ocena stanu bezpiecze*stwa sanitarnego
advertisement
OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA WROCŁAWIA w 2014 r. Wrocław, Marzec 2015 r. -1- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Wrocławiu przedkłada informację o stanie bezpieczeństwa sanitarnego miasta Wrocławia. Ocenę stanu sanitarnego miasta Wrocławia opracowano w oparciu o dokumentację i materiały powstałe w wyniku wykonywania ustawowych zadań Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w 2014 roku. SPIS TREŚCI 1. Sytuacja epidemiologiczna. 2. Warunki zdrowotne środowiska. 3. Warunki sanitarne środowiska pracy. 4. Warunki sanitarne w placówkach oświatowo - wychowawczych. 5. Stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością oraz zakładów żywienia zbiorowego. 6. Działania w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego. 7. Wychowanie zdrowotne i promocja zdrowia. -2- 1. Sytuacja epidemiologiczna Sytuacja epidemiologiczna niektórych chorób zakaźnych we Wrocławiu w 2014 roku Jednostka chorobowa Liczba przypadków Zapadalność na 100 tysięcy 2013 rok 2013 r. 2014 r. Salmonellozy 83 88 Biegunki u dzieci do lat 2 (*) 211 Krztusiec Płonica (szkarlatyna) 2014 rok Województwo Dolnośląskie Wrocław Wrocław 13,15 13,90 347 110,13 273,16 383,65 38 42 6,02 6,63 3,30 255 287 40,39 45,33 43,66 8 8 1,27 1,26 1,65 12 19 1,90 3,00 2,65 Róża 14 33 2,22 5,21 4,12 Borelioza z Lyme 85 86 13,46 13,58 17,81 1509 2107 239,04 332,80 464,44 - - - - - 107 25 16,95 3,95 8,04 1 - 0,16 - 11 83 1,74 13,11 59 108 9,35 17,06 23 9 3,64 1,42 0,79 - 14 - 2,21 4,26 Świnka 23 21 3,64 3,32 4,50 Grypa 19.020 11.315 3013,01 1787,22 4980,61 29 51 4,59 8,05 8,42 Neuroinfekcje bakteryjne Neuroinfekcje wirusowe Ospa wietrzna Odra Różyczka typu A Wirusowe zapalenie wątroby typu B typu C AIDS zespół nabytego upośledzenia odporności Nowo wykryte zakażenia HIV Szczepienia przeciw wściekliźnie (*) - zapadalność na 10.000 dzieci do lat 2 11,90 Polska 21,30 550,38 5,45 59,48 1,87 4,70 14,34 36,01 575,49 0,29 15,32 0,07 0,20 7,56 7,12 12,17 9,22 0,40 2,99 6,52 8140,81 22,47 -3Bieżący nadzór epidemiologiczny nad rozpowszechnieniem chorób zakaźnych i zakażeń prowadzony w roku 2014, wykazał wzrost rejestrowanych wskaźników dotyczących zapadalności, bądź utrzymywanie się ich na poziomie roku 2013. Jednostki chorobowe wobec których odnotowano wzrost wskaźników, wpisują się w trend ogólnopolski, przy czym w przypadku Wrocławia, były one znacznie słabiej wyrażone. Pozwala to określić sytuację epidemiologiczną zdecydowanej większości chorób zakaźnych, monitorowanych przez PSSE we Wrocławiu, w relacji do współczynników rejestrowanych dla obszaru kraju za bardzo dobrą, a w relacji do współczynników rejestrowanych w analogicznym okresie 2013 roku za względnie stabilną. Zdecydowana większość podlegających rejestracji chorób zakaźnych, w relacji do współczynników rejestrowanych dla obszaru kraju była bardzo dobra, utrzymując się na poziomie nie przekraczającym średnich wartości dla Polski lub wielokrotnie niższym. Odnotowany w całym kraju wzrost współczynników zapadalności, dotyczący monitorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną chorób zakaźnych, może być zarówno skutkiem poprawy zgłaszalności zachorowań przez lekarzy, wierniej odzwierciedlając tym samym sytuację epidemiologiczną w kraju, jak również wejścia w życie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz okoliczności dokonywania zgłoszeń (Dz. U. z 2014 r. poz. 459), które przełożyło się na znaczny wzrost rejestracji przypadków zakażenia określonymi patogenami, a także ponownej zmiany „Definicji przypadków na potrzeby nadzoru epidemiologicznego” - obowiązującej od 03 stycznia 2014 roku - w której zmodyfikowane zostały niektóre definicje, na podstawie definicji wprowadzonych przez Komisję Europejską w 2012 r. (2012/506/EU), wymagające rejestracji przez inspekcję sanitarną jako zachorowań, przypadków określanych dotychczas jako przypadki zakażenia, wyłącznie na podstawie dodatnich wyników określonych badań laboratoryjnych, bez wymogu rozpoznania choroby na podstawie objawów klinicznych. Najwyraźniej zmiana ta dostrzegalna była w zakresie rejestracji chorób wywoływanych przez wirusy hepatotropowe, przyczyniając się w następstwie do braku możliwości prostego porównania współczynników odnotowywanych na przestrzeni kolejnych lat w prowadzonej analizie epidemiologicznej. Profil epidemiologii chorób wywoływanych przez wirusy wirusowego zapalenia wątroby typu B i C ponownie uległ zmianie. Odnotowywany od 5 lat trend zmniejszenia liczby rejestrowanych zachorowań wywołanych wirusem HBV, wobec nowych zasad rejestracji, definiujących każdy przypadek zakażenia jako równoznaczny z chorobą, nie stanowi już elementu odniesienia, gdyż u osoby zakażonej choroba może rozwinąć się w przedziale czasowym od 6 miesięcy do kilkunastu nawet lat. W 2014 roku według nowych zasad rejestracji, odnotowano 83 (wobec 11 w roku 2013) przypadki przewlekłego i bliżej nieokreślonego zapalenia wątroby typu B. Przełożyło się to na wzrost współczynnika zapadalności przekraczającego o 84% wartość określoną dla kraju. Zarejestrowano dwa ostre zachorowania u osób wcześniej nie szczepionych. Nie ustalono pewnej przyczyny zakażenia chorych. Najprawdopodobniej była ona pozamedyczna tj. zabiegi upiększające z przerwaniem ciągłości tkanek oraz ryzykowne kontakty seksualne. Nadzorem lekarskim i szczepieniami przeciw WZW typu B objęto 77 osób z otoczenia chorych. Mimo przejściowej poprawy sytuacji epidemiologicznej w minionych latach, w roku 2014 na terenie Wrocławia nadal istotnym problemem epidemiologicznym o utrwalonym charakterze, były zakażenia i zachorowania wywołane przez wirusy WZW typu C. Nadal -4prowadzona akcja edukacyjna i realizacja Pilotażowego Programu Profilaktyki Zakażeń HCV „STOP! HCV”, nie przełożyły się na zmniejszenie liczby rejestrowanych przypadków zakażenia, a w związku ze zmianą definicji, tym samym zachorowań. Łącznie zarejestrowano 126 przypadków zachorowań i zakażeń bezobjawowych, w tym 108 przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu C o charakterze przewlekłym (2-krotnie więcej, niż w roku 2013), potwierdzonych badaniami laboratoryjnymi. Skutkowało to wzrostem współczynnika zapadalności do wartości 185%, w stosunku do rejestrowanego dla Polski. Większość zachorowań była następstwem zabiegów medycznych, przetaczania krwi, a także tatuowania, piercing’u i innych zabiegów upiększających, powodujących naruszenie ciągłości tkanek. Dotyczyła także osób stosujących obecnie lub w przeszłości środki odurzające we wstrzyknięciach oraz w aplikacjach donosowych (21 przypadków), tj. czynnika będącego najprawdopodobniej przyczyną blisko 17% zakażeń. Na przestrzeni 2014 roku odnotowano utrzymywanie się zbliżonej liczby zarejestrowanych przypadków płonicy. Współczynnik zapadalności był o 12 % wyższy od rejestrowanego we Wrocławiu w 2013 roku, stanowiąc 76% wartości średniej określonej dla Polski za rok 2014. W minionym roku liczba zarejestrowanych przypadków zachorowań na boreliozę z Lyme utrzymywała się na poziomie roku 2013, przyjmując wartość 37,7% średniej wartości współczynnika zapadalności dla kraju. I fazę boreliozy w postaci rumienia wędrującego jako objawu patognomonicznego, wraz z objawami uogólnionymi rozpoznano u 75 osób dorosłych i siedmiorga dzieci w wieku od 1 roku do 10 lat. Pacjenci z wymienionymi objawami leczeni byli ambulatoryjnie w poradniach chorób zakaźnych lub w gabinetach POZ. Troje pacjentów hospitalizowano celem ustalenia ostatecznego rozpoznania fazy choroby. Przypadek neuroboreliozy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych rozpoznano u 10-letniej dziewczynki hospitalizowanej w oddziale neurologii dziecięcej. Postać stawową z objawami ze strony układu kostno-stawowego stwierdzono u 2 chorych, hospitalizowanych w oddziałach zakaźnych. Na poziomie ubiegło roku, kształtowała się liczba zarejestrowanych neuroinfekcji bakteryjnych, stanowiąc 67% wartości współczynnika zapadalności określonego dla Polski. Liczba przypadków neuroinfekcji o etiologii wirusowej wzrosła o nieco ponad 50%, co przełożyło się na wielkość współczynnika, na poziomie 64% określanego dla średniej ogólnokrajowej. Przebieg zachorowań na neuroinfekcje był ciężki, w trzech przypadkach zakończony zgonem. Najczęściej występującymi czynnikami etiologicznymi neuroinfekcji bakteryjnych, występujących w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu były Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Listeria monocytogenes. Zarejestrowano też 6 neuroinfekcji o nieokreślonej etiologii. Liczba zarejestrowanych w 2014 roku przypadków zachorowania na krztusiec nieznacznie przekroczyła wartość odnotowaną w roku poprzednim (42 zachorowania wobec 38), kształtując współczynnik zapadalności na poziomie przekraczającym wartość ogólnopolską o 22%. Zachorowania wystąpiły wśród młodzieży pomiędzy 15 a 19 rokiem życia (9 przypadków), w grupie wiekowej 10-14 lat (8 przypadków, w tym czworo dzieci hospitalizowanych), u dzieci od 4 do 9 roku życia (5 przypadków, w tym jedno dziecko hospitalizowane z powodu nasilonego kaszlu z dusznością), w grupie wiekowej 1–3 lata (4 przypadki, w tym troje dzieci hospitalizowanych), u dwu-miesięcznych (2 przypadki) i 6tygodniowych niemowląt (3 przypadki). Jedno 6-tygodniowe niemowlę zaszczepione było 1 dawką szczepionki, pozostałe niemowlęta nie były szczepione przeciw krztuścowi. -5Zachorowania wystąpiły u 3 osób w wieku 65, 76 i 81 lat. Pozostałe zgłoszone zachorowania na krztusiec dotyczyły osób dorosłych w wieku od 24-64 lat. W roku 2014 zarejestrowano 1 zakończony zgonem przypadek zachorowania na malarię u 46letniego mężczyzny, przebywającego przez 4 dni sierpnia 2014 roku w Afryce. Również zgonem zakończyły się dwa o ciężkim przebiegu, zgłoszone zachorowania na listeriozę u osób w wieku 56 i 77 lat, z obniżoną odpornością (leczonych z powodu choroby autoimmunizacyjnej i onkologicznej). Zarejestrowano 2 przypadki legionelozy, rozpoznane u 61-letniej kobiety i 60-letniego mężczyzny. Po miesięcznej terapii w Dolnośląskim Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu pacjentów w stanie dobrym wypisano do domu. Rozpowszechnienie zachorowań związanych z szeroko pojętym stanem sanitarnym było stosunkowo małe, przyjmując współczynniki zapadalności dużo niższe, niż analogiczne, określane dla Polski. Dotyczy to zatruć pokarmowych, salmonelloz (współczynnik zapadalności wynoszący 65% wartości rejestrowanej dla Polski) i biegunek u dzieci do lat 2 (49,6% wartości współczynnika określonego dla kraju). W przypadku ostatniego wskaźnika, zarejestrowano 61% wzrost liczby zachorowań (z 211 do 347 zarejestrowanych przypadków), głównie o etiologii rotawirusowej. Zachorowania wśród dzieci do lat 2 jeszcze wydatniej można ograniczyć poprzez wprowadzenie refundowanych szczepień przeciw rotawirusom w Programie Szczepień Ochronnych. Nie zarejestrowano lokalnych ognisk zbiorowego zatrucia pokarmowego, rodzimych oraz zawleczonych zachorowań na czerwonkę, dur brzuszny i dur rzekomy, a także zakażeń wirusem wisusowego zapalenia wątroby typu A. Wystąpiły 2 przypadki zachorowań na salmonellozę pozajelitową, przy czym jeden miał charakter posocznicy salmonellozowej. Zachorowania dotyczyły siedmio-miesięcznego dziecka i 93letniej pacjentki. Na przestrzeni minionego roku nie uległa znaczącej poprawie sytuacja epidemiologiczna, dotycząca „choroby wywoływanej przez HIV” (AIDS – zespół nabytego upośledzenia odporności). W 2014 roku zarejestrowano 9 przypadków, wobec 23 zarejestrowanych w roku 2013, co spowodowało spadek współczynnika zachorowalności z wartości 3,64 do 1,42. Niemniej jednak, wskaźnik ten jest 3 i pół-krotnie wyższy od rejestrowanego dla kraju. Wobec nieadekwatności niniejszego wskaźnika w analizie epidemiologicznej HIV/AIDS (choroba AIDS może rozwinąć się u osoby zakażonej wirusem HIV, a więc już zakaźnej dla otoczenia, dopiero nawet na przestrzeni kilku lub kilkunastu lat), a także rozpoczęciu od 2014 roku rejestracji zakażeń wywołanych wirusem HIV, do opracowania wprowadzono nowy wskaźnik epidemiologiczny – współczynnik zapadalności, dotyczący nowych, zarejestrowanych zakażeń HIV. W 2014 roku zarejestrowano 14 nowych zakażeń u mieszkańców Wrocławia, co kształtuje współczynnik zapadalności na poziomie 2,21 (74% współczynnika określonego dla kraju). Pozornie wydawać by się mogło, że sytuacja epidemiologiczna, dotycząca tej jednostki chorobowej jest korzystna. Jednak analiza obejmująca łącznie, nowo zarejestrowane zakażenia wirusem HIV na terenie miasta i Powiatu Wrocławskiego, pozwala na pełniejszą ocenę przedmiotowego zjawiska. 58 przypadków zarejestrowanych zakażeń na terenie powiatu (o rejestracji decyduje miejsce zamieszkania), nie czyni z Powiatu Wrocławskiego obszaru podwyższonego ryzyka zagrożenia epidemicznego. Odzwierciedla raczej epidemiologiczną manifestację przemieszczania się ludności, zwłaszcza reprezentującej część zamożniejszej grupy społecznej, pomiędzy aglomeracją, a terenami podmiejskimi. Ośrodek zurbanizowany, stanowiący potencjalne źródło ryzyka epidemiologicznego, w którym pracuje się, prowadzi różnorodne interesy, -6realizuje się różnorakie formy aktywności społecznej i środowiskowej, i „sypialnie dużego miasta” na terenie powiatu, gdzie mieszka się, spędzając czas przeznaczony na sen, przed ponownym powrotem do miasta. Przypadki zarejestrowane na terenie powiatu, przekładają się na wartość współczynnika zapadalności przyjmującego poziom 44,76, a więc 15-krotnie przekraczającego wartość zarejestrowaną, jako średnia dla Polski. Te niekorzystne współczynniki rejestrowane są pomimo, na szeroką skalę zakrojonej, systematycznie prowadzonej akcji edukacyjnej. Nie można wykluczyć, że tak duża liczba rejestrowanych przypadków, obok dominujących, wysoko ryzykownych zachowań społecznych (narkomania, prostytucja, homoseksualizm, tatuowanie i inne zabiegi kosmetyczne przebiegające z naruszeniem ciągłości tkanek), koreluje z bardzo dobrze prowadzoną w rejonie odpowiedzialności diagnostyką w kierunku HIV/AIDS (duża liczba pracowni diagnostycznych wykonujących badania przesiewowe w kierunku HIV), jak i dobrej zgłaszalności rozpoznanych przypadków przez lekarzy. Sytuację epidemiologiczną objętych nadzorem i rejestrowanych od 2014 roku chorób przenoszonych drogą płciową określić można jako dobrą. W ubiegłym roku zarejestrowano 31 przypadków zachorowań. Najliczniejsze były wywołane przez krętek blady (Treponema pallidum) zachorowania na kiłę wszystkich postaci (kody A50 – A53) – 26 przypadków. Zarejestrowano również potwierdzone badaniami laboratoryjnymi: 3 zachorowania na rzeżączkę wywołane przez gonokok (Neisseria gonorrhoeae) i 1 przypadek chlamydiozy wywołany przez Chlamydia trachomatis. Wzrost liczby zachorowań odnotowano wśród mężczyzn oraz w przedziale wiekowym 45 – 64 lata. W ramach realizowanego w roku 2014 nadzoru epidemiologicznego nad gruźlicą, PPIS we Wrocławiu prowadził stałe działania nadzorowo-administracyjne. Zarejestrowano 244 zgłoszenia, w tym 213 nowych zachorowań na gruźlicę, 23 wznowy i 3 nieokreślone postacie gruźlicy. Liczba osób prątkujących wynosiła 148. U 22 chorych rozpoznano pozapłucną postać gruźlicy. W minionym roku, 16 osób zmarło z powodu gruźlicy, a 13 z powodu następstw i powikłań gruźlicy, np. niewydolności krążeniowo-oddechowej, raka płuc, zakrzepicy czy też zapalenia płuc. W wyniku podjętych działań wydano 19 zaleceń dotyczących wykonania badań profilaktyczno-kontrolnych dla osób z kontaktu z chorymi prątkującymi, a także wytyczne i wyjaśnienia do szpitali, przychodni, szkół, firm i osób fizycznych, w sprawie zakładania prób tuberkulinowych u dzieci oraz wyjaśniające procedury postępowania po kontakcie z gruźlicą. Bardzo dobra była również sytuacja chorób, przeciw którym prowadzone są szczepienia ochronne. Nie zarejestrowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B u dzieci, błonicę i tężec. Kolejny rok utrzymywała się korzystna sytuacja epidemiologiczna, dotycząca różyczki (mniej niż 26% ogólnokrajowego współczynnika zapadalności) i świnki (ok. 51% wartości średniej, rejestrowanej dla Polski). Głównie, dzięki wysokiemu wykonawstwu szczepień dzieci w 2 roku życia, szczepionką skojarzoną przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR II). Wyszczepienie tej grupy wiekowej odnotowano na poziomie powyżej 97%. W 2014 roku we Wrocławiu nie zarejestrowano zachorowań na odrę, a także ostrych porażeń wiotkich. We Wrocławiu Program Szczepień Ochronnych realizowany był przez 200 działających na terenie miasta punktów szczepień, działających w ramach: Praktyki Lekarza Rodzinnego (84 punkty szczepień), Podstawowej Opieki Zdrowotnej (13 punktów szczepień), podmiotów leczniczych o charakterze przychodni (38 punktów szczepień), szpitalnych -7Oddziałów noworodkowych (7 punktów szczepień), punktów wykonujących szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby (28 punktów szczepień), innych – wykonujących szczepienia prywatnie, szczepienia zalecane, itp. (22 punkty szczepień) oraz 8 punktów szczepień (międzynarodowych) - realizujących szczepienia dla podróżnych, w tym przeciw żółtej gorączce. Programem objętych było 120.091 dzieci i młodzieży do 19 roku życia. Nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości w prowadzeniu przez świadczeniodawców dokumentacji szczepień. Pomimo aktywności ruchów antyszczepionkowych, dla podstawowych, obowiązkowych szczepień ochronnych średnie, uwzględniające poszczególne grupy wiekowe wykonawstwo szczepień, osiągało poziom: odra, świnka, różyczka – 90,7%, błonica, tężec – 97,%%, wirusowe zapalenie wątroby typu B – 98,9%, gruźlica – 99,01%, Haemophilus influenzae typ b – 93,4%, krztusiec – 95,7%, poliomyelitis – 95,7% (średnia wyszczepialność - 96%), pozwalając utrzymać właściwą, poszczepienną odporność populacyjną. Zarejestrowano i opracowano 59 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) – dotyczących głównie poliwalentnych szczepionek z grupy szczepionek zalecanych i alternatywnych. Po konsultacjach i weryfikacji 5 zgłoszeń nie zostało zakwalifikowanych jako NOP. W minionym roku we Wrocławiu zarejestrowano 103 przypadki pokąsania ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę. Najczęściej psy (63) i koty (19). Także przez dzika, lisa, myszy, szczury, konie, nietoperze i wiewiórkę. W przypadku 21 osób nie zidentyfikowano kąsającego zwierzęcia. W 49 przypadkach osoby pokąsane poddano szczepieniom przeciw wściekliźnie. 38 osób zaszczepiono pięcioma dawkami, a u pozostałych osób szczepienia przerwano. U sześciu w związku z ujemną obserwacją weterynaryjną (w jednym przypadku nastoletniej dziewczyny z powodów organizacyjno-technicznych). Cztery osoby hospitalizowano. Szczepienia profilaktyczne wykonano u 1 osoby. W roku 2014 kontynuowano, rozpoczętą w 2010 roku pod patronatem Wydziału Zdrowia Urzędu Miejskiego Wrocławia (jako donatora finansującego przedsięwzięcie) realizację programu profilaktyki HPV obejmującego, działalność oświatową i szczepienie dziewcząt w wieku 13 lat, przeciwko brodawczakowi szyjki macicy. W V edycji (rocznik 2001), szczepieniami objętych mogło zostać 2122 dziewczęta, w tym 20 dziewczynek – po uprzednim uzyskaniu zgody Urzędu Miasta - z zaległych roczników: 2000 – 14, 1999 – 3, 1998 – 3 i 8 dziewcząt z rocznika 2001, zameldowanych we Wrocławiu, a zadeklarowanych w innych placówkach ochrony zdrowia. Na szczepienia I-wszą dawką, prowadzone przez 122 placówki (106 punktów szczepień w mieście i 16 w terenie), zgłosiło się i zostało zaszczepionych 1700 dziewcząt rocznika 2001. Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego stosowanego do szczepień – preparat SILGARD – szczepienia realizowane są w trybie szczepień dwu-dawkowych. PSSE we Wrocławiu pozostaje w gotowości do podjęcia zadań w sytuacjach kryzysowych, ze szczególnym uwzględnieniem wystąpienia w rejonie odpowiedzialności chorób wysoko zakaźnych i szczególnie niebezpiecznych, w oparciu o opracowane i uaktualniane na bieżąco procedury Reagowania Przeciwepidemicznego pod nazwą „BIOHAZARD”, współdziałanie i współpracę z Wydziałem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Państwową Strażą Pożarną, Policją oraz Laboratorium WSSE we Wrocławiu i Zespołem Rozpoznania Biologicznego WOMP we Wrocławiu. -8W ramach projektu Wojewody Dolnośląskiego; Systemu Ostrzegania, Alarmowania i Informowania Województwa Dolnośląskiego - „Kleopatra”, uczestniczono m. in. w szkoleniu i prowadzonym we wrześniu treningu, a także czynnie w listopadowych ćwiczeniach KSWSiA. We Wrocławiu świadczenia lecznicze udzielane są przez : - 23 szpitale (12 podmiotów leczniczych nie będących przedsiębiorcami i 11 przedsiębiorstw podmiotów leczniczych), - 4 zakłady opiekuńczo-lecznicze i 1 zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, - 1 hospicjum stacjonarne - 880 podmiotów leczniczych (w tym 23 samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej) ambulatoryjnej podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej o różnych profilach - 3446 praktyk zawodowych (lekarzy i pielęgniarek). W styczniu 2014 roku, na terenie Wrocławia uruchomiony został piąty szpital jednodniowy – przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego o profilu urazowo-ortopedycznym, a w październiku szósty o profilu ginekologiczno-ortopedycznym. W podmiotach znajdujących się pod nadzorem PPIS we Wrocławiu przeprowadzono 497 kontroli sanitarnych. Liczba kontroli odbiorowych, prowadzonych na wniosek strony znacznie przewyższyła liczbę kontroli planowanych i wynosiła 351. W porównaniu do roku 2013 ponownie wzrosła liczba podmiotów leczniczych realizujących świadczenia lecznicze w zakresie krótkotrwałej, wysoce specjalistycznej opieki szpitalnej, ambulatoryjnej, nocnej, świątecznej i wyjazdowej pomocy lekarskiej, a także opieki, leczenia i rehabilitacji w domu pacjenta. Po zakończeniu inwestycji remontowo-modernizacyjnych oraz organizacyjnych przez kilka dużych podmiotów leczniczych, stan sanitarno-techniczny większości obiektów szpitalnych ocenia się jako dobry. Większość szpitali realizuje działania naprawcze, ujęte w opracowanych programach dostosowawczych. Szpitale, które według planów przeniesione zostaną do nowobudowanych obiektów, odstąpiły od realizacji w roku 2014 działań naprawczych, dostosowujących obiekty do wymagań obowiązujących przepisów. Niezadawalający stan techniczny i funkcjonalny, nadal można stwierdzić w obiektach o starej strukturze architektonicznej. Należą do nich: 1. Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka – Centrum Medycyny Ratunkowej we Wrocławiu Wrocław, ul. Traugutta 116 2. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu Wrocław, ul. M. Curie-Skłodowskiej 58 3. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu Wrocław, ul. Kamieńskiego 73 a 4. Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu Wrocław, pl. Hirszfelda 12 5. Szpital Specjalistyczny im. J. Falkiewicza Wrocław, ul. Warszawska 2 6. Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu Wrocław, ul. Grabiszyńska 105 7. Zakład Opieki Zdrowotnej Zakładu Karnego Nr 1 -9Wrocław, ul. Kleczkowska 35 Postepowanie administracyjne prowadzone jest w stosunku do 5 szpitali. Do najczęściej występujących nieprawidłowości, stwierdzanych w trakcie kontroli należały: zły stan sanitarno-techniczny ścian, podłóg i sufitów zniszczony sprzęt meblowy brak wentylacji lub klimatyzacji w pomieszczeniach, w których wymagana jest zwiększona wymiana powietrza w oddziałach dziecięcych brak izolatek spełniających wszystkie wymagania techniczne zespoły pomieszczeń stanowiące oddziały łóżkowe są przechodnie niedostosowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla osób niepełnosprawnych niefunkcjonalny układ pomieszczeń oddziałów położniczych i neonatologii brak możliwości ustawienia łóżek z dostępem z trzech stron brak śluz umywalkowo-fartuchowych i szatniowych brak pomieszczeń do mycia i dezynfekcji aparatury i sprzętu medycznego brak pomieszczeń porządkowych brak płuczek-dezynfektorów oraz wentylacji mechanicznej w brudownikach brak właściwych warunków mycia i dezynfekcji sprzętu, stosowanego do utrzymania czystości brak dźwigów osobowych i wydzielonych dźwigów ,,brudnych” kształt i powierzchnia pomieszczeń nie wystarczająca do potrzeb. Nie stwierdzono nieprawidłowości, dotyczących stanu sanitarno-technicznego w zakładach opiekuńczo-leczniczych i hospicjum stacjonarnym. Dwa podmioty realizują jeszcze działania ujęte w opracowanych i zaopiniowanych programach dostosowawczych. W ogólnej ocenie, stan sanitarno-techniczny i funkcjonalny przychodni, ośrodków, poradni ocenia się jako dobry. Bardzo dobry stan stwierdza się wyłącznie w nowo otwieranych podmiotach. Większość funkcjonujących podmiotów leczniczych w grupie ambulatoryjnej opieki medycznej, w chwili obecnej spełnia wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r. poz. 739), W nielicznych przypadkach, podmioty zaktualizowały opracowane wcześniej programy dostosowawcze. Niemniej jednak, stwierdzono funkcjonowanie przychodni o złym stanie sanitarnotechnicznym i funkcjonalnym lub porządkowym. Należały do nich: 1. Wojewódzki Zespół Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej, Wrocław ul Dobrzyńska 21/23 Stwierdzono zły stan higieniczno-techniczny. Prowadzone jest postępowanie administracyjne – 1 decyzja administracyjna, 1 decyzja płatnicza 2. ORTHO.PL Centrum Dentystyczno-Ortodontyczne Piotr Puszkiel, Adam Rochewicz s. c. Wrocław, ul. Parafialna 57 Stwierdzono zły stan higieniczno-sanitarny. Osobę odpowiedzialną za zaniedbania pouczono, udzielono upomnienia ustnego. Wydano decyzję płatniczą. 3. ,,HiH Prywatna Przychodnia s. c. Halina Kubiakowska-Hryń, Stanisław Hryń, Mikołaj Hryń Wrocław, al. M. Kromera Stwierdzono zły stan higieniczno-sanitarny. Osobę odpowiedzialną za zaniedbania pouczono, udzielono upomnienia ustnego. - 10 4. Citodent s. c. Wrocław, ul. Hubska 2 Osobę odpowiedzialną za zaniedbania ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. 5. Ars – Medica Wrocław, ul. Mińska 5 Osobę odpowiedzialną za zaniedbania ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. 6. Inny podmiot leczniczy ambulatoryjny: Zakład Optyczny ,,OCULUS” Sp. z o. o. Wrocław, ul. Świdnicka 45 Najczęściej występującymi uchybieniami były: zły stan sanitarno-techniczny powierzchni bezdotykowych niedostosowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla osób niepełnosprawnych brak prowadzonych kontroli wewnętrznych, potwierdzonych stosowną dokumentacją brak pomieszczeń porządkowych oraz możliwości mycia i dezynfekcji sprzętu. Podstawowym źródłem zaopatrzenia podmiotów leczniczych w wodę jest wodociąg sieciowy we Wrocławiu, objęty bieżącym nadzorem sanitarnym. W rocznej ocenie, jakość wody z wodociągu sieciowego we Wrocławiu odpowiada wymaganiom sanitarnym rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z późń. zm.). W dalszym ciągu nie stwierdzono poprawy w zaopatrzeniu placówek w rezerwowe źródła zaopatrzenia w wodę – własne ujęcie wody lub przepływowe zbiorniki retencyjne. Rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę – przepływowe zbiorniki retencyjne, posiada 5 szpitali. W 2014 roku kontynuowano nadzór sanitarny nad jakością wody ciepłej użytkowej. Pobrano 94 próbki w kierunku obecności bakterii Legionella pneumophila, z instalacji wewnętrznej w 21 szpitalach. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie segregacji i gromadzenia odpadów w miejscu ich wytwarzania. Odpady medyczne segregowane są z uwzględnieniem podziału na rodzaj odpadów i sposób ich unieszkodliwiania. Ponownie brak odpowiednich pomieszczeń do czasowego magazynowania odpadów stwierdzono w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 we Wrocławiu przy ul. Bujwida 44. Najczęściej występującymi uchybieniami były: brak pomieszczeń i miejsc mycia i dezynfekcji środków transportu odpadów brak zabezpieczenia odpadów przed dostępem dla osób postronnych brak pełnego oznakowania na opakowaniach z odpadami zakaźnymi. brak zmywalnej powierzchni ścian i podłóg w magazynach odpadów medycznych przekroczony dopuszczalny czas przechowywania odpadów brak punktów poboru wody oraz wyposażenia dot. ochrony osobistej Zakładami w których stwierdzono nieprawidłowości były: 1. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1we Wrocławiu, - ul. Bujwida 44 - ul. M. Curie-Skłodowskiej 50/52, 2. Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza we Wrocławiu ul. Warszawska 2. Na podstawie prowadzonego przez Państwową Inspekcję Sanitarną nadzoru bieżącego nad podmiotami leczniczymi, sytuację epidemiologiczną we wrocławskich szpitalach, należy ogólnie, uznać za dobrą. Kontynuowano intensywny nadzór sanitarny nad podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą, zwracając szczególną uwagę na działalność zespołów i komitetów kontroli zakażeń szpitalnych, realizację wymagań sanitarno-higienicznych - 11 stawianych podmiotom leczniczym, problematykę zagadnień dezynfekcji i sterylizacji, realizację wdrożonych, właściwych dla podmiotów procedur przeciwepidemicznych oraz gospodarkę odpadami medycznymi w nadzorowanych placówkach. Wiele szpitali – przede wszystkim dużych szpitali wieloprofilowych – osiągnięcie i utrzymanie właściwego poziomu bezpieczeństwa epidemiologicznego realizowało, poprzez implementację w działalności bieżącej złożonych rozwiązań systemowych. Obejmowały one proces upowszechniania czynnej formy nadzoru epidemiologicznego z intensyfikacją nadzoru epidemiologicznego prowadzonego wobec pacjenta, na wszystkich etapach realizacji procedur leczniczych, a także prowadzenie monitoringu bezpiecznej epidemiologicznie realizacji procedur postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, jako integralnego elementu hospitalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem coraz częściej wykonywanych innowacyjnych, zaawansowanych technologicznie ale również inwazyjnych procedur wysokiego ryzyka zagrożenia epidemicznego, w kolejnych obszarach działalności leczniczej. Podejmowane, przytoczone wyżej działania, przełożyły się między innymi, na wdrażanie przez placówki systemu zarządzania jakością, uzyskaniem akredytacji i certyfikatów właściwej realizacji świadczeń zdrowotnych. W minionym roku podmioty lecznicze o charakterze szpitali utrzymały pożądany kierunek prowadzonej działalności przeciwepidemicznej, w tym wykonywania dużej liczby badań mikrobiologicznych, odzwierciedlających rzeczywisty stan bezpieczeństwa epidemiologicznego. Prowadzono je wobec przyjmowanych pacjentów, jako element prewencji epidemiologicznej, jak również mikrobiologicznych badań czystościowych wykonywanych u personelu, a także środowiskowych. W stosunku do roku 2013, przy zmniejszonej liczbie łóżek szpitalnych (z 4952 do 4586), zmniejszonej liczbie hospitalizacji (spadek o 18842) zarejestrowano wzrost liczby badań mikrobiologicznych – o 11430. Niezależnie od profilu realizowanych świadczeń, współczynniki dotyczące ogólnej liczby badań mikrobiologicznych, w tym rejestrowanych na łóżko/rok oraz na pacjenta, zwiększyły się w 2014 roku i wynoszą 35 łóżko/rok (30,45 w 2013 r.) i 67,36 badań na 100 pacjentów (wzrost o 16%).. W 2014 roku prowadzony nadzór bieżący wykazał, pomimo znacznej poprawy stanu technicznego placówek, w których zakończono prace inwestycyjnoremontowe i pożądanych zmian organizacyjnych w części obiektów, nadal sporą liczbę podmiotów, w których postępująca dekapitalizacja uniemożliwia utrzymanie wysokiego standardu przeciwepidemicznego. Nie zaobserwowano istotnej, korzystnej z epidemiologicznego punktu widzenia zmiany, w rozwiązywaniu problemów finansowych szpitali, tj. poprzez uszczuplanie coraz lepiej wykształconego, podnoszącego kwalifikację personelu – głównie pielęgniarskiego – mającego bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo epidemiologiczne realizowanych świadczeń, a także rezygnacji z obchodzenia regulacji ustawowych, zobowiązujących kierowników szpitali do zapewnienia w składzie ZKZSz; co najmniej jednej pielęgniarki na każde 200 łóżek szpitala - poprzez zatrudnianie pielęgniarek, członków Zespołu Kontroli Zakażeń Szpitalnych (ZKZSz) na mniej niż pełnym etacie, np. na 1/8 etatu, a także zatrudnianie lekarzy, jako przewodniczących ZKZSz na umowy-zlecenia, bez możliwości zweryfikowania efektywnego czasu pracy lekarza na rzecz szpitala. Utrzymująca się przez dłuższy czas, tego rodzaju sytuacja, miała będzie niekorzystny wpływ na osiągniętą w latach minionych poprawę szeroko rozumianej sytuacji epidemiologicznej. - 12 - 2. Warunki zdrowotne środowiska Nadzorem sanitarnym objęto obiekty użyteczności publicznej, urządzenia produkujące wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi i do celów kąpielowych oraz środki transportu osobowego. Ogółem w 2014 r.: przeprowadzono 1743 kontrole, pobrano 853 próbki wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, celów kąpielowych i z wewnętrznej instalacji wody ciepłej użytkowej w obiektach użyteczności publicznej. Zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi Na obszarze Wrocławia funkcjonują 3 urządzenia wodociągowe, produkujące wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi w ramach zbiorowego zaopatrzenia. Nadzorem terenowo – laboratoryjnym objęto 3 podstawowe wodociągi sieciowe produkujące i rozprowadzające na obszarze Wrocławia wodę do celów konsumpcyjnych: Zakład Produkcji Wody Nr 1 „Mokry Dwór”, Zakład Produkcji Wody Nr 2 „Na Grobli”, Zakład Produkcji Wody Wrocław - Leśnica. Źródłem wody z przeznaczeniem na cele wodociągowe dla wodociągu sieciowego „Mokry Dwór” jest ujęcie wody powierzchniowej. Dla wodociągu sieciowego „Na Grobli” źródłem wody są ujęcia wody infiltracyjnej o cechach wody podziemnej. Dobowa produkcja wody dla ZPW Nr 1 „Mokry Dwór” wynosiła 64 682 m, w tym 936,2 m3/dobę kierowano do gm. Siechnice, 3048,3 m3/dobę dostarczano w rejon węzła Bielany Wrocławskie (gm. Kobierzyce), 684,0 m3/d do Oławy, 20,4 m3/d do gm. Długołęka, 20,4 m3/d do gm. Czernica. Dobowa produkcja wody dla ZPW Nr 2 „Na Grobli” wynosiła 58 826 m3/d. Szacunkowa liczba ludności zaopatrywanej w wodę – 619 209 mieszkańców Wrocławia przy przyjętym tzw. zwodociągowaniu ok. 98%, z czego przyjmuje się, że 50% mieszkańców zaopatrywanych jest z ZPW Nr 1 „Mokry Dwór” poprzez strefę bezpośredniego zasilania oraz strefę mieszaną, a ok. 50 % z ZPW Nr 2 „Na Grobli”. Z wody produkowanej przez ZPW Nr 1 „Mokry Dwór” korzystało około 6000 mieszkańców gmin Siechnice, Kobierzyce (Węzeł Bielański), Długołęka (Z-d Bosch), Czernica Długość sieci wodociągowej wynosi 1548,4 km, w tym magistralnej 225,6 km, rozdzielczej – 1322,8 km. Ilość studni infiltracyjnych: 574 szt. Liczba ujęć wody infiltracyjnej (w rozumieniu pompownie wód infiltracyjnych): 3 szt. (pompownia Świątniki, Bierdzany, Radwanice). W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wyznaczono 40 stałych punktów, z których każdego miesiąca pobierano kontrolne próbki wody do badań laboratoryjnych. Stałe w roku, punkty - 13 monitoringowe pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia, wyznaczono w miejscach wprowadzania wody do sieci wodociągowej - w zakładach produkcji wody, na rozprowadzającej sieci wodociągowej - hydrofornie, w miejscach czerpania wody przez konsumentów. W 2014 r. pobrano 220 próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi do badań w zakresie parametrów organoleptycznych i fizykochemicznych z liczbą zbadanych wskaźników fizykochemicznych 2932 oraz 220 próbek wody w zakresie parametrów mikrobiologicznych, w których oznaczono 694 wskaźniki mikrobiologiczne. W przypadkach stwierdzonych przekroczeń w zakresie parametrów mikrobiologicznych i fizykochemicznych, informowano zarządcę o pogorszeniu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Przedsiębiorstwo wodociągowe podejmowało natychmiastowe działania korygujące, dokumentując ich skuteczność wynikami badań laboratoryjnych. Na podstawie wykonanych badań laboratoryjnych próbek kontrolnych wody uzdatnionej pobranych w zakładach produkcji wody, z sieci rozprowadzającej oraz z punktów czerpania wody przez konsumentów, uwzględniając liczbę próbek, w których stwierdzono przekroczenia obowiązujących norm sanitarnych, rodzaj przekroczonego parametru oraz poziomy przekroczonych parametrów, jakość wody wodociągowej przeznaczonej do spożycia dostarczanej mieszkańcom miasta Wrocławia w całym 2014 r., oceniono jako przydatną do spożycia przez ludzi. Przeprowadzono 6 kontroli Zakładów Produkcji Wody Nr 1 i Nr 2. Stan techniczny obiektów oraz urządzeń technicznych funkcjonujących w procesie technologicznym uzdatniających wodę – dobry. Wodociąg sieciowy – Wrocław – Leśnica - do celów wodociągowych wodociąg sieciowy korzysta z wody głębinowej ujmowanej z 1 studni głębinowych. Wodociąg Leśnica wspomagany był wodą wodociągową produkowaną przez Zakład Produkcji Wody Nr 1 „Mokry Dwór” w ilości 833,2 m3/d. Z wody wodociągowej korzystało 8100 mieszkańców.” Do badań laboratoryjnych pobrano 9 próbek kontrolnych wody uzdatnionej, wykonując 35 oznaczeń w zakresie wskaźników mikrobiologicznych i 185 oznaczeń w zakresie parametrów fizykochemicznych. Przeprowadzono 3 kontrole wodociągu sieciowego Wrocław - Leśnica. Stan techniczny i sanitarny obiektu nie budził zastrzeżeń Wodociąg sieciowy przesyłowy Mokry Dwór – stanowi rurociąg zaopatrujący rozprowadzającą siecią wodociągową miejscowości gminy Siechnice. Woda podawana rurociągiem produkowana jest przez Zakład Produkcji Wody Nr 1 „Mokry Dwór”. Obecnie z wody produkowanej przez MPWiK we Wrocławiu na terenie gminy Siechnice korzystają mieszkańcy miejscowości: Radwanice, Mokry Dwór, Trestno – 3216 osób. Średnia ilość dostarczanej rurociągiem przesyłowym wody do w/w miejscowości wynosiła ok. 600 m3/d. W 2014 r. pobrano do badań laboratoryjnych 2 próbki kontrolne wody w zakresie parametrów mikrobiologicznych i 5 próbek kontrolnych w zakresie parametrów fizykochemicznych.. Jakość wody w badanych próbkach spełniała wymagania sanitarne. Wodociąg sieciowy PPD Deco Polska sp. z o.o. - Woda na potrzeby wodociągowe dla wodociągu ujmowana jest z ujęć głębinowych (studni). Liczba osób korzystających z wody 550 osób (pracownicy zakładu PPG Deco Polska sp. z o.o.). Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne urządzeń wodociągowych. - 14 Stan techniczny obiektu, urządzeń ujmujących i uzdatniających wodę w zakładzie PPG Deco Polska sp. z o.o.– dobry. Przeprowadzono badania kontrolne 2 próbek wody. Jakość wody produkowanej przez wodociąg sieciowy nie budziła zastrzeżeń sanitarnych. Wodociąg sieciowy Whirlpool Polska S.A. – z wody produkowanej przez wodociąg korzysta 1800 osób (pracowników zakładu). Przeprowadzono 2 kontrole wodociągu zakładu Whirlpool Polska S.A. Stan techniczny obiektów, urządzeń ujmujących i uzdatniających wodę w zakładzie Whirlpool Polska S.A.– dobry. Wykonano badania kontrolne 2 próbek wody. Jakość wody produkowanej przez wodociąg sieciowy nie budziła zastrzeżeń sanitarnych. Jakość wody ujmowanej do celów wodociągowych. Woda z ujęć powierzchniowych . Jakość wody powierzchniowej z ujęcia „Czechnica”, z którego ujmowana woda wykorzystywana jest na cele wodociągowe przez Zakład Produkcji Wody Nr 1 „Mokry Dwór”, odpowiadała wymaganiom kategorii A2 i A3 ustalonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. (Dz. U. Nr 61 poz. 47 z późn. zm.). Oceny jakości wody powierzchniowej każdej z pobranych próbek, dokonano na podstawie wykonanych badań laboratoryjnych kontrolnych próbek wody. Łącznie pobrano i wykonano 7 badań próbek kontrolnych wody powierzchniowej w zakresie parametrów fizykochemicznych oraz 7 badań w zakresie parametrów mikrobiologicznych.. W 6 badaniach, poziomy oznaczonych parametrów, kwalifikowały wodę surową powierzchniową do kategorii A3 (mangan ogólny, BZT5, liczba bakterii grupy coli), w 1 badaniu – do kategorii A2 (mangan ogólny, liczba bakterii grupy coli, liczba bakterii Escherichia coli lub bakterii grupy coli typu kałowego) . Uzyskane wyniki badań laboratoryjnych kontrolnych próbek wody surowej, kwalifikowały jakość wody powierzchniowej z ujęcia „Czechnica” do kategorii A3, wymagającej wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, a w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, filtracji. adsorpcji na węglu aktywnym, utleniania (ozonowanie pośrednie) dezynfekcji (chlorowanie końcowe) określonego dla wody powierzchniowej kategorii A3. Woda z ujęć infiltracyjnych. Wykorzystywana na cele wodociągowe przez Zakład Produkcji Wody Nr 2 "Na Grobli" woda infiltracyjna to surowiec o cechach wody podziemnej. Klasę wody surowej infiltracyjnej w 4 pobranych próbkach kontrolnych oceniano na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 poz. 896). W kontrolnych próbkach woda infiltracyjna, odpowiadała zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka, - 15 określonym dla klasy III. Wodę infiltracyjną wykorzystywaną na cele wodociągowe w 2014 r. oceniono jako odpowiadającą dobremu stanowi chemicznemu wód podziemnych Studnie publiczne. W 2014 r. nie wykonano badań kontrolnych próbek wody pobranych z instalacji wodnej statków. Na terenie miasta Wrocławia ze statusem „czynne” funkcjonowało 80 studni publicznych. oraz 138 studni publicznych wyłączonych z eksploatacji przez zarządcę studni. W zależności od posiadanych środków finansowych, zarządzający studniami przeprowadza czyszczenie i renowację wyznaczonych w danym roku studni. W 2014 r. przeprowadzono 35 kontroli sanitarnych wyremontowanych studni publicznych. Stan techniczny skontrolowanych studni nie budził zastrzeżeń. Wszystkie skontrolowane studnie oznaczono tabliczkami z informacją (słowną i graficzną) o treści „Woda nie nadaje się do picia”. W 2014 r. skontrolowano 13 zdrojów ulicznych zainstalowanych na rozprowadzającej sieci wodociągowej miasta Wrocławia. Wszystkie zdroje uliczne sprawne technicznie. Nadzór nad jakością wody sprawuje MPWiK Wrocław Ocena jakości wody w miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Na nadzorowanym terenie w 2014 r. funkcjonowały 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli, zlokalizowane we Wrocławiu: „Glinianki” ul. Kosmonautów 2 oraz „Morskie Oko” przy ul. Chopina 27. Badania wody w miejscach wykorzystywanych do kąpieli wykonywali zarządzający obiektami. Przedłożono do wglądu cząstkowe mikrobiologiczne oceny wody, która w zakresie zbadanych parametrów mikrobiologicznych odpowiadała wymaganiom sanitarnym ustalonym dla wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli, zgodnym z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 08 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). W trakcie trwania sezonu wykonano 2 oceny jakości wody, określając jakość wody w akwenach jako przydatną do kąpieli. Jakość wody w akwenach była zgodna z wymaganiami Ministra zdrowia z dnia 08 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. W 2014 r. nie zgłoszono interwencji dotyczących jakości wody w miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Stan sanitarny wody ciepłej w budynkach użyteczności publicznej. .W 2014 r. kontynuowano nadzór sanitarny nad instalacjami wody ciepłej u budynkach użyteczności publicznej. Nadzorem laboratoryjnym objęto: zakłady opieki zdrowotnej zamkniętej, domy pomocy społecznej, hotele, hostele, motele, pensjonaty, internaty, bursy, domy słuchacza, placówki opiekuńczo - wychowawcze, schroniska młodzieżowe, domy dziecka. - 16 W 2014 r. pobrano próbki kontrolne wody ciepłej użytkowej ze 139 obiektów, łącznie 661 próbek wody, w tym z: 22 szpitali - 21 szpitale i 1 filia Szpitala dot. Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej, Al. Wiśniowa 36, pobrano 151 próbek wody 3 zakładów opiekuńczo – leczniczych, pobrano 12 próbek wody, 10 Domów Pomocy Społecznej, pobrano 40 próbki, 1 Schronisk dla Bezdomnych, 1 Ośrodka Interwencji Czasowej dla Rodzin Bezdomnych , pobrano 8 próbek. 52 hoteli, pobrano 253 próbki wody 10 hosteli, pobrano 40 próbek wody 1 pensjonatu, pobrano 4 próbek, 39 obiektów użyteczności publicznej (dot. domów studenckich, hoteli asystenta, domów słuchacza, internatów, burs, domów dziecka, ośrodków szklono – wychowawczych, ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych itp. Pobrano 153 próbki wody. W przypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnej liczby bakterii z rodzaju Legionella, zarządców obiektów zobowiązywano do podjęcia skutecznych działań zmierzających do redukcji liczby bakterii w instalacji wody ciepłej użytkowej do wymaganego poziomu określonego w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61 poz. 47 z późn. zm.). Pływalnie Na terenie miasta Wrocławia znajdują się 23 pływalnie kryte (całoroczne) oparte na wodzie wodociągowej, w tym 1 Park Wodny, 4 pływalnie odkryte (sezonowe) oparte na wodzie wodociągowej. W 2014 r. skontrolowano 23 pływalni krytych (w tym Park Wodny), 2 czynne pływalnie sezonowe. Zły stan sanitarny stwierdzono w 3 obiektach. Najczęściej stwierdzone usterki to: brudne posadzki w pomieszczeniach pływalni, zły stan glazury w nieckach basenowych. Najczęściej występujące niezgodności w badanych próbkach wody to ponadnormatywna lub za niska zawartość chloru wolnego w wodzie przeznaczonej do celów kąpielowych. W związku z przekroczeniami wskaźników mikrobiologicznych: bakterii grupy coli, bakterii E. coli, liczby gronkowców koagulazo-dodatnich czasowo wyłączono z eksploatacji 4 pływalnie kryte. Pływalnia kryta -Hotel Monopol Wrocław, ul. Modrzejewskiej 2 Pływalnia kryta -Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocław, ul. Chełmońskiego 43 Pływalnia kryta- Redeco Sp. z o. o., Wrocław, ul. Rogowska 52 A Pływalnia kryta -Pulsantis Wrocław, ul. Ostrowskiego 3 - 17 Ustępy publiczne W ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej znajduje się 31 ustępów publicznych. Skontrolowano 30 obiektów. W czasie kontroli w 6 obiektach stwierdzono zły stan sanitarny. Stwierdzone podczas kontroli usterki to: brudne zawilgocone ściany, odpadająca farba, uszkodzone płytki ceramiczne na ścianach i posadzkach , wyeksploatowana armatura sanitarna, brudne muszle ustępowe i deski sedesowe, brak dezynfekcji muszli ustępowych. Hotele i obiekty świadczące usługi hotelarskie W 2014 r. skontrolowano 94 obiektów. Zły stan sanitarny stwierdzono w 7 obiektach. Stwierdzone podczas kontroli usterki to: brudne ściany i sufity pomieszczeń, zniszczone podłogi i wykładziny podłogowe, brudna ceramika sanitarna, brudne deski sedesowe. Autobusy komunikacji miejskiej Skontrolowano 159 autobusów. W 96 pojazdach stwierdzono zły stan sanitarny, w tym w 34 zły stan techniczy. Stwierdzone usterki to: uszkodzone zagłówki, podłogi, ściany, szyby pomalowane graffiti, poręcze z ubytkami farby. Tramwaje Skontrolowano 154 tramwaje. Zły stan sanitarny stwierdzono w 96 pojazdach – nieestetyczna tapicerka siedzisk, brudne poręcze, popękane krzesła, szyby trwale zarysowane, ściany, podłogi, szyby pomalowane graffiti oraz zniszczone śmietniczki ze śladami korozji. Pociągi Skontrolowano 12 wagonów. Zły stan sanitarny stwierdzono w 7 wagonach. Stwierdzone podczas kontroli usterki to: zniszczona armatura sanitarna, zniszczone laminaty, podłogi, skorodowane elementy metalowe, zniszczona wykładzina dywanowa w przedziałach. - 18 - 3. Warunki sanitarne środowiska pracy. W ewidencji i nadzorze Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu w roku 2014r na terenie miasta Wrocławia znajdowało się 1100 zakładów zatrudniających 79707 osób. Były to zakłady o zróżnicowanej liczbie zatrudnionych tj. do 9 osób – 505 zakładów 10 - 49 osób -- 345 zakładów 50 -249 osób – 188 zakładów powyżej 250 osób – 62 zakłady W roku 2014 objęto nadzorem 233 zakłady zatrudniające 28534 osoby, co stanowiło ok. 35,8% ogółu zatrudnionych. Były to zakłady zajmujące się produkcją i dystrybucją substancji i mieszanin chemicznych, w tym produktów biobójczych i prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3, oraz takie gdzie istniały zagrożenia zawodowe tzn. pracownicy mieli kontakt z czynnikami szkodliwymi lub uciążliwymi dla zdrowia. Do tych czynników należały: - czynniki chemiczne – tj. dymy spawalnicze zawierające aerozole metali (żelazo, mangan, miedź, chrom, nikiel), gazy (tlenki azotu, tlenek węgla) kwasy, mieszaniny rozpuszczalników organicznych, zawierające węglowodory aromatyczne wykazujące działanie rakotwórcze; związki chemiczne występujące w przetwórstwie tworzyw sztucznych - czynniki fizyczne – tj. hałas, wibracja ogólna i miejscowa - pyły – zawierające wolną krystaliczną krzemionkę, pył azbestu, pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, pyły drewna mieszanego zawierające pył drewna twardego takiego jak buk i dąb. - czynniki biologiczne – bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. W roku 2014 na terenie miasta przeprowadzono 292 kontrole. Na podstawie prowadzonego nadzoru oraz przeprowadzonych badań i pomiarów środowiska pracy stwierdzono, że w warunkach przekroczenia NDS lub NDN czynników szkodliwych dla zdrowia pracowały 1594 osoby co stanowi 2,0% ogółu zatrudnionych. Przekroczenia dotyczyły głównie hałasu, zapylenia i wibracji oraz czynników chemicznych. Występowały one najczęściej w przemyśle motoryzacyjnym, metalowym, elektromaszynowym oraz w budownictwie i transporcie lądowym. Dokonano kontroli warunków pracy i oceniano narażenie zawodowe pracowników zatrudnionych w poszczególnych zakładach pracy w tym w zakładach stolarskich oraz produkujących artykuły spożywcze. Zalecenia pokontrolne dotyczyły: przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników chemicznych i hałasu na stanowiskach pracy, braku programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na hałas, braku badań profilaktycznych pracowników oraz orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku, braku wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy (hałasu, zapylenia, - 19 czynników chemicznych), braku rejestrów i kart badań w/w czynników szkodliwych, braku instrukcji bezpiecznej i higienicznej pracy, braku instrukcji udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku, braku zgody DPWIS we Wrocławiu na wykonywanie prac wyłącznie w oświetleniu elektrycznym, braku spisu i kart charakterystyk stosowanych niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych, braku oceny ryzyka zawodowego, uwzględniającego zagrożenia zawodowe na stanowiskach pracy, w tym zagrożeń czynnikami chemicznymi. Warunki sanitarno-higieniczne kontrolowanych zakładów były bardzo zróżnicowane. Istniały zakłady, w których nie było zastrzeżeń oraz takie w których stwierdzono uchybienia. Dotyczyły one: złego stanu technicznego ścian, sufitów, podłóg, wykładzin, braku wyposażenia pomieszczeń higieniczno - sanitarnych w odpowiedni sprzęt, niesprawnej wentylacji ogólnej i stanowiskowej, złego stanu sanitarno- technicznego odciągów wentylacyjnych, nieodpowiedniej ilości szafek odzieżowych w stosunku do powierzchni szatni. W związku ze stwierdzonymi powyżej uchybieniami tj. przekroczeniem najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników chemicznych, złym stanem sanitarno – technicznym pomieszczeń pracy i zaplecza sanitarnego, wydano stosowne decyzje administracyjne. Jednocześnie należy stwierdzić, że pracownicy w większości objęci byli profilaktyczną opieką lekarską, zapoznani z oceną ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz posiadali możliwość korzystania z zaplecza sanitarno-higienicznego. Najczęściej stosowanymi zabezpieczeniami pracowników przed działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy były: - hermetyzacja procesów technologicznych, - wentylacja ogólna i miejscowa, klimatyzacja - stosowanie ochron osobistych z certyfikatem Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - właściwa organizacja pracy Dokonano również kontroli podmiotów wprowadzających do obrotu niebezpieczne substancje i mieszaniny chemiczne, stwierdzone uchybienia dotyczyły: - braku spisu stosowanych niebezpiecznych mieszanin i substancji chemicznych - nieprawidłowości w kartach charakterystyk substancji i mieszanin chemicznych (nieprawidłowa klasyfikacja, rozbieżności między informacjami zawartymi w karcie i na etykiecie mieszaniny), - nieprawidłowości w oznakowaniu opakowania niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych - braku etykiet stosowanych substancji i mieszanin chemicznych w języku polskim. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami prowadzono postępowanie administracyjne. Skutkami biologicznymi narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy były choroby zawodowe. W roku 2014 zgłoszono 62 sprawy dotyczące chorób zawodowych. W 47 przypadkach wydano decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej. Najliczniejszą grupę stanowiły choroby skóry (51,06%). Drugie, co do częstości występowania, były przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat (23,4% ogółu zachorowań). Trzecie, co do częstości występowania, były choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa (10,63%). Pozostały odsetek stanowiły takie choroby jak: pylice płuc (4,26%), obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo – nerwowego spowodowany - 20 hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz (4,26%), zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne (2,13%), przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy (2,13%), zespół wibracyjny (2,13%). Największą liczbę chorób zawodowych stwierdzono w dziale gospodarki przetwórstwo przemysłowe. W tej grupie zawodowej w 2014 roku stwierdzono 20 przypadków kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia. W 2014 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Wrocławiu wydał 46 decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Wykonał również oceny środowiska pracy dla potrzeb jednostek orzekających oraz Inspektorów Sanitarnych na terenie kraju. - 21 - 4. Warunki sanitarne w placówkach oświatowo - wychowawczych Na terenie miasta Wrocławia w 2014 r. skontrolowano 270 placówek w tym: 52 żłobki , 26 przedszkoli, 36 punktów przedszkolnych, 26 szkół podstawowych, 11 gimnazjów, 1 liceum ogólnokształcące, 3 szkoły policealne, 10 zespołów szkół, 7 szkół wyższych ( 14 obiektów), 2 domy studenckie, 1 internat, 1 młodzieżowy ośrodek wychowawczy, 1 specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, 2 domy dziecka, 30 placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego, 1 młodzieżowy ośrodek sportowy, 2 placówki wychowania pozaszkolnego, 58 placówek sezonowych. Przedmiotem oceny w czasie kontroli sanitarnych były : stan techniczny i sanitarny pomieszczeń, ilość i jakość urządzeń sanitarnych, prawidłowe meble dostosowane do wzrostu dzieci i młodzieży, posiadanie przez placówki atestów /certyfikatów na sprzęt meblowy, sportowy i urządzenia stanowiące wyposażenie placów zabaw, prawidłowo ułożone tygodniowe rozkłady zajęć lekcyjnych, właściwe oświetlenie sztuczne, posiadanie infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, przestrzeganie przepisów bhp w zakresie stosowania substancji i mieszanin chemicznych, opieka medyczna nad uczniami. Charakterystyka poszczególnych grup obiektów Żłobki W 2014 r. z 99 żłobków objętych nadzorem skontrolowano 52. W żłobkach tych opiekę znalazło 1712 dzieci. Placówki te znajdowały się w budynkach przystosowanych, o dobrym standardzie techniczno-sanitarnym. Tylko 1 skontrolowany obiekt posiadał kanalizację miejscową – szambo. - 22 W trakcie kontroli bieżący stan higieniczno-porządkowy nie budził zastrzeżeń. W 7 żłobkach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące braku: - certyfikowanego sprzętu meblowego w pomieszczeniach pobytu dzieci oraz certyfikowanych urządzeń stanowiących wyposażenie placów zabaw, - badań oświetlenia sztucznego potwierdzających, że oświetlenie sztuczne jest właściwe, - osłon na grzejnikach centralnego ogrzewania w pomieszczeniach przeznaczonych na zbiorowy pobyt dzieci, - właściwych warunków do mycia nocników dla dzieci, - skutecznego zabezpieczenia piaskownicy na placu zabaw przed zanieczyszczeniem odpadami zwierzęcymi. W placówkach tych wszczęto postępowanie administracyjne, które zakończono wydaniem decyzji. W 6 placówkach wyegzekwowano wykonanie obowiązków zawartych w decyzjach w zakresie zapewnienia: certyfikatów na sprzęt meblowy, w szczególności stoliki i krzesełka użytkowane przez dzieci, właściwego oświetlenia sztucznego, osłon na grzejnikach c.o., skutecznego zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem odpadami zwierzęcymi piaskownicy na placu zabaw oraz bezpiecznego, certyfikowanego sprzętu i urządzeń na placach zabaw. Szczególną poprawę warunków pobytu dzieci odnotowano w Żłobku Nr 8 przy ul. Sądowej 6 we Wrocławiu w związku z przebudową i remontem budynku jak również terenu działki żłobka. W stosunku do ubiegłego roku liczba żłobków zwiększyła się o 24 placówki. Przedszkola W 2014 r. skontrolowano 26 przedszkoli i 36 punktów przedszkolnych na 218 objętych ewidencją. W skontrolowanych placówkach opieką i nauką objętych było 3019 dzieci. Ogółem przeprowadzono 84 kontrole. Budynek w złym stanie technicznym odnotowano w Przedszkolu Nr 150 we Wrocławiu ul. Ignuta 30, w którym stwierdzono zły stan sanitarno-techniczny: łazienek dla dzieci, podłóg parkietowych w salach zajęć oraz stolarki okiennej w korytarzu. Wszczęto postępowanie administracyjne i wydano decyzje. Odnotowano również nieprawidłowości w 3 placówkach przedszkolnych dotyczące złego stanu technicznego: - chodnika przed budynkiem, - stopni schodów wejściowych do budynku, - poręczy na balustradach schodów wewnętrznej klatki, - podłóg parkietowych w salach zajęć, - sprzętu do zabaw dla dzieci w ogrodzie. Także w tych obiektach wszczęto postępowanie administracyjne. Poprawę stanu sanitarno-technicznego budynku i jego wyposażenia uzyskano w 3 placówkach przedszkolnych wskutek wykonania obowiązków określonych w decyzjach PPIS we Wrocławiu. - 23 Ergonomię mebli przedszkolnych skontrolowano w 44 przedszkolach i punktach przedszkolnych. Ogółem dokonano kontroli 1588 stanowisk dla dzieci w 91 oddziałach. Nieprawidłowości nie odnotowano. W ramach interwencji przeprowadzono kontrole w 2 obiektach, w których przebywały małe dzieci, prowadzonych przez fundację i osobę fizyczną. Obiekty te nie posiadały opinii sanitarnych a tym samym nie były objęte nadzorem PPIS we Wrocławiu. . W 1 z obiektów kontrola skutkowała wszczęciem postępowania administracyjnego i wystawieniem decyzji. Szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne Spośród 180 objętych ewidencją szkół wszystkich typów skontrolowano 51 placówek. Ogółem przeprowadzono 77 kontroli. Do 26 skontrolowanych szkół podstawowych uczęszczało 6499 uczniów. W 2014 r. 2 szkoły podstawowe tj. Szkołę Podstawową Nr 8 we Wrocławiu ul. Kowalska 105 oraz Szkołę Podstawową Nr 118 we Wrocławiu ul. Bulwar Ikara 19 wykazano jako budynki w złym stanie technicznym z uwagi na: niekompletne ogrodzenie działki szkolnej, zniszczone ściany i podłogi oraz wyeksploatowaną stolarkę drzwiową w pomieszczeniach bloków sportowych. Ponadto w 3 szkołach podstawowych stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu technicznego: - pomieszczeń bloku sportowego, - podłóg parkietowych w salach dydaktycznych, - nawierzchni boisk, tarasu, - ogrodzenia. W stosunku do wszystkich placówek wszczęto postępowanie administracyjnych i wydano decyzje. Wykazana w I półroczu, jako budynek w złym stanie technicznym, Szkoła Podstawowa Nr 93 we Wrocławiu ul. Niemcewicza 29-31 podniosła standardy higienicznego pobytu dzieci w placówce z uwagi na wykonanie większości obowiązków określonych w decyzji PPIS we Wrocławiu. W 2 skontrolowanych placówkach szkolnych tj. Szkole Podstawowej Nr 22 we Wrocławiu ul. Stabłowicka 143 i Szkole Podstawowej Nr 37 we Wrocławiu ul. Sarbinowska 10 warunki do utrzymania higieny były niewłaściwe ze względu na zły stan techniczny sanitariatów uczniowskich. W szkołach tych nie wszczęto postępowań administracyjnych z uwagi na toczące się już postępowania i wydane decyzje. 1 skontrolowana szkoła tj. Szkoła Podstawowa Nr 8 we Wrocławiu ul. Kowalska 105 posiadała kanalizację miejscową – szambo. Zdecydowaną poprawę warunków nauki odnotowano w Szkole Podstawowej Nr 47 we Wrocławiu ul. Januszowicka 35-37 w związku z zakończeniem I etapu przebudowy i rozbudowy budynku i terenu działki szkolnej. Drugim etapem przebudowy objęty był budynek przy ul. Kutnowskiej 10, który przeznaczono na przedszkole. Inwestycja ta zapewniła wysokie standardy higieniczne w obu budynkach oraz deficytowe miejsca w przedszkolu publicznym. W 11 skontrolowanych gimnazjach naukę pobierało 4691 uczniów. - 24 3 gimnazja tj. Gimnazjum Nr 23 we Wrocławiu ul. Jastrzębia 26, Gimnazjum Nr 34 we Wrocławiu ul. Zemska 16 e i Gimnazjum Nr 18 we Wrocławiu ul. Kłodnicka 36 wykazano jako budynki w złym stanie technicznym z uwagi na: - niewłaściwe oświetlenie sztuczne pomieszczeń dydaktycznych, - brudne ściany i sufity w pomieszczeniach dydaktycznych, sanitariatach i na ciągach komunikacyjnych, - wyeksploatowane podłogi i drzwi, - nieprawidłowe odległości pomiędzy monitorami w sali komputerowej, - zniszczoną nawierzchnię boisk. Wszczęte postępowanie administracyjne w tych placówkach zakończono wydaniem decyzji. W 1 gimnazjum tj. Gimnazjum Nr 23 we Wrocławiu ul. Jastrzębia 26 odnotowano niezachowanie standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, za małą ilość pomieszczeń dydaktycznych w stosunku do ilości oddziałów. Stale wzrastająca w ostatnich latach liczba uczniów w szkole powoduje, że istniejąca infrastruktura szkolna jest niewystarczająca. Skontrolowano również 1 liceum ogólnokształcące, 3 szkoły policealne i 10 zespołów szkół. W szkołach tych naukę pobierało 3949 uczniów. Tylko w 2 zespołach szkolno-przedszkolnych stwierdzono nieprawidłowości w zakresie nadmiernego nasłonecznienia pomieszczeń dydaktycznych. Podczas pełnionego nadzoru nad higieną procesu nauczania oceniono dostosowanie mebli do wzrostu uczniów w 19 szkołach (w 52 oddziałach skontrolowano 940 stanowisk; nieprawidłowości nie stwierdzono). Dokonano również oceny rozkładów zajęć lekcyjnych w 22 szkołach (w 300 oddziałach nie odnotowano nieprawidłowości). Kontrole w zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami przeprowadzono w 8 gimnazjach i 3 zespołach szkół. Uchybień w zakresie oznakowania i przechowywania substancji chemicznych i ich mieszanin nie odnotowano. Wszystkie skontrolowane placówki posiadały spisy i karty charakterystyk stosowanych substancji chemicznych. Przedmiotem kontroli pracowników Oddziału Higieny Dzieci i Młodzieży w 2014 r. były także warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. Na 51 skontrolowanych szkół 5 nie posiadało infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego; 1 szkoła podstawowa, 1 liceum ogólnokształcące i 2 szkoły policealne korzystały z obiektów sportowych poza placówkami, natomiast 1 szkoła policealna nie miała w programie zajęć wychowania fizycznego. Domy dziecka, internaty, bursy, domy studenckie, placówki z pobytem całodobowym, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego oraz placówki wychowania pozaszkolnego W okresie sprawozdawczym spośród 116 placówek w ewidencji (tj. 29 domów studenckich, 7 burs i internatów, 4 domów dziecka, 7 placówek z pobytem całodobowym, 57 placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego, 12 placówek wychowania pozaszkolnego) skontrolowano: 2 domy studenckie, w których zakwaterowano 320 studentów, 1 internat dla 116 słuchaczy, 1 młodzieżowy ośrodek wychowawczy dla 37 - 25 wychowanków, 1 specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy zapewniający opiekę 170 uczniom, 2 domy dziecka dla 40 wychowanków, 30 placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego dla 905 dzieci i młodzieży, 1 międzyszkolny ośrodek sportowy, z którego korzystało 2000 uczniów oraz 2 placówki wychowania pozaszkolnego obejmujące opieką 560 dzieci i młodzieży. Zakresem kontroli objęto stan sanitarno-techniczny pomieszczeń mieszkalnych, magazynowych, węzłów sanitarnych, kuchni, pokoi do nauki oraz wszystkich innych pomieszczeń, z których korzystali mieszkańcy (świetlice, siłownie, pralnie, suszarnie itp.). Przedmiotem kontroli były również stan i ilość pościeli i bielizny pościelowej oraz sposób jej przechowywania, stan oświetlenia sztucznego. Ogółem przeprowadzono 60 kontroli. Kontrole dokonane w 1 domu studenckim i 1 domu dziecka wykazały brak właściwego oświetlenia sztucznego, co skutkowało wszczęciem postępowania administracyjnego i w konsekwencji wystawieniem decyzji. Nieprawidłowości odnotowano również w 2 ośrodkach szkolno-wychowawczych i 1 placówce wychowania pozaszkolnego. Stwierdzono zły stan techniczny ścian, posadzek w pokojach mieszkalnych i w łazienkach, brak aktualnej dokumentacji medycznej do celów sanitarno-epidemiologicznych personelu oraz brak skutecznego zabezpieczenia przed gołębiami na dziedzińcach wewnętrznych budynków; wszczęto postępowanie administracyjne i wystawiono decyzje. W 2014 r. przeprowadzono 30 kontroli placówek opiekuńczo- wychowawczych wsparcia dziennego. Konsekwencją tych kontroli było wszczęcie postępowań administracyjnych zakończonych wystawieniem decyzji w stosunku do 15 placówek. Nieprawidłowości stwierdzone podczas kontroli dotyczyły: - braku prawidłowo zorganizowanej wentylacji nawiewnej, - złego stanu technicznego ścian, podłóg, stolarki okiennej i drzwiowej, sprzętu meblowego, urządzeń sanitarnych, - niewłaściwego oświetlenia sztucznego, - braku bieżącej ciepłej i zimnej wody w sanitariatach, - braku zabezpieczenia grzejników c.o. w pomieszczeniach pobytu dzieci, - niewłaściwej temperatury w pomieszczeniach pobytu dzieci, - niezachowanych standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, - braku aktualnej opinii kominiarskiej, - nienormatywnej wysokości pomieszczeń. W roku sprawozdawczym wyegzekwowano wykonanie obowiązków w 14 świetlicach i klubach środowiskowych. Szkoły wyższe W 2014 r. skontrolowano 5 publicznych i 2 niepubliczne szkoły wyższe. Zakres kontroli obejmował stan sanitarno-techniczny budynków, pomieszczeń dydaktycznych tj. sal wykładowych, seminaryjnych/ ćwiczeniowych, bibliotek, pracowni i laboratoriów, bloków sportowych i ich wyposażenia, węzłów sanitarnych oraz stan oświetlenia sztucznego. Przedmiotem kontroli była również dokumentacja medyczna do celów sanitarnoepidemiologicznych pracowników szkół wyższych. - 26 Kontrola dokonana w Bibliotece Głównej Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu wykazała uchybienia dotyczące ścian i posadzek w pomieszczeniach czytelni, pokoju do nauki oraz na korytarzach komunikacyjnych. W budynku B Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego odnotowano brak aktualnych badań oświetlenia sztucznego, zaś w budynku dydaktycznym A-2 Politechniki Wrocławskiej zły stan sanitarno-techniczny ścian i sufitów oraz stolarki okiennej na ciągach komunikacyjnych, jak również brak aktualnych badań oświetlenia sztucznego. W stosunku do wyżej wymienionych placówek wszczęto postępowanie administracyjne. W pozostałych skontrolowanych obiektach należących do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu oraz Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu nie odnotowano nieprawidłowości. Umorzono postępowanie administracyjne, wszczęte w 2013 roku, w Wyższej Szkole Edukacja w Sporcie – Instytut Sportu i Rekreacji we Wrocławiu w związku z przeniesieniem całości dydaktyki do Zespołu Szkół Nr 22 we Wrocławiu ul. Parkowa 18-26. Poprawę warunków nauki studentów odnotowano w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego z uwagi na zakończenie I etapu przebudowy i rozbudowy zespołu budynków Instytutu Historycznego przy ul. Szewskiej 49 we Wrocławiu oraz w nowo wybudowanym budynku Centrum Geo-Info-Hydro Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 55. Placówki sezonowe. W trakcie wypoczynku w 2014 r. skontrolowano 56 wypoczynków w miejscu zamieszkania na 235 zgłoszonych i 2 wypoczynki w formie wyjazdowej na 6 zgłoszonych. Z wypoczynku w skontrolowanych placówkach skorzystało 2601 dzieci i młodzieży. Spośród 56 skontrolowanych wypoczynków w miejscu zamieszkania 5 nie zapewniło dożywiania dzieciom (w trakcie pobytu dzieci konsumowały suchy prowiant i napoje przyniesione z domu). - 27 - 5. Stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością oraz zakładów żywienia zbiorowego W rejestrze zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS we Wrocławiu w 2014 r. wpisanych jest 6 168 zakładów, tj: 207 zakładów produkcji żywności, 2 764 zakładów obrotu detalicznego żywnością, 266 zakładów obrotu hurtowego żywnością, 1 443 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, 793 zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego, 648 środków transportu, 47 wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. W 2014 r. na terenie miasta Wrocławia skontrolowano 3 165 obiektów: 199 zakładów produkcji żywności, 1 181 zakładów obrotu detalicznego żywnością, 227 zakłady obrotu hurtowego żywnością, 865 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, 448 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego, 227 środków transportu, 18 wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością. Tabela 1. Udział skontrolowanych obiektów do ilości zakładów ujętych w rejestrze zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS. Udział procentowy Ilość zakładów ujętych Ilość zakładów skontrolowanych Grupa zakładów w rejestrze skontrolowanych obiektów do ilości zakładów ujętych w rejestrze [%] Zakłady produkcji 207 199 96 żywności Zakłady obrotu 2764 1 181 43 detalicznego żywnością Zakłady obrotu hurtowego 266 227 85 żywnością Zakłady żywienia 1 443 865 60 zbiorowego otwartego Zakłady żywienia 793 448 56 zbiorowego zamkniętego Środki transportu 648 227 35 Wytwórnie i miejsca obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością 47 18 38 - 28 W 2014 r. wydano 515 decyzji administracyjnych w tym 8 decyzji o zakazie wprowadzenia do obrotu środków spożywczych oraz 3 decyzje unieruchomienia zakładów. Skierowano 4 wnioski o nałożenie kary pieniężnej przez Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu za prowadzenie działalności bez decyzji zatwierdzenia PPIS we Wrocławiu, nieprawidłowe znakowanie, reklamę i prezentację środków spożywczych. Za zaniedbania sanitarno-porządkowe nałożono 291 mandatów. W skontrolowanych zakładach przeprowadzono 4 678kontroli sanitarnych, w tym 386 kontroli interwencyjnych w związku z powiadomieniami Głównego Inspektora Sanitarnego w ramach systemu RASFF (systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach) oraz w związku z interwencjami klientów i konsumentów. Do badań laboratoryjnych z zakładów produkcyjnych, miejsc obrotu detalicznego i hurtowego pobrano 498 próbek, w tym: 483 próbki żywności, z których zdyskwalifikowano 44 (za zanieczyszczenia bakteriami z grupy Enterobacteriaceae, bakteriami Escherichia coli, za niewłaściwe znakowanie środków spożywczych), 15 próbek wyrobów do kontaktu z żywnością, z których 2 nie spełniały wymagań w zakresie znakowania. Ponadto w 2014 r., na terenie miasta Wrocławia przeprowadzono kontrole w zakładach nieujętych w rejestrze PPIS we Wrocławiu tj. w stoiskach handlowych i zakładach małej gastronomii zorganizowanych w czasie trwania jarmarków okazjonalnych. W trakcie jarmarków okolicznościowych przeprowadzono 58 kontroli. Za stwierdzone nieprawidłowości nałożono 10 mandatów karnych. W trakcie prowadzenia granicznej kontroli sanitarnej środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością dokonano 1006 kontroli. Kontrole przeprowadzono w magazynach oraz trzech urzędach celnych na terenie miasta Wrocławia. W czasie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie transportu oraz towarów o niewłaściwej jakości zdrowotnej. Przedkładana dokumentacja przewozowa nie budziła zastrzeżeń. Ocenie poddano 584 partie żywności importowanej z krajów trzecich oraz 1523 partie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (głównie naczyń stołowych i kuchennych). W nadzorowanych zakładach żywnościowo- żywieniowych najczęściej kwestionowano: nieprawidłową funkcjonalność pomieszczeń, nieprawidłowy stan sanitarny w pomieszczeniach zakładu, brak czystości ścian, sufitów i podłóg, brak wyników badania gotowych wyrobów, nieprawidłowe przechowywanie surowców i półproduktów, nieprawidłowe znakowanie wyrobów gotowych, brak do wglądu dokumentów potwierdzających udział pracowników w szkoleniach z zasad GMP/GHP i systemu HACCP, brak odzieży ochronnej dla pracowników zakładu, - 29 brak przestrzegania zapisów w opracowanych procedurach i instrukcjach GHP/GMP, brak prawidłowych warunków do szybkiego wychładzania wyrobów po obróbce termicznej. W zakładach na terenie miasta Wrocławia nie zarejestrowano zatruć pokarmowych. Charakterystyka skontrolowanych zakładów Zakłady produkcji środków spożywczych Piekarnie Wśród zakładów produkujących żywność najliczniejszą grupę na terenie miasta Wrocławia stanowią piekarnie. Piekarnie zlokalizowane na terenie miasta Wrocławia to zazwyczaj małe zakłady rzemieślnicze usytuowane w starych budynkach mieszkalnych, w których utrudniona jest modernizacja i poprawa stanu technicznego pomieszczeń. Dostawa pieczywa z piekarni do punktów sprzedaży detalicznej odbywa się środkami transportu dostosowanymi do rodzaju przewożonych środków spożywczych, posiadającymi decyzje zatwierdzenia wydane przez PPIS we Wrocławiu. Tabela 2. Charakterystyka piekarni Piekarnie Liczba zakładów wg rejestru Ilość przeprowadzonych kontroli -w tym interwencyjnych Ilość decyzji administracyjnych Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) 53 114 (4 interwencyjnych) 60 11 3 350 W trakcie przeprowadzanych kontroli najczęściej kwestionowano następujące uchybienia: brak funkcjonalności pomieszczeń zakładu, brak prowadzenia kontroli własnej producentów lub jej dokumentowania w tym brak wyników badań laboratoryjnych, brak pomieszczeń do ekspedycji gotowych wyrobów, brak prawidłowego stanu technicznego urządzeń produkcyjnych i sprzętu produkcyjnego, nieprawidłowe znakowanie produkowanego i wprowadzanego do obrotu handlowego pieczywa, brak wyników badań gotowych produktów, brak prawidłowego stanu technicznego pomieszczeń produkcyjnych, magazynowych, socjalno-sanitarnych, - 30 brak do wglądu dokumentów potwierdzających udział pracowników w szkoleniach z zasad GMP/GHP i systemu HACCP. Przeprowadzane kontrole interwencyjne na wnioski mieszkańców Wrocławia dotyczyły następujących zakładów: Piekarni Dobry Chleb przy ul. Jedności Narodowej 88 we Wrocławiu, Piekarni KIM Ligęza przy ul. Zakrzowskiej 27 we Wrocławiu, Piekarni Pity przy pl. Staszica 50 we Wrocławiu. W 52 zakładach wdrożone są procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej (GHP) i dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz zasady systemu HACCP (analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli). W jednym z zakładów wydano decyzję w sprawie warunkowego zatwierdzenia. Przestrzeganie procedur GHP i GMP oraz wdrożenie zasad systemu HACCP są gwarancją bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności. Jeden z zakładów- Wytwórnia Sucharów i Bułki Tartej Mamut przy ul. Muchoborskiej 3 we Wrocławiu posiada wdrożony i utrzymany Zintegrowany System Zarządzania Jakością i Bezpieczeństwem Żywności wg norm PN-EN ISO 9001:2009 i PNEN ISO 22000:2006 oraz certyfikat uprawniający do oznaczenia wyrobów znakiem jakości Q dla Bułki Tartej Wrocławskiej wydany przez PCBC S.A. Zakład Badań i Certyfikacji Wyrobów Spożywczych i Chemicznych w Warszawie. Ciastkarnie Pod nadzorem PPIS we Wrocławiu znajduje się 48 ciastkarni. Wśród ciastkarni funkcjonują zakłady o złym stanie technicznym, zlokalizowane w budynkach mieszkalnych, niefunkcjonalnych bez możliwości rozbudowy, oraz obiekty zmodernizowane, dobrze wyposażone, których stan sanitarno- techniczny jest zadowalający. Tabela 3. Charakterystyka ciastkarni Ciastkarnie Liczba zakładów wg rejestru Ilość przeprowadzonych kontroli -w tym interwencyjnych Ilość decyzji administracyjnych Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) 48 106 (1 interwencyjna) 46 13 2 600 W 2014 r. wpisano do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS 3 nowe ciastkarnie. Do badań laboratoryjnych mikrobiologicznych pobrano 42 próbki wyrobów ciastkarskich – 2 zdyskwalifikowano za zanieczyszczenia bakteriami z grupy Enterobacteriaceae, Bacillus cereus. W 2014 r. w 98 % zarejestrowanych ciastkarni opracowano i wdrożono system HACCP oraz dokumentację dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej GHP/GMP. Poprawie uległy warunki transportu wyrobów ciastkarskich z zakładów produkcyjnych do punktów sprzedaży detalicznej – zmniejszyła się liczba samochodów - 31 izoterm na rzecz samochodów chłodni lub samochodów wyposażonych w agregaty chłodnicze. W ramach nadzoru nad bezpieczeństwem tłuszczy do smażenia przeprowadzono 52 oceny jakości tłuszczy przy użyciu oleo testu- zakwestionowano 3 próbki, tłuszcz w trakcie kontroli wymieniono na nowy. Zakłady garmażeryjne Tabela 4. Charakterystyka zakładów garmażeryjnych Zakłady garmażeryjne Liczba zakładów wg rejestru Ilość przeprowadzonych kontroli Ilość decyzji administracyjnych Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) 21 51 28 6 1 200 Na terenie Wrocławia funkcjonuje 21 zakładów garmażeryjnych. Zakłady te zlokalizowane są głównie w pomieszczeniach dzierżawionych i adaptowanych do tego typu działalności po byłych stołówkach pracowniczych, szkolnych lub w zakładach gastronomicznych. Stan techniczny tych lokali jest bardzo zróżnicowany. Procesy produkcyjne wykonywane są w większości nadzorowanych zakładów ręcznie. Najczęściej powtarzające się błędy w tej grupie obiektów to: brak funkcjonalnego rozmieszczenia pomieszczeń, brak prawidłowych warunków do szybkiego wychładzania wyrobów po obróbce termicznej, brak prawidłowego stanu technicznego sprzętu produkcyjnego, brak przestrzegania segregacji surowców, półproduktów i gotowych wyrobów w urządzeniach chłodniczych, nieprawidłowe znakowanie produktów, nieprawidłowy stan sanitarny pomieszczeń, brak wyników badań laboratoryjnych próbek produkowanych wyrobów garmażeryjnych w ramach kontroli własnej producentów. 90% zakładów ujętych w rejestrze posiada opracowane procedury i instrukcje GHP i GMP oraz zasady systemu HACCP. W pozostałych przypadkach wydano decyzje w sprawie warunkowego zatwierdzenia lub prowadzone jest postępowanie administracyjne celem wyegzekwowania obowiązku opracowania dokumentacji. Do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS w 2014 r. wpisano dwa nowopowstałe zakłady garmażeryjne. - 32 Wytwórnie lodów i automaty do lodów Tabela 5. Charakterystyka wytwórni lodów i automatów do lodów Wytwórnie lodów i automaty do lodów Liczba zakładów wg rejestru Ilość przeprowadzonych kontroli - w tym interwencyjnych Ilość decyzji administracyjnych Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) 40 64 (0 interwencyjnych) 12 2 300 W Centralnym Rejestrze Obiektów Nadzorowanych w PSSE we Wrocławiu znajduje się 20 wytwórni lodów i 20 automatów do lodów. W 2014 r. skontrolowano 20 wytwórni i 17 automatów do lodów. Procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP wdrożono w 19 wytwórniach oraz 18 automatach do lodów. Do badań laboratoryjnych mikrobiologicznych pobrano 72 próbki lodów, z których zdyskwalifikowano 21. Próbki nie spełniały wymagań ze względu na zwiększone zanieczyszczenie mikrobiologiczne (dotyczy lodów z udziałem mleka) bakteriami z rodziny Eterobacteriaceae. Do rejestru zakładów objętych nadzorem organów PIS w 2014 r. wpisano 3 nowopowstałe wytwórnie lodów i 4 automaty do lodów. Najczęściej powtarzające się nieprawidłowości w kontrolowanych wytwórniach i automatach: nieprawidłowa funkcjonalność pomieszczeń, brak wyników badania gotowych wyrobów, nieprawidłowe przechowywanie surowców i półproduktów przeznaczonych do produkcji lodów, nieprawidłowe znakowanie wyrobów gotowych. Wytwórnie wyrobów cukierniczych Tabela 6. Charakterystyka wytwórni wyrobów cukierniczych Wytwórnie wyrobów cukierniczych Liczba zakładów wg rejestru Ilość przeprowadzonych kontroli 10 18 Ilość decyzji administracyjnych Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) 4 1 100 W grupie tych zakładów znajdują się wytwórnie o bardzo dobrym stanie sanitarnotechnicznym, które systematycznie modernizują linie produkcyjne i rozszerzają asortyment produkowanych wyrobów. Część wytwórni działających na terenie miasta to małe zakłady - 33 o nieprawidłowej funkcjonalności pomieszczeń. Produkcja wyrobów cukierniczych prowadzona jest w znacznej części zakładów ręcznie lub częściowo automatycznie. We wszystkich zakładach wdrożono procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. Ponadto w wielu zakładach wdrożono systemy zapewnienia jakości zgodnie z normami PN-EN-ISO. Niektóre firmy utrzymują certyfikaty w zakresie systemu BRC i IFS. W 2014 r. do rejestru wpisano 1 nową wytwórnię wyrobów cukierniczych. Wytwórnie suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego Tabela 7. Charakterystyka wytwórni suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego Wytwórnie suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego Liczba zakładów wg rejestru 13 Ilość przeprowadzonych kontroli 43 (4 interwencyjne) - w tym interwencyjne Ilość decyzji administracyjnych 7 Liczba mandatów Kwota mandatów (zł) - Na terenie Wrocławia funkcjonuje 13 zakładów w tym 11 wytwórni suplementów diety oraz 2 wytwórnie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego tj. piekarnia bezglutenowa KIM Ligęza oraz wytwórnia środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego Hi-Tec. W wytwórniach suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego przeprowadzono 43 kontrole, w tym 35 w wytwórniach suplementów diety. W 2014 roku nie pobierano do oceny znakowania próbek suplementów diety. Celem wyegzekwowania prawidłowego stanu technicznego i prawidłowego znakowania środków spożywczych w 2014 r. wydano 7 decyzji administracyjnych. Wszystkie kontrolowane zakłady w tej grupie posiadają opracowane procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. W 2014 r. do rejestru wpisano 1 nową wytwórnię środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego Hi-Tec (poprzednia siedziba wytwórni- Siechnice). Pozostałe zakłady produkcji żywności Tabela 8. Charakterystyka pozostałych zakładów produkcji - 34 - Pozostałe zakłady produkcji żywności Liczba zakładów wg rejestru 22 Ilość przeprowadzonych kontroli 29 (1 interwencyjna) - w tym interwencyjne Ilość decyzji administracyjnych 7 Liczba mandatów 2 Kwota mandatów (zł) 400 W rejestrze obiektów pod nadzorem PIS znajdują się inne zakłady produkcji żywności, tj: przetwórnia owocowo- warzywna, grzybowa, browar, wytwórnie koncentratów spożywczych, wytwórnia chrupek, inne wytwórnie żywności (m.in. zakłady produkcji lodu spożywczego oraz zakłady aromatyzowania, mieszania kawy, herbaty, ziół, konfekcjonowania powstałych mieszanek). W zakładach tych przeprowadzono ogółem 29 kontroli, wydano 7 decyzji administracyjnych. W 86% zarejestrowanych zakładów opracowano procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. Miejsca obrotu środkami spożywczymi Sklepy spożywcze W okresie sprawozdawczym nadzorem objęto 1 046 sklepów spożywczych, w tym 68 super i hipermarketów. Przeprowadzono w nich 1 748 kontroli, w tym 85 kontroli w ramach systemu RASFF oraz w związku z interwencjami mieszkańców i klientów. W celu poprawy złego stanu technicznego w sklepach wydano 54 decyzje administracyjne. W 2 256 zakładach opracowano i wdrożono procedury, instrukcje GHP, natomiast zasady systemu HACCP wdrożono w 2 254 sklepach tj. w 99 % obiektów w stosunku do zarejestrowanych 2 263 sklepów. Zasady systemu HACCP wdrożono, za wyjątkiem dużych sklepów, na zasadach wstępnych, w oparciu o procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej, po analizie zagrożeń mikrobiologicznych i fizyko-chemicznych. W tej grupie obiektów najczęściej kwestionowano: brak zachowanej segregacji żywności w urządzeniach chłodniczych i na regałach na salach sprzedaży, brak przestrzegania prawidłowo opracowanych procedur i instrukcji dobrej praktyki higienicznej, brak prawidłowego przechowywania środków spożywczych, nieprawidłowy stan sanitarny urządzeń chłodniczych, regałów ekspozycyjnych, brak kompletnego wyposażenia przy umywalkach do mycia rąk. - 35 - Na terenie miasta Wrocławia w dalszym ciągu przeprowadzano kontrole odbiorowe sklepów spożywczych „Małpka Ekspress”. Ponadto stwierdzono dynamicznie rozwijającą się sieć sklepów „Żabka” i „Freshmarket”. Do badań pobrano 314 próbek środków spożywczych, z których 19 zostało zdyskwalifikowanych, nie spełniały wymagań m.in. ze względu na nieprawidłowe znakowanie w odniesieniu do oznaczonego zanieczyszczenia glutenem. Kioski, inne obiekty obrotu żywnością, obiekty ruchome i tymczasowe W 2014 r. pod nadzorem PPIS we Wrocławiu znajdowało się 100 kiosków, 32 obiekty ruchome i tymczasowe. Obiekty te zlokalizowane są głównie na targowiskach, w okolicach dworców PKP i PKS, a także w różnych miejscach na terenie miasta. Przeprowadzono w nich 25 kontroli. Do tej grupy zakładów należą m.in. kioski, sklepy na stacjach paliw, sklepy internetowe, zielarsko-medyczne, apteki wprowadzające do obrotu suplementy diety, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i żywność wzbogacaną, stoiska w pasażach handlowych, punkty sprzedaży żywności w salonikach prasowych, punkty wypieku i sprzedaży wyrobów cukierniczych firmy „Fornetti”, wózki ze sprzedażą wyrobów ciastkarskich, stragany. Na terenie targowisk we Wrocławiu stan sanitarno- techniczny obiektów nie jest zadowalający i ulega pogorszeniu. Przedsiębiorcy ze względu na niepewną sytuację dotyczącą funkcjonowania targowisk nie podejmują nakładów finansowych w celu poprawy stanu sanitarno- technicznego kiosków. W 2014r. na terenie miasta Wrocławia zorganizowano jarmarki okazjonalne: Jarmark Produktów Świeżych funkcjonujący na terenie placu Nowy Targ we Wrocławiu, przez dwa dni w tygodniu czwartki i piątki z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Organizator dla wystawców zapewnił dostęp do bieżącej gorącej i zimnej wody, zasilanie elektryczne, odprowadzanie nieczystości stałych, warunki do mycia i dezynfekcji narzędzi do pracy i sprzętu, wskazał miejsce do wylewania wody zużytej przez wystawców, dwie kabiny ustępowe z przedsionkami i umywalkami do mycia rąk z pełnym wyposażeniem. Podczas kontroli nieprawidłowości odnotowano wyłącznie w jednym punkcie sprzedaży wyrobów cukierniczych trwałych polegające na: braku zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem żywności nieopakowanej, braku etykiet lub informacji pisemnych widocznych i dostępnych dla klientów dotyczących składów surowcowych, warunków przechowywania i terminów przydatności do spożycia. Jarmark Świętojański odbył się w dniach od 25 maja do 25 czerwca 2014r. Kontrole nie wykazały nieprawidłowości w prowadzeniu obrotu żywnością. Jarmark Bożonarodzeniowy zorganizowano w okresie od 21 listopada do 22 grudnia 2014r. Dla uczestników jarmarku zapewniono toalety, wyznaczono miejsce składowania odpadów komunalnych, punkt poboru wody z hydrantu. Wrocławski Bazar Smakosza zorganizowany w pomieszczeniach poprodukcyjnych na terenie po byłym Browarze Mieszczańskim we Wrocławiu przy ul. Hubskiej 44 - 36 w 2014r. funkcjonował w każdą niedzielę w godzinach od 10:00 do 16:00. Organizator bazaru zapewniał dla wystawców: stół o powierzchni gładkiej i łatwo zmywalnej, energię elektryczną, dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody w przedsionku WC oraz kabiny ustępowe dla osób posiadających aktualne zaświadczenia lekarskie z przeprowadzonych badań do celów sanitarnoepidemiologicznych. Każdy z wystawców we własnym zakresie doposażał swój punkt sprzedaży w: urządzenia chłodnicze, sprzęt pomocniczy, witryny do ekspozycji żywności, urządzenia dystrybucyjne dostosowane do asortymentu sprzedawanej żywności. W grupie tych obiektów nadzorem objęto również firmy wprowadzające do obrotu handlowego suplementy diety, których wytwarzanie zlecają firmom produkcyjnym na terenie kraju. Magazyny hurtowe W 2014 r. w ewidencji PSSE we Wrocławiu znajdowało się 266 magazynów hurtowych. Skontrolowanych zostało 227. Przeprowadzono 462 kontrole, w tym 147 kontroli interwencyjnych. Kontrole interwencyjne dotyczyły głównie monitorowania procesu wycofywania żywności o niewłaściwej jakości w ramach powiadomień w systemie RASFF. Wydano 16 decyzji administracyjnych. Wszystkie nadzorowane magazyny hurtowe posiadają opracowane procedury i instrukcje GHP oraz zasady systemu analizy zagrożeń i krytycznych punków kontroli HACCP. W nielicznych zakładach stwierdzono nieprawidłowy stan sanitarno- techniczny, brak systematyczności w prowadzeniu zapisów w dokumentacji GHP i HACCP, nieprawidłowe warunki przebierania się przez personel. Przeprowadzane kontrole sprawdzające potwierdziły usunięcie zaniedbań. W 2014 r. zatwierdzono 68 nowopowstałych magazynów hurtowych oraz Centrów Logistycznych. Zakłady żywienia zbiorowego otwarte W 2014 r. skontrolowano 865 restauracji, kawiarni, barów oraz zakładów małej gastronomii. Przeprowadzono ogółem 1 057 kontroli, w tym 57 w związku z interwencjami. Wydano 164 decyzje administracyjne. Nałożono 119 mandatów karnych. Do badań laboratoryjnych pobrano 10 próbek żywności, zakwestionowano 1 próbkę ze względu na zanieczyszczenie bakteriami Enterobacteriaceae. Stan sanitarny zakładów żywienia zbiorowego w porównaniu z latami ubiegłymi uległ pogorszeniu. Zmniejszyła się liczba zatrudnionego personelu. Wprowadzone oszczędności rzutowały na ogólny stan sanitarny w zakładach. Podczas kontroli najczęściej kwestionowano: brak czystości i porządku w pomieszczeniach zakładów, nieprawidłowe mycie naczyń kuchennych i sprzętu produkcyjnego, brak zachowanej higieny na stanowiskach pracy, - 37 brak wyników badania mikrobiologicznego wyrobów gotowych, brak znakowania półproduktów i gotowych wyrobów przeznaczonych do dalszego przechowywania, brak identyfikowalności gotowych wyrobów i półproduktów przeznaczonych do dalszego przechowywania. W 3 zakładach żywienia zbiorowego otwartego, ze względu na rażący stan sanitarnotechniczny wydano decyzje unieruchomienia, w 6 decyzji zagrożenia unieruchomieniem. Wydano 9 decyzji odmowy zatwierdzenia zakładów z powodu uciążliwości związanych z nieprawidłowo funkcjonującą wentylacją w zakładzie, braku wydzielonych pomieszczeń do prowadzenia proponowanej działalności, braku funkcjonalności pomieszczeń mających bardzo duży wpływ na bezpieczeństwo produkowanej żywności, braku zapewnienia prawidłowych stanowisk pracy, braku prawidłowych warunków do mycia sprzętu produkcyjnego, braku warunków do prowadzenia obróbki wstępnej warzyw, owoców oraz nie zapewnienia warunków do mycia i dezynfekcji jaj. W 1 379 zakładach opracowano procedury dobrych praktyk higienicznych i produkcyjnych GHP/GMP, natomiast 1 300 zakładów posiada wdrożony system HACCP. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego W 2014 r. w rejestrze zakładów podlegających urzędowej kontroli sanitarnej organów PIS znajdowały się 793 zakłady. Nadzorem objęto 448 zakłady. Charakterystykę tej grupy obiektów przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 9. Charakterystyka zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego Liczba Liczba Grupa obiektów zakładów wg przeprowadzonych rejestru kontroli Stołówki pracownicze 66 27 Liczba/ kwota mandatów [zł] 2/800 - 38 Bufety przy zakładach pracy Bloki żywienia w szpitalach Kuchnie mleczne Bloki żywienia w domach opieki społecznej Stołówki w żłobkach i domach małego dziecka Stołówki szkolne Stołówki w bursach i internatach Stołówki na koloniach/półkoloniach/obozach/zimowiskach Stołówki w przedszkolach Stołówki w domach dziecka i młodzieży Stołówki studenckie Stołówki w zakładach specjalnych i wychowawczych Zakłady usług cateringowych Inne placówki żywienia 173 26 2 18 100 71 25 1 17 72 2/400 1/500 71 5 30 63 2 30 2/500 1/200 213 1 11 4 123 15 4 2/500 - 36 37 61 46 15/7400 1/500 W zakładach tych wydano 111 decyzji administracyjnych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to nieprzestrzeganie zasad GHP/GMP i HACCP, nieprawidłowy stan techniczny zakładów, nieprawidłowy układ funkcjonalny pomieszczeń, nieprawidłowo prowadzone procesy mycia i dezynfekcji. Stołówki pracownicze Do najczęstszych nieprawidłowości, które mogły mieć wpływ na jakość i bezpieczeństwo produkowanych posiłków należały przede wszystkim: nieprzestrzeganie zasad GHP/GMP i HACCP, nieprawidłowe przechowywanie żywności, bez właściwej segregacji i prawidłowego oznakowania, nieprawidłowy stan sanitarny w pomieszczeniach zakładu, brak prawidłowych warunków do mycia i dezynfekcji naczyń i sprzętu. W dwóch zakładach stwierdzono rażące zaniedbania stanu sanitarno- higienicznego tj.: zbyt mała powierzchnia chłodnicza, brak zachowanej segregacji środków spożywczych, brak możliwości ustalenia pełnej identyfikowalności wyrobów, brak bieżących zapisów z monitorowania temperatur w urządzeniach chłodniczych, brak wyników badań gotowych wyrobów nietrwałych mikrobiologicznie. Zatwierdzono 4 nowopowstałe stołówki pracownicze. Wszystkie zarejestrowane zakłady tej grupy posiadają opracowane zasady dobrych praktyk higienicznych, produkcyjnych GHP/GMP i system HACCP. Bufety przy zakładach pracy W 2014 r. skontrolowano 49 bufetów. Działalność bufetów oparta jest na podgrzewaniu i wydawaniu gotowych wyrobów garmażeryjnych, dań przygotowywanych na - 39 bazie półproduktów oraz sprzedaży artykułów spożywczych i napojów w opakowaniach jednostkowych. W zakładach tej grupy stwierdza się następujące usterki sanitarne: -nieprawidłowy układ funkcjonalny pomieszczeń, -brak prawidłowych warunków mycia i dezynfekcji naczyń i sprzętu, -brak podejmowanych działań w kierunku wdrożenia zasad HACCP, -nieprawidłowy stan sanitarno- techniczny. Celem wyegzekwowania poprawy stanu sanitarno- technicznego tych zakładów wydano 24 decyzje administracyjne. W 121 bufetach opracowano i wdrożono dokumentację GHP/GMP tj. w 70% zakładów wpisanych do rejestru PPIS, system HACCP- w 50% nadzorowanych zakładów. Bloki żywienia w żłobkach We wszystkich zakładach będących w rejestrze PPIS we Wrocławiu opracowano i wdrożono procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. Jadłospisy dla dzieci układane były w oparciu o zasady racjonalnego żywienia. Przeprowadzane są badania mikrobiologiczne wyprodukowanych potraw. Posiłki podawane są w naczyniach wielokrotnego lub jednorazowego użycia. Na terenie miasta zlokalizowanych jest 15 publicznych żłobków podległych Wrocławskiemu Zespołowi Żłobków przy ul. Fabrycznej 15 we Wrocławiu. W 2014 r. zatwierdzono 19 nowopowstałych żłobków niepublicznych, klubów malucha. W nowopowstałych zakładach wprowadzono nowe formy żywienia tj. dostarczanie gotowych posiłków w zamykanych naczyniach jednorazowego użycia i w opakowaniach transportowych izotermicznych z zakładów cateringowych, czy indywidualne dostarczanie posiłków przez rodziców dla ich dzieci. W jednym przypadku stwierdzono rażący stan sanitarny w skontrolowanym bloku żywienia. Osobę winną zaniedbań ukarano mandatem karnym. Przeprowadzone ponowne czynności kontrolne wykazały usunięcie nieprawidłowości. Stołówki szkolne W 2014 r. w związku ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami wydano 13 decyzji administracyjnych. Za prowadzenie działalności bez decyzji zatwierdzenia PPIS we Wrocławiu skierował do DPWIS wniosek o wymierzenie kary pieniężnej firmie PPHU Lido. Stołówki szkolne funkcjonowały jako stołówki podlegające dyrekcji szkół lub prowadzono w nich działalność w zakresie żywienia dzieci przez inne podmioty gospodarcze. W kilku szkolnych blokach żywienia swoją siedzibę miały również kuchnie centralne firm cateringowych, które jednocześnie obsługiwały stołówki zależne w tych szkołach. Do grupy tych zakładów należały m.in.: stołówka w Szkole Podstawowej Nr 37 we Wrocławiu, ul. Sarbinowska 10, stołówka w X Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu, ul. Piesza 1, stołówka w Zespole Szkolno- Przedszkolnym nr 1 we Wrocławiu, ul. Zemska 16, stołówka w Zespole Szkół nr 10 we Wrocławiu, ul. Wilanowska 31, - 40 stołówka w VII LO we Wrocławiu, ul. Krucza 45, stołówka w Gimnazjum Nr 21 we Wrocławiu, ul. Św. Jerzego 21, stołówka w Gimnazjum Nr 20 we Wrocławiu, ul. Fryderyka Pautscha 21, stołówka w Gimnazjum nr 13 ul. Reja 1-3 we Wrocławiu, stołówka w Gimnazjum nr 23 ul. Jastrzębia 26 we Wrocławiu. Posiłki dla dzieci przygotowywane były w oparciu o jadłospisy dekadowe, układane najczęściej przez intendentki i kucharki. W kontrolowanych zakładach opracowywane są i wdrożone procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej (GHP), a produkcja posiłków odbywa się zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej (GMP). W 76% nadzorowanych stołówkach szkolnych wdrożone są zasady systemu HACCP. W 2014 r. w szkołach kontynuowano akcję „Szklanka mleka” oraz program „Owoce w szkole”. Stołówki w przedszkolach W 2014 r. skontrolowano 146 bloków żywienia w przedszkolach. Przeprowadzono 5 kontroli interwencyjnych. Posiłki produkowane były na miejscu w kuchniach samodzielnych (od surowca do gotowego wyrobu) lub w większości przedszkoli dostarczane przez firmy cateringowe. Wydawane dzieciom do konsumpcji posiłki przygotowywane były na podstawie jadłospisów dekadowych układanych przez personel bloków żywienia, tj. intendentki i kucharki oraz przez dietetyków - pracowników firm cateringowych dostarczających posiłki. W trakcie przeprowadzanych kontroli sanitarnych ocenie poddawane były również jadłospisy. Po przeanalizowaniu i ocenie jakościowej, nieprawidłowości nie stwierdzano. We wszystkich zakładach opracowane są i wdrożone procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej (GHP), produkcyjnej (GMP), w 95% zakładów- zasady systemu HACCP. W 2014 r. po zgłoszonych interwencjach rodziców przeprowadzono w grupie tych obiektów kontrole dot. oceny prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach. W każdym przypadku jadłospisy zostały wnikliwie przeanalizowane i poddane ocenie jakościowej. Stan techniczny tych bloków żywienia systematycznie ulega poprawie w wyniku przeprowadzonych przez Urząd Miasta Wrocławia remontów i modernizacji. W ramach środków własnych przeprowadzane są remonty bieżące, które przyczyniają się do poprawy układu funkcjonalnego pomieszczeń, modernizacji ciągów technologicznych. W 2014 r. dokonano odbioru 22 nowych przedszkoli publicznych/ niepublicznych we Wrocławiu. Zakłady usług cateringowych W 2014 r. skontrolowano 24 zakłady, w których przeprowadzono 61 kontroli, wydano 11 decyzji administracyjnych, za zły stan sanitarny nałożono 15 mandatów. W 2014 r. powstały 2 nowe zakłady usług cateringowych. W zakładach usług cateringowych produkowane są wyroby garmażeryjne w szerokim asortymencie na potrzeby różnych zakładów żywienia zbiorowego, tj. stołówek w - 41 przedszkolach, szkołach i innych placówkach oświatowych oraz bloków żywienia w szpitalach, a także stołówek i bufetów w zakładach pracy. Działalność cateringową prowadzą m.in. następujące firmy: Kuchnia centralna NIRO w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym Wrocław ul. Kamieńskiego 73 Kuchnia centralna NIRO w Szpitalu Specjalistycznym im. Marciniaka we Wrocławiu, ul. Traugutta 116 Kuchnia centralna Firmy DGC w Zespole Szkół Nr 10 we Wrocławiu przy ul. Wilanowskiej 31 Kuchnia Cateringowa firmy Nelson na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, ul. Komandorska 118 Kuchnia cateringowa firmy Kanzeon w internacie Zespołu Szkól Nr 14 we Wrocławiu, ul. Brucknera 10 Kuchnia cateringowa Al. Prevent we Wrocławiu ul. Fabryczna 14 Kuchnia cateringowa firmy Rettman we Wrocławiu ul. Sarbinowska 10 Kuchnia cateringowa firmy Catering-Service we Wrocławiu ul. Skarbowców 8a Kuchnia cateringowa Barbara Puchalska we Wrocławiu ul. Jemiołowa 49 W związku z interwencjami mieszkańców w Zakładzie Usług Cateringowych przy ul. Prusickiej 15 we Wrocławiu oraz w kuchni cateringowej we Wrocławiu, ul. Skarbowców 89B/A, przeprowadzono kontrole sanitarne podczas, których stwierdzono szereg nieprawidłowości. PPIS we Wrocławiu za prowadzenie działalności bez uzyskania decyzji zatwierdzenia zakładu i zaświadczenia o wpisie do rejestru skierował 2 wnioski o wymierzenie kary pieniężnej do Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu. We wszystkich zakładach wdrożono procedury i instrukcje GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. Część firm prowadzących działalność w zakresie usług cateringowych w 2014 r. zainwestowała środki finansowe wyposażając zakłady w nowe sprzęty. Celem poprawy bezpieczeństwa produkowanej żywności organizowane są szkolenia zewnętrzne dla pracowników zakładów. Inne zakłady żywienia W grupie tej obiektów ujęto m.in.: bloki żywienia w zakładach karnych, stołówki w ośrodkach szkoleniowych, jadłodajnie dla bezdomnych i ubogich, gotowalnie napojów, wydawalnie posiłków w świetlicach środowiskowych, - 42 wydawalnie posiłków profilaktycznych w zakładach pracy, wydawalnie posiłków obiadowych w szkołach i w dziennej opiece nad małymi dziećmi. W 30 skontrolowanych zakładach przeprowadzono 46 kontroli sanitarnych. We wszystkich zakładach wdrożono zasady GHP/GMP, natomiast w 28 zasady systemu analizy zagrożeń i krytycznych punków kontroli HACCP. W Zakładach Karnych i Areszcie Śledczym przeprowadzane były kontrole w związku z interwencjami osadzonych w zakresie oceny jakości żywienia - interwencje nie zostały potwierdzone. W roku sprawozdawczym w związku z dotacjami Urzędu Miasta zorganizowano świetlice środowiskowe przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wielu od 6 do 18 lat ze szczególnym uwzględnieniem dzieci zaniedbanych wychowawczo lub pochodzących z najuboższych rodzin. W świetlicach prowadzone jest dożywianie dzieci. Potrawy (II dania lub kanapki) i napoje wydawane są do konsumpcji w naczyniach jednorazowego użycia. Większość zakładów uzyskała decyzje w sprawie zatwierdzenia pod warunkiem opracowania zasad GHP/GMP i HACCP. - 43 - 6. Działania w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Do zadań Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego należy: podejmowanie działań mających na celu zapobieganie negatywnym skutkom wpływu czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na środowisko w tym na zdrowie ludzi na etapie planowania, projektowania i dopuszczania do użytkowania obiektów budowlanych - poprzez realizację zasadniczych działań wynikających z zapisów ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.) oraz obowiązujących przepisów prawnych, w tym m. in.: ustawy z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz.1409 z późn. zm.), ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z późn. zm.), ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn. zm.) Warunki sanitarne nadzorowane są m. in. poprzez: uzgadnianie, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko sporządzanej dla projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz dla projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego opiniowanie, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uczestniczenie, na wniosek organu samorządowego, w postępowaniu w sprawie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko: - wydawanie opinii w sprawie potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla przedsięwzięć zaliczanych do mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko a w przypadku stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia tej oceny, określenia zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko - wydawanie opinii w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięć zaliczanych do mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - opiniowanie środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych opiniowanie warunków zabudowy oraz lokalizacji inwestycji celu publicznego opiniowanie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz przebudowy obiektów budowlanych lub ich części wydawanie opinii o zgodności z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii Europejskiej przedsięwzięć, których realizacja jest wspomagana przez Agencję - 44 - Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze Środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej wydawanie zgody na włączenie do eksploatacji urządzeń wodociągowych oraz stosowanie materiałów, wyrobów i preparatów, użytych w instalacjach i urządzeniach służących do uzdatniania i przesyłania wody kontrole obiektów w trakcie budowy, na wniosek strony (inwestora, wykonawcy) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów nowo wybudowanych lub w których wykonano prace budowlane związane z rozszerzeniem działalności lub ze zmianą sposobu użytkowania obiektu lub lokalu (obiekty użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe, obiekty służby zdrowia, oświaty i wychowania, obiekty nauki, lokale gastronomiczne, handlowe, apteki, zakłady kosmetyczne, fryzjerskie i odnowy biologicznej, obiekty usługowe różnego przeznaczenia) wydawanie opinii sanitarnej dla obiektów lub lokali odnośnie spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych, określonych przepisami (np. obiekty służby zdrowia, oświaty i wychowania, obiekty nauki, lokale gastronomiczne, handlowe, apteki, zakłady kosmetyczne, fryzjerskie i odnowy biologicznej) wyrażenie zgody w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) zajęcie stanowisk, w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych, w sprawie interwencji ludności na uciążliwości spowodowane m. in. działalnością obiektów lub lokali Wydane opinie sanitarne, postanowienia, decyzje, uzgodnienia, wystąpienia miały na celu zapobieganie negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na środowisko w tym na zdrowie ludzi oraz kontrolę przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i sanitarne. W 2014 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Wrocławiu w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego rozpatrzył 950 spraw dotyczących miasta Wrocławia, wydał łącznie 660 opinii w tym w formie: decyzji - 15, postanowień - 90 i opinii sanitarnych 555, które wydane były między innymi w sprawach: 35 uzgodnień (w formie postanowienia) zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko sporządzonej dla projektu miejscowo planu zagospodarowania przestrzennego 37 opinii dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wydanych w trybie art. 25 ust. 2 pkt. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 55 opinii (w tym 42 w formie postanowienia) co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, w tym 48 opinii o braku potrzeby przeprowadzenia oceny - 45 13 opinii (w formie postanowienia) dotyczących środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia 6 opinii sanitarnych dotyczących dokumentacji projektowej 294 stanowisk (w tym 139 w formie opinii sanitarnej) dotyczących dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych, zgłoszonych na podstawie art. 56 ustawy Prawo budowlane 253 opinii sanitarnych dotyczących stwierdzenia spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych w obiektach budowlanych 257 opinii w sprawach niewymienionych powyżej (w tym 157 w formie opinii sanitarnej w sprawie wyrażenia zgody na włączenie do eksploatacji urządzeń wodociągowych oraz stosowania materiałów, wyrobów i preparatów użytych w instalacjach i urządzeniach służących do uzdatniania i przesyłania wody, 15 w formie decyzji w sprawie wydania zgody na usytuowanie wyrzutni powietrza na poziomie terenu oraz stosowania recyrkulacji powietrza w obiektach ochrony zdrowia, 20 w sprawie interwencji, które dotyczyły głównie uciążliwości związanych z emisją hałasu od prowadzonej działalności w obiekcie oraz emisją zapachów z uwagi na niesprawną wentylację w obiekcie a także w związku z samowolą budowlaną. 34 pism wyjaśniających, kończących sprawę) Ponadto, w 2014 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Wrocławiu w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego przeprowadził 497 kontroli obiektów budowlanych. Wydane opinie dotyczyły głównie: stwierdzenia wymagań higienicznych i zdrowotnych w obiektach budowlanych, realizowanych bez nałożonego obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu (obiekty ochrony zdrowia, np. gabinety lekarskie, apteki, hurtownie farmaceutyczne, obiekty żywnościowe i żywieniowe, np. lokale gastronomiczne, sklepy spożywcze, obiekty oświaty, np. przedszkola, punkty przedszkolne, żłobki, świetlice środowiskowe, lokale usługowe, np. gabinety kosmetyczne, zakłady fryzjerskie i odnowy biologicznej, obiekty biurowe) dopuszczenia do użytkowania obiektu budowlanego, zgłoszonego na podstawie art. 56 ustawy Prawo budowlane – (obiekty oświatowe i dydaktyczne np. Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego przy ul. Szewskiej 49 we Wrocławiu, budynek Centrum Studiów Zaawansowanych Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych Międzyuczelnianego Centrum Dydaktyczno-Technologicznego TECHNOPOLIS" przy ul. Janiszewskiego 11-17 we Wrocławiu, budynek biurowotechniczny C-8 Politechniki Wrocławskiej przy pl. Grunwaldzkim 11 we Wrocławiu, budynki Dolnośląskiego Centrum Materiałów i Wrocławskiego Centrum Badań EIT przy ul. Stabłowickiej 147 we Wrocławiu, budynek Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Karola Szymanowskiego przy ul. Piłsudskiego 25 we Wrocławiu, budynek Centrum Geo-Info-Hydro Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu przy ul. - 46 - Grunwaldzkiej 55 we Wrocławiu, budynek Żłobka nr 8 przy ul. Sądowej 6 we Wrocławiu, obiekty ochrony zdrowia, np. budynek Nowego Szpitala przy ul. Augusta Emila Fieldorfa 2 we Wrocławiu, budynek biurowo-szkoleniowego z centrum przetwarzania danych i agregatorownią w ramach utworzenia ogólnopolskiego ośrodka innowacji i transferu technologii w zakresie e-zdrowia przy ul. Borowskiej 213 we Wrocławiu, centra magazynowo-logistyczne, np. hale magazynowo-handlowe HC1 i HC 2, C3, C4 przy ul. Obornickiej we Wrocławiu, budynki biurowo-usługowohandlowe, hotele np. budynek biurowo-handlowo-usługowo-hotelowy z parkingiem podziemnym wraz z towarzyszącą infrastrukturą przy pl. Konstytucji 3 Maja we Wrocławiu, budynek hotelowy wraz z elementami zagospodarowania terenu przy ul. Zaolziańskiej 2 we Wrocławiu, budynki mieszkalne wielorodzinne w tym z częścią usługową, np. Dom studencki "STARTER" przy ul. Pasteura 18 we Wrocławiu, duże sklepy i pawilony handlowe, parking podziemny dwukondygnacyjny z częścią naziemną w zespole Hali Stulecia we Wrocławiu przy ul. Wystawowej 1 we Wrocławiu, Afrykanarium-Oceanarium we Wrocławiu wraz z zagospodarowaniem terenu na obszarze Miejskiego Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu, przy ul. Wróblewskiego 1-5 we Wrocławiu, wielofunkcyjny dom pogrzebowy z krematorium przy ul. Kwiatkowskiego 13 we Wrocławiu) wyrażenia zgody na włączenie do eksploatacji urządzeń wodociągowych oraz stosowanie materiałów, wyrobów i preparatów, użytych w instalacjach i urządzeniach służących do uzdatniania i przesyłania wody. Wydane postanowienia dotyczyły głównie: opinii dotyczącej potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko – (np. budowa w kwartale ulic Suchej, Borowskiej, Dyrekcyjnej i Joannitów we Wrocławiu centrum handlowo-usługowo-rozrywkowego, części biurowej, części garażowej - garaże nadziemne i podziemne oraz podziemnego dworca autobusowego, budowa wydzielonej trasy transportu zbiorowego we Wrocławiu - METROBUS od ul. Nowodworskiej do okolic skrzyżowania z ul. Góralską oraz od okolic skrzyżowania z ul. Góralską do pl. Orląt Lwowskich oraz w dzielnicach Fabryczna i Stare Miasto, modernizacja Zakładu Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania ALBA S.A. przy ul. Szczecińskiej 5 we Wrocławiu, przebudowa torowiska w ul. Pułaskiego we Wrocławiu wraz z remontem jezdni i chodników, budowa zespołu budynków Wrocławskiego Centrum Rehabilitacji i Medycyny Sportowej oraz Wrocławskiego Centrum Medyczno-Diagnostycznego wraz z zagospodarowaniem terenu przy ul. Żmigrodzkiej/Lekarskiej we Wrocławiu opiniowania środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięć pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych – (dotyczące np. przedsięwzięcia polegającego na budowie Instalacji Termicznej Przekształcania Osadów Ściekowych na terenie Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków przy ul. Janowskiej we Wrocławiu, budowa toru motocrossowego obręb Zakrzów we Wrocławiu, budowa w kwartale ulic Suchej, Borowskiej, Dyrekcyjnej i Joanitów we Wrocławiu centrum handlowousługowo-rozrywkowego, części biurowej, części garażowej na którą składają się - 47 garaże podziemne i nadziemne oraz podziemnego dworca autobusowego, budowa wydzielonej trasy transportu zbiorowego we Wrocławiu - METROBUS w dzielnicach: Fabryczna oraz Stare Miasto: zad. 1 Nowy Dwór, Muchobór Mały, Grabiszyn, Popowice i Stare Miasto, zad. 2: Stare Miasto (od ul. Nowodworskiej do okolic skrzyżowania z ul. Góralską oraz od okolic skrzyżowania z ul. Góralską do pl. Orląt Lwowskich) Do większych inwestycji zlokalizowanych na terenie miasta Wrocławia, mających znaczenie dla naszego regionu, dla których przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu wydawane były opinie i uzgodnienia, zaliczyć można m.in. na etapie postępowania w sprawie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko: - - - budowa w kwartale ulic Suchej, Borowskiej, Dyrekcyjnej i Joannitów we Wrocławiu centrum handlowo-usługowo-rozrywkowego, części biurowej, części garażowej - garaże nadziemne i podziemne oraz podziemnego dworca autobusowego budowa wydzielonej trasy transportu zbiorowego we Wrocławiu - METROBUS od ul. Nowodworskiej do okolic skrzyżowania z ul. Góralską oraz od okolic skrzyżowania z ul. Góralską do pl. Orląt Lwowskich oraz w dzielnicach Fabryczna i Stare Miasto modernizacja Zakładu Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania ALBA S.A. przy ul. Szczecińskiej 5 we Wrocławiu budowa Instalacji Termicznej Przekształcania Osadów Ściekowych na terenie Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków przy ul. Janowskiej we Wrocławiu budowa toru motocrossowego na dz. nr 11/5 AM 3 obręb Zakrzów we Wrocławiu na etapie dopuszczenia do użytkowania obiektu budowlanego, zgłoszonego na podstawie art. 56 ustawy Prawo budowlane: - - budynek Nowego Szpitala przy ul. Augusta Emila Fieldorfa 2 we Wrocławiu wielofunkcyjny dom pogrzebowy z krematorium przy ul. Kwiatkowskiego 13 we Wrocławiu budynek biurowo-szkoleniowego z centrum przetwarzania danych i agregatorownią w ramach utworzenia ogólnopolskiego ośrodka innowacji i transferu technologii w zakresie e-zdrowia przy ul. Borowskiej 213 we Wrocławiu budynki Dolnośląskiego Centrum Materiałów i Wrocławskiego Centrum Badań EIT przy ul. Stabłowickiej 147 we Wrocławiu budynek Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Karola Szymanowskiego przy ul. Piłsudskiego 25 we Wrocławiu budynek biurowo-handlowo-usługowo-hotelowy z parkingiem podziemnym wraz z towarzyszącą infrastrukturą przy pl. Konstytucji 3 Maja we Wrocławiu - 48 - parking podziemny dwukondygnacyjny z częścią naziemną w zespole Hali Stulecia we Wrocławiu przy ul. Wystawowej 1 we Wrocławiu Afrykarium-Oceanarium we Wrocławiu wraz z zagospodarowaniem terenu na obszarze Miejskiego Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu, przy ul. Wróblewskiego 1-5 we Wrocławiu - 49 - 7. Wychowanie zdrowotne i promocja zdrowia W 2014 r. jednym z głównych zadań realizowanych w 2014r. była promocja wśród społeczności lokalnej zagadnień ujętych w ogólnopolskim Projekcie Głównego Inspektoratu Sanitarnego KIK/68 „Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych” współfinansowanym w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Ważnym komponentem tego projektu jest program profilaktyki uzależnień „ARS, czyli jak dbać o miłość” kierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W pierwszej edycji programu uczestniczyło 560 uczniów z 10 placówek wrocławskich. W wyniku prowadzonych działań udało się zaprosić do II edycji programu kolejne 12 szkół. Działania kampanijne kierowane przede wszystkim do kobiet w wieku prokreacyjnym prowadzono podczas wielu imprez dla społeczności lokalnej, między innymi na festynach przygotowanych przez Młodzieżowe Centrum Informacji i Rozwoju w ramach Miesiąca Rodziny. Ponadto kontynuowano wieloletnie projekty obejmujące trzy obszary tematyczne: dieta i aktywność fizyczna oraz styl życia wolny od dymu tytoniowego poprzez realizację programów kierowanych do środowiska nauczania i wychowania oraz promocję zdrowego stylu życia podczas eventów i festynów organizowanych dla społeczności lokalnej. Prowadzono także działania w obszarze profilaktyki chorób zakaźnych oraz profilaktyki chorób nowotworowych. Podsumowano kolejne edycje koordynowanych i współrealizowanych przez PSSE we Wrocławiu przedsięwzięć prozdrowotnych o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym, między innymi: - IV edycję Wrocławskiego Programu Profilaktyki Zakażeń Wirusem Brodawczaka Ludzkiego (HPV), realizowanego przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia i Wrocławskie Centrum Zdrowia SP ZOZ, we współpracy z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną we Wrocławiu i punktami szczepień w podstawowej opiece zdrowotnej oraz Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu, jak również z wrocławskimi Gimnazjami. Pełnym schematem zaszczepiono 82% trzynastoletnich wrocławianek. Działaniami edukacyjnymi objęto 3.550 uczniów i 2.778 rodziców (podczas spotkań informacyjno-edukacyjnych w szkołach), - po raz czwarty współrealizowano akcję pod hasłem „Badajcie się Drogie Mamy, bo my dzieci Was kochamy”, zainicjowaną przez Dolnośląski Oddział NFZ i Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Programy Profilaktyczne, promującą wśród kobiet badania cytologiczne. Akcję realizowano we wrocławskich przedszkolach z okazji Dnia Matki, przekazując do wszystkich placówek laurki – kolorowanki z informacją zachęcającą kobiety (mamy) do wykonywania regularnie badań cytologicznych, - VIII edycję ogólnopolskiego programu edukacyjnego „Trzymaj formę”, adresowanego do gimnazjalistów oraz uczniów klas V-VI szkół podstawowych, który ma na celu kształtowanie prozdrowotnych nawyków poprzez promocję zasad prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej. W przedsięwzięciu tym wzięło udział 28 placówek z Wrocławia (26 gimnazjów i 2 szkoły podstawowe); 9267 uczniów (9035 gimnazjalistów i 232 uczniów szkół podstawowych).Po raz ósmy inaugurowano kolejną, IX edycję programu „Trzymaj formę!”, - 50 w formie zabawy rekreacyjnej, promującej aktywność fizyczną i spożywanie codziennie w szkole drugiego śniadania. Imprezę współrealizowano, jak co roku, z Dolnośląskim Centrum Onkologii. W tym dniu w zabawach ruchowych uczestniczą wszyscy chętni uczniowie a nie reprezentacje szkół z udziałem najzdolniejszej ruchowo młodzieży, bo taka jest idea tego plenerowego spotkania, które na stałe wpisało się w kalendarz imprez rekreacyjnych w środowisku, przede wszystkim gimnazjalistów. W imprezie uczestniczyło łącznie 431 osób, w tym 271 uczniów z Wrocławia, - lokalne działania w ramach Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce; - program przedszkolnej edukacji antytytoniowej „Czyste powietrze wokół nas” o zasięgu ogólnopolskim - w V edycji programu wzięło udział 20 przedszkoli/oddziałów przedszkolnych. Działaniami objęto 1.203 dzieci oraz 541 ich rodziców i opiekunów. Przedsięwzięcie ma na celu zwiększenie świadomości osób dorosłych na temat szkodliwości biernej inhalacji dzieci dymem tytoniowym oraz promowanie stylu życia wolnego od dymu tytoniowego, wzrost świadomości dzieci w zakresie szkodliwości dymu tytoniowego, - program szkolnej edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej „Nie pal przy mnie, proszę”- zrealizowany w 8 szkołach podstawowych we Wrocławiu. W zajęciach wzięło udział 1145 uczniów. Przedsięwzięcie to ma na celu podnoszenie świadomości dzieci dotyczącej wpływu każdego człowieka na stan zdrowia poprzez styl życia, podniesienie poziomu wiedzy na temat szkodliwości palenia tytoniu oraz kształtowanie zachowań minimalizujących kontakt z dymem tytoniem obecnie i w przyszłości (unikanie biernej ekspozycji na dym oraz niepodejmowanie prób czynnego palenia), - program szkolnej edukacji antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i uczniów gimnazjum „Znajdź właściwe rozwiązanie”- zrealizowany w 1 szkole podstawowej i 12 gimnazjach we Wrocławiu. Działaniami programowymi objęto łącznie 2.051 uczniów i 261 ich rodziców/opiekunów. Program zachęca środowisko szkolne do zintensyfikowania działań antytytoniowych, wzmacniając często już wdrożone w placówkach modele edukacji zdrowotnej, czy systemowe rozwiązania wobec uczniów palących tytoń. Promowanie prozdrowotnych postaw wobec palenia tytoniu jest bardzo istotnym elementem w edukacji zdrowotnej młodzieży gimnazjalnej, szczególnie że już w tak młodym wieku niektórzy uczniowie palą papierosy z dużą częstotliwością, pomimo świadomości szkodliwego oddziaływania tytoniu na organizm człowieka, - lokalne działania informacyjno-edukacyjne w ramach Światowego Dnia Bez Tytoniu kierowane do mieszkańców Wrocławia. Od kilku lat wspólnie z Dolnośląskim Centrum Onkologii i Dolnośląskim Wojewódzkim Ośrodkiem Medycyny Pracy przygotowujemy, angażując uwagę mieszkańców Wrocławia wokół zjawiska szkodliwości palenia tytoniu, happening na Deptaku Oławskim z udziałem dzieci i młodzieży oraz badania i konsultacje z lekarzami specjalistami pomocne w rzuceniu palenia, - 51 - w ramach profilaktyki HIV/AIDS zrealizowano 22 szkolenia kierowane do różnych grup adresatów ( uczniowie, nauczyciele, pielęgniarki i położne, podchorążowie z Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych, młodociani osadzeni w Areszcie Śledczym) – łącznie 500 uczestników szkoleń. Ponadto zagadnienia dotyczące profilaktyki HIV/AIDS były prezentowane podczas czterech szkoleń dla przedstawicieli środowisk pracy, w tym służb celnych. Współorganizowano konferencję z okazji Dnia Pamięci Zmarłych na AIDS, w której uczestniczyło 100 osób (młodzież z wrocławskich szkół ponadgimnazjalnych, studenci, pracownicy MOPS). Dodatkowo prowadzono działania promujące wśród młodych kobiet (będących w ciąży i planujących ciążę) testowanie w kierunku HIV – podczas imprez plenerowych. Promowano kampanię Krajowego Centrum ds. AIDS „Mój Walenty jest the best, idzie ze mną zrobić test”(informacja na stronie PSSE, materiały kampanijne przekazano do jednego z kin, klubu muzycznego, biura podróży i Wrocławskiego Parku Wodnego), - podczas imprez środowiskowych, szkoleń adresowanych do różnych grup odbiorców przekazywano informacje i materiały dotyczące szkodliwości używania środków zastępczych („dopalaczy”). Działania podejmowane w wyżej wymienionych obszarach realizowane są dzięki współpracy różnych instytucji, także Gminy Wrocław. Różnorodne formy wsparcia uzyskane od partnerów reprezentujących samorząd i inne jednostki oraz współrealizacja zadań pozwoliły nam na bogatszą i efektywniejsza realizację działań w obszarze promocji zdrowia i profilaktyki. W porównaniu z rokiem minionym zwiększyła się liczba odbiorców programu „Trzymaj formę!”, liczba uczniów realizujących program edukacji antytytoniowej „Znajdź właściwe rozwiązanie” nie zmieniła się w porównaniu z rokiem poprzednim, natomiast już kolejny rok mniejsze było zainteresowanie udziałem w programach edukacji antytytoniowej kierowanych do środowiska przedszkolnego (program „Czyste powietrze wokół nas”) i młodszych klas szkół podstawowych („Nie pal przy mnie, proszę”). W związku z wycofaniem się strategicznych partnerów nie kontynuowano w tym roku dwóch programów: „Wolność Oddechu- Zapobiegaj Astmie”- profilaktyka astmy i alergii oraz „Pierwszy dzwonek”- profilaktyka zakażeń meningokokowych. Istotne w dalszym ciągu jest udoskonalenie dobrego przepływu informacji i współpracy z instytucjami działającymi na rzecz promocji zdrowia, szczególnie w obszarze dotyczącym promocji prawidłowej diety i aktywności fizycznej w środowisku szkolnym. - 52 Oddział Laboratoryjny Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu w 2014 r. wykonywał: badania chemiczne oraz badania właściwości fizycznych wody, badania mikrobiologiczne wody, badania skuteczności procesów sterylizacji, badania i pomiary czynników fizycznych i chemicznych na stanowiskach pracy, badania czynników szkodliwych dla zdrowia w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi. W 2014 roku w trakcie kolejnej oceny w nadzorze Oddział Laboratoryjny potwierdził spełnienie kompetencji technicznych w zakresie 68 metod dotychczas akredytowanych zawartych w Certyfikacie akredytacji Oddziału Laboratoryjnego Nr AB 489 wydanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Utrzymywany w Oddziale Laboratoryjnym system zarządzania którego zgodność z dokumentami odniesienia potwierdza PCA w trakcie kolejnych ocen pozwala wykonywać na odpowiednim poziomie zadania w ramach istniejących struktur zintegrowanej bazy laboratoryjnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa dolnośląskiego.
