Wyspa Zamkowa z ruinami zameczku
advertisement
PRZEWODNIK TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY PO GMINIE KOMORNIKI IM. JANA PAWŁA II Komorniki 2006 Tekst Piotr Duda Redaktor prowadzący Antoni Pawlik Współpraca Urszula Kolińska Barbara Koralewska Przemysław Mieloch Maciej Pawlik Zdjęcia Piotr Duda Lidia Klorek Antoni Pawlik Wydawca Gminny Ośrodek Kultury 62-052 Komorniki; ul. Stawna 7 tel. (061) 8107449 e-mail: [email protected] Wydanie pierwsze, 2006 © Copyright by GOK w Komornikach Wszelkie prawa, włącznie z prawem do reprodukcji przewodnika w całości lub w części, w jakiejkolwiek formie – zastrzeżone. Przewodnik wydano na zlecenie Gminnego Ośrodka Kultury w Komornikach z funduszy Urzędy Gminy Komorniki oraz Starostwa Powiatowego w Poznaniu. ISBN Drukarnia.................................. 2 PRZEDMOWA Gmina Komorniki dołączyła do tych, gmin które propagują aktywne formy wypoczynku poprzez tworzenie warunków dla rozwoju turystyki rowerowej. Połączona z poznawaniem licznych obiektów krajoznawczych cieszy się zarówno wśród początkujących jak i wytrawnych turystów coraz większą popularnością. Obecność Wielkopolskiego Parku Narodowego na terenie gminy zachęca do poznawania jego przyrodniczego, krajobrazowego i kulturowego bogactwa. 29 maja 2005 roku do istniejących szlaków turystycznych dołączył 26 kilometrowy „Rowerowy szlak po gminie Komorniki im. Jana Pawła II” przebiegający przez Komorniki, Szreniawę, Jarosławiec, Łęczyce, Wiry. Prezentuje on ciekawe zakątki nie tylko WPN-u , ale również te leżące poza jego granicami na terenie gminy. Organizatorzy wybierając na patrona trasy wielkiego Polaka – Jana Pawła II kierowali się jego umiłowaniem ziemi ojczystej i aktywnej turystyki. Przykład papieża Polaka niech zachęca do harmonijnego obcowania z przyrodą i szukania dróg nie zawsze łatwych, ale wartych poznania. Wszystkim, którzy przyczynili się do wytyczenia i popularyzacji tego szlaku dziękuję. Jego pojawienie się na mapie Wielkopolski to zachęta do poznania piękna Ziemi Komornickiej i gościnności jej mieszkańców. Poznawajmy świat, ale najpierw poznajmy swoją małą ojczyznę – warto. Poświęcenie szlaku 29.05.2005 Do spotkania na szlaku Antoni Pawlik Dyrektor GOK w Komornikach 3 WSTĘP Gmina Komorniki położona jest w środkowej części województwa wielkopolskiego na południe od Poznania. Stanowi część Pojezierza Poznańskiego, którego krajobraz został ukształtowany przez lądolód skandynawski w okresie 70-10 tys. lat temu. Większa część gminy położona jest na wysoczyźnie morenowej, gdzie występują rynny polodowcowe, kemy, głazy narzutowe. Od południowego wschodu graniczy ona z Poznańskim Przełomem Warty z charakterystycznymi terasami zalewowymi oraz meandrami i starorzeczami. Najwyższy punkt ma wysokość 125m n.p.m. a najniższy 53m n.p.m.. Do największych atrakcji turystycznych należy Wielkopolski Park Narodowy, Mauzoleum Bierbaumów – wieża widokowa oraz Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno Spożywczego w Szreniawie. Z uwagi na piękno krajobrazu i walory rekreacyjno – wypoczynkowe wytyczony został szlak rowerowy po najciekawszych miejscach naszej gminy na który serdecznie zapraszamy ! Szlak liczy sobie ok. 26km i ma charakter pętli (rozpoczyna się i kończy w Ogrodzie Pamięci w Komornikach) z możliwością dotarcia do Kątnik nad Wartą, gdzie przebiega czerwony szlak rowerowy z Poznania do Mosiny – „Wzdłuż Warty do WPN”). OPIS SZLAKU ROWEROWEGO Długość: 26 km Oznakowanie kolorem żółtym. (0,0 km) – Ogród Pamięci Miejsce pamięci zlokalizowane w rejonie, gdzie odkryto ceramikę i inne przedmioty kultury materialnej świadczące wymownie o początkach osadnictwa Komornik. Znajdują się tu: krzyż jubileuszowy, dwa głazy upamiętniające 85-rocznica Powstania Wielkopolskiego, głaz upamiętniający lokację Komornik ustanowioną przez biskupa poznańskiego Jana w 1297r. oraz głaz upamiętniający 100 rocznicę powstania Kółka Rolniczego w Komornikach Rozpoczynając wycieczkę rowerową, po lewej stronie mijamy Park Strażaka „Zdrój” z centralnie położonym stawem zasilanym z rzeczki Wirenka. Droga prowadzi nas dalej pod mostem umożliwiającym bezpieczne pokonanie ruchliwej drogę krajowej nr 5 Poznań – Wrocław. Po drugiej stronie szlak się rozwidla, krzyżuje, można nawet powiedzieć, że „pętli się”. My udajemy się w prawo wzdłuż drogi krajowej, skręcając koło stawu ppoż. i mijając budynek Urzędu Gminy i posterunku Policji, przecinamy ul. Zakładową i jedziemy dalej ul. 4 Stawną. Po minięciu ostatnich zabudowań wjeżdżamy w las i drogą śródleśną docieramy na wierzchołek wzgórza kemowego, które jest wykorzystywane od przeszło 60 lat jako żwirownia. (1,2-1,4 km) – punkt widokowy Tuż przed i za żwirownią rozpościera się widok na północną część Poznania ( przy słonecznej pogodzie można podziwiać panoramę miasta z charakterystycznym gmachem wieżowca Akademii Ekonomicznej) oraz Wielkopolskiego Parku Narodowego z zaznaczającymi się w krajobrazie pagórami kemowymi porośniętymi lasem sosnowym (na jednym z nich zbudowano wieżę-mauzoleum Bierbaumów) Kierując się w prawo, wzdłuż krawędzi lasu jedziemy krótki odcinek po dość rozjeżdżonej wywrotkami drodze (latem w upalne dni grozi nam wszędobylski kurz i pył, w dni wilgotne błoto i głębokie koleiny). Na szczęście jest to naprawdę krótki odcinek, który „kończy” się po chwili w miejscu skąd znów możemy podziwiać krajobraz WPN. Kontynuujemy wycieczkę jadąc w dół, najpierw wzdłuż lasu, potem wśród pól, i dojeżdżamy do betonowej drogi zwanej „grajzerówką”, gdzie skręcamy w lewo. (2,0 km) – Greiserówka Droga 0,4 łącząca Komorniki z Jeziorami, przebiegająca przez Wielkopolski Park Narodowy, wybudowana w latach II wojny światowej, aby połączyć obecną drogę nr 5 Poznań - Wrocław z Jeziorami, gdzie nad Jeziorem Góreckim wybudowano rezydencję dla namiestnika Rzeszy w Kraju Warty – Arthura Greisera. Droga wykonana jest w technologii płyt betonowych wylewanych na miejscu - podobnie jak budowana przez Niemców „Berlinka” i system autostrad III Rzeszy. Betonowa nawierzchnia zachowała się na większości drogi do dziś. Na prawie całej długości jest to trasa jednopasmowa z mijankami. Na naszej trasie pojawia się most kolejowy, pod którym przejeżdżamy, by po chwili dotrzeć do parkingu i lasu. Droga biegnie tu na wprost (w kierunku Jezior i Puszczykowa), my jednak skręcamy w prawo i jedziemy wzdłuż ściany lasu (po prawej stronie znajduje się parking leśny z wiatą w kształcie grzybka i mapą Wielkopolskiego Parku Narodowego) (2,7 km) – Komornicka „brama” wjazdowa do WPN-u Na skrzyżowaniu, u „wrót” WPN-u w 1964 r. ustawiono głaz – jasnoróżowy granit gruboziarnisty o obwodzie 585 cm i wys. 140 cm, pochodzący jak większość głazów narzutowych w tej okolicy z Wysp Alandzkich, który przywędrował tu wraz z lądolodem skandynawskim. Obok niego znajduje się duży parking leśny (3,1 km) – w lewo, dość ostro pod górę odchodzi pieszy szlak zielony prowadzący na szczyt pagóra do wieży widokowej – mauzoleum Bierbaumów Podążając dalej drogą wzdłuż lasu, docieramy do pierwszych zabudowań Szreniawy i Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego. (3,3 km) – Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie Muzeum powstało w 1964 r. a status muzeum narodowego uzyskało w 1975 r. Jest jedną z największych tego typu placówek w Europie i jedyną w Polsce. Nawiązuje w swej 5 działalności do ponad 140-letniej tradycji polskiego muzealnictwa rolniczego. Teren muzeum obejmuje ponad 20ha wraz z XIX w. zabudowaniami gospodarczymi i eklektycznym dworem wybudowanym w latach 1852-1853 (trudno określić dominujący styl architektoniczny, gdyż według ówczesnych standardów budowano dworki jako mieszaninę różnych stylów). Majątek należał w l. 1852-1919 do rodziny Bierbaumów, a następnie do rodziny Glabiszów. Muzeum gromadzi, opracowuje i udostępnia zabytki dotyczące dziejów wsi, rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego z terenu całej Polski. Zbiory dotyczą takich dziedzin jak: przyroda, technika, historia, etnografia, sztuka. Można zobaczyć m.in. lokomobile z lat 1895-1927, ciągniki, urządzenia gorzelnicze, ule, narzędzia rolnicze, rzeźby ludowe. Muzeum organizuje liczne imprezy np.: „Jarmark Wielkanocny”, Wesele wiejskie”, Festyn Zielonoświątkowy”, „Retro Show”, podczas których można bezpośrednio uczestniczyć w wielu obrzędach czy zajęciach gospodarskich jak młócenie cepami, tkanie na krosnach, malowanie pisanek. Jadąc wzdłuż ogrodzenia otaczającego muzeum, po prawej stronie zobaczymy zabytkowe zabudowania stacyjne. Tuż przy przejeździe kolejowym musimy skręcić w lewo i dalej ul. Dworcową jedziemy wzdłuż murowanego ogrodzenia muzeum. Zabytkowy zespół zabudowań stacji kolejowej w Szreniawie Zespół budynków wzniesionych przed I wojną światową dla obsługi linii kolejowej Poznań – Wolsztyn, uruchomionej w 1909r. Zespół składa się z: budynku dworca ( piętrowy, murowany z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce, elewacje wykonane częściowo z cegieł a częściowo pokryte białym tynkiem), budynku mieszkalnego i budynku gospodarczego. Ciekawostką jest wykorzystanie zabudowań dworca podczas kręcenia filmu „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”. Po prawej stronie mijamy dawne osiedle mieszkaniowe związane z PGR Szreniawa, skręcamy w lewo, następnie w prawo i wyjeżdżamy z Szreniawy. Z tyłu pozostawiamy zabudowania folwarczne, mijamy ogródki działkowe i wjeżdżamy na tzw. „Hilarówkę – starą drogę dworską wiodącą wśród pól - gdzieniegdzie utwardzoną jeszcze „kocimi łbami”, brukiem ułożonym z polnych kamieni. Jedziemy po prawej stronie w niewielkiej odległości i równolegle do torów kolejowych. Jeśli będziemy mieli szczęście, zobaczymy jedną z największych atrakcji kolejowych w Polsce – liniowy parowóz Ol49, PT47, Ok22 lub Pm36-2 („Piękna Helena”). Po ok. 2 km szlak skręca w prawo i po dość znacznej stromizmie zjeżdżamy no dno rynny polodowcowej. Mijamy z prawej strony mały parking leśny, z lewej domki letniskowe i docieramy do przesmyku między jeziorami. Jest to jeden z tzw. „odcinków specjalnych”, gdyż musimy jechać bardzo wąską ścieżką wśród mokradeł i fragmentu lasu łęgowego. Po chwili wjeżdżamy ostro pod górę i docieramy do górnej krawędzi rynny. (6,4 km) – rynna polodowcowa Rosnowsko-Jarosławska 6 Rynna polodowcowa utworzona na skutek erozyjnej działalności wód podlodowcowych podczas zlodowacenia północnopolskiego. W przegłębieniach rynny znajdują się jeziora: Konarzewskie, Chomęcicko – Rosnowskie, Rosnowskie Małe i Jarosławskie. Pomiędzy jeziorami, na progu tych ostatnich, znajdują się typowe oczka polodowcowe o lokalnej nazwie Stawki, wysychające podczas upalnych dni letnich, zabagnione na wiosnę po roztopach. Skręciwszy w lewo (spotykamy zielony szlak pieszy), jedziemy drogą wzdłuż ściany lasu, mijając dorodne dęby i docieramy do parkingu leśnego przy drodze do Trzebawia. Skręcamy w lewo i drogą wśród lasu mieszanego zjeżdżamy do Jarosławca. (8,5 km) – kąpielisko i osada Jarosławiec Jarosławiec to niewielka osada zlokalizowana na śródleśnej polanie na pd. - zach. skarpie rynny jeziornej tuż przy wydzielonym kąpielisku i miejscu biwakowym. Jej początki sięgają 1397 r. W XVIII w. została ponownie zasiedlona w czasie kolonizacji olęderskiej. Przy leśniczówce znajduje się pole biwakowe z wiatą i miejscem na ognisko (UWAGA – rozpalać ognisko można tylko po wniesieniu opłaty i za zgodą WPN). Spotykają się tu również dwa szlaki piesze: żółty:Puszczykowo- Puszczykówko i zielony: Trzebaw- Szreniawa Dla tych, którzy chcą odpocząć to najlepsze miejsce na trasie – można się posilić, wykąpać, odpocząć… Dalej udajemy się na wprost mijając nową leśniczówkę wraz ze szkółką leśną i dalej betonową drogą (UWAGA: bardzo ostrożnie, zwłaszcza latem, gdyż jest to główny trakt prowadzący z parkingu do kąpieliska) przecinamy Greizerówkę i dalej jedziemy szeroką drogą leśną w kierunku Wir. Po lewej stronie mijamy leśniczówkę Wiry, a po przejechaniu kilometra, docieramy do granicy lasu. Dalej podążamy starą śródpolną aleją klonową wzbogaconą robiniami, jesionami i lipami. W końcu dojeżdżamy do przejazdu kolejowego, ale nie przekraczamy go, tylko skręcamy pod ostrym katem w prawo i dalej aleją przydrożną kierujemy się w stronę lasu. Dotarłszy do jego granicy, skręcamy w lewo i podążamy wzdłuż ściany lasu, skrajem dwóch rezerwatów przyrody. Po ok. 1 km dojeżdżamy do wsi Łęczyca. (14,2 km) – skraj rezerwatu „Las Mieszany na Morenie” Teren moreny dennej porośnięty ok. stuletnim drzewostanem złożonym z dębów, sosen i buków. Podszyt stanowi leszczyna, jarzębina i głóg. Runo jest tu bardzo bogate. (15,0 km) – skraj rezerwatu „Puszczykowskie Góry” Stroma krawędź wysoczyzny morenowej opadającej do doliny Warty, ponacinana wieloma wąwozami. Przewyższenia sięgają około 60 m. Las bardzo bujny z bogactwem podszycia i runa. Przy pierwszych zabudowaniach Łęczycy skręcamy w prawo w ul. Podgórną, którą docieramy do skrzyżowania. Na wprost, w dolince rzecznej widzimy pozostałości po tamie spiętrzającej wodę przy starym młynie wodnym. Skręcamy w prawo i jedziemy drogą wzdłuż Wirenki, którą przekraczamy po kilkunastu metrach, przejeżdżając po prywatnym mostku i dalej kierujemy się drogą do skrzyżowania. Tu, zachowując dużą ostrożność, przecinamy bardzo ruchliwą drogę Poznań – Mosina i skręcamy w lewo na ścieżkę rowerową (spotykamy 7 szlak rowerowy zielony R-7). Po prawej stronie, około 50 m dalej, znajduje się bardzo urokliwe miejsce odpoczynku dla spragnionych i zmęczonych turystów. Mijamy drogę do zamkniętego przejazdu kolejowego, a po przeciwnej stronie widzimy nieduże zadrzewienie na wzgórku. Wśród wysokich sosen znajduje się tu stary cmentarz. (17,6 km) – cmentarz ewangelicki w Łęczycy Pozostałość starego cmentarza ewangelickiego z nielicznymi grobami i szczątkami nagrobków. Niektóre z elementów nagrobkowych przypominają połamane drzewa i pnie. Po chwili docieramy do rozjazdu. (18,1 km) – rozjazd szlaku: → w prawo droga w kierunku Kątnik (ok. 2 km) do szlaku rowerowego „Wzdłuż Warty do WPN” oraz rezerwatu „Zalewy Nadwarciańskie” → w lewo dalszy ciąg szlaku w kierunku Wir Skręcamy w lewo przecinając znów ruchliwą drogę i podążamy prosto ul. Dworcową w Wirach. Przejeżdżamy krótki wąwóz i docieramy na skraj lasu. Jedziemy wzdłuż lasu sosnowego, by skręcić w prawo w ul. Północną i dojechać do skrzyżowania. Tu skręcamy w lewo w ul. Leśną, przekraczamy tory kolejowe i docieramy do kolejnego skrzyżowania. Skręcamy w lewo, a następnie przy krzyżu w prawo i wjeżdżamy w ul. Nową, którą podążamy do końca. Następnie skręcamy w lewo w ul. Poznańską, która do niedawna była typową aleją owocową i udajemy się w kierunku widocznej na wprost wieży kościelnej. Mijamy po prawej stronie cmentarz, by po chwili dotrzeć do drogi głównej. Skręcamy w prawo i, jadąc wzdłuż zabudowań zespołu kościelnego w Wirach, dojeżdżamy do parkingu kościelnego. Tu skręcamy w lewo, przejeżdżamy przez mostek na Wirence i skręcamy w prawo na polną drogę. (21,8 km) – zespół kościelny w Wirach Kościół parafialny p.w. św. Floriana - neoromański, 3-nawowy, zbudowany w l.1899-1900, wnętrze w stylu pseudobizantyjskim. Brama kościelna z 1900 r. neoromańska, 3-arkadowa, zwieńczona krzyżem, arkada środkowa szersza, o wykroju trójliściennym wsparta na kolumnach o kształcie romańskim, po bokach rzeźby aniołków. Naprzeciw kościoła Dom Parafialny zbudowany w 1906 r., również nawiązujący stylem do neoromantyzmu. Kontynuujemy wycieczkę jadąc drogą wzdłuż Wirenki, mijając pojedyncze budynki gospodarskie. W końcu dostrzegamy zwartą zabudowę Komornik. (22 – 24 km) – dolina rz. Wirenki (ul. Nadrzeczna i Pasieki) Jest lewym dopływem Warty w końcowym biegu silnie meandruje (co można zobaczyć jadąc szlakiem rowerowym „Wzdłuż Warty do WPN”). Płynie w niedużej rynnie polodowcowej o przebiegu prostolinijnym, ma wyrównane dno i łączy się z Doliną Przełomu Warty. Po prawej stronie widzimy podłużny wał ziemny biegnący w kierunku Lubania. Kończy się tzw. Mostem Żydowskim. Szczytem wału prowadzi ścieżka aż do wspomnianego mostu. 8 (25,0 km) – nasyp ziemny zakończony tzw Mostem Żydowskim Most Żydowski na rzece Wirence jest łukowym przepustem konstrukcji żelbetonowej o rozpiętości 34 m zbudowanym w 1941 r. jako element mostu drogowego. Wraz z nasypem ciągnącym się do ul. Pasieki w Komornikach stanowił fragment robot budowlanych związanych z budową autostrady A2 Warszawa-Berlin (tędy miano kolejką wąskotorową transportować piasek i żwir z pobliskiej żwirowni na Księżej Górze), a po zakończeniu budowy miał służyć jako ciąg komunikacyjny prawdopodobnie związany z siedzibą namiestnika Rzeszy w Kraju Warty- Arthura Greisera w Jeziorach nad J. Góreckim. Wjeżdżamy ul. Pasieki w zabudowę Komornik, by skręciwszy w prawo w ul. Młyńską skąd prosto, przecinając ul. Zakładową, dotrzeć do podziemnego przejścia pod drogą nr 5 i po chwili znaleźć się w Ogród Pamięci – miejscu skąd wyruszyliśmy. (26 km) – Ogród Pamięci WYBRANE ATRAKCJE KRAJOZNAWCZE Wyspa Zamkowa z ruinami zameczku Wyspa Zamkowa (pow. 1,25ha) jest pagórkiem morenowym wystający do 10m ponad lustro Jeziora Góreckiego, porośniętym gęstym, ponad 140-letnim lasem typu grądowego z zachowanymi trzema pomnikowymi dębami o obwodzie. 450-580cm. Tu wznosi się ruina neogotyckiego zameczku, zbudowanego w latach 1824-25 przez Tytusa Działyńskiego z Kórnika w prezencie ślubnym dla jego siostry, Klaudyny Potockiej. W 1848 r., w czasie Wiosny Ludów, zameczek został zniszczony ogniem pruskiej artylerii, której dowództwo przypuszczało, iż jest to miejsce stacjonowania rządu powstańczego. Zameczek był pierwszą w Wielkopolsce budowlą romantyczną, której nadano cechy gotyckie i fasadowy charakter obronny. Była to budowla dwukondygnacyjna i podpiwniczona. Widoczne do dziś ślady przewodów kominowych, pieców oraz kominków pozwalają sądzić, że można było w nim mieszkać o każdej porze roku. Dziś to miejsce jest niedostępne. Wraz z J. Góreckim zostało objęte ochroną ścisłą. J. Góreckie Położone na wysokości 66m n.p.m. w sercu Wielkopolskiego Parku Narodowego tuż przy Dyrekcji i Muzeum Przyrodniczym WPN. Jest typowym jeziorem rynnowym pochodzenia polodowcowego, wąskim i podłużnym o stromych zboczach porośniętych starym lasem mieszanym. Powierzchnia wynosi 104ha, max. głębokości 17,3m, a długość linii brzegowej to ponad 8km. Na jeziorze znajdują się dwie wyspy: Kopczysko i Zamkowa z ruinami neogotyckiego zameczku. Wokół jeziora rośnie kilka pomnikowych drzew. Na wschodnim brzegu w miejscu załamania się rynny jeziornej na wysokim brzegu wznosi się pałac (była 9 rezydencja namiestnika III Rzeszy w Kraju Warty Artura Greisera), w którym dziś mieści się dyrekcja WPN i Muzeum Przyrodnicze. Część jeziora (65ha) wraz z Wyspą Zamkową objęta jest rezerwatem ścisłym, który ma na celu ochronę krajobrazu jeziora rynnowego wraz z florą i fauną środowiska wodnego. Zespół rezydencjonalny w Jeziorach (dyrekcja i Muzeum Przyrodnicze WPN) Zespół budynków położonych na wschodnim brzegu J. Góreckiego na wysokości Wyspy Zamkowej zbudowany w latach 1940 – 1942 jako rezydencja namiestnika III Rzeszy w Kraju Warty Arthura Greisera. Całość założenia rezydencjonalnego zajmuje obszar ponad 10ha i otoczona jest murem ceglanym o długości 1570m. Projekt został wykonany przez rządowych architektów z Poczdamu Ottona von Estorffa i Gerharda Winklera. Budynek pałacu został wybudowany na planie litery U z korpusem głównym i dwoma skrzydłami zamykającymi z boków dziedziniec. Na wspomniany dziedziniec prowadzi od głównego wjazdu z kamiennymi budkami wartowniczymi półkoliście biegnąca droga wykładana cegłą. Pałac ma dwie kondygnacje podziemne, dwie naziemne oraz poddasze. Całość kryta jest wysokim trzy i czterospadowym dachem. Wszystkie detale architektoniczne wykonane są z piaskowca, a cokół i posadzki przed budynkiem i na tarasie z szarego wapienia. W sali reprezentacyjnej na parterze umieszczono kominek z piaskowca, którego palenisko wyłożono płytkami ceramicznymi z herbami ważniejszych miast powiatowych oraz znanych zabytków z Wielkopolski. Na południe od pałacu wybudowano zespół budynków mieszkalnych dla obsługi oraz garaże i stacje paliw. Rezydencja była połączona komunikacyjnie z Poznaniem betonową drogą biegnącą w kierunku Komornik do drogi Wrocław – Poznań (dziś nosi ona miejscową nazwę – „Greiserówka”)W czasie ofensywy styczniowej w 1945 r. teren ten nie był objęty działaniami wojennymi w związku, z czym nie uległ jakimkolwiek zniszczeniom. Do dziś jest to ostatni istniejący w Wielkopolsce zespół rezydencjonalny z czasów III Rzeszy o czytelnym układzie reprezentacyjnym, który został zaprojektowany i wybudowany z myślą o podkreśleniu wielkości władzy politycznej na obszarze Kraju Warty. Po wojnie przez krótki czas w budynku pałacu funkcjonował Dom Dziecka, a od 1966 r. zabudowania zaadoptowano dla potrzeb prewentorium dla chorych na gruźlicę dzieci. W 1994 r. obiekt został przekazany Wielkopolskiemu PN, który przeprowadził generalny remont i przystosował pomieszczenia dla Muzeum Przyrodniczego oraz dla dyrekcji WPN. Wielkopolski Park Narodowy Wstęp do Parku oraz Muzeum Przyrodniczego jest płatny (patrz: praktyczne informacje). 10 Utworzony został w 1957 r. choć ideę stworzenia parku przedstawił już w 1922 r. prof. Adam Wodziczko. Głównym celem powołania WPN jest ochrona krajobrazu polodowcowego wraz z urozmaiconą fauną i florą. Powierzchnia wynosi 7584 ha a wraz ze strefą ochronną wokół Parku tzw. Otuliną - 14840ha. Z Parku wyłączone są tereny miejskie Puszczykowa, Mosiny oraz Stęszewa. Ukształtowanie jest ściśle związane z działalnością lodowca, z okresu 70 - 10 tysięcy lat temu (tzw. zlodowacenie bałtyckie). Wtedy to w wyniku licznych procesów geomorfologicznych wytworzyły się dzisiejsze formy krajobrazu. Największą powierzchnię zajmuje wysoczyzna morenowa (przeważnie płaska, miejscami falista z porozrzucanymi gdzieniegdzie głazami narzutowymi) z najwyższą kulminacją - Osową Górą (132m n.p.m.). W nią wcięty jest układ rynien polodowcowych, w których występują liczne jeziora np. Góreckie, Jarosławskie, Chomęcickie, Rosnowskie, Dymaczewskie. Za najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami Jezioro Góreckie. W krajobrazie zaznacza się podłużne wzniesienie przypominające wysoki nasyp kolejowy – jest to Oz Bukowsko, – Mosiński, którego najładniejszy odcinek zwany jest Szwedzkimi Górami nad J. Budzyńskim. W południowej części Parku obszar wysoczyzny graniczy z Pradoliną Warszawsko-Berlińską, którą wyrzeźbiły niegdyś wody topniejącego lodowca (płynie tędy Kanał Mosiński). W części wschodniej od wysoczyzny odcina się Przełomowa Dolina Warty gdzie utworzono przepiękny rezerwat Zalewy Nadwarciańskie. W krajobrazie dominują starorzecza a Warta silnie meandruje. W rejonie Szreniawy znajduje się obszar z zaznaczającymi się w krajobrazie owalnymi w zarysie pagórkami zwanymi kemami – na jednym z nich znajduje się wieża widokowa. W Parku utworzonych jest 18 obszarów ochrony ścisłej. Chronią one rozmaite formy krajobrazu polodowcowego oraz najbardziej naturalne zbiorowiska roślinne, a także związane z nimi zwierzęta. Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki takie jak drewniany kościół w Łodzi z XVII w., dziewiętnastowieczne dwory w Szreniawie i Trzebawiu, ruiny zameczku z 1827 r. na Wyspie Zamkowej na J. Góreckim. Specyficznym obiektem jest też pałac namiestnikowski z lat 1940-1942 położony w sercu WPN w Jeziorach. W ramach prowadzonej działalności edukacyjnej i turystyczno – wypoczynkowej Park prowadzi Ośrodek Muzealno- Dydaktyczny, który obejmuje zarówno Muzeum Przyrodnicze jak i Leśną Szkołę, ścieżki dydaktyczne oraz Terenową Stację Edukacyjną na wieży Bierbaumów w Szreniawie. Poza tym przez teren Parku przebiegają dwa szlaki rowerowe oraz 5 szlaków pieszych, a nad J. Jarosławskim istnieje możliwość plażowania i kąpieli. W Muzeum Przyrodniczym w Jeziorach można nabyć liczne wydawnictwa przyrodnicze i mapy a w sali audiowizualnej obejrzeć ciekawe filmy lub posłuchać odgłosów lasu. Wieża widokowa – mauzoleum Bierbaumów w Szreniawie Wstęp do wieży jest płatny (patrz: praktyczne informacje). Na szczycie pagórka kemowego (118m n.p.m.) ok. 500m na wschód od wsi Szreniawa w 1860r. właściciel okolicznych ziem Leonard Bierbaum ufundował budowę wieży wg projektu niemieckiego architekta Martina Groplusa. W kaplicy grobowej, w części parterowej wieży, pochował swoją tragicznie zmarłą córkę. Do dziś nie wiadomo jednak, czy był to jedynie grobowiec. Prowadzące na górny taras schody, wskazują, iż mogła już w tamtych czasach służyć za punkt widokowy. Wieża została wybudowana w stylu neogotyckim z czerwonej nietynkowanej cegły. Ozdobne gzymsy i pozostałe elementy ozdobne wykonano 11 ze sztucznego kamienia. Budowla została wzniesiona na planie krzyża łacińskiego o wymiarach 13,5m x 10,5m. Centralną część stanowi wieża o wysokości 22m, która u podstawy ma formę prostopadłościanu o planie kwadratu, wyżej jest zaś ośmioboczna. Główne wejście usytuowane jest od północy, a nad nim znajduje się ozdobny tympanon (ostrołukowa płyta nad nadprożem portalu bogato rzeźbiona z herbem Bierbaumów). W 1993 r. została wpisana do rejestru zabytków. Od 2001 r. po generalnym remoncie pełni funkcję stacji edukacyjnej Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wewnątrz budynku można zapoznać się z ekspozycją ukazująca historię terenów Parku oraz najbliższych okolic od czasów późnego paleolitu, aż po czasy współczesne. Wspinając się po 124 stopniach, krętymi schodami dotrzemy na taras widokowy, z którego rozpościera się widok na Poznań oraz gminę Komorniki. Obok wieży znajduje się symboliczny grób rodziny Bierbaumów z tablicą informacyjną. Zespół kościelny w Komornikach Kościół paraf. Św. Andrzeja. Fundowany zapewne w XII wieku, wzmiankowany w 1288 roku. Obecnie składa się z późnogotyckiego prezbiterium z XV/XVI wieku, nakrytego sklepieniem krzyżowym, oraz 3-nawowego korpusu neobarokowego z 1910-12 r., z poszerzeniem naw na 2 przęsłach w rodzaju traseptu; późnobarokowy ołtarz główny wykonany przez sztukatorów włoskich z 1789 roku; w lewym ołtarzu rzeźba Matki Boskiej Bolesnej z 1913 roku dłuta Władysława Marcinkowskiego; w prezbiterium chrzcielnica rokokowa z 2 połowy XVIII wieku, a pod pulpitem ołtarzowym nieduża rzeźba św. Andrzeja o cechach barokowych. Ambona wykonana z drewna z płaskorzeźbami czterech ewangelistów, zwieńczona baldachimem z figurą Chrystusa. Plebania pochodzi z początku XX w. Budynek piętrowy o nieregularnej bryle, kryty dachem czterospadowym. Fasada frontowa pierwotnie niesymetryczna. Nad częścią budynku szczyt o wykroju neobarokowym. Wiadukty kolejowe Na linii kolejowej Poznań – Wolsztyn – Sulechów uruchomionej w 1909 r. w rejonie Rosnówka i Wir zostały wybudowane wiadukty i mosty kolejowe. Do dziś zachowały się dwa łukowe wiadukty w Rosnówku i trój arkadowy wiadukt nad rz. Wirenką o wysokości około 20 m we Wirach. Większa część mostów nad linią kolejową został zniszczona (głównie ze względów bezpieczeństwa) zwłaszcza na odcinku pomiędzy Wirami a Szreniawą. W Wirach niedaleko wiaduktu w nasypie kolejowym pozostałości po prawdopodobnie „podręcznym” magazynku oraz przejście pod nasypem. 12 Kątnik i Zalewy Nadwarciańskie Kątnik – dawna leśniczówka na lewym brzegu Warty. Niegdyś na rzece istniał prom do Czapur przewożący pracowników do zakładów w Luboniu. W czasie ofensywy styczniowej w 1945 r. wojska I Frontu Białoruskiego utworzyły tu przyczółek, z którego wojska Armii Czerwonej rozpoczęły manewr okrążenia Poznania. Około 600m na zachód od osady wzdłuż starorzecza niedaleko drogi dojazdowej w kierunku Łęczycy rosną dorodne dęby szypułkowe o obwodach od 2,20 do 3,10m. Zalewy Nadwarciańskie – rezerwat przyrody. Obszar obejmuje część terasy zalewowej Warty wraz ze starorzeczem stanowiącym pozostałość po dawnym zakolu meandrującej rzeki. Fragment starorzecza otaczają podmokłe łąki i zarośla wierzbowe. Występuje tu bóbr europejski, wiele gatunków ptaków (np.: zimorodek, brodziec piskliwy, remiz, łabędzie) i roślin. Otaczający teren charakteryzuje się niezwykła dzikością i pięknem. INFORMATOR TURYSTYCZNY BAZA NOCLEGOWA Green Hotel ul. Jeziorna 1A, Komorniki tel.:+48 61 8108075 fax: +48 61 8108123 e-mail: [email protected], strona www: http://www.polhotels.com/Poznan/Green/index2.htm Pokoje gościnne Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego ul. Dworcowa 5, 62-052 Komorniki tel.: +48 61 8107629 fax: +48 61 8107642 e-mail: [email protected] strona www: http://www.muzeum-szreniawa.pl BAZA GASTRONOMICZNA KOMORNIKI Restauracja Aleksandra; ul. Poznańska 17 13 Restauracja w Green Hotel ul. Jeziorna 1A (przy drodze do Jezior) tel. Gospoda; ul. Poznańska 19 tel.+48 61 8998902 SZRENIAWA Kawiarnia i Karczma w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego JAROSŁAWIEC Mała gastronomia przy polu biwakowym nad J. Jarosławskim JEZIORY Mała gastronomia przy parkingu Świetlica z automatami kawowym i ze słodyczami w Muzeum Przyrodniczym WPN (budynek Dyrekcji WPN) ŁĘCZYCA Bistro i Restauracja Wodnik; ul. Poznańska 14 (przy drodze Poznań – Mosina) PRAKTYCZNE INFORMACJE WIELKOPOLSKI PARK NARODOWY Jeziory, 62-050 Mosina, tel. +48 61 8132206 tel./fax +48 61 8136299 strona www: www.wielkopolskipn.pl Wstęp do Parku jest płatny. Cennik: Bilet normalny 3zł Bilet ulgowy 1,5zł Dzieci do lat 7 bezpłatnie Osoby mieszkające w gminach graniczących z Parkiem wstęp bezpłatny. bilet można nabyć u pracowników Parku, na parkingach lub poprzez wysłanie wiadomości SMS o treści: 14 WPNN pod nr 7492 – koszt 4zł netto (bilet normalny) WPNU pod nr 7292 – koszt 2zł netto (bilet ulgowy) Muzeum Przyrodnicze: e-mail: [email protected] czynne codziennie od godz. 10.00 do 15.00, a w soboty, niedziele i święta od godz. 10.00 do godz. 16.00. W poniedziałki i dni poświąteczne muzeum jest nieczynne. MUZEUM NARODOWE ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO ul. Dworcowa 5, 62-052 Komorniki tel.: +48 61 8107629 fax: +48 61 8107642 Muzeum i wieża czynne oprócz poniedziałków: w sezonie zimowym (01.XI – 31.III): wt. – niedz.: 9.00 – 15.00 od 1.XII do 15.II tylko grupy zorganizowane po uprzednim zgłoszeniu w sezonie letnim (01.IV – 31.X): wt. – pt.: 9.00 – 17.00 sob. – niedz.: 9.00 – 19.00 W soboty wstęp bezpłatny Cennik: Muzeum: Bilet normalny 6 zł Bilet ulgowy 4 zł Bilet spacerowy 2 zł Wieża Bierbaumów: Bilet normalny 3 zł Bilet ulgowy 1,50 zł Muzeum i wieża Bierbaumów łącznie: Bilet normalny 7 zł Bilet ulgowy 5 zł 15 Spis treści Przedmowa ................................................................................................................................ Wstęp ......................................................................................................................................... OPIS SZLAKU ROWEROWEGO Ogród Pamięci ........................................................................................................................... Greiserówka................................................................................................................................ Komornicka „brama” wjazdowa do WPN-u............................................................................... Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie....................... Zabytkowy zespół zabudowań stacji kolejowej w Szreniawie ................................................... Rynna polodowcowa Rosnowsko-Jarosławska........................................................................... Kąpielisko i osada Jarosławiec.................................................................................................... Rezerwaty „Las Mieszany na Morenie” i „Puszczykowskie Góry”............................................ Cmentarz ewangelicki w Łęczycy............................................................................................... Zespół kościelny w Wirach.......................................................................................................... Dolina rz. Wirenki (ul. Nadrzeczna i Pasieki)............................................................................. Nasyp ziemny z tzw Mostem Żydowskim................................................................................... WYBRANE ATRAKCJE KRAJOZNAWCZE Wyspa Zamkowa z ruinami zameczku....................................................................................... J. Góreckie.................................................................................................................................. Zespół rezydencjonalny w Jeziorach.......................................................................................... Wielkopolski Park Narodowy................................................................................................... Wieża widokowa Bierbaumów w Szreniawie........................................................................... Zespół kościelny w Komornikach............................................................................................. Wiadukty kolejowe................................................................................................................... Kątnik i Zalewy Nadwarciańskie.............................................................................................. INFORMATOR TURYSTYCZNY Baza noclegowa........................................................................................................................ Baza gastronomiczna................................................................................................................ PRAKTYCZNE INFORMACJE........................................................................................... 16
