7-elastyczne-formy

Elastyczne formy zatrudnienia
Niestandardowe formy zatrudnienia
Nietypowe, niestandardowe fory
zatrudnienia
Flexicurity
1
Niestandardowe formy zatrudnienia
•
•
•
•
•
•
praca na część etatu na czas nieokreślony lub określony,
pracę dorywcza,
praca dzielona,
praca chałupnicza,
tele – praca w domu,
praca na zasadzie kontraktu cywilnego z pracownikiem
jako osobą fizyczną prowadzącą działalność
gospodarczą,
• praca w formie umowy - zlecenia lub umowy o dzieło,
• „praca na wezwanie”
• Praca na umowę na czas określony ?
2
Niestandardowe formy zatrudnienia a
elastyczność gospodarowania zasobem
pracy
Zmienność popytu na pracę: sezonowa,
związana z koniunkturą, związana z
zamówieniem
Ewolucja gospodarki w kierunku zamówień
dostarczanych just - in - time
3
Zmiany na rynku pracy związane z
elastycznym podejściem do pracy
Deregulacja rynkowa
Elastyczność defensywna
Elastyczność ofensywna
4
Deregulacja
• Osłabianie kontraktu zbiorowego pracy: od
układów branżowych i centralnych do
układów w skali zakładu pracy firmy (local
collective bargaining)
• Odchodzenie od układów zbiorowych
pracy w kierunku kontraktów
indywidualnych
• Uwalnianie dostępu do zawodów
chronionych licencjami i dyplomami .
5
Elastyczność defensywna
• szybkie, krótkotrwałe dostosowane się
przedsiębiorcy do zmian rynkowych
poprzez nietypową mobilizację zasobów
pracy
• mobilizację zewnętrznych zasobów pracy.
• tzw. downsizing , outplacemnet,
outsourcing,
6
Elastyczność ofensywna
mobilizacja zasobów pracy w dłuższej
perspektywie czasowej
zwiększenie zdolności adaptacji do
zmiennych warunków
adresowana do strategicznych
pracowników firm, grup trudno
zastępowalnych, kluczowego zasobu
przyjmuje formę wzbogacenia kompetencji
pracowników
7
Johna Atkinsona koncepcja
elastycznej firmy
Wiesława Kozek, Julia Kubisa, W
poszukiwaniu przewagi konkurencyjnej
opartej na elastyczności w transporcie
pasażerskim, w: W. Kozek (red), Gra o
jutro usług publicznych, Wydawnictwa
Uniwersytetu Warszawskiego, 2011
8
Cztery zasady elastyczności
Atkinsona
• elastyczność ilościowa (poziom
zatrudnienia)
• elastyczność funkcjonalną (multiskillig)
• elastyczność płacowa (pro efektywnościowe systemy płacowe,
płacenie a wykonana pracę)
• elastyczność czasowa (praca w projekcie,
na zamówienie, w godzinach nietypowych)
9
Dyfuzja wzorca niestandardowego
zatrudnienia
• Wzory zagraniczne
• Przyzwolenie ze strony instytucji
kontrolnych
• Koincydencja potrzeb (np. studenci –
pracodawcy)
• Przyzwyczajenia
10
Trudne zadanie menedżerskie
• Powszechność zatrudnienia etatowego skuteczne wzorce motywacji, związane z
wyobrażeniami o karierze na wewnętrznym
rynku pracy, lojalności pracownika i wzajemności
firmy, motywacji związanej ze szkoleniem w
obrębie firm, zespół motywacji odwołujących się
do potrzeb afiliacji pracownika i stałych
zespołów roboczych
• Zatrudnienie elastyczne jako wyzwanie
menedżerskie
11
Wzorce elastycznego zatrudnienia
w Unii Europejskiej, 2009 rok
•
19 % zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy: najwięcej
w Holandii (48%), najmniej w Bułgarii Słowacji (mniej niż 4%).
• Praca w niepełnym wymiarze stosunkowo rzadka w krajach
południowych i wschodnich UE i relatywnie częstsza w krajach
północnych.
• W niektórych krajach europejskich praca w niepełnym wymiarze
charakterystyczna dla zatrudnienia kobiet (np. Holandii, Austrii,
Belgii, Niemczech, Szwecji i Wielkiej Brytanii)
• Praca w ramach umowy na czas określony jest bardzo powszechna
w Hiszpanii i Polsce (więcej niż 25 % pracujących), rzadsza w
Rumunii, Słowacji i państwach bałtyckich, częściej zatrudniane na
czas określony kobiety niż mężczyźni.
12
Samozatrudnienie jako forma
elastyczna
• pozorne samozatrudnienie (bogus self- employment)
• samozatrudnienie w łańcuchu zależności: branża
kurierska
• Kryteria pracy na własny rachunek
• a. samozatrudniony powinien mieć więcej niż jednego
klienta
• b. powinien być zdolny do zatrudnienia pracownika, jeśli
jest to konieczne
• c. powinien móc podjąć decyzję, jak prowadzić firmę.
13
2010 wave of the European
Working Conditions Survey
(EFfIWaLC)
• W Unii Europejskiej – 0,9 % zatrudnionych
to pozornie samozatrudnieni
• W Polsce 0,1% (polskie oszacowania, że
4% przedsiębiorców)
• Najczęściej w transporcie i budownictwie
14
Niestandardowe formy zatrudnienia
w Polsce: dane GUS
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Pracujący na własny
rachunek
Pracujacy na część etatu
20
09
20
07
20
05
20
03
20
01
19
99
Umowa na czas określony
19
97
19
95
% zatrudnionych
Elastyczne zatrudnienie w Polsce w latach 1995- 2009
rok
15
Tradycje niestandardowych form
zatrudnienia
• Przewidziane w warunkach gospodarki
socjalistycznej (praca chałupnicza, praca
agenta, umowa na czas określony, umowa
stażowa, umowy zlecenia, umowy o dzieło,
umowy honoraryjne), nadgodziny, pół i ćwierć
etaty
• Przestoje i kumulacja zadań
• Akceptacja elastycznej aranżacji czasu pracy
(Stephen Portet)
• Pojęcie chałtury i fuchy
16
Lata 90. u.w.
• Trening zaradności
• Studenci pracujący od roku 1993, głównie
zaoczni
• Niekorzystanie z zatrudnienia na częściowym
etacie przez pracodawców
• Niechęć kobiet do pracy na częściowym etacie
• Teza: należy upowszechniać zatrudnienie
niestandardowe, bo oznacza to jego wzrost
17
Flexiucurity (z flexibility i security)
(elastyczność i pewność).
• elastyczność zatrudnienia
• nowoczesny system zabezpieczenia
socjalnego na wypadek bezrobocia
• aktywna polityka rynku pracy
• szkolenia zwiększające szanse na powrót
na rynek pracy
18
Europejskie wzorce flexicurity
• a. walka z segmentacją na rynku pracy: osłabianie różnic w
położeniu grup pracowników na różnych segmentach rynku pracy ,
w praktyce wspieraniu ludzi wchodzących na rynek pracy i świeżo
zatrudnianych w firmach, tak by ich położenie stawało się zbliżone
do już pracujących,
• b. rozwijanie polityki flexicurity wewnątrz firm i oferowanie wsparcia
w okresach przejściowego bezrobocia
• c. walka z niskimi kwalifikacjami, promocja osób
niskokwalifikowanych i dostarczenie im możliwości uczenia się, pby
zmniejszyć efekt niepewnego zatrudnienia.
• d. zwiększanie możliwości zatrudnienia w odniesieniu do
bezrobotnych i zatrudnionych na czarnym rynku pracy: aktywna
polityka rynku pracy, zapobiegająca niepewnemu zatrudnieniu na
czarnym rynku i osłabiająca niepewne zatrudnienie oferowane
bezrobotnym..
19
Wzorzec polski flexicurity
Diagnoza rynku: Segmentacja pracujących jest
najważniejszym problemem
udział zatrudnionych na umowy o pracę na czas
ograniczony jest silną tendencją.
pracownicy muszą długo pracować w ramach niepewnych
kontraktów zanim uzyskają umowę na czas
nieokreślony.
Pewność zatrudnienia jest osiągana poprzez ochronę
zatrudnienia.
Zasiłki od bezrobocia są niskie a pomoc socjalna bardzo
oszczędna
20
Jak prowadzić flexicurity w Polsce?
.
Polityka flexicurity powinna polegać na wzmacnianiu praw
zatrudnionych na kontraktach czasowych (np. równa płaca, dostęp
do szkoleń, ubezpieczenia, warunki przejścia na typowy kontrakt,
stopniowanie praw pracowników czasowych).
Publiczne służby zatrudnienia muszą być zdolne do współpracy z
agencjami pracy czasowej i mieć możliwości wspierania przez
aktywną politykę rynku pracy również osób krótkotrwale
bezrobotnych.
Służby te powinny wzmocnić swoje funkcje pośrednictwa pracy, tak by
przyczyniać się do większej mobilności na rynku i zmniejszać
znaczenie mobilności opartej na wsparciu i zasobach krewnych oraz
znajomych.
Zasiłki od bezrobocia powinny być większe na początku jego
zaistnienia i stopniowo zmniejszać się (ibidem).
Większe inwestycje w szkolenia via pracodawcy
21
Prekariat, Guy Standing, 2011
• ubogie treści niepewnej i niskopłatnej
pracy,
• nowa klasa dualnego rynku pracy,
• pozbawiona praw, takich, jakie posiadają
pracujący na standardowych umowach o
pracę.
22