OPINIA (projekt)
advertisement
OPINIA Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w Gorzowie Wlkp. z dnia 17 lipca 2008 roku w sprawie szkolnictwa zawodowego Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego w Gorzowie Wlkp., stwierdza, że sytuacja szkolnictwa zawodowego jest bardzo trudna i wymaga natychmiastowego podjęcia działań naprawczych. Wysoko wykwalifikowana kadra jest niezbędnym warunkiem rozwoju już istniejącego przemysłu oraz pozyskiwania inwestorów zewnętrznych. Dlatego szkolnictwo zawodowe musi dysponować zapleczem dydaktycznym umożliwiającym kształcenie pracowników w zakresie nowoczesnych technologii. Ważne jest ścisłe współdziałanie wszystkich zainteresowanych podmiotów: organów prowadzących szkoły, nadzoru pedagogicznego, pracodawców, związków zawodowych, urzędów pracy, organizacji pozarządowych. Dla osiągnięcia pozytywnych zmian należy podjąć działania w następujących obszarach: 1. Zmiany legislacyjne: Wprowadzenie jednolitej klasyfikacji zawodów obowiązującej dla rynku pracy i szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Uzasadnienie: Dotąd, pomimo wielu prób ujednolicenia obu klasyfikacji, nadal nie ma spójności. Pracodawcy oczekują, iż szkoły będą kształcić w zawodach, których nie ma w klasyfikacji zawodów szkolnych. Możliwości kształcenia w systemie szkolnym reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 124, poz. 860). Klasyfikacja obejmuje w swoim wykazie 202 zawody, typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie zawodowe, oraz wskazuje ministrów, na których wniosek zawody zostały wprowadzone do klasyfikacji. Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w technikum, zasadniczej szkole zawodowej i w szkole policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowie określonego profilu ogólnozawodowego. Zawody objęte klasyfikacją zostały ujęte w grupy wielkie (7), duże (18) i średnie (49). Natomiast dla potrzeb rynku pracy została określona odrębna klasyfikacja zawodów i specjalności zawarta w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji i specjalności dla potrzeb rynku pracy (Dz. U. nr 256, poz. 2644 oraz z 2007 r. nr 106, poz. 728). Służy ona ujednoliceniu nazewnictwa zawodów i specjalności występujących na rynku pracy oraz racjonalnemu planowaniu obsługi rynku pracy i określeniu jego struktury zawodowej. Stanowi podstawowe narzędzie w zakresie polityki zatrudnienia, poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Wszelkie analizy ilościowe i jakościowe o rynku pracy sporządzane przez urzędy pracy opierają się tylko o klasyfikację na potrzeby rynku. Należy podkreślić, iż klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy zabezpiecza oczekiwania pracodawców, gdyż przewiduje w niej 1770 zawodów i specjalności, natomiast klasyfikacja szkolna obejmuje tylko 202 zawody. Umożliwienie pracownikom młodocianym realizacji części programu kształcenia w danym zawodzie w centrach kształcenia praktycznego. Uzasadnienie: W centrach kształcenia praktycznego praktyczną naukę zawodu realizują przede wszystkim uczniowie, natomiast pracownicy młodociani nie mają możliwości korzystania z tej formy kształcenia i doskonalenia swoich umiejętności. Młodociani pracownicy podpisują umowy o praktyczną naukę zawodu z pracodawcami, którzy często nie posiadają warunków technicznych i technologicznych oraz personalnych do pełnej realizacji podstaw programowych kształcenia w zawodzie oraz standardów wymagań egzaminacyjnych. Realizacja części zajęć, kształtujących umiejętności ogólno zawodowe, w centrach kształcenia praktycznego stworzy możliwość lepszego przygotowania młodocianego pracownika w obszarach, których nie mogą zabezpieczyć pracodawcy. Kształcenie u pracodawców pogłębiałoby wiedzę specjalistyczną, charakterystyczną dla zadań wykonywanych w danym zakładzie. Wprowadzenie „systemu dualnego” w kształceniu zawodowym. Uzasadnienie: Biorąc pod uwagę fakt, iż szkoły nie nadążają za rozwojem techniki z doposażaniem bazy techno-dydaktycznej, zasadnym wydaje się fakt przeniesienia w całości kształcenia praktycznego do pracodawców - nie tylko, jak obecnie, uczniów zasadniczych szkół zawodowych, lecz również techników i szkół policealnych. Przystąpienie i zdanie egzaminu czeladniczego w danym zawodzie jako warunek ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej. Uzasadnienie: Pracodawcy ponoszący nakłady finansowe związane z kształceniem praktycznym pracowników młodocianych mają możliwość otrzymania dofinansowania z gmin pod warunkiem zdania przez ucznia egzaminu i otrzymania tytułu zawodowego. Obecnie częstą praktyką ze strony uczniówpracowników młodocianych jest rezygnacja z przystąpienia do egzaminu i emigracja zarobkowa. Proponowany system działałby motywująco na uczniów oraz zwiększyłby szansę otrzymania dofinansowania po wyszkoleniu uczniów. Stworzenie możliwości prawnych przejęcia przez centra kształcenia ustawicznego kompetencji powiatowych urzędów pracy w zakresie rekwalifikacji i dokształcania pracowników. Uzasadnienie: W obecnej sytuacji występuje „rozdrobnienie” kompetencji oraz środków finansowych pomiędzy powiatowe urzędy pracy i centra kształcenia ustawicznego. Za tego typu przeniesieniem kompetencji przemawia fakt, iż w centrach kształcenia ustawicznego zatrudniona jest kadra pedagogiczna posiadająca odpowiednie kwalifikacje, a ponadto realizacja kursów w tego typu placówkach mogłaby być zakończona egzaminem kwalifikacyjnym z zakresu danego zawodu. Wprowadzenie prawnego wymogu zasięgnięcia opinii samorządów gospodarczych przy uruchamianiu przez szkołę kształcenia w danym zawodzie. Uzasadnienie: Obecnie podczas wprowadzania nowego zawodu przez szkołę obowiązuje zasięgnięcie dwóch opinii. Opinia kuratora obejmuje zagadnienia dotyczące organizacji kształcenia, kadry dydaktycznej, bazy szkoły oraz organizacji kształcenia praktycznego w kontekście zapisów programowych kształcenia w zawodzie, w którym szkoła zamierza kształcić. Natomiast drugą opinię wydają powiatowe rady zatrudnienia, które powinny uwzględniać potrzeby rynku pracy. Prawny wymóg zasięgania opinii samorządów gospodarczych, które na bieżąco monitorują procesy gospodarcze w regionie, posiadają aktualną wiedzę związaną z potrzebami rynku pracy oraz podejmują decyzje dotyczące dalszego rozwoju, stworzy możliwość planowania sieci szkół i jej struktury adekwatnie do potrzeb. Stworzenie możliwości prawnych do oddelegowania wysokokwalifikowanych pracowników zakładów pracy do prowadzenia zajęć w szkołach, w ramach normatywnego czasu ich pracy. Uzasadnienie: Większość nauczycieli dba o swój rozwój, lecz nie wszyscy uczący w szkołach zawodowych mają możliwość doskonalenia branżowego. Stworzenie możliwości prawnej wprowadzania do szkół pracowników wykwalifikowanych, posiadających doświadczenie, a nie posiadających pełnych kwalifikacji pedagogicznych, da szansę wykorzystania ich potencjału w procesie kształtowania umiejętności zawodowych uczniów oraz doskonalenie nauczycieli. Zmienić dotychczasową nazwę szkół wprowadzając zamiast: zasadnicza szkoła zawodowa nazwę: szkoła zawodowa. Uzasadnienie: Dotychczasowa nazwa „zasadnicza szkoła zawodowa” sugeruje, iż kształcenie w tego typu szkole sprowadza się do realizacji tylko podstaw zawodu, natomiast w rzeczywistości nauka w zasadniczych szkołach zawodowych pozwala na zdobycie pełnych kwalifikacji zawodowych. Stworzenie instrumentów prawnych do obowiązkowego przekazywania informacji przez organizacje pracodawców dyrektorom szkół zawodowych o potrzebach rynku pracy. Uzasadnienie: Jednym z instrumentów niezbędnych do podejmowania decyzji w sprawie sieci szkół i ich struktury, jest wiedza na temat funkcjonowania rynku pracy. Ułatwienie dostępu do informacji w tym zakresie dyrektorom szkół zawodowych, którzy mają obowiązek planowania pracy szkoły, umożliwi bardziej elastyczne reagowanie na zmiany zachodzące na rynku pracy. Wprowadzenie obowiązkowego doradztwa zawodowego w gimnazjach oraz propedeutyki zawodowej w przedszkolach i szkołach podstawowych. Uzasadnienie: Brak informacji na temat zawodów, predyspozycji niezbędnych do ich wykonywania powoduje, iż uczniowie często dokonują niewłaściwych wyborów. W konsekwencji nie mają motywacji do doskonalenia swoich umiejętności zawodowych zdobytych w trakcie nauki, często nie podejmują dalszego kształcenia, ani pracy w wyuczonym zawodzie. Skutkuje to niepotrzebnymi nakładami ekonomicznymi związanymi z kształceniem „przyszłych bezrobotnych”, którzy tuż po ukończeniu szkoły podejmują decyzje o przekwalifikowywaniu. Dokonanie zmian w zapisach prawnych w zakresie zatrudniania doradców zawodowych w szkołach gimnazjalnych jest niezbędne. Dotychczasowy zapis w rozporządzeniu mówi o tym, iż szkoła może zatrudniać „doradcę”. W efekcie jest on zapisem martwym, gdyż „może” odczytywane jest jako „nie musi” i organy prowadzące omijają ten problem. Zmiana systemu wynagradzania nauczycieli przedmiotów praktycznych i teoretycznych. zawodu w zakresie Uzasadnienie: W obecnym systemie istnieje ogromna dysproporcja pomiędzy wynagrodzeniami w oświacie i w przemyśle. Kadra „starzeje się” w sensie fizycznym oraz technologicznym, gdyż wykształceni i posiadający już doświadczenia zawodowe młodzi ludzie nie wiążą swojej przyszłości z edukacją ze względu na zbyt niskie uposażenie w stosunku do propozycji deklarowanych ze strony przemysłu. Nowelizacja przepisów w kierunku umożliwienia zawierania umów w celu przygotowania zawodowego z osobami dorosłymi na wzór pracownika młodocianego. Uzasadnienie: Obecnie prawo nie pozwala na zawieranie umów o praktyczną naukę zawodu z dorosłymi. Natomiast w praktyce często pojawia się problem z osobami, które np. po zmianie szkoły nie mają możliwość podpisania takiej umowy ze względu na przekroczone ustawowe 18 lat życia. Ponadto podobny problem pojawia się w przypadku osób, które chcą zdobyć doświadczenie zawodowe w szkole policealnej lub podczas przekwalifikowywania. 2. Finansowanie: Przekazanie z budżetu państwa środków na wyposażenie niezbędnej bazy dydaktycznej. Uzasadnienie: W chwili obecnej centra kształcenia praktycznego są miejscem kształcenia uczniów, a nie pracowników młodocianych. Zasilanie centrów kształcenia praktycznego środkami z Funduszu Pracy stworzy możliwość udostępnienia tych placówek również dla tej grupy. 3. Województwo lubuskie: Utworzenie „banku informacji” o kierunkach rozwoju województwa na potrzeby szkół i pracodawców w celu przygotowania kadr do nowych zadań inwestycyjnych (z uwzględnieniem stref gospodarczych). Uzasadnienie: Posiadanie informacji na temat kierunków rozwoju województwa znacznie ułatwi planowanie sieci szkół i ich struktur. Istotny jest tu kontekst docierania z takim „bankiem informacji” zarówno do pracodawców, dyrektorów szkół jak i organów prowadzących. Propagowanie modelu uzyskiwania tytułu technika w technikach uzupełniających po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej i uzyskaniu tytułu czeladniczego w zawodach rzemieślniczych. Uzasadnienie: Młodzież wybierająca edukację w zasadniczej szkole zawodowej ma również możliwość zdobycia tytułu technika w technikum uzupełniającym. Wprawdzie ścieżka edukacyjna się nieco wydłuża, lecz edukacja w technikum uzupełniającym w zawodach np. technik mechanik, technik budowlany, technik pojazdów samochodowych, technik elektryk, itp., bazuje na mocnych fundamentach w postaci zdobytych w trakcie realizacji praktycznej nauki zawodu, odbywanej u pracodawców, wiadomości i umiejętności w danym zawodzie. Należy więc propagować ideę zdobywania kolejnych szczebli kariery zawodowej, począwszy od wyboru zasadniczej szkoły zawodowej. Szybkie uruchomienie Programu Operacyjnego Współpracy Przygranicznej Województwo Lubuskie – Brandenburgia, w zakresie wynikającym z priorytetów: wspieranie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki; wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji – dla nauczycieli, mistrzów szkolących, pracowników firm w celu zapoznawania się z najnowszymi technologiami. Uzasadnienie: Obecnie zasoby siły roboczej są dość mocno zróżnicowane zarówno pod względem kwalifikacji zawodowych, jak i mobilności, a ich praktyczne przygotowanie do wejścia na rynek pracy jest - w świetle oczekiwań pracodawców - niewystarczające. Dlatego też istotne jest doskonalenie osób odpowiedzialnych za przygotowanie młodzieży do funkcjonowania na rynku pracy. Nauczyciele stanowią grupę zawodową, która chętnie podejmuje doskonalenie. Wprawdzie na terenie województwa lubuskiego funkcjonują ośrodki doskonalenia nauczycieli, lecz wzbogacają one ich warsztat tylko od strony metodycznej. Natomiast nauczyciele kształcący w zawodzie od dawna poszukują również możliwości doskonalenia branżowego. Stworzenie warunków, w tym również finansowych, do wymiany doświadczeń, kształtowania nowych umiejętności oraz doskonalenia już nabytych, wzbogaci zarówno nauczycieli, jak i pracowników firm. Ścisła współpraca pracodawców i samorządów gospodarczych z dyrektorami szkół w celu kreowania kierunków kształcenia, popularyzacji zawodów, doposażenia bazy dydaktycznej. Uzasadnienie: Strukturalne dopasowywanie szkolnictwa zawodowego do rynku pracy stanowi jedno z głównych zadań jednostek samorządu terytorialnego, którym przekazano kompetencje obejmujące zarówno prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych (zakładanie, przekształcanie, likwidowanie), jak i władanie systemem urzędów pracy, a także tworzenie sieci nowych szkół. Jednak niezbędne jest nawiązanie współpracy z instytucjami i organizacjami pozaszkolnymi działającymi na rzecz rynku pracy w celu wymiany informacji oraz wspólnego poszukiwania możliwości kształcenia dobrze przygotowanych uczniów, w zgodzie z oczekiwaniami pracodawców, ale przy ich wydatnym wsparciu zwłaszcza w zakresie doposażenia bazy techno-dydaktycznej szkół oraz wymiany myśli technologicznej. Współpraca dyrektorów szkół i pracodawców w celu organizacji praktyk zawodowych; uaktywnienie stref gospodarczych. Uzasadnienie: W chwili obecnej pracodawcy źle oceniają współpracę ze szkołami, zwłaszcza w zakresie organizacji procesu edukacyjnego podczas zajęć praktycznych lub praktyk zawodowych. Uważają, że szkoły powinny inaczej dysponować czasem przeznaczonym na kształcenia praktyczne, a nie mają świadomości o ograniczeniach prawnych regulujących wymiar godzin przeznaczonych na realizację zajęć. Z kolei ze strony szkół pojawiają się sygnały, iż zwłaszcza duże zakłady pracy traktują młodzież na praktykach jako zło konieczne. W związku z tym należy stworzyć narzędzia wspierające zarówno dyrektorów szkół, jak i pracodawców, które pozwoliłyby na pełną współpracę pomiędzy tymi podmiotami. Otwarcie się pracodawców, zwłaszcza ze stref ekonomicznogospodarczych, w zakresie organizacji praktyk zawodowych, stworzy możliwość poznawania przez uczniów i ich opiekunów nowych technologii. Współpraca dyrektorów szkół i pracodawców w zakresie pozyskiwania środków unijnych. Uzasadnienie: Wielu dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych podejmuje działania zmierzające do pisania i realizacji projektów. Jednakże bez udziału zaangażowanych pracodawców nie jest to możliwe. W ogłaszanych dotąd konkursach na projekty edukacyjne szkoły nie mogły uczestniczyć samodzielnie, jedynym rozwiązaniem były stowarzyszenia lub partnerstwa. W przypadku kształcenia zawodowego, tworzenie partnerstwa pomiędzy szkołą kształcącą w danym zawodzie a pracodawcami wydaje się idealnym rozwiązaniem. Propagowanie wśród młodzieży zawodów (zwłaszcza deficytowych), przedmiotów zawodowych oraz z zakresu nauk przyrodniczych. Uzasadnienie: Należy podjąć szeroko zakrojoną współpracę w zakresie prowadzenia kampanii informacyjnej dotyczącej możliwości kreowania kariery zawodowej w szkołach kształcących zawodowo. Będzie to możliwe nie tylko poprzez współpracę z mediami, w celu propagowania kształcenia zawodowego oraz możliwości zatrudnienia absolwentów lubuskich szkół zawodowych na rynku pracy, ale również poprzez współpracę z organami prowadzącymi szkoły gimnazjalne, w których powinny zostać zaplanowane różne formy dodatkowych zajęć dydaktycznych poszerzających wiedzę z zakresu nauk przyrodniczych, technicznych i zawodowych.
