Zasady rachunkowości

Załącznik do:
Zarządzenia Prezesa NFZ
w sprawie ustalenia Zasad
Rachunkowości w NFZ
ZASADY RACHUNKOWOŚCI
NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA
§1
1. Centrala i Oddziały Wojewódzkie jako jednostki organizacyjne Narodowego Funduszu Zdrowia
(zwanego dalej także NFZ lub Funduszem) sporządzają samodzielne jednostkowe sprawozdania
finansowe.
2. Centrala sporządza łączne sprawozdanie finansowe Funduszu w rozumieniu art. 51 ustawy
o rachunkowości.
3. Wzory jednostkowych oraz łącznego sprawozdań finansowych określa Główny Księgowy
Funduszu.
§2
1. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy.
2. Okresem sprawozdawczym w roku obrotowym jest miesiąc.
§3
1. Dane liczbowe w sprawozdaniu finansowym wykazuje się w złotych i groszach.
2. Rachunek zysków i strat sporządza się w wariancie porównawczym.
3. Rachunek przepływów pieniężnych sporządza się metodą pośrednią.
§4
1. Zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane na koniec każdego miesiąca,
z wyjątkiem ostatniego miesiąca w roku obrotowym, w terminach określonych w załączniku nr 5.
2. Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej Oddziału Wojewódzkiego za rok obrotowy jest
sporządzane w terminie do 60 dnia po dniu bilansowym. Zestawienie obrotów i sald kont księgi
głównej Centrali za rok obrotowy jest sporządzane w terminie do 85 dnia po dniu bilansowym.
3. Jeżeli ostatni dzień terminu sporządzenia zestawienia przypada na sobotę lub dzień ustawowo
wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od
pracy.
§5
Na dzień nabycia lub powstania ujmuje się w księgach rachunkowych nabyte lub powstałe:
1) zapasy rzeczowych składników aktywów obrotowych – według cen nabycia lub kosztów
wytworzenia,
2) należności i zobowiązania, w tym również z tytułu kredytów i pożyczek – według wartości
nominalnej.
§6
Aktywa i pasywa wycenia się na dzień bilansowy:
1) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne – według ceny nabycia lub kosztów
wytworzenia, pomniejszonych o odpisy umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości,
2) środki trwałe w budowie – w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku
z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 2 z 7
3) inwestycje długoterminowe w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne – według ceny
nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,
4) rzeczowe składniki aktywów obrotowych – według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie
wyższych od cen ich sprzedaży netto,
5) należności i udzielone pożyczki – w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem ostrożności,
6) zobowiązania – w kwocie wymagającej zapłaty,
7) rezerwy – w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości,
8) długoterminowe i krótkoterminowe aktywa finansowe – według zasad opisanych dalej,
9) fundusze własne oraz pozostałe aktywa i pasywa – w wartości nominalnej.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
§7
Środki trwałe są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, nie zakwalifikowane do inwestycji,
o wartości początkowej większej od 3.500,00 zł, a także zespoły komputerowe bez względu na ich
wartość początkową, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok,
kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji
lub modernizacji, wartość początkową tych środków powiększa się o sumę wydatków na ich
ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których
jednostkowa cena nabycia przekracza 3.500,00 zł. Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma
wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację
w danym roku podatkowym przekracza 3.500,00 zł i wydatki te powodują wzrost wartości
użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej
w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za
pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
Ulepszenie środka trwałego bieżąco zwiększa wartość początkową środka trwałego. Częściowa
likwidacja środka trwałego bieżąco zmniejsza wartość początkową środka trwałego.
Wyposażenie rzeczowe są to przedmioty o cechach środka trwałego, o wartości początkowej
większej od 500,00 zł i mniejszej bądź równej 3.500,00 zł, a także telefony komórkowe bez
względu na ich wartość początkową, które nie zostały zaliczone do środków trwałych.
Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe, nie
zakwalifikowane do środków trwałych lub inwestycji, o wartości początkowej większej od
3.500,00 zł, a także licencje (sublicencje) na oprogramowanie komputerów bez względu na ich
wartość początkową, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok
przekazane do wykorzystania i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Wyposażenie niematerialne są to prawa majątkowe o cechach wartości niematerialnych
i prawnych, o wartości początkowej większej od 500,00 zł i mniejszej bądź równej 3.500,00 zł,
które nie zostały zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych.
Wszelkie zwiększenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujmuje się
poprzez konto “Środki trwałe w budowie”.
§8
1. Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne podlegają amortyzacji. Odpisów
amortyzacyjnych dokonuje się od zaktualizowanej wartości początkowej. Do amortyzacji stosuje
się metodę liniową.
2. Miesięcznych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się po wprowadzeniu do ewidencji, począwszy
od miesiąca następnego, po miesiącu przyjęcia do użytkowania.
3. Po uwzględnieniu okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego, stosuje się roczne stawki
amortyzacyjne:
a) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – 2,50%
b) prawo użytkowania wieczystego gruntu – 5,00%, jeżeli umowa (decyzja) przewiduje okres
krótszy niż 20 lat – proporcjonalnie do okresu,
c) pozostałe środki trwałe - wymienione w załączniku nr 3.
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 3 z 7
4. Do używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji
Funduszu, stosuje się roczne stawki amortyzacyjne:
1) dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3 - 6 i 8 klasyfikacji środków trwałych:
a) 50,00% - gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25.000 zł,
b) 33,33% - gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25.000 zł i nie przekracza
50.000 zł,
c) 20,00% - w pozostałych przypadkach,
2) dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 40,00%,
3) dla budynków (lokali) i budowli – 10,00%, z wyjątkiem budynków wymienionych w rodzajach
103 i 109 klasyfikacji środków trwałych, trwale związanych z gruntem, kiosków towarowych
o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych oraz budynków zastępczych, dla których
roczna stawka amortyzacyjna wynosi 33,33%.
5. Do przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych, stosuje się roczne stawki
amortyzacyjne:
a) dla inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach – 10,00%,
b) dla inwestycji w obcych środkach trwałych innych – określone w ust. 4 pkt 1 i 2.
6. Do wartości niematerialnych i prawnych stosuje się roczne stawki amortyzacyjne:
a) licencje (sublicencje) na oprogramowanie komputerów – 50,00%,
b) prawa autorskie, pokrewne prawa majątkowe – 50,00%,
c) pozostałe wartości niematerialne i prawne – 20,00%.
7. Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
o wartości początkowej mniejszej od 3.500,00 zł dokonuje się poprzez jednorazowy odpis
w miesiącu oddania do użytkowania.
§9
Bony skarbowe i krótkoterminowe obligacje skarbowe oraz inne krótkoterminowe papiery
wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa ujmuje się:
na dzień nabycia według cen nabycia,
na dzień przekwalifikowania z długoterminowych papierów wartościowych w cenie nabycia,
wycena rozchodu krótkoterminowych papierów wartościowych następuje w drodze szczegółowej
identyfikacji rzeczywistych cen poszczególnych papierów wartościowych, a jeśli ceny nabycia
jednakowych, lub uznanych za jednakowe krótkoterminowych papierów wartościowych są różne,
to rozchód ich wycenia się według cen przeciętnych,
na dzień bilansowy wycenia się je według ceny nabycia lub ceny rynkowej, zależnie od tego,
która z nich jest niższa.
§ 10
Długoterminowe obligacje skarbowe oraz inne długoterminowe papiery wartościowe emitowane lub
gwarantowane przez Skarb Państwa ujmuje się:
na dzień nabycia według ceny nabycia,
na dzień przekwalifikowania z krótkoterminowych papierów wartościowych w wartości
księgowej albo cenie nabycia, w zależności od tego, która z nich jest niższa,
wycena rozchodu długoterminowych papierów wartościowych następuje w drodze szczegółowej
identyfikacji rzeczywistych cen poszczególnych papierów wartościowych, a jeśli ceny nabycia
jednakowych, lub uznanych za jednakowe długoterminowych papierów wartościowych są różne,
to rozchód ich wycenia się według cen przeciętnych,
na dzień bilansowy według ceny nabycia z uwzględnieniem trwałej utraty wartości.
§ 11
Wycena aktywów i zobowiązań w walucie obcej:
1) na dzień powstania - przychody i rozchody aktywów pieniężnych polegające na kupnie lub
sprzedaży walut obcych albo spłacie należności lub zobowiązań ustala się w wartości wynikającej
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 4 z 7
z kursów kupna lub sprzedaży walut stosowanych przez bank, z którego usług korzysta jednostka.
Jeżeli przychody i rozchody aktywów pieniężnych w walutach obcych wynikają z innych
transakcji, wartość powstałego składnika aktywów lub zobowiązań przelicza się po kursie średnim
ustalonym dla danej waluty przez NBP na dzień przeprowadzenia transakcji,
2) na dzień bilansowy - aktywa w walutach obcych wycenia się na dzień bilansowy po kursie kupna
stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka, nie wyższym jednak od kursu
średniego ogłoszonego dla danej waluty przez NBP na ten dzień. Zobowiązania w walutach obcych
wycenia się na dzień bilansowy według kursu sprzedaży stosowanego przez bank, z którego usług
korzysta jednostka, nie niższego jednak od kursu średniego ogłoszonego dla danej waluty przez
NBP na ten dzień.
§ 12
Odpisy aktualizujące wartość należności dokonywane są na podstawie szacunków szczegółowo
zidentyfikowanych tytułów należności, które dotyczą ściśle określonych kontrahentów.
§ 13
1. Materiały, z wyjątkiem administracyjno-biurowych nabywanych do bieżącego zużycia, oraz towary
objęte są ewidencją magazynową ilościowo-wartościową.
2. Rozliczenie zakupu materiałów i towarów objętych ewidencją magazynową następuje poprzez
konto „Rozliczenie zakupu”.
1.
2.
3.
4.
§ 14
Ewidencja rozchodu aktywów obrotowych odbywa się na bieżąco.
Rozchody aktywów obrotowych wyceniane są według szczegółowej identyfikacji rzeczywistych
cen, które dotyczą ściśle określonych aktywów, z wyjątkiem aktywów finansowych.
Rozchody wyposażenia rzeczowego ujmowane są w dniu zakupu w kosztach zużycia materiałów.
Rozchody wyposażenia niematerialnego ujmowane są w dniu zakupu w kosztach usług.
§ 15
We właściwych komórkach organizacyjnych prowadzi się ewidencje pomocnicze dotyczące
składników aktywów i pasywów:
1) wyposażenie rzeczowe – ewidencja pozabilansowa ilościowo-wartościowa
2) wyposażenie niematerialne – ewidencja pozabilansowa ilościowo-wartościowa
3) materiały – ewidencja bilansowa ilościowo-wartościowa
4) towary – ewidencja bilansowa ilościowo-wartościowa
5) inwestycje długoterminowe – ewidencja bilansowa ilościowo-wartościowa
6) rejestr spraw sądowych – ewidencja pozabilansowa
7) rejestr umów cywilnoprawnych – ewidencja pozabilansowa
§ 16
1. Przychody ze sprzedaży obejmują niewątpliwie należne kwoty pomniejszone o należny podatek od
towarów i usług (VAT) ujmowane w okresach, których dotyczą.
2. Płatnicy składek są obowiązani, bez uprzedniego wezwania, opłacić składki na ubezpieczenie
zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy najpóźniej w terminie do 15 następnego miesiąca.
Zakład Ubezpieczeń Zdrowotnych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przekazują do
Funduszu pobrane składki niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od ich
otrzymania. Jeżeli Centrala nie otrzymuje informacji o należnych jej składkach za miesiąc
kalendarzowy, przychody ze składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego należne za ten miesiąc,
uznaje się szacunkowo w wysokości przekazanych składek w okresach określonych w załączniku
nr 5.
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 5 z 7
§ 17
1. Ponoszone koszty ujmowane są według ich rodzajów na kontach zespołu 4, z dalszym
odniesieniem na konta kosztów układu funkcjonalnego w zespole 5.
2. Koszty poboru i ewidencjonowania składek na ubezpieczenie zdrowotne potrącane są przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych oraz przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w wysokości
określonej w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
od tej części składek przekazanych, które zostały zidentyfikowane (przypisane do konkretnego
świadczeniobiorcy). Jeżeli Centrala nie otrzymuje informacji o kosztach poboru
i ewidencjonowania składek należnych za miesiąc kalendarzowy, koszty te szacuje się na
podstawie danych zawartych w planie finansowym na dany rok i ujmuje w księgach rachunkowych
comiesięcznie, a następnie weryfikuje na podstawie właściwych informacji sporządzonych przez
ZUS i KRUS.
3. Konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych” służy do bieżącego przenoszenia kosztów.
§ 18
1. Jeżeli otrzymano informację korygującą przychody poprzednich lat obrotowych, to kwotę korekty
odnosi się na pozostałe przychody operacyjne bieżącego roku obrotowego w przypadku korekty
zwiększającej przychody lub na pozostałe koszty operacyjne bieżącego roku obrotowego
w przypadku korekty zmniejszającej przychody.
2. Jeżeli otrzymano informację korygującą koszty poprzednich lat obrotowych, to kwotę korekty
odnosi się na pozostałe koszty operacyjne bieżącego roku obrotowego w przypadku korekty
zwiększającej koszty lub na pozostałe przychody operacyjne bieżącego roku obrotowego
w przypadku korekty zmniejszającej koszty.
3. Jeżeli przed sporządzeniem zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej za rok obrotowy
otrzymano informację wystawioną po dniu bilansowym dotyczącą kosztów poprzednich lat
obrotowych, to kwotę do zapłaty ujmuje się w rozrachunkach na dzień bilansowy.
§ 19
1. W dodatkowych informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego za rok obrotowy
umieszcza się zestawienie przychodów ze składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego w podziale
na składki dotyczące roku bieżącego oraz składki dotyczące poszczególnych lat ubiegłych ujęte
w pozostałych przychodach operacyjnych.
2. W dodatkowych informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego za rok obrotowy
umieszcza się zestawienie kosztów świadczeń zdrowotnych w podziale na koszty dotyczące roku
bieżącego oraz korekty kosztów dotyczące lat ubiegłych ujęte w pozostałych przychodach oraz
kosztach operacyjnych .
3. Zestawienia uzupełniające wymienione w ust. 1 i 2 umieszcza się na początku dodatkowych
informacji i objaśnień do pozycji rachunku zysków i strat.
§ 20
Wartość błędu popełnionego w poprzednich latach obrotowych przewyższająca 3,00 % sumy
wszystkich przychodów i zysków kształtujących wynik finansowy jednostki w rachunku zysków i strat
za rok popełnienia błędu uznaje się za błąd podstawowy w rozumieniu art. 54 ust. 3 ustawy
o rachunkowości.
§ 21
Przyjmuje się poniższe uproszczenia, ponieważ ich stosowanie nie wywrze istotnego wpływu na
rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki:
1) wartość materiałów nie objętych ewidencją magazynową jest odpisywana w koszty zużycia
materiałów na dzień ich zakupu. Na koniec roku obrotowego należy ustalić stan tych materiałów,
dokonać ich wyceny i korekty kosztów o wartość tego stanu,
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 6 z 7
2) wycena zapasu i rozchodu materiałów objętych ewidencją magazynową wydawanych
świadczeniobiorcom lub świadczeniodawcom dokonywana jest na koniec roku obrotowego
i dokumentowana protokołem,
3) świadczenia pracownicze wynikające z kodeksu pracy oraz regulaminu wynagradzania w całości
obciążają koszty w roku ich wypłaty, co powoduje, że jednostka nie tworzy rezerw na wymienione
cele,
4) roczne stawki amotryzacyjne środków trwałych - za wyjątkiem prawa użytkowania wieczystego
gruntów - oraz wartości niematerialnych i prawnych, są zbieżne ze stawkami ustalonymi w ustawie
o podatku dochodowym od osób prawnych - w związku z pokrywaniem się okresów ekonomicznej
użyteczności środków trwałych Funduszu z okresami wynikającymi z ustawy.
§ 22
1. Wykaz kont księgi głównej wraz z wykazem obligatoryjnych kont pomocniczych zawarty jest
w załączniku nr 1 do niniejszych zasad rachunkowości. Upoważnionym do przedstawiania projektu
aktualizacji wykazu jest Główny Księgowy NFZ.
2. Dyrektorzy Oddziałów Wojewódzkich upoważnieni są do powiększania wykazu kont
pomocniczych, stosownie do potrzeb. Konta pomocnicze należy aktualizować i prowadzić
w sposób zapewniający:
 prawidłowe sporządzenie sprawozdania finansowego i innych sprawozdań, deklaracji
podatkowych lub informacji wymaganych odrębnymi przepisami,
 określenie stanów należności i zobowiązań w podziale na poszczególne tytuły i w podziale na
poszczególnych dłużników i wierzycieli,
 określenie stanów innych aktywów i pasywów,
 określenie przychodów i zysków oraz kosztów i strat.
3. Zasady funkcjonowania kont księgi głównej w zakresie ich treści ekonomicznej oraz
korespondencji księgowań zawarte są w załączniku nr 2 „Zasady ujmowania zdarzeń w księgach
rachunkowych”. Dla kont podzielonych lub połączonych zasady funkcjonowania przyjmuje się
odpowiednio.
§ 23
Zezwala się na udokumentowanie zdarzenia, w tym operacji gospodarczej, za pomocą księgowych
dowodów zastępczych sporządzonych przez osoby dokonujące tej operacji w przypadku
uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych, dotyczy to
na przykład różnego rodzaju biletów i opłat. Dowód księgowy zastępczy nie może jednak dotyczyć
zakupów opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
§ 24
Przetwarzanie danych ksiąg rachunkowych odbywa się w systemie informatycznym. Przesyłanie
i dostęp do zbiorów danych dokonywane jest za pomocą sieci informatycznych. Opis systemu
informatycznego przetwarzania danych (w tym, w szczególności wykaz programów i ich producentów,
wersje oprogramowania i daty rozpoczęcia eksploatacji, a także opisy działania poszczególnych
programów) oraz wykaz zbiorów komputerowych stanowiących księgi rachunkowe opracowuje
indywidualnie Dyrektor Oddziału Wojewódzkiego i dołącza do niniejszych zasad rachunkowości. Opis
systemu informatycznego Centrali stanowi załącznik numer 4 niniejszych zasad rachunkowości.
§ 25
System przetwarzania danych został dopuszczony do stosowania, stwierdzenie dopuszczenia do
stosowania zmiany systemu będzie każdorazowo dokumentowane.
Zasady rachunkowości NFZ.
Strona 7 z 7
§ 26
1. Stosuje się następujące zasady ochrony danych:
1) ochrona trwałości zapisów przed zdarzeniami losowymi – tworzone są kopie bezpieczeństwa
zbiorów na odrębnym nośniku danych na zakończenie każdego cyklu przetwarzania, kopie
źródłowe oprogramowania są przechowywane odrębnie,
2) ochrona dostępu do oprogramowania i do zbiorów danych - identyfikacja i uwierzytelnianie
użytkowników – ściśle określeni użytkownicy mają udzielone zezwolenie dostępu tylko do
tych zasobów, do korzystania z których są uprawnieni, dla sprawdzenia tożsamości stosowane
jest niejawne dla osób niepowołanych hasło użytkownika.
2. Odpowiedzialnym za organizację i funkcjonowanie ochrony danych w Centrali jest dyrektor
komórki organizacyjnej właściwej w sprawach informatyki i łączności, a w Oddziałach
Wojewódzkich Dyrektor Oddziału Wojewódzkiego.
§ 27
Inwentaryzację aktywów i pasywów jednostki przeprowadza się w terminach i z częstotliwością nie
mniejszą niż określone zostały w ustawie o rachunkowości.
§ 28
Zbiory dowodów księgowych, dokumenty inwentaryzacyjne, dokumentacja zasad rachunkowości,
księgi rachunkowe, sprawozdania finansowe podlegają ochronie i archiwowaniu według systemu
opisanego w załączniku nr 6.
§ 29
Załącznikami do niniejszych zasad rachunkowości są:
1) wykaz kont księgi głównej wraz z wykazem obligatoryjnych kont pomocniczych, stanowiący
załącznik nr 1,
2) zasady ujmowania zdarzeń w księgach rachunkowych, stanowiące załącznik nr 2,
3) wykaz stawek amortyzacji środków trwałych, stanowiący załącznik nr 3,
4) opis systemu informatycznego przetwarzania danych, stanowiący załącznik nr 4,
5) terminy uznawania przychodów ze składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego oraz sporządzania
zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej, stanowiące załącznik nr 5,
6) system ochrony danych i ich zbiorów, stanowiący załącznik nr 6.