Starożytny Egipt Religia
advertisement
Spis treści Wstęp Położenie, geografia i warunki naturalne Państwo i jego organizacja Pismo Religia Zarys Dziejów Piramidy Symbole Wstęp Czy kiedyś zastanawiałeś się nad tym, jak wyglądało życie starożytnych Egipcjan? …Egipt kojarzy się z Nilem i to bardzo dobrze. Można powiedzieć, że starożytny Egipt zaistniał właśnie dzięki Nilowi. Wspólnie przyjrzymy się całej historii Egiptu i wprowadzimy Cię w obszerny świat zagadek uczonych tego okresu. Początki historii Egiptu jako państwa nadal osnute są mgłą tajemnicy… Wstęp Starożytny Egipt, zwany przez swoich mieszkańców Czarną Ziemią, sięga swą historią XXXII wieku p.n.e i zaniknął wraz z rozwojem cywilizacji hellenistycznej, a następnie stał się częścią Imperium Rzymskiego. Przez prawie 3200 lat historii w Dolinie Nilu wykształciła się jedna, obok mezopotamskiej, z najstarszych i najważniejszych cywilizacji. Cechą charakterystyczną Egiptu była jego względna izolacja od wpływów zewnętrznych, niezmienność zasad i zwyczajów, odrębność religijna i kulturowa. Powstanie cywilizacji egipskiej wiązało się z cyklicznymi wylewami Nilu, które zapewniały warunki dla rozwoju rolnictwa. Zagospodarowanie Doliny Nilu mogło odbyć się efektywnie w warunkach istnienia władzy i państwa, co umożliwiało budowę kanałów irygacyjnych i podtrzymanie upraw. Położenie, geografia i warunki naturalne Egipt leży w północno-wschodniej części Afryki nad Morzem Śródziemnym. Rozwinęła się tu jedna z najstarszych znanych nam cywilizacji. W większości kraj pustynny, wyjątkiem jest dolina rzeki Nil. Jej wylewy użyźniały glebę, a zatem pozwalały na rozwój rolnictwa. Nil wylewał zawsze o tej samej porze roku, na przełomie czerwca oraz lipca. Do Egiptu docierały wówczas wysokie fale związane z porą deszczową w górnym biegu rzeki. Rzeka ta stanowiła również wielkie zagrożenie, zmuszając Egipcjan do wspólnych prac, które miały na celu zabezpieczenie się przed bardzo groźnym żywiołem. Państwo i jego organizacja Pismo Hieroglify były pismem starożytnych Egipcjan, znakami niezrozumiałymi poza ich krajem, ale i dla większości jego ludności. Sztuka pisania stanowiła tajemnicze, ekskluzywne narzędzie, jej znajomością mogli się szczycić tylko nieliczni spośród mieszkańców Egiptu. Z upływem czasu, w związku z przemianami kulturowymi, nastaniem ery chrześcijańskiej, księgi zapisane hieroglifami stawały się jeszcze mniej zrozumiałe, a wiele z nich uległo zniszczeniu. Zdarzało się, że wiadomości o mądrości egipskich kapłanów, o tajemnicach wyrażonych świętymi, niezrozumiałymi znakami przetrwały tylko w dziełach pisarzy greckich.. Pismo Dzięki nim, a także za pośrednictwem Arabów i Żydów elementy kultury starożytnych Egipcjan stały się znane przedstawicielom kolejnych epok. Badacze zawsze dążyli do ich odczytania. Nie wszystkie jednak zagadki związane z pismem egipskim zdołano rozwiązać. Np. nie jest do końca jasne jak doszło do powstania tego pisma. Według niektórych hieroglify stanowią lokalny wytwór mieszkańców Egiptu. Inni zaś przypuszczają, że stanowiły one importowany element kultury i starają się określić najbardziej prawdopodobne źródło pochodzenia tego pisma. Religia Religia starożytnego Egiptu wzbudzała emocje zarówno w starożytności jak i w czasach nowożytnych. Dziś również nurtuje badaczy nie do końca rozwiązany problem określenia charakteru religii dawnych mieszkańców kraju nad Nilem. Spory i dyskusje koncentrują się wokół określenia czy religia ta była politeistyczna*, czy też przejawiała pewne tendencje do monoteizmu**. Na pewno miała charakter synkretyczny, co polegało na łączeniu cech różnych bóstw w jeden byt. *Politeizm – wiara w istnienie wielu Bogów. ** Monoteizm – wiara w istnienie jedynego Boga. Religia Już od czasów starego państwa religia była opracowywana i porządkowana przez teologów ze świętych okręgów Heliopolis, Hermopolis i Memfis. Wszystkie bóstwa podlegały podstawowym zasadom doktrycznym głoszącym pogląd o powstaniu i rozwoju świata przez stopniowe wyłanianie różnych postaci bytu z jednego boskiego prapierwiastka. Stąd wypływało przekonanie, że całość kosmosu istnieje w bóstwie stwórcy. Kapłani też głosili tezę o przekształceniu się jednych form bytu w drugie. Dlatego w starożytnym Egipcie istniały obok siebie sprzeczne i nie wykluczające się nawzajem kosmologie Heliopolitańska, Harmopolitańska i Memficka. Do najpopularniejszych bóstw w egipskim panteonie należała Triada, Ozyrys, Izyda i Horus. Religia Amon - początkowo był lokalnym bogiem Teb. Przedstawiany był jako król o niebieskiej skórze w koronie z dwoma wysokimi piórami . Od czasów IX dynastii utożsamiony z Re, jako Amon-Re stał się bogiem uniwersalnym, panem wszechrzeczy, sprawcą niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności. Był głównym bóstwem tebańskiej triady, w której jego żoną była sępiogłowa bogini Mut, zaś synem Chonsu, tebański bóg księżyca. W głównym ośrodku jego kultu, na terenie starożytnych Teb, Luksorze i Karnaku, zachowały się ruiny monumentalnych świątyń poświęconych temu bogu. Religia Anubis -bóg zmarłych, przedstawiany był najczęściej jako człowiek z głową szakala lub psa, bądź jako pies lub szakal. Był opiekunem cmentarzy i mumifikacji. Uważany był za syna Ozyrysa i Neftydy. Kapłani podczas mumifikacji nosili maski Anubisa. Czczono go przede wszystkim w Kynopolis, a Także w Memfis i Dendera. Religia Bes - bóg wesela, tańców i rodziny, opiekun kobiet rodzących i dzieci, ukazywany był pod postacią karła z koroną ze strusich piór na głowie i lwią skórą przykrywającą ramiona. Jego funkcją była ochrona człowieka przed działaniem złych mocy, które odstraszać miał pokracznym wyglądem i wysuniętym językiem. Dlatego często wizerunek jego widnieje na amuletach. Był najbardziej popularnym bóstwem domowym w całym Egipcie. Religia Hathor - bogini Nieba. Z czasem stała się bóstwem miłości, radości, uciech, muzyki i tańca, a także opiekunką kobiet. Nosiła przydomki "Oka Horusa", "Złotej Bogini", "Bogini Niebios", "Pani Czerwonej Góry" i "Turkusowej Pani". Czczona była od najdawniejszych czasów jako niebiańska krowa, jej główna świątynia znajdowała się w Denderze (Górny Egipt) z mieszczącą się w niej wyrocznią, gdzie wróżono ze snów. Przedstawiano ją początkowo pod postacią krowy, później jako kobietę z głową krowy i dyskiem słonecznym pomiędzy rogami. Religia Horus – Bóg Nieba oraz monarchii egipskiej Panujący faraon utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię. Czczony pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach. Horus jest jednym z najstarszych i najbardziej znaczących bóstw w religii starożytnego Egiptu. Najważniejsza świątynia Horusa znajduje się w Eftu. Religia Ozyrys – Bóg śmierci i odrodzonego życia - Wielki Sędzia zmarłych. Poślubił Izydę, był władcą ziemi, podziemi i krainy umarłych. Symbolem Ozyrysa była kolumna Dżed, symbol trwałości i nieśmiertelności. Przedstawiano go jako mumię, człowieka w koronie atef na głowie, trzymającego w rękach insygnia faraona: berło heka, symbolizujące władzę, oraz bicz neheh, symbolizujący wieczność. Twarz bóstwa pomalowano na zielono. Największe sanktuarium Ozyrysa wznosiło się Abydos. Religia Izyda - bogini płodności, opiekunka rodzin, żona i siostra Ozyrysa, matka Horusa, po zabójstwie boskiego małżonka odnalazła szczątki i ożywiła je. Jako boska karmicielka była matką wszystkich władców Egiptu. Ukazywano ją jako kobietę z hieroglifem jej imienia, przedstawiającym tron na głowie. W sztuce z reguły występuje w ludzkiej postaci, nie posiadając żadnego symbolu zwierzęcego. Najważniejsze świątynie Izydy wznosiły się w Koptos i na wyspie File, gdzie najdłużej przetrwały resztki religii Egipskiej. Religia Maat -bogini praw porządku, harmonii i sprawiedliwości w kosmosie i społeczeństwie, małżonka Thota. Przedstawiana była w ludzkiej postaci ze strusim piórem na głowie, które czasami ją symbolizowało. Była Harmonią Uniwersum, niezbędnym warunkiem jego istnienia, Prawdą i Sprawiedliwością, Duszą Faraona. Klęski żywiołowe bądź katastrofy takie jak powódź, głód czy pożar tłumaczono jako zaburzenia w panowaniu Maat. Religia Thot – Bóg Księżyca, patron mądrości. Zaliczano go do bogów-stwórców i uważano za wynalazcę egipskiego pisma – hieroglifów, kalendarza a także muzyki, rysunków, geometrii, arytmetyki. W związku z tym był przede wszystkim opiekunem i patronem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki. Przy wykorzystaniu magicznych zaklęć Thot miał być nawet stwórcą bogów i ludzi, uczestniczył w przywróceniu do życia. W okresie predynastycznym czczony na terenie Delty. Religia Re - był słonecznym bóstwem podróżującym barką słoneczną. Teologowie z Heliopolis, głównego ośrodka jego kultu, uważali go za stwórcę bogów i ludzi. Od czasów IV dynastii Re stał się bóstwem uniwersalnym i opiekunem dynastii. Faraonowie tytułowali się synami Re. W okresie późniejszym Re identyfikowano z wieloma bóstwami, takimi jak Horus czy Chnum, a przede wszystkim z tebańskim Amonem. Największą świątynią Re był wzniesiony w okresie Starego Państwa kompleks w Abu-Gurab. Religia Rola kapłanów - drugą warstwą uprzywilejowaną po wojownikach – byli kapłani, którzy w pewnych okresach dziejów Egiptu zyskiwali wielkie znaczenie w państwie. Niektórzy faraonowie ulegali im całkowicie, tak że w rzeczywistości rządy w kraju przechodziły wówczas w ręce warstwy kapłańskiej. Stanowisko swoje zawdzięczali wiedzy, którą górowali nad resztą mieszkańców, oraz czci, jaką ich otaczano widząc w nich pośredników pomiędzy bogami a ludźmi. Duże znaczenie miała ich umiejętność leczenia różnych chorób, co wśród Egipcjan budziło niezwykły podziw i szacunek. Religia Wygląd świątyń- świątynie egipskie to drugie po piramidach charakterystyczne dla starożytnego kraju nad Nilem. Egipcjanie uważali, że plan pierwotnych świątyń nakreślił sam bóg Thot. Początkowo były to jedynie niewielkie budowle. Z czasem zaczęto wznosić coraz bardziej okazałe kompleksy; aż za panowania XVIII dynastii wykształcił się schemat budowli, który obowiązywał potem do końca istnienia cywilizacji faraonów. Zarys Dziejów Egipcjanie od początku utrzymywali ożywione kontakty z cywilizacjami Azji Przedniej (Azja Mniejsza, Iran, Mezopotamia, Płw. Arabski). Dzięki temu obserwujemy wyraźną różnicę w rozwoju między Egiptem Górnym a Dolnym, z korzyścią dla Egiptu Dolnego. Wykopaliska w delcie Nilu świadczą o istnieniu imponującego budownictwa już u schyłku IV tys. przed Chr. - wzorowanego na budownictwie południowej Mezopotamii. Prawdopodobnie pod wpływem Sumerów powstało pismo egipskie, przejęto też znajomość brązu. Zarys Dziejów Dzieje Egiptu dzielimy na trzydzieści dynastii, oraz cztery epoki: Stare, Średnie i Nowe Państwo oraz epokę Późną. Szczególne miejsce w dziejach Egiptu zajmuje Stare Państwo, obejmujące mniej więcej lata 2700-2200przed Chr. Na ten okres przypadają najważniejsze osiągnięcia Egipcjan w zakresie stworzenia koncepcji państwa, zorganizowania administracji i uformowania struktury społecznej. Wprowadzono wówczas kalendarz słoneczny, wykształciła się religia, osiągnięto wysoki poziom w zakresie kultury (wynalazek pisma, rozwój literatury) i sztuki. Zarys Dziejów Największy triumf Egipt przeżył w okresie Nowego Państwa (ok.15501070 przed Chr.). Wówczas to władcy XVII dynastii pochodzącej z Teb, najświetniejszej w historii Egiptu, podjęli serie wypraw i podbojów skierowanych na północny wschód (na tereny Palestyny i Syrii) docierając aż do Eufratu. Podboje tebańskiej dynastii sprawiły, że aż do XIII w. przed Chr. Syria pozostawała w sferze egipskiej penetracji politycznej i wojskowej. Egipt stał się głównym mocarstwem ówczesnego świata. Piramidy Piramidy – budowle w kształcie ostrosłupa prawidłowego o podstawie czworokątnej lub do niego podobnym, służące najczęściej jako grobowce albo podbudowy dla świątyń. Najbardziej znane kompleksy piramid znajdują się w Egipcie. Piramidy w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Największa z nich, Cheopsa ok. 2560 p.n.e. ma podstawę o boku 227,0 m i wysokość 147,0 m piramida Mykerinosa ma tylko 62,0 m wysokości. piramida Chefrena, tzw. Wielki Kefren, jest wysoka na 138,0 m Symbole
