorobie Alzheimera • We wczesnych stadiach choroby dominującym objawem jest utrata pamięci, świadomość zaś pozostaje nietknięta. Jednak gdy choroba pogłębia się, często dochodzi do postępującej degradacji świadomości. • Jako pierwsza zaczyna podupadać świadomość rozszerzona. Jej zasięg stopniowo zawęża się aż do momentu, w którym zanika niemal cała struktura „ja” autobiograficznego. • W końcu przychodzi kolej na świadomość rdzenną, która pomniejsza się do takiego stopnia, że zanika nawet najprostsze poczucie „ja”. • Stan czuwania jest zachowany, a pacjent reaguje na ludzi i obiekty na poziomie „to, co ma być poznane” — patrzy, dotyka lub trzyma dany obiekt — lecz brakuje oznak, iż reakcje te wynikają z „poczucia, że się wie”. • Ciągłość uwagi pacjenta przerywa się w ciągu kilku sekund, a w całym zachowaniu wyraźnie brakuje nadrzędnego celu. Zaburzenia świadomości rdzennej • Zaburzenia świadomości rdzennej z zachowanym czuwaniem ale patologią uwagi i dostosowanych zachowań • Napady nieobecności • Trwały stan wegetatywny Stan minimalnej świadomości • stan neurologiczny, w którym istnieje możliwość prostego kontaktu słownego, gestowego lub mimicznego z chorym, dzięki zachowaniu przez niego minimum świadomości dotyczącej jego własnej osoby i otoczenia. • Stan minimalnej świadomości wymaga różnicowania z • Trwałym stanem wegetatywnym oraz • Mutyzmem akinetycznym, • Zespołem zamknięcia w których nie ma możliwości nawiązania z chorym kontaktu. • Stan minimalnej świadomości jest względnie nową kategorią zaburzeń świadomości. Geneza i rokowanie nie jest jeszcze wyczerpująco zbadane Activation in the medial parietal cortex and adjacent posterior cingulate cortex are brain regions that seem to differ between patients in MCS and those from vegetative states. Individuals In Vegetative States/ minimal conscious states Can Learn • • • "This test will hopefully become a useful, simple • tool to test for consciousness without the need for imaging or • instructions. By using classical Pavlonian conditioning, the researchers played a tone immediately prior to blowing air into a patient's eye. After some time training, the patients would start to blink when the tone played but before the air puff to the eye. This learning requires conscious awareness of the relation between stimuli -- the tone precedes and predicts the puff of air to the eye. This type of learning was not seen in the control subjects, volunteers who had been under anaesthesia. Napady nieobecności Objawy: • W trakcie kontaktu z inną osobą: • przerwanie wypowiedzi, nie upuszcza trzymanych w rękach przedmiotów, • Nie pada, zachowuje równowagę ciała, • bezruch • puste wpatrywanie się • pusta twarz, bez ekspresji • Trwa kilka do dziesiątków sekund Science 8 September 2006: Detecting Awareness in the Vegetative State Adrian M. Owen1 et all. • We used functional magnetic resonance imaging to demonstrate preserved conscious awareness in a patient fulfilling the criteria for a diagnosis of vegetative state. When asked to imagine playing tennis or moving around her home, the patient activated predicted cortical areas in a manner indistinguishable from that of healthy volunteers. Trwały stan wegetatywny Objawy: • • • • • Otwiera oczy Reaguje na bodźce Izolowane ruchy głowy i oczu Stereotypowe odpowiedzi, uśmiech i łzy Brak uwagi dowolnej i dostosowanych zachowań ( nie spełnia poleceń) • Zmiany w zapisie EEG • Cykle pozornego snu i czuwania • Wszystkie funkcje wegetatywne przebiegają prawidłowo Zaburzenia świadomości rozszerzonej Zaburzenia świadomości rozszerzonej • Ludzie z neurologicznego punktu widzenia zdrowi, nigdy nie są całkowicie pozbawieni świadomości rozszerzonej. • Oceny świadomości rozszerzonej można dokonać poprzez ocenę zdolności poznawczych, przypominania, pamięci roboczej, emocji i uczuć, rozumowania i podejmowania decyzji w długich okresach u jednostek mających nienaruszoną świadomość rdzenną. Zaburzenia świadomości rozszerzonej • Przejściowa amnezja całkowita • Asomoatognozja – zakłócenia świadomości ciała • Anozognozja- brak świadomości choroby Przejściowa amnezja całkowita • • • Objawy: Poprzedza migrena albo ból głowy, albo pojawia się zamiast nich. Zaczyna się ostro i trwa kilka godzin, nie przekracza jednego dnia. • Brak osobistej przeszłości: nie pamięta niczego, co wydarzyło się przed chwilą, przed minutami lub godzinami. Niekiedy w pamięci nie pozostaje nic z okresu poprzedzającego atak amnezji. Co ja tu robię? Skąd się tutaj wziąłem? Brak osobistej przyszłości. Nie ma także żadnych wspomnień dotyczących planów na przyszłość: na kolejne minuty, godziny czy nawet dni. Co mam robić? Zachowuje świadomość rdzenną w odniesieniu do zdarzeń i obiektów „tu i teraz” ale teraźniejszość pozostaje jedynie łamigłówką, gdyż nie ma osadzenia w niedawnych zdarzeniach i niedawnych zamierzeniach. Gdzie ja jestem Jest więc pozbawiona pamięci auto-biograficznej, oraz istnieje u nich rdzenna świadomość tego, że brakuje pewnej wiedzy • • • • • • Przykład: Przejściowa amnezja całkowita • CzWARTEK, 6 sierpnia, 11:05 — Przy biurku. Nagle dzieje się coś dziwnego. • • Czuję się, jakbym miała zasłabnąć lub się rozchorować. Widzę ostro, lecz całe moje jestestwo koncentruje się na czymś innym. Opieram się, odsuwając się od biurka. Zamykam oczy. Koncentruję się na tym, że nie mam być chora (myślę, żeby pójść do łazienki, ale jednak decyduję inaczej; wolę zostać tu, w bezruchu). Nie tracę ani na chwilę świadomości otoczenia, lecz jestem bardzo skoncentrowana na sobie i tym dziwnym uczuciu (nie tracę poczucia tego, gdzie jestem, ani świadomości słyszanych dźwięków)…. Patrzę na swoją pracę. Nie rozpoznaję strony tekstu, którą opracowuję! Przeglądam tekst w tę i z powrotem, ale nie mogę sobie przypomnieć, co takiego właściwie robiłam. (Ogólny cel jest dla mnie jasny, ale nie ta strona ani to, co z nią robiłam.) Patrzę na mój kalendarzyk, chcąc odnotować w nim to „zdarzenie”. Czytam nazwiska ludzi, z którymi miałam do czynienia w ciągu ostatnich dni, i niepokoi mnie to, że nie jestem pewna, kim, są. Większość zapisów jest jednak dla mnie jasna. 11:23 — Czytam jeszcze raz. Przypominam sobie, że to pisałam, ale nie potrafię rozpoznać górnych linii! Czuję, że umysł mam jasny, lecz ciągle czuję się zaniepokojona, gdy pomyślę, co wyniknie z tego, czego doświadczam. Może nic. W tej chwili w głowie mam jasno —jest w porządku, może nieco ciężkawa (doszukuję się bólu, ale go tam nie ma). Nie ośmielam się spojrzeć na moją pracę i przekonać się, czy teraz wyda mi się jaśniejsza niż przed dziesięcioma minutami. 11:25 — Czytam, co napisałam, począwszy od pierwszej strony: Nie rozpoznaję użytych przez siebie słów! Pamiętam, jak zaczynałam to pisać, ale teraz początek tego wydaje mi się obcy. • • • • • • • • • Transient amnesia can be a form of epilepsy SOURCE: Annals of Neurology, June 2007 By Martha Kerr NEW YORK (Reuters Health) - Episodes of transient amnesia, which frequently occur on awakening and are associated with other memory problems, may be a symptom of a distinct type of epilepsy. A British team describes this condition they call "transient epileptic amnesia" in a study published in the Annals of Neurology. Dr. Adam Z. J. Zeman, of the Peninsula Medical School in Exeter, and colleagues recruited 50 patients over an 18-month period who had recurrent episodes of amnesia that were witnessed by another person; otherwise intact mental functioning; and evidence suggesting epilepsy, including EEG abnormalities, response to anticonvulsant therapy; or clinical features, such as hallucinations involving the sense of smell. In correspondence with Reuters Health, Zeman described transient epileptic amnesia as "repeated short episodes of transient amnesia, occurring about once a month, usually lasting about half an hour, often occurring on waking, typically in middle-aged people around the age of 60." "There can be other manifestations of epilepsy during the attack, like a hallucination of a smell, or a brief period of loss of awareness, but often the amnesia is the sole manifestation of the seizure," he added. Zeman's team found that the condition was often misdiagnosed -- only 12 of the 50 patients in the study had received an initial diagnosis of epilepsy. Anticonvulsant medication was effective in 44 of the 47 patients treated. "Most of our patients were treated with carbamazepine, sodium valproate or lamotrigine and the response to treatment was generally excellent," Zeman said. Among the 50 patients, 40 described persistent memory difficulties. Patients demonstrated a "loss of autobiographical memory for events extending back over 40 years." They had a normal performance on standard memory tests, but they exhibited "accelerated forgetting of verbal and visual material over three weeks by comparison with matched control subjects," the researchers report. "We propose that transient amnesic epilepsy is a distinctive epilepsy syndrome, typically misdiagnosed...and associated with accelerated long-term forgetting and autobiographical amnesia," Zeman and his colleagues conclude. Anozognozja • • • • • • Po udarze. Całkowity paraliż lewostronny Niezdolność do poruszania dłonią, ramieniem Niezdolność do poruszania stopą, nogą Połowiczne znieruchomienie twarzy Niezdolność do wykrycia defektu lewej strony ciała • Jak się Pan czuje?- „ w porządku” Asomatognozja • • • • Po udarze: Brak orientacji w czasie Brak czucia własnego ciała Czuje, że żyje i myśli, zachowane poczucie istnienia • Odczuwa tylko bicie serca • Wie, kim jest ( orientacja co do siebie) • Wie, gdzie jest ( orientacja w otoczeniu) Asomatognozja • • • • • • Przypadek pacjentki L.B. Przeżyła ona niewielki udar, który dotknął pewnej części kory somatosensorycznej prawej półkuli mózgu. Konkretnie, uszkodzenia obejmowały obszar S2. U pacjentki pojawiły się ataki mające źródło w uszkodzonych tkankach mózgu. W wypadkach niektórych ataków można było zaobserwować szczególny efekt: pacjentka twierdziła, że nie czuje swojego ciała, przez co z pewnością chciała powiedzieć, że nie ma świadomości własnej masy mięśniowej w kończynach i tułowiu. Kiedy zdarzyło się to po raz pierwszy, pacjentkę ogarnęła trwoga. Jej umysł pracował - wiedziała, że żyje i myśli. Nie odczuwała jednak swojego ciała tak jak zazwyczaj. Mogła wyczuć tylko uderzenia swojego serca. Zdecydowała się przeprowadzić na sobie parę badań, które objęły szczypanie skóry i uciskanie mięśni w różnych miejscach ciała. Początkowo nie czuła nic, lecz stopniowo, po kilku minutach, czucie zaczęło powracać. Po około dziesięciu minutach wszystko wróciło do normy. Epizod ten opisywała jako śmieszne uczucie”, twierdziła, że było to tak, „jakby nie mogła czuć swojego ciała”. Mimo tego dziwnego doświadczenia nie czuła się zbita z tropu - wiedziała doskonale, kim i gdzie jest. Possible Mechanisms of Anosognosia: A Defect in Self-Awareness Kenneth M. Heilman, Anna M. Barrett, John C. Adair • • • • Philosophical Transactions: Biological Sciences, Vol. 353, No. 1377, The Conscious Brain: Abnormal and Normal (Nov. 29, 1998), pp. 1903-1909 Abstract Anosognosia of hemiplegia is of interest for both pragmatic and theoretical reasons. We discuss several neuropsychological theories that have been proposed to explain this deficit. Although for psychological reasons people might deny deficits, the denial hypothesis cannot account for the hemispheric asymmetries associated with this disorder and cannot explain why some patients might deny one deficit and recognize another equally disabling deficit. There is some evidence that faulty feedback from sensory deficits, spatial neglect and asomatognosia might be responsible for anosognosia in some patients. However, these feedback hypotheses cannot account for anosognosia in all patients. Although the hemispheric disconnection hypothesis is appealing, disconnection is probably only a rare cause of this disorder. The feedforward intentional theory of anosognosia suggests that the discovery of weakness is dependent on attempted action and some patients might have anosognosia because they do not attempt to move. We present evidence that supports this theory. The presence of one mechanism of anosognosia, however, does not preclude the possibility that other mechanisms might also be working to produce this disorder. Although a large population study needs to be performed, we suspect that anosognosia might be caused by several of the mechanisms that we have discussed. On the basis of the studies of impaired corporeal self-awareness that we have reviewed, we can infer that normal self-awareness is dependent on several parallel processes. One must have sensory feedback and the ability to attend to both one's body and the space where parts of the body may be positioned or acting. One must develop a representation of the body, and this representation must be continuously modified by expectations (feedforward) and knowledge of results (feedback). Sekwencja stanów świadomości PRZYKŁAD Amnezja pourazowa • • Obserwacja zachowania • D.T. spadł z konia i wylądował na plecach, natychmiast stracił przytomność, pozostawał w tym stanie przez niemal dziesięć minut. Przed przybyciem ekipy ratunkowej odzyskał przytomność. Rozglądał się zmieszany i nieco pobudzony, powtarzając pytanie „Co się dzieje”? • Patrzy na pochylone nad nim twarze • Rozgląda się dookoła i po sobie. Dostrzega że ma na sobie ubranie do biegania. Mówi: „Chciałem pobiegać, jednak musiałem zająć się koniem”. Znalazł się w karetce, w drodze do szpitala, jego poczucie tożsamości zaczęło powracać. • • • • • Sprawozdanie z przeżywania • „Kim są ci ludzie? Dlaczego na mnie patrzą” Nie mogę zrozumieć, • Nie mam jasności, co do tego, kim jestem? Co robię na ziemi. • Tak, jestem D.T. Ale co się stało? • Tak, przypominam sobie miałem pobiegać, co potem? Tak, spadłem z konia”; „Jadę do szpitala” • Sekwencja stanów świadomości Pierwszym z nich był stan zbliżony do śpiączki lub głębokiego snu, w którym wszelkie formy świadomości, uwaga oraz czuwanie zostają zawieszone. • • ………………….. Nieświadomość ………………… …………………. • • • • Drugim z nich był stan, w którym czuwanie i minimalna uwaga powróciły, lecz świadomość rdzenna nadal milczała. Przypominało to pewne stadia mutyzmu a-kinetycznego lub automatyzmu epileptycznego. • • Trzeci ze stanów przypominał z kolei przejściową amnezję całkowitą. Świadomość rdzenna powróciła, lecz świadomość rozszerzona nie była jeszcze obecna. • W końcu powróciła pełna świadomość rozszerzona. • • • • • Rozgląda się zmieszany i nieco pobudzony, powtarzając pytanie „Co się dzieje”, „Co się dzieje? „Kim są ci ludzie? Dlaczego na mnie patrzą” Nie mogę zrozumieć, „Kim jestem”? „Co robię na ziemi?” „Tak, jestem D.T. „Ale, co się stało?. „ćo się stało? „Tak, przypominam sobie miałem pobiegać, co potem?” „Tak, spadłem z konia”; „Jadę do szpitala”
