ZABURZENIA PAMIĘCI
advertisement
ZABURZENIA PAMIĘCI Agnieszka Ryzner Kognitywistyka III rok SPIS TREŚCI • • • • • • • • • • • • • • AMNEZJA CHOROBA ALZHEIMERA ZESPÓŁ KORSAKOWA CHOROBA Creutzfeldta - Jakoba HIPOMNEZJA HIPERMNEZJA PARAMNEZJA SYNDROM FAŁSZYWEJ PAMIĘCI DEJA VU JAMAIS VU Pląsawica Huntingtona KLIMAKTERIUM OTĘPIENIE SAWANT AMNEZJA ORGANICZNA DYSOCJACYJNA AMNEZJA DZIECIĘCA Mianem amnezji dziecięcej określa się powszechną niezdolność pamiętania faktów sprzed trzeciego roku życia. Pierwsze istotne badania z tego zakresu przeprowadzili J. A. Usher i U. Neisser, którzy opublikowali swe wyniki m.in. w artykule Childhood Amnesia and the Beginnings of Memory Four Early Life Events (1993). Dowodzą tam, że związane jest to z organizowaniem się struktury mózgowej, która dopiero w wieku 3-4 lat przybiera możliwość zapamiętywania faktów. Dzisiaj jest to powszechnie akceptowany pogląd. AMNEZJA ORGANICZNA Całkowity lub czasowy zanik pamięci deklaratywnej. Amnezja następcza (anterogranda) – typ amnezji polegający na utracie zdolności zapamiętywania nowych informacji. Amnezja wsteczna (retrogranda) – amnezja polegająca na utracie pamięci w odniesieniu do zdarzeń, których dana osoba była świadkiem przed urazem, będącym powodem amnezji. AMNEZJA DYSOCJACYJNA Niemożność przypomnienia sobie czegoś. Najczęściej utrata pamięci ważnych wydarzeń życiowych, która częściej występuje u mężczyzn. Częściej odnotowuje się je również w okresie wojny czy różnego rodzaju klęsk żywiołowych. Amnezja zwana także jako psychogenna. SELEKTYWNA -osoba zapomina tylko pewne wybrane wydarzenia z danego okresu). CIĄGŁA -osoba nie pamięta niczego poza określonym momentem z przeszłości. ZLOKALIZOWANA -osoba nie pamięta niczego z danego okresu, zwykle pierwszych kilku godzin po traumatycznym wydarzeniu. CAŁOŚCIOWA -osoba zapomina historię swojego życia. CHOROBA ALZHEIMERA Postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem otępienia. EPIDEMIOLOGIA •występowanie u osób powyżej 65 r.ż., •liczba chorych na świecie to ok.30 mln osób ( w Polsce ok. 200 tys. osób), ETIOPATOGENEZA Na początek wystąpienia objawów i przebieg choroby mają wpływ również czynniki genetyczne, środowiskowe i choroby współistniejące. Główne czynniki ryzyka: •wiek •polimorfizm genu ApoE •poziom wykształcenia •interakcje społeczne i rodzinne CHOROBA ALZHEIMERA ZMIANY ANATOMAPATOLOGICZNE Dochodzi do zaniku kory mózgowej. Na poziomie mikroskopowym stwierdza się występowanie blaszek amyloidowych zbudowanych z beta-amyloidu (zwanych też blaszkami starczymi lub płytkami starczymi), które odkładają się w ścianach naczyń krwionośnych. Obserwuje się także nadmierną agregację białka tau wewnątrz komórek nerwowych mózgu, w postaci splątków neurofibrylarnych. OTĘPIENIE • jest zaburzeniem funkcji intelektualnych wywołany przewlekłą i postępującą chorobą mózgu. OTĘPIENIE Zespół otępienny to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą, lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Takiemu obrazowi nie mogą towarzyszyć zaburzenia świadomości. Zaburzenia świadomości przy występowaniu demencji stanowią odrębną kategorię diagnostyczną. (ICD-10) OTĘPIENIE Osłabienie pamięci przejawia się głównie w zakresie uczenia się nowych informacji, chociaż w bardziej zaawansowanym otępieniu może być również zaburzone odtwarzanie wcześniej nabytych informacji. Obecność zaburzeń pamięci powinna być potwierdzona także – jeśli jest to możliwe – wynikami badania neuropsychologicznego lub testów psychometrycznych oceniających procesy poznawcze. Zaburzenia pozostałych funkcji poznawczych przejawiają się upośledzeniem zdolności dokonywania ocen, myślenia, planowania i organizowania przebiegu złożonych czynności oraz ogólnym osłabieniem procesu przetwarzania informacji. Obecność tych zaburzeń powinna być potwierdzona także – jeśli jest to możliwe – wynikami badania neuropsychologicznego lub testów psychometrycznych oceniających procesy poznawcze. Przy tym zachowana jest orientacja w miejscu, występuje również: chwiejność emocjonalna, drażliwość, apatia, bądź prymitywność w interakcjach społecznych, zaś wszystkie te objawy są obecne co najmniej przez pół roku. (ICD-10) OTĘPIENIE Otępienie jest zespołem objawów zaburzeń procesów poznawczych obejmujących – oprócz zaburzeń pamięci – deficyty co najmniej dwóch z następujących funkcji poznawczych: mowy (afazja), celowej złożonej aktywności ruchowej (apraksja), zdolności rozpoznawania i identyfikowania przedmiotów (agnozja) oraz zaburzeń planowania, inicjowania, kontroli i korygowania przebiegu złożonych zachowań (zaburzenia funkcji wykonawczych). Deficyty poznawcze powinny być na tyle głębokie, by zaburzały aktywność zawodową, funkcjonowanie społeczne oraz wykonywanie codziennych czynności. (DSM-IV) OTĘPIENIE Choroby, które prowadzą do otępienia: •choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, choroba Picka, pląsawica Huntingtona, •choroby zakaźne: choroba Creutzfeldta-Jakoba, AIDS, •zespół przedotępienny: łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) ZESPÓŁ KORSAKOWA Zespół Wernickego - Korsakowa - późna postać alkoholizmu, spowodowana niedoborem witaminy B1. Encefalopatia Wernickego polega na nagłym zaburzeniu koordynacji, chwianiu się, porażeniu ruchów gałek ocznych oraz zaburzeniach umysłowych prowadzących do osłupienia i śmierci. Psychoza Korsakowa objawia się stopniowym pogarszaniem się pamięci, niemożnością zapamiętywania nowych informacji i w związku z tym skłonnością do konfabulacji (czyli wypełniania luk pamięciowych fikcyjnymi, wymyślonymi historiami). Jest nieodwracalna i prowadzi do głębokiego otępienia. CHOROBA CREUTZFELDTAJACOBA Choroba neurologiczna z grupy pasażowalnych encefalopatii gąbczastych (TSE), której czynnikiem patogennym są najprawdopodobniej priony. Klasyczna triada objawów w chorobie to: otępienie, mioklonie i typowy obraz w EEG. Występują one łącznie u około 70% pacjentów. U około 30% stwierdza się objawy prodromalne: osłabienie, zaburzenia snu i łaknienia. W klasycznej postaci CJD postępujący deficyt neurologiczny i otępienie kończą się śmiercią chorego w 1. roku choroby. Około 5% to przypadki o długim, przewlekłym przebiegu. Obraz MR u pacjenta z podejrzeniem CJD. Diagnozę sugerują obraz kliniczny choroby (gwałtownie postępujące otępienie, zaburzenia behawioralne, ostatecznie mutyzm akinetyczny i mioklonie), typowy wynik badania EEG i nieprawidłowości widoczne w MRI: ogniska hiperdensyjne w korze i prążkowiu HIPOMNEZJA Osłabienie pamięci. Czynnościowa – uszkodzenie zapamiętywania na skutek rozproszenia uwagi wywołanego silnym wzruszeniem Psychogenna Spowodowana organicznymi uszkodzeniami mózgu HIPERMNEZJA (pamięć autobiograficzna) – zdolność pamięci do nieograniczonego odtwarzania utrwalonych śladów przeżyć psychicznych, pojawiająca się u niektórych ludzi w trakcie hipnozy lub przeżyć z pogranicza śmierci, a także niezwykle rzadko u osób świadomych (odnotowano sześć takich przypadków Syndrom hipermnezji objawia się umiejętnością pamięci do odtwarzania dowolnych przeżyć już od czasów dzieciństwa, od wieku kilku, kilkunastu lat. Tego typu pamięć ograniczona jest jednak głównie do przeżyć autobiograficznych (pamięć epizodyczna) w przeciwieństwie do pamięci mnemonistów lub osób z zespołem sawanta, którzy przy użyciu wyobraźni i synestezji potrafią zapamiętać teoretycznie nieograniczoną liczbę dowolnych informacji (pamięć semantyczna). PARAMNEZJA Zespół zafałszowania pamięci. PARAMNEZJA UTOŻSAMIAJĄCA - przyjmowaniu nowych zjawisk i sytuacji jako znanych Konfabulacjach lub pseudoreminescencjach (przedstawiane wspomnienia są wymieszane ze zdarzeniami zmyślonymi lub przedstawiane fakty są źle umieszczane w czasie). SYNDROM FAŁSZYWEJ PAMIĘCI (FMS, False Memory Syndrome) – jest to stan w którym dochodzi do tzw. ”zaszczepienia” fałszywych informacji w wyniku sugestii. Wywiad pt. „ Czy twoje wspomnienia są prawdziwe?”: http://www.polityka.pl/psychologia/poradnikpsychologiczny/1503314,1,pamiec-czy-twojewspomnienia-sa-prawdziwe.read#ixzz1v7iXbCeE DEJA VU & JAMAIS VU DEJA VU -odczucie, że przeżywana sytuacja wydarzyła się już kiedyś, w jakiejś nieokreślonej przeszłości, połączone z pewnością, że jest to niemożliwe. -Występuje on przed rozpoczęciem ataku padaczki. Wiele badań obejmuje, że deja vu związane jest z płatem skroniowym JAMAIS VU (nazywane jest także przeżyciem wyobcowującym) - obejmuje sytuacje, w których obserwator ma poczucie niesamowitości oraz wrażenie pojawienia się danej sytuacji po raz pierwszy w życiu, pomimo racjonalnej wiedzy, że znajdował się w niej już wcześniej. Ten stan występuje często u osób chorych na padaczkę, wiąże się z pewnymi typami amnezji. Następuje zaburzenie współpracy układu pamięci deklaratywnej i emocjonalnej. PLĄSAWICA HUNTINGTONA Choroba genetyczna, atakująca ośrodkowy układ nerwowy. Objawami choroby są niekontrolowane ruchy oraz otępienie. Nasilenie objawów postępuje w czasie. Pląsawica Huntingtona dziedziczona jest autosomalnie dominująco. Obraz TK w którym doszło do zaniku głowy jądra ogoniastego, powiększenie komór bocznych i zanik kory mózgu Przyczyną wystąpienia pląsawicy Huntingtona jest degeneracja neuronów spowodowana gromadzeniem się niewłaściwej formy białka - huntingtiny. Choroba dziedziczona jest autosomalnie dominująco, ujawnia się w heterozygot. Choroba objawia się w wieku dojrzałym, w wieku 35-45 lat. Od momentu rozpoznania średni czas przeżycia to 16 lat. Chorobę nie można leczyć. Pierwsze objawy pląsawicy Huntingtona zwykle pojawiają się pomiędzy 35. a 45. rokiem życia. Jest to drażliwość, niezgrabne ruchy, depresja oraz zaburzenia pamięci. Następnie pojawiają się kolejne objawy, takie jak: niewyraźna mowa, tiki, zaciskanie i rozwieranie pięści (chory wypuszcza przedmioty z rąk) oraz ruchy mimowolne. Śmierć spowodowana zazwyczaj niewydolnością serca, zapaleniem płuc lub innymi powikłaniami, następuje po 15-20 latach. Początkowo chory odczuwa zaburzenia nastroju, problemy z zapamiętywaniem i przypominaniem. Później występują objawy neurologiczne: niekontrolowane ruchy palców, stóp, twarzy, tułowia oraz trudności z chodzeniem i zachowaniem równowagi. KLIMAKTERIUM (Przekwitanie) jest fizjologicznym etapem w życiu każdej kobiety, fazą przejściową pomiędzy okresem dojrzałości płciowej a okresem starczym. U podstawy tego zjawiska leży osłabienie czynności rozrodczej i wegetatywnej jajników, które jako pierwszy narząd w organizmie ulegają inwolucji tracąc zdolność reagowania na gonadotropiny. •okres premenopauzalny poprzedzający wystąpienie ostatniej miesiączki, •okres okołomenopauzalny z ostatnim krwawieniem miesięcznym •okres postmenopauzalny. W okresie premenopauzalnym na skutek zakłócenia funkcjonowania osi podwzgórze przysadka - jajnik i pojawiającej się niestabilności hormonalnej stopniowo ustaje czynność rozrodcza oraz wydzielnicza jajników. Objawy które towarzyszą temu okresowi to : zmiany nastroju, bezsenność, osłabienie i problemy z pamięcią. SAWANT Rzadko spotykany stan, gdy osoba upośledzona umysłowo posiada zdolności w stopniu genialnym, zazwyczaj połączone z doskonałą pamięcią. Zespół sawanta pojawia się w przybliżeniu u co dziesiątej osoby cierpiącej na autyzm (co najmniej połowa osób z zespołem sawanta to osoby autystyczne) i u jednej na 2 tys. osób z niedorozwojem umysłowym lub uszkodzeniami mózgu. Przyczynę upośledzenia stwierdzana się w uszkodzeniu lewej półkuli mózgu i dominujących w niej procesów pobudzających prawą do zwiększenia aktywności w celu kompensacji utraconych funkcji. Cechy sawantyzmu rozpoznaje się u osób dotkniętych otępieniem czołowo-skroniowym. FILM „Na własne oczy - Geniusz Pamięci ” Dwudziestokilkuletni Daniel Tammet z Londynu posiada genialne, ponadnaturalne zdolności rachunkowe. Potrafi on wymienić z pamięci do dwudziestu dwóch tysięcy pięciuset miejsc po przecinku ludolfiny niewymiernej liczby Pi, rozpoznawać liczby pierwsze czy zapamiętywać położenie pięciuset kart w kasynie. Jest również w stanie nauczyć się w tydzień nowego języka. Na całym świecie żyje około stu podobnie uzdolnionych ludzi, których w minionych wiekach często nazywano genialnymi głupcami. W większości przypadków talent rachunkowy łączy się z autyzmem - jak choćby u bohatera nagrodzonego czterema Oscarami filmu "Rain Man" Barry'ego Levinsona. Tymczasem Daniel doskonale radzi sobie w codziennym świecie pracując m.in. jako prywatny nauczyciel. Chłopak bez trudu wyjaśnia także, co dzieje się w jego umyśle podczas niesamowitych seansów matematycznych. Zgłębienie przypadku Tammeta jest wielką szansą dla nauki pozwalającą określić fenomen ludzkiej inteligencji. BIBLIOGAFIA • Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Redakcja wydania polskiego Jacek Wciórka. Wyd. Elsevier 2008 • Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 Strony internetowe: • http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog1/13-1-pam.htm#zab • http://www.kognitywistyka.net/encyklopedia/pamiec.html • http://mnemotechnik-mnemonika.blogspot.com/2011/03/hipermnezja-pamiec-autobiograficzna.html • FILM : http://www.youtube.com/watch?v=86P6xjyNO-U
