Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu
advertisement
V. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ GMINY KOMORNIKI Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań wykonano na podstawie umowy nr 39/2014. Dokument ten jest zgodny z zakresem określonym w umowie oraz ze Szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, w ramach działania 9.3 konkursu nr 2/POIiŚ/9.3/2013 Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej - plany gospodarki niskoemisyjnej – PGN Zamawiający: Stowarzyszenie Metropolia Poznań Wykonawca: Consus Carbon Engineering Sp. z o.o. Główny zespół autorów: mgr inż. Hanna Baster mgr inż. Gabriela Cieślik mgr Iryna Dmytriv mgr inż. Diana Drobniak mgr inż. Agnieszka Gielar-Fotin mgr Andrzej Haraśny mgr inż. Edyta Kapała inż. Monika Koper inż. Monika Król Klaudia Liszka dr inż. Andrzej Mitura mgr inż. Damian Niewęgłowski mgr Tomasz Pawelec mgr inż. Anna Porzycka mgr inż. Szymon Ptak dr inż. Marek Wasilewski Paweł Wiktor mgr inż. Łukasz Zywar Kierownictwo projektu: mgr inż. Justyna Wysocka-Golec Kraków, grudzień 2015 r. 2 SPIS TREŚCI V. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ GMINY KOMORNIKI ....................................................................................... 1 V.1. WSTĘP .................................................................................................................................. 5 V.1.1. Podstawy formalno-prawne opracowania prognozy ...................................................... 5 V.1.2. Zakres prognozy ............................................................................................................ 6 V.2. INFORMACJE O PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE PGN ............................................. 10 V.2.1. Zawartość dokumentu PGN ......................................................................................... 10 V.2.2. Podstawowe zagadnienia i cele ujęte w projekcie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 11 V.2.3. Powiązanie dokumentu PGN z innymi dokumentami strategicznymi .......................... 12 V.3. ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA .............................................. 15 V.3.1. Ogólna charakterystyka, położenie geograficzne ........................................................ 15 V.3.2. Budowa geologiczna, kopaliny ..................................................................................... 18 V.3.3. Stan oraz jakość wód powierzchniowych i podziemnych ............................................ 19 V.3.4. Stan i jakość powietrza ................................................................................................ 21 V.3.5. Warunki glebowe .......................................................................................................... 23 V.3.6. Klimat akustyczny ........................................................................................................ 24 V.3.7. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ................................................................... 25 V.3.8. Formy ochrony przyrody, krajobrazu oraz dziedzictwa kulturowego ........................... 26 V.3.9. Zagospodarowanie obszaru ......................................................................................... 29 V.3.10. Infrastruktura techniczna oraz komunikacyjna ........................................................... 29 V.4. CHARAKTERYSTYKA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW ŚRODOWISKA ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DOKUMENTÓW PGN.......................................................................................... 32 V.5. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO REALIZACJI USTALEŃ PGN DLA GMINY KOMORNIKI .................................................................................................................. 34 V.5.1. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko DZIAŁAŃ GMINNYCH, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko ......................................................................................................................... 34 V.5.2. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko DZIAŁAŃ POWIATU POZNAŃSKIEGO NA TERENIE GMINY, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko ......................................................... 39 V.5.3. Podsumowanie prognozy oddziaływania na środowisko realizacji ustaleń PGN Gminy Komorniki ................................................................................................................................ 45 V.6. OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY ORAZ INTEGRALNOŚĆ I SPÓJNOŚĆ OBSZARÓW NATURA 2000 .................... 47 V.7. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI USTALEŃ OCENIANEGO DOKUMENTU .................................................................................. 49 V.8. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO .. 51 V.9. INFORMACJA O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZ REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA ............................................................................................................... 52 V.10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO........................................................................................................................... 53 V.11. PODSUMOWANIE ............................................................................................................ 54 3 V.12. STRESZCZENIE PROGNOZY SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ................................................................................................................................................... 55 V.13. SPIS TABEL ...................................................................................................................... 58 V.14. SPIS RYSUNKÓW ............................................................................................................ 59 4 V.1. WSTĘP Dokument „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki” jest elementem postępowania w Strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko przeprowadzanej zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko(Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227). Zadaniem Prognozy Oddziaływania na Środowisku Projektu PGN jest określenie, czy przyjęte w tym dokumencie założenia nie powodują znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko, sprzyjają jego ochronie i zrównoważonemu rozwojowi regionu. Celem Prognozy jest ustalenie potencjalnego znaczącego oddziaływania Planu na środowisko, z uwzględnieniem możliwych do realizacji wariantów tego dokumentu. Zadaniem prognozy jest ustalenie potencjalnego znaczącego oddziaływania na środowisko realizacji zadań ujętych w PGN. Prognoza ma na celu poddanie analizie i ocenie możliwych do realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, zawartych w PGN, których wdrożenie w przyszłości zaowocuje redukcją emisji CO2 i zmniejszeniem zanieczyszczenia powietrza. Dzięki realizacji zadań z zakresu gospodarki niskoemisyjnej nastąpi poprawa jakości powietrza na terenie gminy Komorniki. Dodatkowo przedsięwzięcia te doprowadzą do zmniejszenia finalnego zużycia energii na terenie gminy Komorniki nie obniżając standardu życia mieszkańców. V.1.1. Podstawy formalno-prawne opracowania prognozy Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki, której elementem jest niniejsza prognoza, stanowi spełnienie obowiązku prawnego wynikającego z Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r., w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz z Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1 (Ustawa OOŚ). Artykuł 51 Ustawy OOŚ głosi, iż organ opracowujący projekty dokumentów wymienionych w art. 46 lub 47 (a więc m.in. polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. 1 tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z późn. zm. 5 Oprócz w/w Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001r., w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania jest zgodne z następującymi Dyrektywami Unii Europejskiej, transponowanymi do prawodawstwa polskiego: Dyrektywą Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, Dyrektywą Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG, Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE, Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysł owych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola), Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008r. ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej). Celem prognozy jest ustalenie potencjalnego znaczącego oddziaływania realizacji PGN Gminy Komorniki na środowisko, z uwzględnieniem możliwych do realizacji wariantów tego Planu. W prognozie zawarto analizę PGN, jego powiązania z innymi dokumentami, określono również istniejące problemy ochrony środowiska oraz scharakteryzowano potencjalne oddziaływania na środowisko wynikające z realizacji dokumentu. W prognozie oddziaływania uwzględniono wpływ na cele i przedmiot ochrony obszarów chronionych, przedstawiono propozycje monitoringu oraz sposobu ograniczenia ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko związanych z realizacją przedsięwzięcia. Powyższe informacje przedstawiono w formie dokumentu pt. Prognoza oddziaływania na środowisko Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki. Prognoza jest elementem postępowania w sprawie przyjęcia realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki. Prognozę opracowano na podstawie analizy Projektu PGNGminy Komorniki. Rozpoznanie aktualnego stanu środowiska i jego zagrożeń wynikających z realizacji Planu dla gminy Komorniki uzupełniono na podstawie wizji terenowej. V.1.2. Zakres prognozy Obowiązek przygotowania „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki” w szczególności wynika z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, 6 udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o na środowisko (Dz. U.z 2008 Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). ocenach oddziaływania „Art. 46. Przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego powiatu, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego; polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony”. Dodatkowo, artykuł 47 powyższej Ustawy głosi, że „Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane także w przypadku projektów dokumentów, innych niż wymienione w art. 46, jeżeli w uzgodnieniu z właściwym organem, o którym mowa w art. 57, organ opracowujący projekt dokumentu stwierdzi, że wyznaczają one ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub że realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko”. Artykuł ten zobowiązuje organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów (w tym Planów Gospodarki Niskoemisyjnej) lub programów do przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to ze stosowaniem w prawodawstwie polskim postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Zakres przedmiotowej Prognozy zgodny jest z wytycznymi zawartymi w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. OOŚ (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227). Zgodnie z zapisami Art. 51 Ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko powinna: 1. Zawierać: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2. Określać, analizować i oceniać: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku 7 braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowymi krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3. Przedstawiać: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodnicząnegatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 8 Zakres Prognozy oraz stopień szczegółowości informacji w niej zawartych jest zgodny z wymogami określonymi w Ustawie OOŚ i został uzgodniony (wg art. 53 ustawy OOŚ) z właściwymi organami ochrony środowiska, tj.: Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismo z dnia 20 kwietnia 2015 roku, znak WOO-III.411.102.2015.JM.1), Wielkopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Poznaniu (pismo z dnia 31 marca 2015 roku,, znak DN-NS.9012.408.2015). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki będzie wspierać proces decyzyjny dla realizacji inwestycji ingerujących stan środowiska. 9 V.2. INFORMACJE O PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE PGN V.2.1. Zawartość dokumentu PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki (w skrócie PGN) jest dokumentem strategicznym, określającym rozwiązania przyjęte przez Gminę Komorniki w zakresie działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, w obszarach związanych z użytkowaniem energii w budownictwie, transporcie, energetyce, gospodarce komunalnej, a także zarządzaniu gminą w latach 2015-2020. Celem opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest przedstawienie koncepcji działań realizowanych na terenie gminy służących: poprawie jakości powietrza na terenie gminy Komorniki, redukcji emisji GHG (których emisję wyrażono w Mg CO2e), ograniczeniu zjawiska niskiej emisji, poprzez zwiększenie wykorzystania niskoemisyjnych źródeł energii (w szczególności odnawialnych źródeł energii – OZE) oraz zmniejszenie zużycia energii i poprawę efektywności energetycznej w gminie. Biorąc pod uwagę powyższe, cel strategiczny PGN Gminy Komorniki został określony jako: transformacja Gminy w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, poprawę efektywności energetycznej, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i poprawę jakości powietrza. Wskazane zostały także następujące cele strategiczne: Cel szczegółowy 1: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku. Cel szczegółowy 2: zmniejszenie zużycia energii do 2020 roku. Cel szczegółowy 3: zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do 2020 roku. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki zawiera charakterystykę stanu obecnego w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Wskazano w nim obszary problemowe wraz z wykonaniem inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych (gdzie wielkość emisji przedstawiono w Mg CO2e). Na tej podstawie wskazano strategię długoterminową dla gminy w zakresie redukcji emisji oraz zaproponowano zestaw działań krótkoi średnioterminowych służących jej realizacji. Przeanalizowano również aspekty organizacyjne i skutki finansowe realizacji Planu. Dokument uwzględnia również przekrojowe działania nieinwestycyjne, realizowane we wszystkich sektorach poprzez odpowiednie planowanie strategiczne, zamówienia publiczne oraz działania informacyjno-edukacyjne. W ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na terenie gminy Komorniki przewidziano następujące obszary priorytetowe, w których opracowano zadania do realizacji: 1. 2. 3. 4. 5. Energetyka. Budownictwo i gospodarka mieszkaniowa. Transport. Lasy i tereny zielone. Przemysł. 10 6. Gospodarka odpadami. 7. Edukacja i dialog społeczny. 8. Administracja publiczna. Realizacja celów szczegółowych przyczyni się bezpośrednio do realizacji celów w zakresie ochrony powietrza wyznaczonych w obowiązującym Programem Ochrony Powietrza (POP), czyli przywrócenia naruszonych standardów jakości powietrza oraz zmniejszenia stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu. PGN stanowi podstawę do ubiegania się o środki zewnętrzne na realizowane zadania w zakresie gospodarki niskoemisyjnej z krajowych i regionalnych funduszy – w szczególności z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 -2020. Warunkiem ubiegania się o dofinansowanie w tych programach jest wpisanie zadań do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Założone w Planie cele oraz działania odnoszące się do poprawy jakości powietrza i ograniczenia emisji na terenie gminy Komorniki, są zgodne z innymi dokumentami strategicznymi i planistycznymi na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. V.2.2. Podstawowe zagadnienia i cele ujęte w projekcie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki został sporządzony zgodnie z: Wymaganiami NFOŚiGW określonymi w załączniku nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/POIiŚ/9.3/2013 – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, Szczegółowe zalecenia dotyczące planu gospodarki niskoemisyjnej, Priorytet IX. infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, Aktami prawnymi wraz z rozporządzeniami do niżej wymienionych ustaw aktualnych na dzień podpisywanej umowy: Ustawą z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013r. poz.594 z późn zm.), Ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.595 z późn. zm.), Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.1232 z późn. zm.), Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późn. zm.), Ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2012 r., poz. 647 z późn. zm.), Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), Ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 r., Nr 50. poz. 331 z późn. zm.), Ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2011 r. Nr 94. poz. 551 z późn. zm.), Ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 - Prawo energetyczne (Dz.U. 2012, poz. 1059, 11 z późn. zm.) oraz rozporządzeniami do Ustawy aktualnymi na dzień podpisania umowy i podczas jej trwania. W wyniku ujętych w Planie działań dokonano inwentaryzacji emisji CO2 określając jej wielkość w roku bazowym oraz w perspektywie następnych lat. Działania, jakie zamierza prowadzić Gmina Komorniki mają istotne znaczenie dla osiągnięcia zamierzonych rezultatów Planu. Szczególnie istotne są działania, które będą promowały i pokazywały wiodącą rolę samorządu w dziedzinie efektywności energetycznej i ochrony klimatu na poziomie lokalnym – samorząd powinien dać odpowiedni przykład mieszkańcom i przedsiębiorcom. Kluczowe działania dla PGN to szczególnie działania w zakresie termomodernizacji budynków i przebudowy dróg. Władze Gminy Komorniki powinny zaangażować się i wspierać opisane inicjatywy, które będą wpisywały się w politykę niskoemisyjnego rozwoju. Działania w ramach PGN Gminy Komorniki to również wymierne oszczędności dla mieszkańców wynikające z zaoszczędzonej energii (elektryczna, cieplna, paliwa transportowe i in.). Ponadto należy podkreślić inne pośrednie korzyści, takie jak ograniczenie emisji zanieczyszczeń do środowiska (m.in. pyły, benzo(α)piren oraz tlenki azotu i siarki), co będzie miało wpływ na zdrowie i poprawę jakości życia mieszkańców. Poprzez ograniczenie zużycia energii i wzrost produkcji energii z OZE, wykonanie Planu dla Gminy Komorniki przyczynia się również do poprawy bezpieczeństwa energetycznego obszaru. Cele oraz działania przedstawione w dokumencie mają udział w realizacji krajowej i unijnej strategii ochrony klimatu. Należy również podkreślić fakt, że realizacja PGN powinna pomagać w utrzymaniu konkurencyjności gospodarki jej terenów. Realizacja polityki klimatyczno-energetycznej na poziomie lokalnym to szansa dla gospodarki gminy Komorniki, którą należy wykorzystać poprzez konsekwentne działania skierowane na ‘zazielenienie’ lokalnej gospodarki. V.2.3. Powiązanie dokumentu PGN z innymi dokumentami strategicznymi Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest zgodny z dokumentami planistyczno-strategicznymi na szczeblu Unii Europejskiej, na szczeblu krajowym i lokalnym. Międzynarodowe ramy realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej realizuje cele określone w pakiecie klimatycznoenergetycznym oraz cele w zakresie jakości powietrza wynikające z Dyrektywy CAFE (Clean Air for Europe), m.in.: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, wzrost efektywności energetycznej oraz wzrost wykorzystania energii z OZE. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest zgodny z następującymi dokumentami: Strategia „Europa 2020”; Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmian klimatu; Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE – Clean Air For Europe). 12 Krajowe ramy realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa w szczególności z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. z 2012r., poz. 1059, z późn. zm.); Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.1232 z późn. zm.); Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2013 poz. 1235 z poźn. zm.); Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz.594 z późn. zm.). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest spójny z dokumentami strategicznymi i programowymi obowiązującymi w Polsce i w województwie wielkopolskim, tj.: Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK). Krajowa Polityka Miejska do 2020 roku. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (KSRR). Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 roku (KPD OZE). Krajowy Plan Działań dot. efektywności energetycznej. Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN). Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 roku (BEiŚ). Strategiczny Plan Adaptacji - SPA2020. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju (Strategia Rozwoju Kraju 2020, ŚSRK 2020). Umowa Partnerstwa. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań jest również zgodny z wymaganiami NFOŚiGW określonymi w Załączniku nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/POIiŚ/9.3./2013 – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, Szczegółowe zalecenia dotyczące Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Priorytet IX, Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, Plany Gospodarki Niskoemisyjnej. 13 Regionalne ramy realizacji PlanuGospodarkiNiskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej strategicznymi i planistycznymi: jest zgodny z następującymi dokumentami Planem gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012 – 2017 zmieniony uchwałą Nr XLIII-836-14 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 31 marca 2014 r.; Planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego Aglomeracji Poznańskiej na lata 2014-2020 z prognozą zmian do 2030 rok; Planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Miasta Poznania na lata 2014-2025; Polityką parkingowa dla obszaru funkcjonalnego aglomeracji Poznańskiej – projekt; Strategią Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej. Lokalne ramy realizacji Planu GospodarkiNiskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki jest zgodny z następującymi dokumentami Urzędu Gminy Komorniki: Strategią Rozwoju Gminy Komorniki na lata 2013 – 2020 przyjętą Uchwałą Nr XXXV/302/2013 Rady Gminy Komorniki z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie przyjęciaStrategii Rozwoju Gminy Komorniki na lata 2013 – 2020. Programem Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, przyjętym Uchwałą Nr XXXVI /312 /2013 Rady Gminy Komorniki z dnia 14 maja 2013r. w sprawie przyjęcia „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” i „Prognozy Oddziaływania na Środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020”. Prognozą Oddziaływania Na Środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, przyjęty Uchwałą Nr XXXVI/312/2013 Rady Gminy Komorniki z dnia 14 maja 2013 r.sprawie przyjęcia „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” i „Prognozy Oddziaływania na Środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020”. Aktualizacją Programu Ochrony Środowiska wraz z Projektem Planu Gospodarki Odpadami Gminy Komorniki tom II Plan Gospodarki Odpadami, listopad 2008 r. Założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dlaGminy Komorniki, Komorniki, październik 2012, przyjęte Uchwałą Nr xxx/274/2012 Rady Gminy Komorniki z dnia 13 grudnia 2012r. w sprawie przyjęcia „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Komorniki”. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Komorniki, przyjęty Uchwałą Nr LII/348/2010 Rady Gminy Komorniki z dnia 25 października 2010 r. w sprawie: uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Komorniki. 14 V.3. ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA V.3.1. Ogólna charakterystyka, położenie geograficzne Lokalizacja gminy Gmina wiejska Komorniki położona jest w województwie wielkopolskim, w południowej części powiatu poznańskiego. Jest jedną z 17 gmin wchodzących w skład powiatu poznańskiego, usytuowanego w centralnej części województwa wielkopolskiego. Całkowita powierzchnia gminy wynosi 66,55 km2, co stanowi 0,82% powierzchni województwa wielkopolskiego oraz 3,5% powiatu poznańskiego. Władze Gminy posiadają swoją siedzibę we wsi Komorniki, która jest oddalona od miasta Poznaniao zaledwie 15 km. Gmina Komorniki graniczy z: miastem Puszczykowo i gminą Stęszew – od południa; gminą Dopiewo – od zachodu; miastem Poznań oraz Luboń – od północy; gminą Mosina – od wschodu. Rysunek 1.Mapa lokalizacji Gminy Komorniki na tle powiatu poznańskiego Źródło: Opracowanie na podstawie www.powiat.poznan.pl Gmina składa się z 8 sołectw: Chomęcice, Głuchowo, Komorniki, Łęczyca, Plewiska, Rosnówko, Szreniawa i Wiry (Rysunek 2), (www.komorniki.pl). 15 Rysunek 2.Gmina Komorniki – podział na sołectwa Źródło:www.komorniki.pl Klimat W gminie Komorniki panuje klimat umiarkowany o charakterze przejściowym z przewagą wpływów oceanicznych. Wahania temperatur są znacznie mniejsze niż w całym kraju. Wiosna i lato są ciepłe, a zima łagodna z nietrwałą pokrywą śnieżną. Do najcieplejszego miesiąca należy lipiec, natomiast najchłodniejszym jest styczeń. Dominującymi wiatrami na terenie gminy Komorniki są wiatry słabe i bardzo słabe z sektora zachodniego i południowo-zachodniego, których średnia prędkość to ok. 4 m/s. Roczne opady atmosferyczne występujące na obszarze gminy należą do najniższychw Polsce. Średnia suma opadów wynosi od 500 do 530 mm. Największe opady w roku zauważa się między majem a wrześniem. Średnia liczba dni pochmurnych wynosi ponad 140, natomiast średnioroczne zachmurzenie utrzymuje się na poziomie 60-67%, przy czym najmniejsze jest w maju a największe w grudniu.Na obszarze gminy mgływystępują średnio 40 dni w roku. Średnia roczna temperatura w gminie Komorniki wynosi ok. 8C. Okres wegetacyjny roślin trwa od 225 dni do 227 dni (www.komorniki.pl). Demografia Stan ludności zamieszkałej na terenie gminy Komorniki w porównaniu do roku 2010 nieustannie się zwiększa. Liczba mieszkańców w 2013 roku wynosiła 22 619 osób, z czego kobiety stanowiły 51,4% ogółu tj. 11 624, z kolei mężczyźni 48,6% ogółu mieszkańców tj. 10995. Najwyższy przyrost naturalny w ciągu ostatnich latzanotowano w roku 2013. W porównaniu z rokiem 2010, liczba mieszkańców wzrosła o 2 887 osoby, co stanowi ok 12%wzrtost. Na 100 mężczyzn w gminie Komorniki przypada 106 kobiet, co jest bardzo zbliżone do średniej krajowej, gdzie na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet. 16 Tabela 1.Liczba ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2013 Liczba mieszkańców Rok Kobiety Mężczyźni Ogółem 2010 10100 9632 19732 2011 10707 10183 20890 2012 10820 10096 20916 2013 11624 Źródło: Bank DanychLokalnych 10995 22619 Tabela 2przedstawia dane, z których wynika, żeponad połowę ludności zamieszkującej gminę stanowią osoby w wieku produkcyjnym (55,7%).Znaczna różnicaw stosunku ilości mężczyzn do ilości kobiet pojawia się w wieku poprodukcyjnym. Kobiety stanowiły ponad 68% tej grupy w 2013 roku. Sytuację odwrotną możemy zaobserwować w przypadku mieszkańcóww wieku przedprodukcyjnym, gdzie ponad 53% stanowią mężczyźni. Tabela 2.Ludność Gminy Komorniki i poprodukcyjnym w latach 2010-2013 w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym Wiek Przedział czasowy Przedprodukcyjny Poprodukcyjny Produkcyjny razem mężczyźni kobiety razem mężczyźni kobiety razem mężczyźni kobiety 2010 4732 2493 2239 12970 6540 6430 2030 599 1431 2011 5105 2264 2441 13595 6851 6744 2190 668 1522 2012 5482 2863 2619 14266 7158 7108 2328 720 1608 2773 14904 7462 7442 2492 783 1709 5814 3041 2013 Źródło: Bank DanychLokalnych Zgodnie z danymi, które przedstawia Tabela 3przyrost naturalny w gminie Komorniki, w roku2013 jest bardzo zbliżony do tego z roku 2010. Rok 2011 cechował się najwyższą liczbą urodzeń, jednakże w roku 2013 nastąpił najniższy przyrost naturalny. Tabela 3. Ruch naturalny ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2013 Liczba mieszkańców Rok Liczba urodzeń żywych Liczba zgonów Przyrost naturalny 2010 338 100 238 2011 381 102 279 2012 361 104 257 353 2013 Źródło: Dane UrzęduGminyKomorniki 116 237 17 Tabela 4.Ruch migracyjny ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2012 Liczba mieszkańców Rok Saldo migracji w ruchu wewnętrznym Saldo migracji w ruchu zagranicznym Saldo migracji ogółem 2010 167 3 170 2011 169 1 170 4 154 150 2012 Źródło: Dane UrzęduGminyKomorniki Liczba ludności migrującej z gminy Komorniki nie uległa większym zmianom do roku 2011. W roku 2012 saldo migracji zmniejszyło się w porównaniu z latami poprzednimi, co może wpłynąć na zwiększenie przyrostu naturalnego. Na sytuację demograficzną gminy mają wpływ takżewzrost liczby dzieci i młodzieżyz każdym rokiem oraz systematyczny wzrost liczby mieszkańców będących w wieku poprodukcyjnym. V.3.2. Budowa geologiczna, kopaliny Ukształtowanie terenu Największa część gminy Komorniki położona jest w obrębie Równiny Poznańskiej, a jej niewielki kraniec graniczy od wschodu z odcinkiem Doliny Wartyi jej trzema terasami: zalewową, środkową i wysoką. Znajduje się tam najniżej położony punkt w gminie o wysokości 53 m n.p.m. Na obszarze gminy Komorniki Równinę Poznańską kształtują: w północnej części – wysoczyzna morenowa płaska (80 m n.p.m.) o deniwelacjach 3 – 5 m; w południowo-zachodniej części- wysoczyzna dennomorenowa, falista (90 m n.p.m.) o deniwelacjach ok. 10 m. W części południowej gminy występuje obszar piaszczystych pagórków kemowych, tam też zlokalizowany jest najwyższy punkt gminy (wzniesienie kemowe – 125 m n.p.m.). Kolejnym elementem krajobrazu gminy są długie rynny polodowcowe, niezbyt szerokie i głębokie (rynny rzeki Wirynki i Jezior Rosnowsko-Jarosławieckich, rynna między Komornikami a Rosnówkiem). Z kolei południowo-wschodnia część gminy(Wiry, Łęczyca) leży w obrębie tzw. rowu wielkopolskiego zarysowanego w powierzchni podtrzeciorzędowej na linii Poznań-Czempiń (Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Komorniki, 2010). Budowa geologiczna Gmina Komorniki usytułowana jest w północnej części Monokliny Przedsudeckiej (dokładniej na obszarze Monokliny Wolsztyńsko-Jarocińskiej). Obszar budują utwory wieku prekambryjskiego i paleozoicznego, do karbonu włącznie. Utwory te zostały ostateczne sfałdowanie w wyniku orogenezy waryscyjskiej. Miąższość utworów trzeciorzędowych sięga 140-150 m. Seria ta składa się z utworów piaszczystomułowcowo-ilastych pochodzących z oligocenu. Powyżej zalegają piaski i mułki piaszczyste miocenu z poziomami węgli brunatnych oraz żyły iłów węglistych. Nad osadami mioceńskimi występują iły pstre pochodzące z pliocenu. 18 Utwory czwartorzędowe zalegające na iłach plioceńskich osiągają miąższość od kilku do 80 m. Utwory te reprezentowane są głównie przez gliny zwałowe zlodowaceń krakowskiego, środkowopolskiego i bałtyckiego oraz osady fluwioglacjalne i interglacjalne. Czwartorzędowe utwory plejstoceńskie stanowią piaski, żwiry, mułki wodnolodowcowe oraz gliny morenowe. Na glinach morenowych górnych stanowiących zalegają utwory wodnolodowcowe kemów, ozów, sandrów oraz w dolinie rzeki Warty - piaski terasowe. Zachodnia i północno-wschodnia część gminy zbudowana jest z utworów zwałowych w postaci glin morenowych oraz piasków i żwirów zwałowych. W najwyżej i najniżej położonych obszarach gminy występują materiały wodnolodowcowe (piaski, żwiry wodnolodowcowe, mady rzeczne, torfy i namuły). Budują one wzgórza oraz wały kemo i ozopodobne występujące w okolicach Chomęcic, na południowy wschód od Szreniawy i na południowy zachód i południowy wschód od Komornik. Materiały te tworzą także dna rynien glacjalnych Chomęciko-Jarosławskiej i Rosnowiecko-Szreniawskiej, dno doliny Wirynki oraz terasy Warty. Utwory holoceńskie w postaci piasków rzecznych, namułów organicznych i torfów występują jedynie w nielicznych miejscach form wklęsłych (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, 2013). Kopaliny Bazę surowcową gminy tworzą osadyIII-rzędowe i IV-rzędowe. Osady trzeciorzędowe zasobne są w: węgiel brunatny, ceramiczny i iły poznańskie. Z kolei czwartorzędowe są bogate w materiały ilaste w tym: gliny i kruszywa, piaski, żwiry oraz inne (torfy i gytie).Na południowy-wschód od Komornik zlokalizowane są złoża kruszywa naturalnego oraz węgla brunatnego (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, 2013). V.3.3. Stan oraz jakość wód powierzchniowych i podziemnych Sieć rzeczna Gmina Komorniki znjaduje się w dorzeczu rzeki Warty na odcinku od ujścia rzeki Kopli do ujścia rzeki Wirynki, a także częściowo na odcinku od ujścia Wirynki na południe w kierunku Kanału Mosińskiego. Teren gminy leży bezpośrednio w zlewni rzeki Wirynki, której źródło znajduje się na wschód od miejscowości Zakrzewo. Rzeka ta należy do wód naturalnych o typie potoku piaszczystego, która nie jest znacząco zmieniona przez działalność człowieka. Rzeka Wirynka przepływa przez miejscowości: Dopiewiec, Palędzie, Gołuski, Głuchowo, Komorniki, Wiry, Łęczycę uchodząc do Warty na północ od Puszczykowa. Całkowita długość Wirynki wynosi 19 km. Płynie w stosunkowo płytkiej rynnie polodowcowej z dobrze zaznaczoną doliną. Koryto rzeki przyjmuje kręty charakterwśrodowym i dolnym biegu. Rozciągająca się na około 101 km2zlewnia obejmuje większość łąk i pól oraz terenów zabudowanych. Średni spadek zlewni wynosi 1,63‰, natomiast średni przepływ z wielolecia wynosi 0,3 m3/s. W ciągu ostatnich 5 lat Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu przeprowadzał dwukrotnie badania jakości wód rzeki Wirynki (w roku 2008 oraz 2010). Badania odbywały się w punkcie pomiarowo-kontrolnym (ppk) „Wirynka-Łęczyca” zlokalizowanym na 0,7 km biegu cieku.Znaczna część wskaźników nie zmieniła się na przestrzeni dwóch lat. Poprawę stanu zaobserwowano dla zawartości ogólnego 19 węgla organicznego z poniżej dobrego do stanu dobrego, z koleiodwrotną sytuację odnotowano dla tlenu rozpuszczonego. Na przestrzeni dwóch lat pomiarów, rzekęWirynkęzaklasyfikowano do klasy II pod względem substancji fizyko-chemicznych oraz do klasy III pod względem elementów biologicznych. Rzeka objęta jest programem monitoringu operacyjnego narażenia na eutrofizację ze źródeł komunalnych. W latach 2008-2010 wyniki pomiarów wskazywały, że na rzece Wirynce występuje proces eutrofizacji (zmniejszenieilości tlenu rozpuszczalnego w wodach rzeki). Wirynka jest odbiornikiemścieków oczyszczonych przetwarzanych w oczyszczalni ścieków w Łęczycy (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, 2013). Jeziora Na terenie gminy Komorniki znajduje się sześć jezior. Są to jeziora: Chomęcickie, Rosnowskie Duże i Rosnowskie Małe, Jarosławieckie, Szreniawskie, Jeziorko. Na podstawie badań Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, w 2010 roku powstał Raport z badań jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego. W Raporcie przedstawiono obecny stan wód wybranych jezior. Z analizy dokumentu wynika, że jeziora Wielkopolskiego Parku Narodowego, w tym jeziora zlokalizowane na terenie gminy Komorniki (j. Chomęcicko-Rosnowskie oraz j. Jarosławieckie)narażone są na degradację. Powodem zaistniałej sytuacji jest niekorzystne położenie, stosunkowo wysoki stopień urbanizacji, zintensyfikowanaprodukcja rolna i przemysłowa w sąsiadujących z jeziorami gminach. Wody podziemne Gmina Komorniki znajduje się w regionie wodnym Warty w obrębie JCWPd: 62 (kod PLGW650062 – typ podziemne, powierzchnia – 3219,41 km2). Według danych Państwowej Służby Hydrogeologicznej JCWPd nr 62 wykazuje stan dobry zarówno pod względem ilościowym (badania z 2010 r.), jak i chemicznym (badania z 2011 r.). W związku z przekroczeniami(75% wartości progowej) dobrego stanu wód podziemnych średnich stężeń HCO3w 2013 r.,JCWPd nr 62 została wytypowana do prowadzenia monitoringu operacyjnego (Zestawienie ocen stanu chemicznego i ilościowego jednolitych części wód podziemnych w latach 2008-2011). Południowa część gminy Komorniki znajduje się w obrębie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych nr 144 „Wielkopolska Dolina Kopalna”. Zasoby dyspozycyjne zbiornika szacowane są na 480 tys. m3/d. Średnia głębokość ujęć wynosi 60 m. Całość zbiornika znajduje się pod ochroną – utworzono Obszar Wysokiej Ochrony wód podziemnych (OWO). Natomiast północna część gminy leży poza granicami GZWP. W 2012 roku na obszarze gminy nie zostały przeprowadzone badania jakości wód podziemnych. Gmina Komorniki aktualnie nie posiada punktów pomiarowych jakości wód podziemnych (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 20132016 z perspektywą na lata 2017 – 2020, 2013). 20 V.3.4. Stan i jakość powietrza W odniesieniu do zapisów zawartych w ustawie Prawo ochrony środowiska oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, w województwie wielkopolskim wyznaczone zostały trzy strefy, dla których co roku przeprowadzana jest ocena jakości powietrza. Gmina Komorniki została zaliczona do strefy wielkopolskiej. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu, w danej strefie,a następnie klasyfikuje strefy pod kątem określonego zanieczyszczenia. W wyniku wykonanejrocznej oceny jakości powietrza w województwiewielkopolskim, dokonano klasyfikacji stref, w których dotrzymane lub przekroczone były przewidziane prawem poziomy dopuszczalne, docelowe oraz poziomy celudługoterminowego. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza stanowią: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu; dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji; poziom docelowy; poziom celu długoterminowego. Wynikiem oceny jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: do klasy A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych; do klasy B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; do klasy C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomu dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych. Analiza wykazała, że w 2012 roku ze względu na stężenia dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla do poziomu dopuszczalnego oraz arsenu, kadmu, niklu do poziomu docelowego wszystkie strefy zaliczono do klasy A. W przypadku poziomu docelowego dla ozonu strefę wielkopolską zaklasyfikowano do klasy C, zaś pozostałe strefy do klasy A. Stwierdzono również przekroczenie wartości normatywnej ozonu (120 g/m3) wyznaczonej jako poziom celu długoterminowego. Zwraca uwagę także fakt, że z uwagi na przekraczanie poziomów dopuszczalnych (dla 24 godzin) stężenia pyłu PM10 wszystkie strefy zaliczono do klasy C. W przypadku pyłu PM2,5, zawierającego cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych, płuc oraz przenikać do krwi, strefę aglomeracja poznańska i strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. W 2012 roku stwierdzono także przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(α)piranu a oceniane strefy zaliczono do klasy C. 21 Tabela 5. Klasyfikacja stref w województwie wielkopolskim z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji Nazwa strefy NO2 SO2 CO C6H6 pył PM2,5 pył PM10 B()P As Cd Ni Pb O3 powiat poznański A A A A A C C A A A A C strefa wielkopolska A A A A A C C A A A A C Źródło: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2012 Jakość powietrzna kilkasposobów: na terenie powiatu poznańskiego monitorowana jest na w jednym punkcie w miejscowości Jeziory monitoruje się metodą pasywną powietrze w zakresie dwutlenku siarki i tlenków azotu. w Luboniu i w Swarzędzu metodą pasywną monitoruje się powietrze w zakresie benzenu. w Borówcu, metodą automatyczną monitoruje się powietrze w zakresie dwutlenku siarki, tlenków azotu, dwutlenku azotu oraz ozonu. Z badań przeprowadzonych w 2012 roku wynika, że średnia dla roku wartość dwutlenku siarki wyniosła 3,9 g/m3, zaś dwutlenku azotu 19,9 g/m3. Wyniki uzyskane w 2012 roku w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych i poziomu celu długoterminowego pozwoliły na sklasyfikowanie badanego powiatu do poniższych klas: do klasy A – w przypadku dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, pyłu PM2,5 oraz metali oznaczonych w pyle PM10; do klasy C – ze względu na wynik oceny ozonu, pyłu PM10 i benzo(α)piranu oznaczonego w pyle PM10. Stwierdzono również, podobnie jak w przypadku całej strefy wielkopolskiej, przekroczenie wartości normatywnej ozonu (120 g/m3) wyznaczonej jako poziom celu długoterminowego. W przypadku ochrony roślin klasyfikacja stref wygląda następująco: do klasy A – dla dwutlenku siarki i tlenków azotu; do klasy C – dla ozonu. 22 Tabela 6. Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu w µg/m3 Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych Nazwa substancji Okres uśredniania wyników pomiarów pył zawieszony PM2,5 rok kalendarzowy 25 - 2015 20 - 2020 pył zawieszony PM10 24 godziny 50 35 razy 2005 rok 40 2005 kalendarzowy rok 1 ng/m3 2013 benzo()piren kalendarzowy Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Z 2012 r., poz. 1031) Tabela 7. Poziomy informowania i poziomy alarmowe dla pyłów Nazwa substancji Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom w powietrzu w µg/m3 300 Poziom alarmowy 200 Poziom informowania Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Z 2012 r., poz. 1031) pył zawieszony PM10 24 godziny Zanieczyszczenia powietrza coraz częściej są nie tylko domeną wielkich miast i konurbacji, lecz stają się także istotnym problem pomniejszych miejscowości oraz wsi. Zanieczyszczenia na terenie gminy Komorniki emitowane do atmosfery pochodzą głównie z zakładów przemysłowych, obiektów gospodarki komunalnej, transportu kołowego i domowych palenisk. Do przeważających źródeł emisji zanieczyszczeń należy zaliczyć transport samochodowy. Dynamiczny rozwój motoryzacji oraz sieci dróg prowadzi do wzrostu emisji dwutlenków azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Do terenów najbardziej narażonych na terenie gminy Komorniki należy zaliczyć miejscowości położone bezpośrednio przy autostradzie A2 oraz drodze ekspresowej S5. Ogromny wpływ na stan powietrza w gminie ma tzw. niska emisja. W gospodarstwach domowych do ogrzewania wykorzystywany jest głównie węgiel o dużej zawartości siarki. W związku z tym duży wpływa mają działania podejmowane przez gminę w celu zmiany z ogrzewania węglowego na gazowe lub olejowe. Gmina Komorniki kładzie duży nacisk na edukację związaną z ochroną środowiska. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy ma na celu ukształtowanie właściwego stosunku do otaczającego środowiska naturalnego. (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywną na lata 2017 -2020, 2013) V.3.5. Warunki glebowe Na terenie gminy Komorniki występują następującetypy i podtypy gleb: pseudobielicowe, czarne ziemie, 23 brunatne właściwe mineralne mułowo-torfowe. W gminie Komorniki użytki rolne są bardzo zróżnicowane pod względem wartości rolniczych. Przeważającą część stanowią grunty kompleksu IV żytniego bardzo dobrego. Z reguły są to gleby pseudobielicowe, złożone częściowo z piasków gliniastych mocnych, średnio głęboko podścielonych gliną, a w większości z piasków gliniastych lekkich, płytko podścielonych materiałem zwięźlejszym. W wyniku systematycznego nawożenia oraz dzięki długotrwałej, prawidłowej agrotechnice gleby te powinny być użytkowane jako gleby pszenne, jak również jako gleby jęczmienne i żytnie. Do korzystnych kompleksów zaliczono także czarne ziemie i gleby brunatne właściwe, które wykształciły się z glin – kompleksu II pszennego dobrego. Występowanie tego typu gleb jest charakterystyczne dla miejscowości: Głuchowo, Komorniki i Chomęcice. Wśród niekorzystnych kompleksów glebowychznalazł się kompleks V żytni dobry, cechujący się słabą zasobnością w składniki pokarmowe i znaczną wrażliwością na okresowe niedobory wilgoci w okresie wegetacyjnym. Są to gleby typowo żytnioziemniaczane. Występują w wielu miejscach na obszarze gminy. Najgorsze kompleksy gleb: VI żytni słaby, VII żytni bardzo słaby znajdują się w rejonie Łęczycy. Są to gleby przepuszczalne, o niskim poziomie podsiąkliwości. Gleby te są zbyt suche w okresie wegetacyjnym i nadają się jedynie pod uprawę żyta i ziemniaków. Z kolei kompleksy użytków zielonych znajdują się na glebach mineralnych mułowotorfowych, nadmiernie uwilgotnione lub zbytsuchych. W wyniku badań Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Poznaniu sklasyfikowano wszystkie gleby w gminie Komorniki do gleb lekkich i średnich. W 2012 roku udział gleb średnich zwiększył się o 42% w porównaniu z rokiem 2009. Jeśli chodzi o odczyn gleb to wszystkie znajdujące się na terenie gminy gleby mają odczyn od lekko kwaśnego do bardzo kwaśnego, brak gleb zasadowych. Na podstawie badań Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Poznaniu odnotowano, że w 2012 roku przeważająca ilość glebbyła o średniej zawartości fosforu.Z kolei stopniowo zmniejsza się udział gleb o średniej zawartości potasu. Odroku 2009 do 2012 zaobserwowano znaczny przyrostilości gleb o stosunkowo niskiej zawartości magnezu. V.3.6. Klimat akustyczny Hałas drogowy Głównym źródłem emisji hałasu do środowiska w gminie Komorniki jesthałas drogowy, związany z występowaniem na terenie gminy dość rozbudowanej sieci dróg -na północ od gminy znajduje się węzeł autostrady A2 Poznań-Komorniki. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu przeprowadza, zgodnie z wymogami Państwowego Monitoringu Środowiska coroczne pomiary poziomu hałasu w środowisku w wybranych punktach województwa wielkopolskiego. W ciągu kilku ostatnich lat pomiary takie nie były przeprowadzane na terenie gminy Komorniki. Wyniki badań WIOŚ dotyczące poziomu hałasu na terenie gminy Komorniki przedstawia Tabela 8, dane pochodzą z roku 2007. 24 Tabela 8Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w 2007 roku w gminie Komorniki Lokalizacja punktu pomiarowego Luboń, ul. Kościuszki 87 (węzeł Komorniki, węzeł Dębina) Luboń, ul. Sikorskiego 46 (odcinek Węzeł Komorniki – węzeł Dębina) Luboń, ul. Niepodległości 44, (odcinek węzeł Komorniki, węzeł Dębina), Luboń, ul. Chopina 23 (odcinek Komorniki – węzeł Dębina ) Odległość od osi autostrady [m] Równoważny poziom hałasu LAeq[dB] Dzień Noc 72 61,7 57,9 230 56,7 52,9 66 66,1 62,4 100 55,0 52,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników pomiarów WIOŚ Poznań Wartości dopuszczalne równoważnego poziomu hałasu LAeq zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012, poz. 1109) i są następujące: Dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, terenów zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, terenów domów opieki społecznej i terenów szpitali w miastach: Pora dzienna: 61 dB; Pora nocna: 56 dB. Dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, terenów zabudowy zagrodowej, terenów rekreacyjno-wypoczynkowych i terenów mieszkaniowo-usługowych: Pora dzienna: 65 dB; Pora nocna: 56 dB. Porównując wyniki pomiarów z wartościami dopuszczalnymi należy stwierdzić, że poziom LAeq dla pory dziennej i nocnej był przekroczony. V.3.7. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu co roku prowadzi pomiary natężenia pól elektromagnetycznych na terenie województwa wielkopolskiego. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola w 135 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na obszarze województwa (po 45 na rok). Raport o stanie środowiska na terenie Województwa Wielkopolskiego w 2013 roku podaje, iż w żadnym z punktów pomiarowych, podobnie jak w latach ubiegłych, pomiary nie wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnej poziomu pola elektromagnetycznego, wynoszącej 7 V/m. 25 V.3.8. Formy ochrony przyrody, krajobrazu oraz dziedzictwa kulturowego Obszar gminy Komorniki pomimo, że cechuje się niskim poziomem lesistości (ok. 16%) posiada w swoim obrębie tereny zielone, stanowiące naturalną barierę ekologiczną. Tworzą one strefę zieleni wysokiej o znacznych wartościach rekreacyjnychi krajobrazowych. Elementami przyrody ożywionej w gminie Komorniki są: lasy Wielkopolskiego Parku Narodowego z rezerwatami leśnymi, pomniki przyrody ożywionej, lasy Nadleśnictwa Konstantynowo, lasy gminne i prywatne, zadrzewienia przydrożne, aleje drzew, skupiska śródpolne i przywodne. Utworzone w gminie formy ochrony przyrody docelowo mają wpływać na zachowanie różnorodności biologicznej poprzez ochronę zasobów genowych w biocenozach i ekosystemach. Znaczną rolęw zapewnieniu równowagi stosunków wodnych i odpowiedniej jakości wódpełnią lasy oraz inne formy zadrzewień przylegające do jezior występujących na terenie gminy, stanowią ponadto siedliska dla wielu chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt, mają wpływ na polepszenie warunków klimatycznych i zdrowotnych, mogą także pełnić funkcję miejsc wypoczynku, rekreacji, spacerów. Fragment gminy Komorniki usytułowany jest w obrębie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Oprócz tej formy ochrony występują również obszary Natura 2000 do których należą: Ostoja Wielkopolska kod obszaru: PLH 300010 forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) obszar biogeograficzny:powierzchnia: 8427,1 ha status formalny: obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar znajduje się na Nizinie Wielkopolskiej. Obejmuje tereny faliste ipagórkowate tereny na lewym brzegu Warty. Krajobraz obszaru jest typowo polodowcowym. Na terenie Ostoi Wielkopolskiej znajdują się: część ozu Bukowo-Mosińskiego o długości 374 km, który jest najdłuższymw Polsce, wydmy, rynny, liczne głazynarzutowe oraz 12 polodowcowych jezior (większość eutroficznych), łąki trzęślicowe i pełnikowe. kompleks łąkowo-torfowiskowy z roślinnością kalcyfilną. Przeważająca część obszaru ostoi porośnięta jest przez lasy. Największy udział mają drzewostany sosnowe (70%) z domieszką dębu, świerka, brzozy, grabu i lipy. Ostoja w większości znajduje się w obrębie Wielkopolskiego Parku Narodowego (7 584 ha). Ostoja Wielkopolska to obszar cechujący się dużą różnorodnością biologiczną, 26 posiadający 17 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 20 gatunków z Załącznika IItej Dyrektywy, w tym szczególnie licznych bezkręgowców m.in: jelonek rogacz, kozioróg dębosz, pływak szerokobrzegi. Na obszarze ostoi chronione są także siedliska rzadkich i zagrożonych gatunków roślinnaczyniowych. Ustalono, że więcej niż 50 gatunków roślin będzie prawnie chronionych, a ok.180 gatunków znajdzie się na regionalnej czerwonej liście roślin zagrożonych. Warte zauważenia są także liczne populacje Cladiummariscus i Trolliuseuropaeus roślin uznanych za zagrożone w Wielkopolsce. Największymi zagrożeniami dla przyrody ostoi są: bliskość Poznania, eutrofizacja wód, nadmiernie rozwinięte w granicach Parku Narodowego budownictwo rekreacyjne. Rogalińska Dolina Warty kod obszaru: PLH300012 forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) obszar biogeograficzny:powierzchnia: 14753,6 ha status formalny: obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar ochrony zawierający część pradoliny Warty zlokalizowanej na południe od Poznania. Cechuje się niepowtarzalnym krajobrazem ukształtowanym przez rzekę, która na terasie zalewowej posiada liczne starorzecza i zastoiska. W pobliżu tego terenu znajdują się łąki i bagna. W dolinie zachowały się płaty lasów łęgowych, a na wyższych terasach kompleksy grądów. Największą część obszaru zajmują lasy (47,7%), spory jest także udziałgruntów ornych (około 25%) oraz łąk i pastwisk (około 23%). Na terenie Rogalińskiej Doliny Warty znajduje się kilkaset starych okazałych dębów oraz wiele silnie zróżnicowanych starorzeczy, łąk oraz łęgów. Największymi zagrożeniami dla przyrody doliny są: niewłaściwy reżim hydrologiczny, nadmierna presja wędkarska w dolinie rzeki, nadmierna presja rekreacyjna w dolinie rzeki, rozwój zabudowy rozproszonej. Ostoja Rogalińska kod obszaru: PLB 30017 forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Ptaków (Dyrektywa Ptasia) obszar biogeograficzny:27 powierzchnia: 21 763,1 ha status formalny: obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar położony jest na Nizinie Wielkopolskiej, na południe od Poznania. W części północnej obejmuje powierzchnię Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zlokalizowanych jest tutaj 12 jezior przeważnie eutroficznychm.in.: Jezioro Łódzkie, Jezioro Dymaczewskie, Jezioro Witobelskie, Jezioro Góreckie, Jezioro Rosnowskie Na terenie ostoi znajduje się Osowa Góra(132 m n.p.m.), która jest najwyższym wzniesieniem moreny czołowej oraz fragment ozu Bukowo-Mosińskiego, jak również wydmy, rynny i głazy narzutowe. Są także łąki trzęślicowe i pełnikowe. Największą powierzchnię ostoi porastają drzewostany sosnowe (70%) z domieszką dębu, świerka, brzozy, grabu i lipy. W okolicy jezior i rzek, na terenach wilgotnych, występują łęgi wiązowo-jesionowe; tereny bagienne zajmują lasy z olszą czarną, a zarośla łozowe tworzy wierzba i kruszyna. W pobliżu Jeziora Wielkomiejskiego zlokalizowany jestkompleks łąkowo-torfowiskowy na kredzie jeziornej z roślinnością kalcyfilną. Południowa część obszaru położona jest w granicach Rogalińskiego Parku Krajobrazowego, na obu brzegach Warty, na terenie Kotliny Śremskiej. Obszar zajmuje tu fragment doliny Warty, w który rzeka ukształtowała na terasie zalewowej liczne starorzecza, które otaczają łąki i bagna. W dolinie zachowały się płaty lasów łęgowych (zagrożone w skali kraju łęgów wierzbowych i topolowych), a na wyższych terasach kompleksy grądów. Znajduje się tutaj ponad 1000 dębów o obwodach od 2 do 9,5 m. Występująca na obszarze populacja kozioroga dębosza żeruje na dębach, niszcząc je. Przeważającą część obszaru pokrywają lasy, liczny jest także udział gruntów ornych. Dominującymi siedliskami są siedliska leśnie (52%) oraz rolnicze (29%). W granicach ostoi występuje więcej niż 26 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej kani czarnej (PCK) i kani rudej, (PCK);nieregularnie gnieździ się batalion (PCK). Gęś zbożowa zimuje w liczbie przekraczającej 1% populacji szlaku wędrówkowego, osiągając liczebność do 8000 osobników. Ostoja Rogalińska jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi rybitwy czarnej i dzięcioła średniego. Największymi zagrożeniami dla przyrody ostoi są: bliskość Poznania i jego przemysł, silna presja turystyczna i rekreacyjna, lokalizowanie elektrowni wiatrowych, penetracja siedlisk, zmiana stosunków wodnych, zanieczyszczenie wód, zasypywanie starorzeczy, wycinanie lasów łęgowych, 28 zalesianie łąk, pastwisk oraz torfowisk i bagien, wyrąb drzew, usuwanie martwego drewna z lasu, silnie rozwinięte budownictwo, lokalizacja i eksploatacja składowisk odpadów komunalnych i niekomunalnych, miejsca zrzutów ścieków, hałas. (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017 -2020, 2013) V.3.9. Zagospodarowanie obszaru Użytkowanie terenu gminy Komorniki wg kierunkówwykorzystania zawiera Tabela 9. Tabela 9 Kierunki zagospodarowania obszaru gminy Komorniki Kierunek wykorzystania Powierzchnia [ha] Użytki rolne 4 424 Grunty leśne oraz zadrzewione 1 111 i zakrzewione Grunty pod wodami 69 Grunty zabudowane i zurbanizowane 966 Użytki ekologiczne 24 Nieużytki 26 Tereny różne 21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL Udział [%] 66,62% 16,73% 1,04% 14,55% 0,36% 0,39% 0,32% Analiza powyższych danych potwierdza, że ponad 66% terenu gminy stanowią użytki rolne, podczas gdytereny zabudowane zajmują mniej niż 15% całego obszaru gminy. Choć gmina Komorniki jest gminą wiejską charakteryzuje ją lesistość na niskim poziomie, która nie przekracza 17% jej obszaru. V.3.10. Infrastruktura techniczna oraz komunikacyjna Sieć elektroenergetyczna Gmina Komorniki nie posiada obecnie centralnego zaopatrzenia budownictwa mieszkaniowego i budynków użyteczności publicznej w energię cieplną. Na terenie gminy nie działają zakłady produkujące ciepło, ani jednostki zajmujące się jego dystrybucją. Energię elektryczną dla Gminy Komorniki dostarcza Enea Operator Sp. Z o.o. Na terenie gminy funkcjonuje sieć gazowa. Dystrybucją tego surowca zajmuje się Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Gmina Komorniki jest zasilana poprzez następujące GPZ: Plewiska; Luboń; Górczyn; Stęszew; Junikowo. 29 Długość linii średniego napięcia przebiegającej przez gminę wynosiła 148 km (linia SN15 KV), zaś linii niskiego napięcia – 197,9 km (nn-0,4 KV).(Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Komorniki, 2012). Istotną część systemu energetycznego gminy stanowi oświetlenie uliczne – na terenie gminy funkcjonuje 2199 lamp ulicznych o mocy 70,100 i 150 W, zużywających łącznie 750463kWh energii rocznie. Sieć gazowa Właścicielem i dystrybutorem sieci gazowniczej na terenie Gminy Komorniki jest WSG Sp. Z o.o. Sieć gazowa doprowadzana jest do następujących miejscowości: Komorniki, Chomęcice, Głuchowo, Rosnowo, Rosnówko, Szreniawa, Walerianowo, Łęczyca, Plewiska, Wiry. Łączna długość sieci wynosi 136,7 km. Blisko połowa domów jednorodzinnych na terenie gminy, do których doprowadzany jest gaz, jest nim ogrzewana. Systematyczny przyrost liczby odbiorców gazu można zaobserwować pośród odbiorców indywidualnych,natomiast spadek wśród podmiotów gospodarczych. Dostęp do sieci gazowej posiada 95% mieszkań, jednak tylko 41,8% z niego korzysta. Sieć ciepłownicza Gmina Komorniki nie posiada ogólnodostępnego systemu ciepłowniczego. Głównym źródłem ogrzewania gospodarstw domowych są indywidualne systemy grzewcze. Z danych wynika, iż 7 100 mieszkań zaopatrywanych jest w ciepło poprzez centralne systemy ogrzewania. Część mieszkańców posiada zarówno centralny system ogrzewania gazowego, jak i węglowego. Pozostałe mieszkania ogrzewane są za pomocą energii elektrycznej, w liczbie kilkudziesięciu mieszkań (Program Ochrony Środowiska dla Gminy Komorniki na lata 2013-2016 z perspektywną na lata 2017 -2020, 2013). Infrastruktura drogowa Sieć komunikacyjna w Gminie Komorniki jest bardzo dobrze rozwinięta. Korzystne położenie komunikacyjne z sąsiadującym miastem Poznań bardzo dobrze wpływa na rozwój gminy. Od jesieni 2003 r. przez gminę przebiega trasa autostrady A2 – Warszawa – Berlin z węzłem zlokalizowanym w obrębie gminy. Drogi powiatowe na terenie gminy Komorniki pokazuje Tabela 10. Tabela 10. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Komorniki Lp. 1 2 3 4 Nr drogi 2387P 2388P 2389P 2390P Przebieg Poznań-Komorniki Komorniki-Rosnówko Głuchowo-Chomęcice Komorniki-Łęczyca Długość 5,787 5,923 2,289 5,566 5 2391P Palędzie-Komorniki 4,365 Z 6 2412P Trzcielin-Szreniawa 4,687 Z 2,352 4,215 0,288 35,472 Z L Z - 2416P Gołuski-Plewiska 2495P Komorniki-Puszczykowo 2507P Plewiska-Poznań Razem Źródło: http://zdp.powiat.poznan.pl/?c=225 7 8 9 30 Klasa G L Z Z Rozwinięta sieć komunikacyjna tworzy doskonałe warunki do rozwoju inwestycji gospodarczych. Linia kolejowa biegnąca przez gminę Komorniki ma kilka stacji m. in. w Plewiskach, Szreniawie. Przez południowo – wschodnią część gminy biegnie linia kolejowa relacji Poznań-Wrocław, przez północną Poznań-Rzepin, natomiast przez południową PoznańSulechów. (Strategia Rozwiązywania problemów Społecznych Gminy Komorniki na lata 2014-2020). Rysunek 3. Sieć dróg w Gminie Komorniki Źródło: www.zdp.komorniki.pl Drogi krajowe i międzynarodowe na terenie Gminy Komorniki to: A2 – Warszawa – Berlin; S5 – Wrocław – Poznań; S11 – Oborniki – Piła – Koszalin. Tabela 11.Sieć drogowa Gminy Komorniki Rodzaj drogi Długość [km] Autostrady 5,1 Drogi ekspresowe 4,1 Drogi krajowe 8,05 Drogi wojewódzkie 2,39 Drogi powiatowe 35,47 Drogi gminne Źródło: Dane Urzędu Gminy Komorniki. 92 31 V.4. CHARAKTERYSTYKA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW ŚRODOWISKA ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DOKUMENTÓW PGN W trakcie analizy stanu środowiska w Komornikachstwierdzono, że na terenie gminy parametry poszczególnych komponentów środowiska ulegają pogorszeniu. Takie problemy obserwowane są dla następujących zasobów i ich zagospodarowania: powietrze atmosferyczne, wody, gospodarka odpadami, hałas, gleby, bioróżnorodność. Najważniejsze zidentyfikowane problemy ochrony środowiska z punktu widzenia gospodarki niskoemisyjnej to: niski poziom korzystania z gminnej sieci gazowej; ogrzewanie mieszkań za pomocą paliw niskiej jakości, a w efekcie zanieczyszczanie powietrza; małe działki przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową; brak drożności trasy S5; mała liczba ścieżek rowerowych lub jej brak; brak utwardzenia na wielu drogach gminnych; niedostatecznie rozbudowana i wykorzystywana sieć kolejowa; dzikie wysypiska; nielegalne wyrzucanie odpadów przez firmy budowlane; niepełne zagospodarowanie zasobów przyrodniczych; niedostateczny poziom edukacji ekologicznej mieszkańców; niedostateczne wykorzystanie możliwości finansowych, przeznaczonych na ograniczenie emisji zanieczyszczeń; emisja zanieczyszczeń pochodzących z komunikacji; bardzo niski poziom pozyskiwania energii ze źródeł alternatywnych (OZE). Z niedostatecznym poziomem edukacji ekologicznej mieszkańców, związane jest także wiosenne wypalanie traw. Jest to również emisja zanieczyszczeń do powietrza, dodatkowo o tyle groźna, że ginie podczas tych czynności wiele osobników zarówno roślinnych jak i zwierzęcych, dla których łąki i obszary porośnięte trawą są naturalnym środowiskiem życia. Informacje, dotyczące ilości interwencji w związku z wypalaniem traw na terenie województwa wielkopolskiego w roku 2015, zostały uzyskane telefonicznie od pracownika Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu. Straż Pożarna interweniowała: 1246 razy - tereny nierolnicze np. nasypy kolejowe, 423 razy - tereny rolnicze, 57 razy – łąki, rżyska. Trawy paliły się również bez interwencji straży niszcząc wszystko, co w nich żyje i wprowadzając do atmosfery duży ładunek zanieczyszczeń. Wypalanie pozostałości 32 roślinnych w ogrodach, ogródkach działkowych itp. regulowane jest prawem miejscowym i w wielu przypadkach na terenach gminnych zabronione lub dopuszczalne tylko w sezonie wiosennym. Ponadto często jeszcze zwłaszcza na terenach wiejskich występuje nawyk spalania śmieci w piecach. Co prawda butelki typu PET, czy inne odpady tworzyw sztucznych mają zdecydowanie dodatni bilans energetyczny ale powstające w wyniku takiego spalaniazanieczyszczenia są groźne dla zdrowia (zanieczyszczenia gazowe związane z niecałkowitym spaleniem tworzyw np. czarne sadze tworzące pyły czy CO – tlenek węgla). 33 V.5. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO REALIZACJI USTALEŃ PGN DLA GMINY KOMORNIKI V.5.1. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko DZIAŁAŃ GMINNYCH, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko Krajobraz Różnorodność biologiczna 0 0 0 + + 0 0 0 0 + + 0 0 0 + + 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 + + 0 0 0 + + 0 0 0 0 + 0 0 0 0 + + 0 0 0/- 0 + 0 0 0/+ 0 + + 0 0 0/- 0 + 0 0 0/+ 0 + + 0 0 0/- 0 0 0 0 0 0 + + 0 0 0/- 0 0 0 0 0/- 0 34 Dobra materialne + Ludzi + Zwierzęta, rośliny Powierzchnia ziemi Zasoby naturalne Zabytki Instalowanie odnawialnych źródeł Energetyka energii tj. modułów fotowoltaicznych „PV” Wymiana oświetlenia Energetyka wewnętrznego, sprzętu RTV, ITC i AGD Termomodernizacja Budownictwo i modernizacja i gospodarstwa energetyczna domowe budynków Budownictwo Budowa gimnazjum w i gospodarstwa Plewiskach z instalacją domowe geomtermalną Budowa i modernizacja Transport dróg Rozwój systemu ścieżek rowerowych Transport i spacerowych, a także poprawa ich jakości Zakup 6 fabrycznie nowych niskoemisyjnych niskopodłogowych autobusów miejskich Transport oraz budowa hali serwisowodiagnostycznej dla napraw autobusów nowej generacji Budowa zintegrowanych węzłów Transport przesiadkowych przy stacjach kolejowych, skupiających różne Wody Nazwa zadania Klimat Obszar Powietrze Tabela 12Potencjalne oddziaływania poszczególnych działań GMINNYCH realizowanych w ramach Planu Gospodarki NiskoemisyjnejGminy Komorniki Krajobraz Różnorodność biologiczna Zabytki Dobra materialne Ludzi + Zwierzęta, rośliny Powierzchnia ziemi Zasoby naturalne + Wody Klimat Nazwa zadania Powietrze Obszar formy transportu publicznego i indywidualnego Edukacja i dialog społeczny Edukacja ekologiczna Tworzenie Miejscowych Planów Zagospodarowania Administracja Przestrzennego publiczna (prognozy ocen oddziaływania) oraz zmiany dokumentów strategicznych Źródło: Opracowaniewłasne 0/+ 0 + + + + 0 0/+ 0 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ 0/+ Legenda: + oddziaływanie określone jako pozytywne; - oddziaływanie określone jako negatywne; 0 oddziaływanie obojętne (brak oddziaływania). Oceniając potencjalne możliwe oddziaływania poszczególnych kierunków zadań ujętych w PGN posłużono się metodą macierzy interakcji do określania analizy wpływu działań zarówno inwestycyjnych, jak i nieinwestycyjnych na poszczególne komponenty środowiska. Przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów: powietrze, klimat, wody, powierzchnia ziemi, zwierzęta i rośliny, zasoby naturalne, ludzi, dobra materialne, zabytki, krajobraz, różnorodność biologiczna. Tabela 12 przedstawia czy oddziaływanie realizowanych działańbędzie niekorzystne (-), korzystne (+), czy nie będzie powodować żadnego oddziaływania (0). Czasami oddziaływanie w zależności od aspektu jaki się rozważa może mieć równocześnie niekorzystny lub korzystny, lub obojętny (-/+,0) wpływ na dany element środowiska. 35 Z uwagi na brak szczegółów, co do sposobu realizacji poszczególnych zadań przyjętych w PGN w Prognozie zidentyfikowano tylko kierunki tych oddziaływań. Poniżej przedstawiono w formie opisowej ocenę potencjalnego możliwego oddziaływania zadań ujętych w dokumencie Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki w podziale na obszary: Obszar 1 ENERGETYKA 1. Instalowanie odnawialnych źródeł energii tj. modułów fotowoltaicznych „PV” Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.).Zadanie będzie realizowane tylko na obszarach zurbanizowanych, a instalacje fotowoltaiczne będą instalowane wyłącznie na budynkach.Negatywnego wpływu na środowisko nie będzie, ewentualnie nieistotny wzrost poziomu dźwięku podczas montowania instalacji. 2. Wymiana oświetlenia wewnętrznego, sprzętu RTV, ITC i AGD Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja działania nie wpłynie negatywnie na komponenty środowiska. Ma wyłącznie pozytywny wpływ na poprawę komfortu bytowego użytkowników budynków. Obszar 2 BUDOWNICTWO I GOSPODARSTWA DOMOWE 1. Termomodernizacja i modernizacja energetyczna budynków Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Działanie to ukierunkowane jest na obniżenie zużycia energii i kosztów eksploatacji budynków, co ma przełożenie na ochronę środowiska i zgodne jest z zasadami zrównoważonego rozwoju. Działania te prowadzone są na obszarach zurbanizowanych, a ich wpływ na środowisko jest krótkotrwały, lokalny i może wiązać się jedynie z krótkotrwałą emisją hałasu. Termomodernizacje prowadzone będą w związku z remontami wytypowanych budynków. Ich uciążliwość będzie ograniczona czasowo i przestrzennie. Ze względu na możliwość gniazdowania przy budynkach gatunków ptaków chronionych i nietoperzy, przeprowadzona będzie inwentaryzacja budynków pod tym kątem, a prace remontowe trwać będą przed rozpoczęciem gniazdowania lub po jego zakończeniu. Po zmianie sposobu ogrzewania czy termomodernizacji budynków zasoby mieszkaniowe zostaną odnowione, tym samym podwyższy się standard życia mieszkańców. Działania te będą odczuwalne już w krótkim terminie po realizacji, ale ich oddziaływanie będzie również długoterminowe, gdyż przewiduje wieloletnią trwałość wprowadzonych zmian. Zmiany w sposobie ogrzewania budynków zwykle wiążą się z remontami i termomodernizacją budynków oraz uporządkowaniem przestrzeni wokół odnawianych mieszkań, co w konsekwencji będzie mieć pozytywny wpływ na jakość architektury oraz krajobrazu. Termomodernizacje przeprowadzane będą w budynkach niezlokalizowanych na obszarach chronionych, obszarach dziedzictwa kulturowego i Natura 2000. Wymiana nie będzie oddziaływać negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). 36 2. Budowa gimnazjum w Plewiskach z instalacją geotermalną Działanie to ukierunkowane jest na obniżenie zużycia energii i kosztów eksploatacji budynków, co ma przełożenie na ochronę środowiska i zgodne jest z zasadami zrównoważonego rozwoju. Działanie to prowadzone jest na obszarze zurbanizowanym, a jegowpływ na środowisko jest krótkotrwały, lokalny i może wiązać się jedynie z krótkotrwałą emisją hałasu w trakcie budowy budynku. Obszar 3 TRANSPORT 1. Budowa i modernizacja dróg Następujące odcinki dróg charakteryzują się długością przekraczającą 1km: ul. Poznańska w Chomęcicach: długość ok 1,2 km - wydana Decyzja nr 7/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 5.08.2015 r. numer: IK.6220.1.01.2013, numer: IK.6220.2.2015 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr W00IV.4240.l40.20l5.KT.4 z dnia 22.04.2015r. wyraził opinię, że nie ma konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu również uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismemnr NS-52/2-38(1)/15 z dnia 18.02.2015r.); ul. Grunwaldzka w Plewiskach (odcinek powiatowy): długość 2,87 km – wydana Decyzja nr 4/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 29.05.2015 r. numer: IK.6220.1.01.2013 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr WOOlV.4240.ll8.2015.KL.3 z dnia 1.04.2015r. wyraził opinię, że istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismemnr NS2-52/2-29(3)/15 z dnia 28.04.2015 r.); ul. Grunwaldzka w Plewiskach (odcinek gminny): długość 1,15 km– wydana Decyzja nr 5/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 8.07.2015 r. numer: IK.6220.3.2015 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr W00lV.4240.290.2014.KL.3 z dnia 13.05.2015r. wyraził opinię, że nie ma konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu również uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismem nr NS2-52/2-62(l)/15 z dnia 7.04.2015r.). Pozostały zakres zadania dotyczy odcinków dróg o długości nieprzekraczającej 1 km. Inwestycje te nie będą realizowane na obszarach chronionych, obszarach dziedzictwa kulturowego i Natura 2000, lecz w strefie zurbanizowanej. Budowa oraz modernizacja nie będzie oddziaływać negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). Dopuszczalne poziomy dźwięku, ujęte w stosownych rozporządzeniach nie zostaną przekroczone. W trakcie realizacji nastąpi krótkotrwała uciążliwość dla środowiska spowodowana pracami budowlano-remontowym. Może nastąpić tymczasowa zwiększona emisja pyłów do powietrza oraz zwiększona emisja NO2 ze wzmożonego ruchu pojazdów budowlanych oraz wzrost emisji hałasu. Jednak 37 po zakończeniu tego etapu stan środowiska ma zostać przywrócony do stanu sprzed budowy, np. poprzez przeprowadzenie rewitalizacji zieleni po zakończeniu prac. Wszystkie powyższe uciążliwości dla środowiska i ludzi będą miały jednak charakter krótkotrwały, sporadyczny i ograniczony do niewielkich przestrzeni. 2. Rozwój systemu ścieżek rowerowych i spacerowych, a także poprawa ich jakości Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja danego zadania nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko, ewentualnie bardzo lokalne, krótkotrwałe oddziaływanie na środowisko w czasie budowy (hałas, zwiększenie zanieczyszczenia powietrza spowodowane transportem materiałów budowlanych). Realizacja zadania prowadzona jest na obszarze zurbanizowanym poza strefami ochrony. Prace zostaną przeprowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, nietoperzy oraz płazów zamieszkujący obszary, na których zostanie przeprowadzona inwestycja. 3. Zakup 6 fabrycznie nowych niskoemisyjnych, niskopodłogowych autobusów miejskich oraz budowa hali serwisowo-diagnostycznej dla napraw autobusów nowej generacji Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja danego działania nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko, ewentualne bardzo lokalne, krótkotrwałe oddziaływanie na środowisko w czasie budowy hali (hałas, zwiększenie zanieczyszczenia powietrza spowodowane transportem materiałów budowlanych). Realizacja zadania prowadzona jest na obszarze zurbanizowanym poza strefami ochrony. Prace zostaną przeprowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, nietoperzy oraz płazów zamieszkujący obszary, na których zostanie przeprowadzona inwestycja. Działanie to wpłynie na przyspieszenie wymiany transportu publicznego na spełniający najbardziej restrykcyjne normy środowiskowe. 4. Budowa zintegrowanych węzłów przesiadkowych skupiających różne formy transportu publicznego i indywidualnego Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja danego zadania nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko, ewentualne bardzo lokalne, krótkotrwałe oddziaływanie na środowisko w czasie budowy (hałas, zwiększenie zanieczyszczenia powietrza spowodowane transportem materiałów budowlanych).Realizacja zadania prowadzona jest na obszarze zurbanizowanym poza strefami ochrony. Prace zostaną przeprowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, nietoperzy oraz płazów zamieszkujący obszary, na których zostanie przeprowadzona inwestycja. Obszar 4 LASY I TERENY ZIELONE Nie planuje się zadań do realizacji w tym obszarze. 38 Obszar 5 PRZEMYSŁ Nie planuje się zadań do realizacji w tym obszarze. Obszar 6 GOSPODARKA ODPADAMI Nie planuje się zadań do realizacji w tym obszarze. Obszar 7 EDUKACJA I DIALOG SPOŁECZNY 1. Edukacja ekologiczna Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Celem zadań tego typu jest zmiana zachowań społecznych na rzecz środowiska, czego oczekiwanym efektem będzie wyłącznie pozytywne oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz środowisko przyrodnicze. Obszar 8 ADMINISTRACJA PUBLICZNA 1. Tworzenie Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego (prognozy ocen oddziaływania) oraz zmiany dokumentów strategicznych Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.) wprowadzenie samego zadania nie wymaga uzyskania decyzji środowiskowej. Jedynie powstałe w wyniku zadania dokumenty podlegają strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko, zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko(Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227). V.5.2. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko DZIAŁAŃ POWIATU POZNAŃSKIEGO NA TERENIE GMINY, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko 39 0 0 + + + 0 0 Różnorodność biologiczna Krajobraz 0 Zabytki + Dobra materialne + Ludzi Monitoring zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej Zwierzęta, rośliny Powierzchnia ziemi Zasoby naturalne Energetyka Wody Nazwa zadania Klimat Obszar Powietrze Tabela 13Potencjalne oddziaływania poszczególnych działań realizowanych przez Powiat Poznański na terenie gminy w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej gminy Komorniki 0 Krajobraz Różnorodność biologiczna Zabytki Dobra materialne Wody + 0 0 0 0 + + 0 0 0 + + 0 0 0 0 + + 0 0 0 Transport Rozwój systemu ścieżek rowerowych oraz spacerowych, a także poprawa ich jakości + + 0 + 0 0 + 0 0 0/+ 0 Transport Budowa i modernizacja dróg + + 0 + 0 0 + 0 0 0/+ 0 Transport Poznańska Kolej Metropolitalna. Węzły integracji (ZIT) budowa systemu funkcjonalnych punktów przesiadkowych + + 0 + 0 0 + 0 0 0/+ 0 Transport Budowa wiaduktów nad linią kolejową PoznańBerlin Transport Monitoring zachowań komunikacyjnych mieszkańców powiatu poznańskiego + + 0 0 0/+ 0 + 0 0 0/+ 0 Transport Rozbudowa i modernizacja sieci transportu publicznego – kreowanie nowych połączeń + + 0 0 0/+ 0 + 0 0 0/+ 0 Transport Promocja transportu publicznego na terenie powiatu poznańskiego poprzez tworzenie zintegrowanej internetowej platformy informacyjnej + + 0 0 0/+ 0 + 0 0 0/+ 0 Nazwa zadania Budownictwo i gospodarstwa domowe Termomodernizacja i modernizacja energetyczna budynków Budownictwo i Wymiana oświetlenia gospodarstwa wewnętrznego, sprzętu RTV, ITC i AGD domowe 40 Ludzi Klimat Zwierzęta, rośliny Powierzchnia ziemi Zasoby naturalne Powietrze + Obszar Różnorodność biologiczna + 0 0 0/+ 0 + 0 0 0/+ 0 Lasy i tereny zielone Zwiększanie lesistości i poprawa stanu lasów + + + + + + + 0 0 + Edukacja ekologiczna Edukacja ekologiczna obejmująca tematykę gospodarki niskoemisyjnej, OZE, efektywności energetycznej, a także promująca prawidłowe postawy, w tym działania przyczyniające się do obniżenia emisji gazów cieplarnianych + + 0/+ 0 + + + + 0 0/+ 0 Rozwój eadministracji Rozwój e-administracji + + 0/+ 0 + + + + 0 0/+ 0 Krajobraz + Zabytki Wody Dobra materialne Klimat Transport Wspomaganie gmin w zakresie wprowadzania nowych form zarządzania transportem publicznym na terenie powiatu poznańskiego Ludzi Nazwa zadania Powietrze Zwierzęta, rośliny Powierzchnia ziemi Zasoby naturalne Obszar + Legenda: + oddziaływanie określone jako pozytywne; - oddziaływanie określone jako negatywne; 0 - oddziaływanie obojętne (brak oddziaływania). Oceniając potencjalne możliwe oddziaływania poszczególnych kierunków zadań ujętych w PGN posłużono się metodą macierzy interakcji do określania analizy wpływu działań zarówno inwestycyjnych, jak i nieinwestycyjnych na poszczególne komponenty środowiska. Przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów: powietrze, klimat, wody, powierzchnia ziemi, zwierzęta i rośliny, zasoby naturalne, ludzi, dobra materialne, zabytki, krajobraz, różnorodność biologiczna. 41 Tabela 13 określa, czy oddziaływanie może być niekorzystne (-), korzystne (+) czy nie będzie powodować żadnego oddziaływania (0). Czasami oddziaływanie w zależności od aspektu jaki się rozważa może mieć równocześnie niekorzystny lub korzystny lub obojętny (-/+,0) wpływ na dany element środowiska. Z uwagi na brak szczegółów, co do sposobu realizacji poszczególnych zadań przyjętych w PGN, w Prognozie zidentyfikowano tylko kierunki tych oddziaływań. Poniżej przedstawiono w formie opisowej ocenę potencjalnego możliwego oddziaływania zadań ujętych w dokumencie Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komornikirealizowanych przez Powiat Poznański w podziale na obszary: Obszar 1 ENERGETYKA 1. Monitoring zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Zadanie będzie realizowane tylko w istniejących budynkach, tylko na terenie zurbanizowanym. System monitoringu nie będzie oddziaływał negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). Obszar 2 BUDOWNICTWO I GOSPODARSTWA DOMOWE 1. Termomodernizacja i modernizacja energetyczna budynków Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Termomodernizacje prowadzone będą w związku z remontami wytypowanych budynków. Ich uciążliwość będzie ograniczona czasowo i przestrzennie. Ze względu na możliwość gniazdowania przy budynkach gatunków ptaków chronionych i nietoperzy, przeprowadzona będzie inwentaryzacja budynków pod tym kątem, a prace remontowe trwać będą przed rozpoczęciem gniazdowania lub po jego zakończeniu. Po zmianie sposobu ogrzewania czy termomodernizacji budynków zasoby mieszkaniowe zostaną odnowione, tym samym podwyższy się standard życia mieszkańców. Działania te będą odczuwalne już w krótkim terminie po realizacji, ale ich oddziaływanie będzie również długoterminowe, gdyż przewiduje wieloletnią trwałość wprowadzonych zmian. Zmiany w sposobie ogrzewania budynków zwykle wiążą się z remontami i termomodernizacją budynków oraz uporządkowaniem przestrzeni wokół odnawianych mieszkań, co w konsekwencji będzie mieć pozytywny wpływ na jakość architektury orazkrajobraz. Termomodernizacje przeprowadzane będą w budynkach niezlokalizowanych na obszarach chronionych, obszarach dziedzictwa kulturowego i Natura 2000. Wymiana nie będzie oddziaływać negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). 2. Wymiana oświetlenia wewnętrznego, sprzętu RTV, ITC i AGD Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja zadania nie wpływa negatywnie na komponenty środowiska, a ma z kolei wyłącznie pozytywny wpływ na poprawę komfortu bytowego użytkowników budynków. 42 Obszar 3 TRANSPORT 1. Rozwój systemu ścieżek rowerowych oraz spacerowych, a także poprawa ich jakości Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja danego zadania nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko, ewentualne bardzo lokalne, krótkotrwałe oddziaływanie na środowisko w czasie budowy (hałas, zwiększenie zanieczyszczenia powietrza spowodowane transportem materiałów budowlanych). Realizacja zadania prowadzona jest na obszarze zurbanizowanym poza strefami ochrony. Prace zostaną przeprowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, nietoperzy oraz płazów zamieszkujący obszary, na których zostanie przeprowadzona inwestycja. 2. Budowa i modernizacja dróg Powiat Poznański planuje na terenie gminy Komorniki następujące inwestycje: rozbudowa drogi powiatowej nr 2387P Poznań – Komorniki, ul. Grunwaldzka w Plewiskach, gm. Komorniki (orientacyjna długość inwestycji 1,9 km, w tym długość ścieżek rowerowych 1,9 km), Opinia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu pismem nr NS2-52/2-29(3)/15 z dnia 28.04.2015 – stwierdzając iż nie ma potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem z dnia 01.04.2015 r. nr WOOIV.4240.118.2015.KL.3, wyraził opinię iż dla przedmiotowej inwestycji istnieje konieczność potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Na podstawie powyższych opinii Wójt Gminy Komorniki wydał Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia IK.6220.1.01.2013 z dnia 29 maja 2015 stwierdzając brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla powyższego przedsięwzięcia; 3. Poznańska Kolej Metropolitalna. Węzły integracji (ZIT) - budowa systemu funkcjonalnych punktów przesiadkowych Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Powierzchnia poszczególnych planowanych w ramach inwestycji parkingów nie przekroczy 0,2 ha. Negatywnie oddziaływanie będzie krótkotrwałe, wyłącznie w okresie budowy/modernizacji węzłów przesiadkowych i wystąpi lokalnie na terenach zurbanizowanych. 4. Budowa wiaduktów nad linią kolejową Poznań-Berlin Zadanie to polega m.in. na budowie na terenie gminy Komorniki wiaduktu w pasie drogi powiatowej nr 2387P Poznań-Komorniki nad linią kolejową E20. Ze względu na brak projektu/ostatecznej koncepcji długość wiaduktów nie jest znana, natomiast ze względu na zakres inwestycji przewiduje się uzyskanie decyzji środowiskowej. 5. Monitoring zachowań komunikacyjnych mieszkańców powiatu poznańskiego 43 Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). System monitoringu nie będzie oddziaływał negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). 6. Rozbudowa i modernizacja sieci transportu publicznego – kreowanie nowych połączeń Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja danego zadania nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko. Efekt środowiskowy przy tym działaniu będzie tylko pozytywny, dzięki zmniejszeniu wykorzystania indywidualnego transportu, na rzecz transportu publicznego. 7. Promocja transportu publicznego na terenie powiatu poznańskiego poprzez tworzenie zintegrowanej internetowej platformy informacyjnej Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Działanie to nie będzie oddziaływało negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). 8. Wspomaganie gmin w zakresie wprowadzania nowych form zarządzania transportem publicznym na terenie powiatu poznańskiego Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Zadanie nie będzie oddziaływało negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). Obszar 4 LASY I TERENY ZIELONE 1. Zwiększanie lesistości i poprawa stanu lasów Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Realizacja zadania będzie miała wyłącznie pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze oraz komfort życia mieszkańców. Obszar 5 PRZEMYSŁ Na obecną chwilę nie przewidziano zadań do realizacji w tym obszarze. Obszar 6 GOSPODARKA ODPADAMI Na obecną chwilę nie przewidziano zadań do realizacji w tym obszarze. 44 Obszar 7 EDUKACJA I DIALOG SPOŁECZNY 1. Edukacja ekologiczna obejmująca tematykę gospodarki niskoemisyjnej, OZE, efektywności energetycznej, a także promująca prawidłowe postawy, w tym działania przyczyniające się do obniżenia emisji gazów cieplarnianych Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Zadanie nie będzie oddziaływało negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). Obszar 8 ADMINISTRACJA PUBLICZNA 1. Rozwój e-administracji Zakres realizowanego działania nie dotyczy zakresu wymienionego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.). Zadanie nie będzie oddziaływało negatywnie na zdrowie ludzi oraz lokalną faunę i florę (w tym gatunki chronione). V.5.3. Podsumowanie prognozy oddziaływania na środowisko realizacji ustaleń PGN Gminy Komorniki W trakcie realizacji inwestycji związanych z realizacją Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki wystąpią oddziaływania krótkotrwałe ograniczone do obszaru, na którym będą realizowane, niewykraczające poza teren Gminy Komorniki. Realizacja działań określonych w przedmiotowym Planie nie spowoduje wystąpienia oddziaływań skumulowanych i transgranicznych. Działania przewidziane do realizacji w Planie nie spowodują długotrwałego ryzyka dla zdrowia ludzi i zagrożenia dla środowiska. Realizacja Planu przyczyni się do zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń emitowanego z terenu Gminy Komorniki do powietrza, głównie poprzez zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynków, a także ograniczenia emisji w transporcie. Spośród zadań realizowanych na terenie gminy Komornikitrzy przedsięwzięcia posiadają decyzje środowiskowe. Są to: ul. Poznańska: długość ok 1,2 km - wydana Decyzja nr 7/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 5.08.2015 r. numer: IK.6220.1.01.2013, numer: IK.6220.2.2015 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr W00-IV.4240.l40.20l5.KT.4 z dnia 22.04.2015r. wyraził opinię, że nie ma konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu również uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismem nr NS-52/238(1)/15 z dnia 18.02.2015r.); ul. Grunwaldzka w Plewiskach (odcinek powiatowy): długość 2,87 km – wydana Decyzja nr 4/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 29.05.2015 r. numer: IK.6220.1.01.2013 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr 45 WOO-lV.4240.ll8.20l5.KL.3 z dnia 1.04.2015r. wyraził opinię, że istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismem nr NS2-52/2-29(3)/15 z dnia 28.04.201l5r.) ul. Grunwaldzka w Plewiskach (odcinek gminny): długość 1,15 km– wydana Decyzja nr 5/2015 o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, data wydania: 8.07.2015 r. numer: IK.6220.3.2015 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem nr W00lV.4240.290.2014.KL.3 z dnia 13.05.2015r. wyraził opinię, że nie ma konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu również uznał, że nie ma potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji pismem nr NS2-52/2-62(l)/15 z dnia 7.04.2015r. W przypadku pozostałych przedsięwzięć wykazano brak negatywnego oddziaływania na środowisko. Spośród zadań realizowanych przez Powiat Poznański na terenie gminy Komorniki jedno przedsięwzięcie posiada decyzję środowiskową. Jest to w/w rozbudowa drogi powiatowej nr 2387P Poznań – Komorniki, ul. Grunwaldzka w Plewiskach, gm. Komorniki (orientacyjna długość inwestycji 1,9 km, w tym długość ścieżek rowerowych 1,9 km). Opinia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu pismem nr NS2-52/2-29(3)/15 z dnia 28.04.2015 – stwierdzając, iż nie ma potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowej inwestycji. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem z dnia 01.04.2015 nr WOO-IV.4240.118.2015.KL.3, wyraził opinię iż dla przedmiotowej inwestycji istnieje konieczność potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Na podstawie powyższych opinii Wójt Gminy Komorniki wydał Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia IK.6220.1.01.2013 z dnia 29 maja 2015 r. stwierdzając brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla powyższego przedsięwzięcia. 46 V.6. OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY ORAZ INTEGRALNOŚĆ I SPÓJNOŚĆ OBSZARÓW NATURA 2000 Na terenie gminy Komorniki znajdują się trzy obszary należące do sieci Natura 2000: Ostoja Wielkopolska; Rogalińska Dolina Warty; Ostoja Rogalińska. Wpływ działań na obszary Natura 2000 oceniano z punktu widzenia integralności obszaru rozumianej jako zachowanie kluczowych procesów, struktur i relacji warunkujących funkcjonowanie lokalnych ekosystemów. Wpływ na integralność obszaru Natura 2000 określa się wg następujących kryteriów: powierzchnia siedlisk i liczebność populacji gatunków zagrożonych, możliwe zmniejszenie liczebności gatunków kluczowych (utrata siedlisk – bezpośrednia i pośrednia na skutek hałasu, bezpośrednia śmiertelność), zagrożenie dla utrzymania właściwego stanu ochrony gatunków i siedlisk, wpływ na kluczowe procesy i związki kształtujące strukturę obszaru, przebudowa zespołów i zgrupowań, fragmentacja siedlisk w obrębie obszaru. Zgodnie z Dyrektywą Siedliskową (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory) szeroko pojęta ochrona w obszarze Natura 2000 skupia się na utrzymaniu we właściwym stanie ochrony, określonym w punkcie siedlisk oraz gatunków, dla ochrony których obszar Natura 2000 został wyznaczony. Zgodnie z Dyrektywą, stan ochrony siedliska naturalnego oznacza sumę oddziaływań na siedlisko naturalne oraz na jego typowe gatunki, które mogą mieć wpływ na jego długofalowe rozmieszczenie, strukturę i funkcje oraz na długoterminowe przetrwanie jego typowych gatunków w obrębie terytorium państw członkowskich. Realizacja ustaleń PGN Gminy Komorniki może mieć wpływ na siedliska naturalne, dla których wyznaczono obszary Natura 2000. Stan ochrony siedliska naturalnego zostanie uznany za "sprzyjający", jeśli: jego naturalny zasięg i obszary mieszczące się w obrębie tego zasięgu są stałe lub zwiększają się; specyficzna struktura i funkcje konieczne do jego długotrwałego zachowania istnieją i prawdopodobnie będą istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości; stan ochrony jego typowych gatunków jest sprzyjający. Stan ochrony gatunków oznacza sumę oddziaływań na te gatunki, które mogą mieć wpływ na ich długofalowe rozmieszczenie i obfitość ich populacji w obrębie terytorium państw członkowskich. 47 Stan ochrony gatunków zostanie uznany za „sprzyjający” jeśli: dane o dynamice liczebności populacji rozpatrywanych gatunków wskazują, że same utrzymują się one w skali długoterminowej jako trwały składnik swoich naturalnych siedlisk; naturalny zasięg gatunków nie zmniejsza się ani też prawdopodobnie nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości; istnieje i prawdopodobnie będzie istnieć w przyszłości siedlisko wystarczająco duże, aby utrzymać ich populacje przez dłuższy czas. W wyniku realizacji większości działań proponowanych w PGN nie nastąpi pogorszenie stanu ochrony siedlisk i gatunków chronionych w obszarze Natura 2000 (Ostoja Wielkopolska, Rogalińska Dolina Warty, Ostoja Rogalińska). Żadne z zaproponowanych działań nie jest zlokalizowane w najbliższym sąsiedztwie bądź na terenie tego obszaru chronionego. Ocena wpływu planowanych działań w ramach PGN dla gminy Komorniki zakłada, że nie dojdzie do naruszenia granic obszaru Natura 2000 ani zmiany warunków środowiskowych w ich obrębie i sąsiedztwie. Prognoza nie zwalnia jednak z przeprowadzenia procedury Oceny oddziaływania na środowisko dla poszczególnych projektów mogących znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na te obszary. 48 V.7. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI USTALEŃ OCENIANEGO DOKUMENTU Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań ma przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 20202, tj.: redukcji emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) oraz plany działań krótkoterminowych (PDK). Działania zawarte w Planie mają w efekcie doprowadzić do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza (w tym: pyłów, dwutlenku siarki oraz tlenków azotu). Wykonana prognoza oddziaływania skutków realizacji PGN potwierdza, że wyżej wymienione cele mogą być osiągnięte. W tej sytuacji, w przypadku braku realizacji powyższego dokumentu należy się liczyć z dalszym pogorszeniem jakości parametrów środowiska, a w szczególności: brak poprawy stanu jakości powietrza w zakresie dotrzymania standardów jakości powietrza, nieosiągnięcie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu wybranych rodzajów odpadów oraz odpadów komunalnych, narastające zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego, z powodu dalszego deponowania nieprzetworzonych odpadów komunalnych na składowiskach, postępujący wzrost powierzchni terenów zdegradowanych, pogorszenie się klimatu akustycznego, zmniejszenie dbałości o zasoby przyrodnicze i utrzymania dobrego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków, w tym chronionych, nieefektywne wykorzystanie zasobów naturalnych, z powodu braku wykorzystania OZE, degradację środowiska, zwiększająca się wrażliwość na skutki zmian klimatycznych, nieefektywne wykorzystanie zasobów naturalnych z powodu braku zwiększenia efektywności energetycznej. Należy tu podkreślić, że omawiany dokument ustala plan wprowadzenia gospodarki niskoemisyjnej nie w jednej, odosobnionej gminie ale w całej Metropolii. Ma to szczególne znaczenie dla problemów ochrony środowiska związanych z zanieczyszczeniem powietrza i zmianami klimatu, które nie dają się rozwiązywać poprzez indywidualne działania poszczególnych gmin. Przyjęcie cząstkowej części Zgodnie z przyjętym w 2009 r. pakietem energetyczno-klimatycznym do 2020 r. Unia Europejska: - o 20% zredukuje emisje gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu emisji z 1990 r.; - o 20% zwiększy udział energii odnawialnej w finalnej konsumpcji energii (dla Polski 15 %); - o 20% zwiększy efektywność energetyczną, w stosunku do prognoz BAU na rok 2020 2 49 dokumentu (np. dla gminy Komorniki a przez pozostałe gminy nie) będzie miało niewielki efekt środowiskowy. Brak realizacji PGN będzie w praktyce oznaczał odrzucenie lub spowolnienie kierunku zrównoważonego rozwoju omawianego obszaru. 50 V.8. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W ocenie oddziaływania realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki wykazano, że istnieją działania, które mogą w sposób krótkotrwały, przejściowy negatywnie oddziaływać na różne komponenty środowiska. Dotyczy to w szczególności etapu realizacji działań w obszarach Budownictwo i gospodarstwa domowe, Transport, Energetyka,a w mniejszym stopniu pozostałych obszarów. Prace zapobiegawcze i minimalizacja negatywnych skutków powinny być określone w raportach o oddziaływaniu dla poszczególnych działań i zadań. 51 V.9. INFORMACJA O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZ REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań ma przyczynić się do: redukcji emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) oraz plany działań krótkoterminowych (PDK). Oczekiwane skutki realizacji PGN powinny być przedmiotem monitoringu, którego celem będzie obserwacja rzeczywistych oddziaływań na środowisko, modyfikacja kierunków lub siły wprowadzonych form zagospodarowania bądź strategii lub opracowanie nowych dokumentów planistycznych.W tym celu zaproponowano stosowanie wybranych wskaźników środowiskowych. Monitoring wartości wskaźników diagnostycznoinformacyjnych pozwoli śledzić zmiany stanu środowiska, skuteczności zastosowanych rozwiązań i w koniecznych przypadkach zaproponować niezbędne korekty (Tabela 14). Tabela 14Proponowane wskaźniki monitorowania skutków realizacji PGN dla Metropolii Poznań. Nazwa wskaźnika Źródła danych Cykliczność gromadzenia GUS, Rocznik Statystyczny Województwa co roku GUS, Ochrona Środowiska co roku WIOŚ, Oceny jakości powietrza, IOŚ co roku GUS, Ochrona Środowiska co roku Samorządy lokalne co 2-3 lata GUS, Ochrona Środowiska co roku GUS, Ochrona Środowiska GUS, Ochrona Środowiska co roku co roku % pow. upraw GUS, Ochrona Środowiska co roku Jednostki Zużycie energii elektrycznej KWh/ 1 miesz. w gospodarstwach domowych rok Emisja gazów do atmosfery ze źródeł szczególnie t/ 1 miesz. rok uciążliwych Jakość powietrza Klasa średnia atmosferycznego w strefach Stopień wykorzystania odpadów przemysłowych, rolniczych % i komunalnych Długość dróg rowerowych km/ 10000 os. Udział odnawialnych źródeł % energii w produkcji energii Udział użytków leśnych % Udział użytków zielonych % Udział upraw ekologicznych WIOŚ, Oceny jakości co roku powietrza, IOŚ WIOŚ, Oceny jakości Średnioroczne stężenie NO2 μg/m3 co roku powietrza, IOŚ Średnioroczne stężenie pyłu WIOŚ, Oceny jakości μg/m3 co roku zawieszonego powietrza, IOŚ WIOŚ, Oceny jakości Średnioroczne stężenie SO2 μg/m3 co roku powietrza, IOŚ Źródło: Próba zastosowania oceny stabilności ekologicznej krajobrazu do zarządzania środowiskiem na przykładzie miasta Busko Zdrój, E. Król, S. Gałaś,2008. Średnioroczne stężenie CO2 μg/m3 52 V.10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO Zadania wyznaczone w projekcie „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki” mają charakter lokalny i ich oddziaływanie na środowisko ograniczone będzie do oddziaływania w obrębie gminy oraz na terenach bezpośrednio z nią sąsiadujących. Jednoznacznie nasuwają się wnioski, iż zaproponowane w PGN działania w żadnym stopniu nie mogą powodować uciążliwości poza granicami Polski. 53 V.11. PODSUMOWANIE Główny cel Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki to poprawa jakości powietrza poprzez: redukcję emisji gazów cieplarnianych; zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcję zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. W niniejszej ocenie nie wykazano znacząco negatywnych oddziaływań w stosunku do poszczególnych komponentów środowiska jak powietrze, klimat, zasoby wody, gleb, powietrza, świata roślin i zwierząt, elementy krajobrazu oraz oddziaływania na ludzi, dobra materialne, zabytki. Zaproponowane w PGN wszystkie działania będą miały bardzo pozytywny wpływ na jakość powietrza w gminie. Zmniejszenie się ilości emitowanych do powietrza substancji wpłynie pozytywnie na zdrowie i samopoczucie ludzi. 54 V.12. STRESZCZENIE PROGNOZY SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Obowiązek sporządzenia Prognozy oddziaływania na środowisko „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki” wynika z zapisów Ustawy OOŚ z dnia 3 października 2008r. oraz Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 czerwca 2001 r. Celem ocenianego dokumentu PGNjest wspieranie realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego przyjętego przez Polskę w 2009r. Prognoza oddziaływania na środowisko zastępuje w tym postępowaniu raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Prognozę wykonuje się w celu określenia potencjalnego oddziaływania realizacji PGN na środowisko. Główny cel Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki to poprawa jakości powietrza poprzez: redukcję emisji gazów cieplarnianych; zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcję zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Zakres merytoryczny PGN zawiera m.in.: uwarunkowania strategiczne. uwarunkowania lokalne – ogólna strategia, w tym: charakterystykę stanu obecnego gminy Komorniki. identyfikacja obszarów problemowych. aspekty organizacyjne i finansowe. wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla. możliwości redukcji emisji. planowane działania do roku 2020. Na podstawie analizy uwarunkowań prawnych oraz stanu obecnego wskazano istotne obszary problemowe w gminie Komorniki, w kontekście realizacji strategii niskoemisyjnego rozwoju oraz przedstawione zostały skuteczne i możliwe do zrealizowania działań, których wdrożenie spowoduje obniżenie emisji tych gazów i zwiększenie efektywności energetycznej oraz wykorzystania OZE. Zakres wymaganych zadań obejmuje takie obszary, jak: energetyka; budownictwo i gospodarstwa domowe; transport; lasy i tereny zielone; przemysł; gospodarka odpadami; edukacja i dialog społeczny; administracja publiczna. 55 W przedmiotowej Prognozie, w celu określenia przypuszczalnych oddziaływań na środowisko, została określona skala potencjalnego oddziaływania zadań dla działań związanych z racjonalizacją użytkowania energii i ciepła oraz z wykorzystaniem OZE. Zmiany w sposobie ogrzewania budynków zwykle wiążą się z remontami i termomodernizacją budynków oraz uporządkowaniem przestrzeni wokół odnawianych mieszkań, co w konsekwencji będzie mieć pozytywny wpływ na jakość architektury gminnej oraz krajobrazu gminnego. Zaniechanie tych działań prowadzi do degradacji technicznej i społecznej całych dzielnic. Podczas realizacji działań dla inwestycji drogowych (remonty ulic) nastąpi krótkotrwała uciążliwość dla środowiska spowodowana pracami budowlano-remontowymi. Może nastąpić tymczasowa zwiększona emisja pyłów do powietrza ze wzmożonego ruchu pojazdów budowlanych oraz wzrost emisji hałasu. W celu zapobiegania lub ograniczania oddziaływań na warunki życia i zdrowie ludzi powinno się podjąć następujące działania: wcześniejsze informowanie ludności o zamierzonych pracach; zakładać siatki ochronne na elewacje remontowanych budynków; wykonywanie prac uciążliwych ze względu na hałas tylko w godzinach dziennych; odpowiednie oznaczanie reorganizacji ruchu; rewitalizacja zieleni gminnej po zakończeniu prac. W przypadku inwestycji liniowych oddziaływanie niekorzystne będzie na etapie budowy, natomiast w długotrwałej perspektywie zadania przyniosą korzystne skutki występujące w wyniku oddziaływań skumulowanych, długotrwałych o charakterze stałym. Działania dotyczące OZE również mogą chwilowo negatywnie oddziaływać na etapie budowy, natomiast korzystne oddziaływanie zaznaczy się w środowisku w sposób bezpośredni, ale odczuwalny w związku z działaniami wtórnymi i skumulowanymi o charakterze długotrwałym i stałym. Działania opisane w PGN nie powinny powodować powstawania skażeń otaczającego terenu. Będą one prowadzone na terenach zurbanizowanych, całkowicie przekształconych antropogenicznie, gdzie nie występują obszary Natura 2000, nie ma zatem przesłanek do proponowania kompensacji przyrodniczych. W wyniku przeprowadzonych analiz nie stwierdzono potencjalnej możliwości wystąpienia trwałych negatywnych oddziaływań na środowisko, związanych z realizacją celów i zadań ujętych w PGN. Oddziaływania niekorzystne stwierdzone zostały jedynie na etapie budowy/realizacji danego przedsięwzięcia, a ich charakter będzie krótkotrwały i chwilowy. Niniejsza prognoza nie zawiera i nie zastępuje ocen oddziaływań na środowisko tych działań będących przedsięwzięciami, które muszą być poddane osobnej procedurze przeprowadzenia takiej oceny. Jednoznacznie stwierdzono, że realizacja zadań przedstawionych w PGN nie będzie powodować uciążliwości poza granicami Polski – nie spowoduje oddziaływania transgranicznego na środowisko przyrodnicze mogącego objąć terytorium sąsiadujących państw. Proponowane w PGN Gminy Komorniki działania mają z punktu widzenia ochrony środowiska generalnie pozytywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze, kulturowe, ludzi oraz dobra materialne. Realizacja tego dokumentu przyniesie w pierwszym rzędzie 56 znaczącą poprawę jakości powietrza oraz wpłynie na warunki klimatu lokalnego. Oprócz celu głównego jakim jest poprawa stanu atmosfery nastąpi także: zwiększenie efektywności stosowania zasad zrównoważonego rozwoju, poprawa gospodarki odpadami, poprawa atrakcyjności i ekologizacja krajobrazu, poprawa warunków komunikacji zbiorowej i indywidualnej, ekologizacja transportu, zwiększenie atrakcyjności podróżowania rowerem, poprawa warunków klimatycznych w budynkach. Oczekiwane skutki realizacji PGN Gminy Komorniki powinny być przedmiotem monitoringu, którego celem będzie obserwacja rzeczywistych oddziaływań na środowisko, modyfikacja kierunków lub siły wprowadzonych form zagospodarowania bądź strategii lub opracowanie nowych dokumentów planistycznych. W tym celu zaproponowano stosowanie wybranych wskaźników środowiskowych. Monitoring wartości wskaźników pozwoli śledzić zmiany stanu środowiska, skuteczności zastosowanych rozwiązań i w koniecznych przypadkach zaproponować niezbędne korekty. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jak sama nazwa wskazuje koncentruje się głównie na wprowadzeniu gospodarki niskoemisyjnej, zatem działania w nim przedstawione muszą mieć i mają pozytywny wpływ na środowisko i jakość powietrza. Podsumowując, skutki zrealizowania działań określonych w PGN będą miały korzystny wpływ na środowisko i ludzi, gdyż obniżą emisję CO2 i innych zanieczyszczeń, jak też przyczynią się do zmniejszenia zużycia energii i wzrostu wykorzystania OZE. Autorzy niniejszej prognozy uznają Niskoemisyjnej Gminy Komorniki. za 57 celową realizację Planu Gospodarki V.13. SPIS TABEL Tabela 1. Liczba ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2013 .................................. 17 Tabela 2. Ludność Gminy Komorniki w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach 2010-2013 .......................................................................... 17 Tabela 3. Ruch naturalny ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2013..................... 17 Tabela 4. Ruch migracyjny ludności Gminy Komorniki w latach 2010-2012 .................. 18 Tabela 5. Klasyfikacja stref w województwie wielkopolskim z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia ............................................................................. 22 Tabela 6. Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń ........................................................ 23 Tabela 7. Poziomy informowania i poziomy alarmowe dla pyłów .................................. 23 Tabela 8 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w 2007 roku w gminie Komorniki ... 25 Tabela 9 Kierunki zagospodarowania obszaru gminy Komorniki ................................... 29 Tabela 10. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Komorniki ................................ 30 Tabela 11. Sieć drogowa Gminy Komorniki................................................................... 31 Tabela 12 Potencjalne oddziaływania poszczególnych działań GMINNYCH realizowanych w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Komorniki ............. 34 Tabela 13 Potencjalne oddziaływania poszczególnych działań realizowanych przez Powiat Poznański na terenie gminy w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej gminy Komorniki ...................................................................................................................... 39 Tabela 14 Proponowane wskaźniki monitorowania skutków realizacji PGN dla Metropolii Poznań.......................................................................................................................... 52 58 V.14. SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Mapa lokalizacji Gminy Komorniki na tle powiatu poznańskiego ................. 15 Rysunek 2. Gmina Komorniki – podział na sołectwa ..................................................... 16 Rysunek 3. Sieć dróg w Gminie Komorniki .................................................................... 31 59
