środki trwałe

Załącznik Nr 2
do Zarządzenia nr 554/VII/2015
Prezydenta Miasta
Ostrowa Wielkopolskiego
z dnia 14.10.2015
METODY WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW ORAZ USTALANIA WYNIKU
FINANSOWEGO
1. OBOWIĄZUJĄCE ZASADY WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW
Przy wycenie aktywów i pasywów obowiązują zasady określone w ustawie
o rachunkowości oraz w przepisach szczególnych dotyczących zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych,
państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych
mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Sposób i tryb
gospodarowania składnikami rzeczowego majątku ruchomego został określony
odrębnymi Zarządzeniami Prezydenta Miasta Ostrowa Wielkopolskiego
WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE
Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę aktywa trwałe
w postaci praw majątkowych nadających się do gospodarczego wykorzystania
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na własne potrzeby jednostki.
Wartości niematerialne i prawne wycenia się w cenie nabycia lub koszcie
wytworzenia pomniejszonym o odpisy umorzeniowe oraz o odpisy z tytułu trwałej
utraty wartości.
Okres dokonywania odpisów umorzeniowych od wartości niemateralnych
i prawnych ustala się:
– dla licencji na programy komputerowe – 4 lata,
– dla pozostałych wartości niematerialnych i prawnych – 5 lat.
Jeżeli wartość początkowa wartości niematerialnych i prawnych jest równa lub
niższa od wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób
prawnych, odpisu umorzeniowego dokonuje się w 100% ich wartości w momencie
oddania do używania. Rozpoczęcie umorzenia następuje od pierwszego dnia
miesiąca po miesiącu, w którym te wartości przyjęto do używania i do końca tego
miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów umorzeniowych z ich
wartością początkową.
ŚRODKI TRWAŁE
Za środki trwałe w świetle ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie
szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa,
budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych,
samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz
państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej uważa się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok,
kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki, w tym środki
trwałe stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego otrzymane w zarząd lub użytkowanie i przeznaczone na potrzeby
1
jednostki z wyłączeniem aktywów posiadanych przez jednostkę w celu
osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych. Zalicza się do nich w szczególności:
 nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu,
budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do
lokalu użytkowego,
 maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
 ulepszenia w obcych środkach trwałych,
 inwentarz żywy.
Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub
leasingu zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy. Ulepszanie
(przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja, modernizacja) w obcych
środkach trwałych, klasyfikowane są w odpowiednich grupach KŚT, w zależności
od środka trwałego, którego dotyczą.
Środki trwałe ujmuje się w ewidencji w wartości początkowej, za którą uważa się:
 w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia;
 w razie nieodpłatnego otrzymania na podstawie decyzji właściwego organu –
wartość określoną w tej decyzji;
 w razie nabycia w drodze spadku lub darowizny – wartość rynkową z dnia
nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu
określa tę wartość w niższej wysokości;
 w razie likwidacji jednostki – dotychczasową wartość brutto, na którą składają
się wartość początkowa (po aktualizacji) i dotychczas naliczone zaktualizowane umorzenie wynikające z ewidencji zlikwidowanego podmiotu;
 w razie nabycia gruntów z mocy prawa nieodpłatnie w wysokości 1,91 zł za
metr kwadratowy;
 w razie ujawnienia w wyniku inwentaryzacji – w wartości wynikającej z posiadanych dokumentów, aktualnych cen lub sporządzonego protokołu z wyceny
przez komisję;
 w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia.
Jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, rekonstrukcji,
adaptacji lub modernizacji) to wartość początkowa tych środków powiększona jest
o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części
składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza
3 500,00 zł.
Jeżeli wartość początkowa środków trwałych jest równa lub niższa od wielkości
ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, odpisu
umorzeniowego dokonuje się w 100% ich wartości w momencie oddania do
używania. Środki te podlegają ewidencji wartościowej w urządzeniach
księgowych na koncie 013 – „Pozostałe środki trwałe”.
Ewidencja ilościowo-wartościowa prowadzona jest przez Wydział Administracji
Przestrzennej w księdze inwentarzowej. Pozostałe środki trwałe o wartości równej
lub niższej 500,00 zł (poza meblami, drukarkami oraz urządzeniami utrwalającymi
obraz i dźwięk) nie podlegają ewidencji ilościowo - wartościowej. Prowadzone są
dla nich przez:
● Wydział Administracji Przestrzennej – rejestry,
● Biuro Zarządzania Kryzysowego – karty ewidencji sprzętu,
2
● Biuro Promocji Miasta – rejestry materiałów promocyjnych,
nie podlegają one inwentaryzacji.
Dodatkowo dla ewidencji pozostałych środków trwałych wykorzystywanych na
potrzeby zarządzania kryzysowego oraz obrony cywilnej, Biuro Zarządzania
Kryzysowego prowadzi „Karty ewidencji sprzętu”.
Ponadto jednorazowo przez spisanie w koszty w miesiącu przyjęcia do używania
umarza się:
1) książki i inne zbiory biblioteczne,
2) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno - wychowawczemu
realizowanemu w szkołach i placówkach oświatowych,
3) odzież i umundurowanie,
4) meble i dywany,
5) inwentarz żywy.
Drobne przedmioty, np.:
 kosze na śmieci,
 wieszaki,
 żaluzje,
 rolety, firanki,
 lampy biurowe,
 gaśnice,
 wykładzina,
zalicza się do kosztów w miesiącu przekazania do używania, niezależnie od ich
wartości i nie podlegają ewidencji w urządzeniach księgowych na kontach
Zespołu 0 – „Majątek trwały”. Przedmioty te nie są objęte ewidencją ilościowowartościową i nie podlegają inwentaryzacji.
Środki trwałe podlegające stopniowemu umorzeniu według stawek określonych
w rocznym planie odpisów (załącznik Nr 5) przyjętych według stawek określonych
w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych wykazuje się w bilansie
w wartości netto, tj. pomniejszone o odpisy umorzeniowe, w tym także o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości zachodzi wówczas, gdy
istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik
aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych
korzyści
ekonomicznych.
Uzasadnia
to
dokonanie
odpisu
aktualizującego, doprowadzającego wartość składników aktywów wynikających
z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku do
wartości godziwej. Odpisów umorzeniowych dokonuje się od wartości
początkowej, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w
którym ten środek wprowadzono do ewidencji do końca tego miesiąca, którym
następuje zrównanie sumy odpisów umorzeniowych z ich wartością początkową
lub
w którym postawiono je w stany likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.
Cena (wartość) sprzedaży netto składnika aktywów – jest to możliwa do
uzyskania na dzień bilansowy cena jego sprzedaży (bez podatku od towarów
i usług), pomniejszona o rabaty i upusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty
związane z przystosowaniem składnika aktywu do sprzedaży i dokonaniem tej
sprzedaży, a powiększona o należną dotację przedmiotową.
3
Jeśli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów,
to wówczas należy oszacować jego przypuszczalną wartość godziwą na dzień
bilansowy.
Wartość godziwa – jest to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać
wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej,
pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą
stronami. Ustalona może być na podstawie zebranych ofert.
Cena nabycia – to kwota należna sprzedającemu, powiększona o koszty związane z zakupem, naliczone od dnia przekazania środka trwałego lub wartości
niematerialne i prawne do używania, a w szczególności o koszty transportu,
załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienie programu oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych
i innych odsetek, prowizji oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług,
z wyjątkiem gdy zgodnie z odrębnymi przepisami płatnikowi nie przysługuje prawo
obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, albo zwrot różnicy
podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.
Koszt wytworzenia – to ogół kosztów poniesionych przez jednostkę od rozpoczęcia budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia bilansowego lub
przyjęcia do użytkowania.
Różnica powstała w wyniku wyceny, wpływa na fundusz jednostki z aktualizacji
wyceny. Jednostka na każdy rok obrotowy przygotowuje roczny plan odpisów
umorzeniowych środków trwałych. Na dzień przyjęcia środka trwałego do
używania należy ustalić okres, stawkę oraz metodę jego umorzenia. Poprawność
stosowanych okresów i stawek umorzenia środków trwałych powinna być przez
jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów umorzeniowych.
ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE (INWESTYCJE)
Przez środki trwałe w budowie (inwestycje) rozumie się zaliczone do aktywów
trwałych przyszłe środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już
istniejącego środka trwałego, nabycie podstawowych środków trwałych oraz
koszty nabycia pozostałych środków trwałych stanowiących pierwsze
wyposażenie nowych obiektów.
Przez pojęcie ulepszenia rozumie się wydatki poniesione na:
rozbudowę, tj. powiększenie (rozszerzenie) składników majątkowych, w szczególności zaś budynków, budowli,
- przebudowę, czyli zmianę (poprawienie) istniejącego stanu środków trwałych
na inny,
- rekonstrukcję, tj. odtworzenie (odbudowanie) zużytych całkowicie lub częściowo składników majątkowych,
- adaptację, tj. przystosowanie (przerobienie) składnika majątkowego do wykorzystania go w innym celu niż było jego pierwotne przeznaczenie, albo
nadanie temu składnikowi nowych cech użytkowych,
- modernizacji, tj. unowocześnienie środków trwałych.
Środki trwałe w budowie (inwestycje) wycenia się w wysokości ogółu kosztów
pozostających w bezpośrednim związku z ich wytworzeniem, pomniejszonych
w przypadku trwałej utraty wartości o stosowny odpis.
-
4
Do kosztów wytworzenia nie zalicza się kosztów ogłoszeń, przetargów i innych
związanych z realizacją inwestycji, które poniesione zostały przed udzieleniem
zamówień związanych z jej realizacją.
DŁUŻNE PAPIERY WARTOŚCIOWE
Dłużne papiery wartościowe wycenia się w cenie sprzedaży. Na cenę sprzedaży
składa się cena zakupu powiększona o przypadające za dany okres dyskonto lub
odsetki.
PAPIERY KRÓTKOTERMINOWE
Papiery krótkoterminowe (handlowe) w cenie nabycia, zakupu lub koszcie
wytworzenia, jednak nie wyższych od ich ceny sprzedaży netto.
ZAPASY
Pełną wartością wszystkich zakupionych materiałów obciąża się od razu właściwe
koszty, rezygnując z ewidencji magazynowej. W sytuacji, gdy część z materiałów
nie zostanie zużyta do końca roku obrotowego, to obejmuje się spisem z natury,
ujmując ich wartość na koncie 310 zmniejszając równocześnie odpowiednie
koszty. Zapasy te są ujmowane w bilansie na koniec roku obrotowego. Pod datą
31 grudnia następnego roku wartość tych zapasów odnosi się w koszty. Na dzień
nabycia ujmuje się zapasy według ceny nabycia lub koszcie wytworzenia.
ŚRODKI PIENIĘŻNE
Środki pieniężne na rachunkach bankowych wycenia się w wartości nominalnej.
STAN FUNDUSZY
Stan funduszu wykazuje się w ich wartości nominalnej.
DŁUGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE
Są to inwestycje finansowe obejmujące:
akcje i udziały w obcych podmiotach gospodarczych,
akcje i inne długoterminowe papiery wartościowe traktowane jako lokaty o terminie wykupu dłuższym niż rok od daty ich wystawienia lub nabycia (nabyte
w celu uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend i innych pożytków).
Na dzień bilansowy długoterminowe aktywa finansowe, w tym udziały w innych
jednostkach, wycenia się w:
-
-
cenie nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,
wartości godziwej,
ceny rynkowej, będącej wynikiem przeszacowania ceny nabycia.
ZOBOWIĄZANIA I NALEŻNOŚCI
Przez zobowiązania rozumie się wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek
wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, który spowoduje
wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. Odsetki od
zobowiązań ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie zapłaty.
Na dzień bilansowy zobowiązania wycenia się w kwocie wymagającej zapłaty,
czyli uwzględniając odsetki naliczone przez kontrahenta.
Zobowiązania finansowe wycenia się na dzień bilansowy w kwocie wymagającej
zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości).
5
Oznacza to, że na koniec roku do wartości zobowiązania dolicza się odsetki i to
zarówno te, które na dzień bilansowy są wymagalne przez bank, jak i te które
wymagalne jeszcze nie są, ale dotyczą danego roku obrotowego.
Zobowiązania warunkowe, to zobowiązania pozabilansowe, które powstają na
skutek zdarzeń przeszłych, ale nie powiększają zobowiązań bilansowych,
ponieważ nie nastąpiło spełnianie warunków ich realizacji i nie jest znana dokładna ich wartość oraz moment wpływu środków. Zobowiązania warunkowe tworzy
się między innymi w związku z:
-
udzielonymi gwarancjami i poręczeniami majątkowymi,
-
wystawionymi wekslami in blanco.
Należności krótkoterminowe obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług
oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów
finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia
bilansowego. Należności na koniec każdego kwartału wykazuje się w kwocie
wymagającej zapłaty, tj. łącznie z wymagalnymi odsetkami.
Naliczone odsetki od należności księguje się pod datą naliczenia:
 Wn konto – 221 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami”,
 Ma konto – 750 „Przychody finansowe”,
natomiast od zobowiązań:
 Wn konto – 751 „Koszty finansowe”,
 Ma konto – 201 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami”.
Na dzień bilansowy dokonuje się również odpisów aktualizujących wartość
należności wątpliwych. Zgodnie z art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości wartość
należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich
zapłaty. Należności wątpliwe to takie, co do których jest prawdopodobne, że nie
zostaną zapłacone w terminie i w pełnej wysokości, a przedwczesne byłoby
uznanie ich za nieściągalne. Odpisy aktualizacyjne należy utworzyć przede
wszystkim na należności dochodzone na drodze sądowej, kwestionowane przez
dłużników od kilku lat, od dłużników postawionych w stan upadłości bądź
likwidacji.
Na dzień bilansowy należy zweryfikować wartość należności wątpliwych
wynikających z ksiąg rachunkowych pod kątem stopnia prawdopodobieństwa ich
uzyskania i dla tak zaktualizowanych kwot ustalić odpis aktualizujący.
Odpisy aktualizujące wartość należności wątpliwych zalicza się odpowiednio do
pozostałych kosztów operacyjnych, w zależności od tytułu należności.
Zaangażowanie to sytuacja prawna wynikająca z podpisanych umów, decyzji
i innych postanowień, która spowoduje wykonanie:
a) wydatków budżetowych ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej
danego roku oraz w planie finansowym niewygasających wydatków
budżetowych przewidzianych do realizacji w danym roku,
b) wydatków budżetowych oraz niewygasjących wydatków budżetowych następnych lat.
6
2. USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO
W Urzędzie Miejskim, jako jednostce budżetowej wynik finansowy ustalany jest
zgodnie z wariantem porównawczym rachunku zysków i strat na koncie 860 –
„Wynik finansowy”.
Ewidencja kosztów działalności podstawowej prowadzona jest w zespole 4 –
„Koszty według rodzaju i ich rozliczenie”, tj. na kontach kosztów rodzajowych.
Koszty niebędące kosztami danego okresu sprawozdawczego ujmowane są jako
koszty rozliczane w czasie na koncie 640 – „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
Wynik finansowy składa się z:
-
wyniku ze sprzedaży,
wyniku z pozostałej działalności operacyjnej,
wyniku z operacji finansowych,
wyniku z operacji nadzwyczajnych.
W Gminie Miasto Ostrów Wielkopolski, jako jednostce samorządu terytorialnego
wynik wykonania budżetu (niedobór lub nadwyżka budżetu) ustalany jest według
zasady kasowej w zakresie faktycznie zrealizowanych wpływów i wydatków
dokonanych na bankowym rachunku budżetu oraz rachunkach bieżących
dochodów i wydatków budżetowych jednostek budżetowych, z wyjątkiem operacji
szczególnych określonych w odrębnych przepisach.
Operacje wynikowe, które nie wpływają na zwiększenie wydatków i dochodów
danego roku budżetowego, tzw. operacje niekasowe dotyczące przychodów
i kosztów finansowych oraz pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,
ujmowane są na koncie 962 – „Wynik na pozostałych operacjach”. W roku
następnym, po zatwierdzeniu sprawozdania z wykonania budżetu przez organ
stanowiący saldo tego konta przeksięgowane powinno zostać na konto 960 –
„Skumulowane wyniki budżetu”.
7