Wykład 7. Nowe podejścia do organizacji 1 1. Współczesny kontekst działalności organizacji i zarządzania: Współcześnie mamy do czynienia ze złożonością warunków działania organizacji, wynikającą z: ● funkcjonowania różnego typu organizacji, od małych i rodzinnych, do wielkich korporacji w skali globalnej, globalnej, ● powstawaniu nowego rodzaju organizacji, a zwłaszzwłaszcza opartych na współpracy z innymi organizacjami, ● rewolucji informatycznej, telekomunikacyjnej i transportowej, ● rynkowego ujednolicenia wzorców konsumpcji i technologii, ● ujednolicenia i liberalizacji rynków kapitałowych, ● wpływu organizacji międzynarodowych na liberaliberalizację handlu zagranicznego, ● rozwoju produkcji masowej, w tym poprzez organiorganizacje małe i wzrostu konkurencyjności na rynku. 2 Nowe uwarunkowania wymagają dobrego przygoto przygoto-wania się do zarządzania organizacją i budowy modelu jej funkcjonowania, integrującego różne uwarunkouwarunkowania jej działalności (tzw. architekturę organizacji). Od współczesnego menedżera oczekuje się systesystemowego,, metodycznego podejścia do organizacji i mowego zarządzania nią. Metody zarządzania są narzędziami praktycznej realizacji funkcji kierowania. Żadna metoda i technika zarządzania nie oferuje wszystkiego, zaś ich rozmaitość wynika z wielkiej różnorodności problemów kierowniczych. Do natury problemu należy dobrać odpowiednie narzędzie lub narzędzia w przypadku problemów wielowymiarowych. Przyjęte metody i techniki zarządzania mają być pomocne w zarządzaniu, środkiem, a nie celem. 3 W związku z tym metody te powinny: ● w miarę możliwości upraszczać zadania kierownicze, ● wykorzystywać wszelkie informacje i zasady, które umożliwiają realizację postawionych celów, ● umożliwiać pomiar wyników produkcyjnych i ekonoekonomicznych,, społecznych i środowiskowych, micznych ● umożliwić działanie (bez konsultowania każdej decyzji z przełożonymi), ● wykorzystywać zasadę samoregulacji. Takie kierowanie organizacją zapewnia stosowanie: podejścia systemowego, partycypacji w zarządzaniu, tzw. metod „odchudzania organizacji”, nowych form organizacyjnych, np. „organizacji wirtualnej”. 4 2. Podejścia do organizacji i zarządzania nimi: Podejścia do organizacji i zarządzania nimi obejmują: ■ restrukturyzację organizacji, ■ nowe formy organizacji. Restrukturyzacja organizacji obejmuje doskonalenie modelu jej funkcjonowania poprzez: ■ zarządzanie procesami i ustalenie, które procesy i jednostki organizacyjne najlepiej realizują cele organizacji i zadowolenie interesariuszy interesariuszy,, ■ racjonalizację i zmniejszenia kosztów działalności poprzez odchudzanie organizacji ze zbyt kosztowkosztownych procesów oraz skupienie się na kluczowych umiejętnościach i czynnikach sukcesu. Podstawowe metody współczesnej restrukturyzacji: lean management, outsourcing,, outsourcing reengineering.. reengineering 5 Podstawowe nowe formy organizacji: 1. Organizacja sieciowa definiuje się jako zbiór kilku samodzielnych jednostek (firm) zajmujących się określoną dziedziną działalności gospodarczej i powiązanych ze sobą więziami kooperacyjnymi. Podstawowe formy organizacji sieciowych: ● sieci sfederowane – integracja pozioma organiorganizacji zajmujących się podobną działalnością, ● sieci kontraktowe – integracja pionowa organiorganizacji,, opierająca się na umowach koncesyjnych zacji i franchisingowych; 2. Organizacja wirtualna – forma organizacji sieciowej, zbiór niezależnych podmiotów, które realizują wspólnie konkretne zadania (projekty, zlecenia itp.). itp.). 3. Organizacja fraktalna jest samodzielnie działającą jednostką w organizacji, strukturą współpracy wydzielonych jednostek organizacyjnych. 4. Organizacja oparta na wiedzy – wspomagająca uczenie się wszystkich jej członków (indywidualne 6 i zespołowe) i sama się ciągle przekształcająca. 3. Organizacja w przyszłości: przyszłości: Obecne trendy złożoności uwarunkowań funkcjonofunkcjonowania organizacji w przyszłości prawdopodobnie utrzymają się, co będzie się łączyło z: ►efektem połączonego oddziaływania zwiększonej złożoności i zmienności, ►zwiększeniem siły oddziaływania otoczenia społecznego i zmian demograficznych, ► erą wiedzy i przedsiębiorczości intelektualnej, ►zwiększeniem znaczenia zespołów jako podstawy działania „organizacji opartej na wiedzy”, ►zmianą systemów wartości i stylów życia. Następstwem tych czynników będzie dalsze zagęszzagęszczenie sieci kontaktów, relacji i przepływów, ale także wzmocnienie siły wzajemnego oddziaływania organizacji. 7 W związku z tym w organizacjach przyszłości: kluczowymi czynnikami sukcesu staną się nowanowatorstwo,, elastyczność i szybkość działania oraz torstwo gotowość do nieustannego uczenia się, się, nasili się konkurowanie o przyszłość, tj. o udział w otwierających się możliwościach, a nie – w rynku, wzrośnie zaangażowanie emocjonalne i intelektualintelektualne w działania firm, nastąpi zmiana tradycyjnych organizacji kapitałokapitałochłonnych w organizacje „informacjochłonne”. Podstawą organizacji przyszłości może być: kapitał intelektualny jako najważniejszy składnik majątku organizacji, organizacje sieciowe, a zwłaszcza wirtualne, priorytet umiejętności komunikowania nad kompekompetencjami formalnymi, budowanie przewagi konkurencyjnej w oparciu o nowatorstwo i odmienność. 8 Rozwój organizacji (i to niezależnie od wielkości) będzie możliwy, gdy będą zorganizowane na zasadach innowacyjności. Menedżerowie muszą przyswajać sobie nowe wartowartości,, umiejętności i reguły postępowania, zrezygnować ści z funkcji dyrektora urzędującego, a przyjąć postawę dyrektora działającego strategicznie, który świadomie dokonuje kierunków rozwoju organizacji i steruje nimi. W związku z tym organizacje w przyszłości i zarządzanie nimi wymaga: ► decentralizacji podejmowania decyzji, ► kształtowania kultury organizacyjnej sprzyjającej zmianom i innowacjom. 9 W funkcjonowaniu przyszłych organizacji należy szczególnie uwzględnić: ♦ prowadzenie badań organizacji i otoczenia, ♦ współpracy między organizacjami, ♦ integrację i koordynację funkcji badań i rozwoju funkcją marketingu, ♦ uczenia się organizacji i ludzi, zwłaszcza kadry zarządzającej. Uczenie się organizacji zmierza w dwóch kierunkach: rozwijanie ducha badawczego, otwieranie się na zmiany, a nawet ich kreowanie w celu wyprzedzenia zmian w otoczeniu. 10 Studia nad przyszłością organizacji powinny opierać się na 10 zasadach, a ich uzupełnieniem są badania rynku oraz oceny ogólnego otoczenia organizacji: 1. Należy patrzeć na bieżącą działalność z perspekperspektywy niepewnej i zróżnicowanej przyszłości; 2. Studia nad przyszłością należy traktować jako globalną refleksję; 3. Szczególne znaczenie ma rozpoznawanie czynniczynników jakościowych oraz nie kwantyfikowanych; 4. Nie należy przeceniać sprawczej roli zmian strukturalnych; 5. Zwrócić uwagę na zasoby informacji pochodzących z kanałów decyzyjnych organizacji i jej otoczenia; 6. Traktować dominujące idee i poglądy z dużą ostrożnością; 11 studia nad przyszłością organizacji cd. cd. 7. Sytuacje kryzysowe organizacji są wynikiem niezniezdolności do modyfikacji struktur, zachowań oraz reguł gry w funkcji zmian w otoczeniu politycznym, naukowym, technologicznym i gospodarczym; 8. Niezbędna jest ewolucja struktur i zachowań, które powinny się zmieniać wraz ze zmianą otoczenia; 9. Uruchomienie całości potencjału intelektualnego powinno mieć formę zespolonej pracy twórczej, realizowanej przy zastosowaniu organizacji inteligentnej; 10. Metoda scenariuszy jest narzędziem służącym badaniu i rozwojowi organizacji. 12 4. Obszary zmian w organizacjach przyszłości: Różny charakter zmian w organizacjach przyszłości, przy czym do najistotniejszych należą: 1. Obszar organizacyjny – obejmujący: odchodzenie od tradycyjnej struktury organizacyjorganizacyjnej do struktury sieciowej, opartej na procesach, zmienne formy organizacyjne, czasowe, nowe formy pracy, np. praca na własny rachunek, telepraca, uwzględniające czas i miejsce pracy, nowe formy i przekształcenia własnościowe oraz współpraca organizacji o różnej własności; 13 obszary zmian cd cd.: .: 2. Obszar relacji wewnętrznych – będący następstwem struktury organizacyjnej – obejmujący: relacje na podstawie czasowych form pracy, z zatrudnianiem na dłuższy jedynie kadry menemenedżerskiej,, dżerskiej adhokrację,, tj. organizacji charakteryzującej się adhokrację tymczasowością i zredukowaną do minimum strukturą formalną, na którą składają się zespoły powoływane w celu realizacji konkretnego zada zada-nia lub rozwiązania konkretnego problemu, heterarchię,, tj. sieć elementów o tej samej pozycji heterarchię w strukturze horyzontalnej, sile i władzy, posiaposiadających wspólny cel, współpracę wewnętrzną i poziomą komunikacja, w tym o charakterze nieformalnym; 14 obszary zmian cd cd.: .: 3. Obszar związków z otoczeniem, idący w kierunku: współpracy, zaufania w ramach koalicji itp., regionalnych sieci stosunków bezpośrednich, bezpośrednich, nowe ukształtowanie interesariuszy organizacji; 4. Obszar kulturowy, idący w kierunku: tworzenia nowej kultury organizacyjnej, opartej na wiedzy i umiejętnościach, rozwijania możliwości pracowników, wysokiej tolerancji niepewności; 5. Obszar strategii organizacji, zawierający: zawierający: strategię proaktywną, proaktywną, strategię współpracy, strategię opartą na kapitale intelektualnym, strategię opartą na informacjach i traktowania zmienności jako naturalnych warunków funkcjonowania organizacji. 15 Dziękuję za uwagę... 16