Nazwa jednostki

UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
Kierunek
Prawo
System kształcenia
Jednolite magisterskie
Forma studiów
niestacjonarne
Nazwa przedmiotu
Filozofia
Kod przedmiotu
1300-FILOZ-NJ
Status przedmiotu
do wyboru
Rok studiów, semestr
rok I, sem. II
Liczba godzin
18
Punkty ECTS
3
Rodzaj zajęć
wykład
Język
polski
Metoda nauczania
prezentacja multimedialna
Imię i nazwisko
Tytuł/stopień
Dyscyplina naukowa
Wykładowca/prowadzący
Adam Dubik
Marcin Zdrenka
Dr hab.
Dr
Nauki humanistyczne – filozofia – etyka
Wymagania wstępne
Efekty kształcenia
Zadaniem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami,
zagadnieniami i źródłami filozofii europejskiej, stanowiącej podstawę rozwoju nauki i
kultury oraz integralny element dziedzictwa i tożsamości współczesnego człowieka.
Program wykładu zawiera historyczny szkic przełomowych wizji, sporów i postaci,
które są symbolami epok oraz sposobów myślenia, ważnych, z punktu widzenia
kształtowania się współczesnych sposobów myślenia w kulturze europejskiej i
globalnej.
Kurs ma na celu wypracowanie następujących umiejętności i kompetencji:
1. Znajomość głównych wątków tradycji filozoficznej jako integralnej części
kultury.
2. Zdolność do posługiwania się terminologią filozoficzną.
3. Umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów filozoficznych.
4. Wzmocnienie ogólnych motywacji i kompetencji poznawczych.
5. Rozwinięcie umiejętności krytycznego myślenia oraz autorefleksji.
6. Zdolność do sytuowania nauk prawnych w filozoficznych kontekstach.
Treści kształcenia
(szczegółowy układ treści nauczania wraz z przypisaną im liczbą godzin)
1. WPROWADZENIE
Co to jest filozofia? Czym jest mądrość? Wiedza a działanie. Teoria a praktyka.
Doświadczenie, rozsądek, nauka. Działy filozofii (1h).
2. PRAPOCZĄTKI FILOZOFII GRECKIEJ
W poszukiwaniu arche. Jońska filozofia przyrody. Materializm Demokryta
(atomizm). Wariabilizm Heraklita. Teoria bytu Parmenidesa. Zenon z Elei
(paradoksy) (1h).
3. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. I
Sofiści (relatywizm, minimalizm poznawczy), Sokrates (dialog, intelektualizm
etyczny, realizm pojęciowy, cnota) (1h).
4. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. II
Wielkie systemy antyku: Platon (jaskinia platońska, teoria idei, anamneza, teoria
duszy), Arystoteles (metafizyka, substancja, forma i materia, zasada złotego środka,
empiryzm) (1h).
5. SZKOŁY OKRESU HELLENISTYCZNEGO. ZDERZENIE ANTYKU I ŚREDNIOWIECZA
Stoicyzm (monizm materialistyczny, apatia, ataraksja), epikureizm (hedonizm,
materializm atomistyczny, carpe diem), sceptycyzm (krytyka poznania, probabilizm).
Problem: Ateny a Jerozolima – antyk spotyka chrześcijaństwo (1h).
6. ŚREDNIOWIECZNA FILOZOFIA CHRZEŚCIJAŃSKA
Aureliusz Augustyn (teocentryzm, łaska boża, iluminacja, zło jako brak dobra).
Scholastyka średniowieczna – Anzelm z Canterbury (ontologiczny dowód na istnienie
Boga, wiara poszukująca zrozumienia); spór o uniwersalia. Tomasz z Akwinu
(Arystoteles, istota i istnienie, komplementaryzm duszy i ciała, hierarchia bytów,
dowody na istnienie Boga) (1h).
7. NARODZINY NOWOŻYTNEJ FILOZOFII I NAUKI
Kopernik, Galileusz (odkrycia naukowe). Bacon (empiryzm, Novum Organon),
Kartezjusz (cogito ergo sum, metodyczne wątpienie, substancja myśląca, substancja
rozciągła) Pascal (fideizm, zakład Pascala). Empiryzm brytyjski – Locke (idea, tabula
rasa, liberalizm), Berkeley (istnieć = być postrzeganym, immaterializm), Hume (idee
i wrażenia, krytyki: substancji, związku przyczynowo-skutkowego, pojęcia siły) (1h).
8. OŚWIECENIE
Oświeceniowa myśl francuska – Wolter, Rousseau (Wielka Rewolucja Francuska,
encyklopedia, Rozum, teizm – deizm – ateizm, krytyka cywilizacji, umowa
społeczna). Filozofia krytyczna Kanta (sądy syntetyczne a priori, formy naoczności,
przewrót kopernikański, imperatyw kategoryczny) (1h).
9. OPTYMIZM I POŁ. XIX WIEKU
Idealizm niemiecki. Filozofia Hegla (fenomenologia ducha, filozofia dziejów, system
filozoficzny). Utylitaryzm i pozytywizm (pragmatyzm i scjentyzm). Marksizm (walka
klas, komunizm, alienacja) (1h).
10. NIEPOKOJE WIEKU XIX
„Mistrzowie
podejrzeń”:
Schopenhauer
(pesymizm,
wola).
Nietzsche
(przewartościowanie wartości, witalizm, wola mocy, nadczłowiek). Psychoanaliza
(1h).
11. WIEK XX – CZ. I
Filozofia analityczna a egzystencjalna. Fenomenologia (metoda fenomenologiczna).
Egzystencjalizm (absurd egzystencji, istnienie przed istotą, autokreacja). Martin
Heidegger (Dasein).
Hermeneutyka (rozumienie). Personalizm chrześcijański
(pojęcie osoby) (2h).
12. WIEK XX – CZ. II
Ludwig Wittgenstein (I – logiczna analiza języka analiza języka potocznego, gry
językowe). Neopozytywizm (Koło Wiedeńskie, logiczna analiza języka). Filozofia
nauki (Kuhn, Popper) (2h).
13. FILOZOFIA WSPÓŁCZESNA
Postmodernizm i dekonstrukcja (Derrida, Rorty, Bauman). Teoria działania
komunikacyjnego: Jurgen Habermas. Filozofia polityki. Wyzwania współczesności –
problem globalizacji (2h).
14. FILOZOFIA POLSKA
Filozofia polska XX wieku na tle tradycji, jako element dziedzictwa kulturowego –
Szkoła Lwowsko-Warszawska (Kazimierz Twardowski). Tadeusz Kotarbiński, Tadeusz
Czeżowski, Henryk Elzenberg, Leszek Kołakowski (1h).
15. CZYM JEST DZISIAJ FILOZOFIA?
Kierunki przyszłego rozwoju. Filozofia jako integralna część europejskiej tradycji
kulturowej. Relacje filozofii do nauki i religii. Rola filozofii w życiu współczesnego
człowieka. Podsumowanie (1h).
Forma zaliczenia
Wymagania
Warunki zaliczenia
Zaliczenie na stopień, test obejmujący główne zagadnienia
wykładu.
Opanowanie głównych pojęć i stanowisk filozoficznych.
Umiejętność ujmowania sporów i stanowisk w kontekście
historyczno-filozoficznym oraz zdolność śledzenia ich
ewolucji i roli dla dzisiejszego sposobu myślenia i działania.
Literatura
Podstawowa
Uzupełniająca
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I-III, dowolne wydanie.
Höffe O., Mała historia filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
Wachowiak A., Wiśniewski R., Tyburski W., Historia filozofii i
etyki, TNOiK, Toruń 1997 lub kolejne wydania.
Krajewski W. (red.), Słownik pojęć filozoficznych, Scholar,
Warszawa 1996.
Kunzmann P., Burkard F.-P., Wiedmann F., Atlas filozofii, przeł.
B. A. Markiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
Russell B., Dzieje filozofii zachodu, przeł. T. Baszniak, A.
Lipszyc, M. Szczubiałka, Aletheia, Warszawa 2000.