ZGROśENIA WYSTĘPUJĄCE W PRACY ADMINISTRACYJNO

ZGROśENIA WYSTĘPUJĄCE W PRACY
ADMINISTRACYJNO-BIUROWEJ ORAZ METODY
OCHRONY PRZED NIMI I ICH OCENA
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 27
ZagroŜenia
ZagroŜenia przy wykonywaniu pracy biurowej wynikają najczęściej:
z pracy przy
komputerze
z obciąŜeń fizycznych
z monotonii pracy
ze stresu w pracy
ze sposobu oświetlenia
miejsca pracy
Ponadto mogą takŜe występować zagroŜenia wypadkowe, związane najczęściej
z poślizgnięciem, potknięciem i upadkiem pracownika bądź
poraŜeniem prądem elektrycznym.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 28
ObciąŜenie fizyczne organizmu
ObciąŜenie fizyczne organizmu moŜe być:
dynamiczne
statyczne
ObciąŜenie organizmu podczas pracy fizycznej jest uzaleŜnione od
rodzaju wysiłku fizycznego.
DuŜe znaczenie ma tu pozycja ciała podczas pracy, t.j: siedząca, stojąca, wymuszona.
WaŜnym czynnikiem przy obciąŜeniach fizycznych jest odpowiednia organizacja pracy,
a szczególnie długość zmiany roboczej oraz częstotliwość powtarzanych czynności.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 29
Praca w pozycji siedzącej
Praca w biurze niesie za sobą zagroŜenia związane z:
obciąŜeniami mięśniowo-szkieletowymi,
wymuszoną pozycją siedzącą podczas pracy.
Bardzo często długotrwała praca w pozycji
siedzącej, a zwłaszcza w niewłaściwej pozycji ciała
moŜe powodować powaŜne dolegliwości bólowe,
a w dłuŜszym okresie zmiany zwyrodnieniowe
stawów, zwłaszcza kręgosłupa.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 30
Zapobieganie negatywnym skutkom pracy siedzącej
Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom pracy siedzącej, naleŜy zadbać, Ŝeby
stanowisko pracy było wyposaŜone w:
odpowiednie siedzisko,
biurko odpowiedniej konstrukcji,
dodatkowo w podnóŜek.
Osoby pracujące w pozycji siedzącej powinny równieŜ przestrzegać określonych zaleceń:
Podczas pracy naleŜy przyjmować taką
pozycję, aby kręgosłup był utrzymywany
w pozycji naturalnej – nie zgarbionej lub
skręconej.
Po kaŜdej godzinie pracy przy komputerze
naleŜy robić 5-minutowe przerwy. Podczas
takiej przerwy moŜna zmienić charakter
wykonywanej pracy lub wykonać kilka ćwiczeń.
Siedzisko powinno być tak wyregulowane, aby podpierać plecy w okolicy lędźwiowej,
a ramiona powinny spoczywać na podłokietnikach siedziska.
Wysokość siedziska powinna być tak ustawiona, aby nie dopuszczać do ucisku
w strefie podkolanowej, a stopy nie znajdowały się pod siedziskiem.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 31
Monotonia
Monotonia spowodowana jest brakiem lub jednostajnością
bodźców oraz niezmiennością sytuacji. Najczęściej występuje w stanach
bezczynności, oczekiwania, np. obserwacji wskaźników monitora.
Monotonia spowodowana brakiem bodźców wzrokowych oraz słuchowych
określana jest jako monotonia sensoryczna. Jej efektem są często:
spowolnienie czynności układu krąŜenia oraz układu oddechowego,
wystąpienie senności,
zmniejszenie zakresu wykonywanych czynności
czego skutkiem jest znaczny spadek wydajności pracy, wzrost liczby
popełnianych błędów, a co za tym idzie, sytuacji niebezpiecznych
czy nawet potencjalnie wypadkowych.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 32
Monotonia cd.
Negatywnym skutkiem powtarzania jednostajnych czynności (ruchów) jest
przeciąŜenie wysiłkiem fizycznym niektórych grup mięśni.
Efektem jednostajnej pracy moŜe być tzw.
zespół cieśni nadgarstka lub łokieć
tenisisty.
Niebezpiecznym efektem ubocznym ciągłej pracy w pozycji siedzącej jest
równieŜ nadmierne obciąŜenie statyczne mięśni kręgosłupa
stabilizujących pozycję ciała.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 33
Zapobieganie negatywnym skutkom monotonii
Najlepszym sposobem eliminacji tych zagroŜeń
i uciąŜliwości jest analiza toku pracy oraz wprowadzenie:
rotacji na stanowiskach pracy
przerw w pracy
urozmaicenia wykonywanych zadań
w czasie przerw czynności
wymagających
aktywności fizycznej
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 34
Zespół „suchego oka”
Tzw. zespół suchego oka moŜe mieć miejsce w następujących okolicznościach:
osoba pracująca przy komputerze stale wpatruje się w dwuwymiarową
płaszczyznę, podczas gdy naturalne widzenie jest trójwymiarowe;
obserwowana płaszczyzna ma niekorzystne ustawienie pionowe;
obciąŜeniem dla oka jest wpatrywanie się w podświetlony ekran,
czyli bezpośrednio w źródło światła;
podczas pracy przy obsłudze monitora zmniejsza się liczba mrugnięć oczami,
co prowadzi do wysychania powierzchni gałki ocznej, czego skutkiem jest
niedostateczne nawilŜanie oka – podraŜniona zostaje spojówka i rogówka,
pojawiają się typowe dolegliwości oczu, takie jak: pieczenie, zaczerwienienie,
uczucie suchości, swędzenie oraz pogarsza się jakość widzenia, obraz zaczyna
się zamazywać.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 35
Organizacja stanowiska pracy wyposaŜonego monitor ekranowy
Stanowisko pracy wyposaŜone w monitor ekranowy powinno być tak zaprojektowane, aby
pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy.
Wszystkie elementy stanowiska pracy
powinny być usytuowane w zasięgu
kończyn górnych, a dostęp do
stanowiska pracy swobodny.
D – dokumenty; DR – drukarka; JC – jednostka centralna; K – klawiatura; M – monitor;
P – pojemnik z dyskietkami
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 36
Organizacja stanowisk pracy z monitorem ekranowym cd.1
Odległość między pracownikiem a tyłem
sąsiedniego monitora – co najmniej 0,8 m.
Odległości między sąsiednimi
monitorami – co najmniej 0,6 m.
80 cm
60 cm
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 37
Organizacja stanowiska pracy z monitorem ekranowym cd. 2
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 38
Uchwyt na dokumenty
Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko
pracy naleŜy wyposaŜyć w uchwyt na dokumenty, posiadający regulację
ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.
Uchwyt na dokument powinien
znajdować się przed pracownikiem:
między ekranem monitora i klawiaturą
lub w innym miejscu
w pozycji minimalizującej uciąŜliwe ruchy głowy i oczu.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 39
PoraŜenie prądem elektrycznym
PoraŜenie prądem elektrycznym najczęściej
następuje w wyniku:
zainstalowania wadliwych urządzeń,
niewłaściwej obsługi urządzeń,
podejmowania próby naprawy instalacji
i urządzeń bez posiadania odpowiednich
kwalifikacji.
Zainstalowane urządzenia, przewody, gniazda, przedłuŜacze powinny być
sprawne technicznie i gwarantować bezpieczeństwo pracy. Codziennie, przed
rozpoczęciem pracy, naleŜy dokonywać przeglądu tych urządzeń.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 40
Oświetlenie
Poziom natęŜenia oświetlenia
potrzebny do wykonywania
określonej pracy wzrokowej
dobiera się w zaleŜności od:
stopnia trudności pracy wzrokowej
wielkości szczegółu pracy wzrokowej
Przy stopniu trudności pracy wzrokowej większym od przeciętnego, utrudnieniach
w wykonywaniu pracy i wymaganiu zapewnienia duŜej wygody widzenia naleŜy
przyjmować poziom natęŜenia oświetlenia około 300 lx.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 41
Olśnienie
Olśnieniem nazywa się stan procesu widzenia, przy którym występuje
odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów
na skutek zbyt intensywnego oświetlenia lub nadmiernych kontrastów
w przestrzeni lub w czasie.
Z punktu widzenia skutków wyróŜnia się następujące rodzaje olśnienia:
przeszkadzające
przykre
oślepiające
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 42
Ograniczenie olśnienia
Ograniczenie olśnienia jest związane z odpowiednim doborem oprawy
oświetleniowej, a dokładniej elementów optycznych
(np. klosz mleczny, odbłyśnik).
Olśnienia mogą być znacznie ograniczone przez:
odpowiednie zaprojektowanie systemu
oświetlenia w taki sposób, aby Ŝadna
oprawa oświetleniowa nie była
umieszczona nad miejscem
wykonywania zadania wzrokowego;
zwiększenie strumienia świetlnego
padającego z kierunków bocznych;
Szkolenia bhp w firmie ©
stosowanie opraw mających duŜą
dolną powierzchnię świecącą
i małą luminancję;
projektowanie stanowisk pracy
i materiałów do pracy o matowych
powierzchniach w celu zmniejszenia
skutków odbicia.
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 43
Tętnienie światła
Tętnienie światła jest zaliczane jedynie do czynników uciąŜliwych, ale wymaga ograniczenia,
poniewaŜ moŜe niekorzystnie wpływać na samopoczucie pracownika.
Zmienny w czasie strumień świetlny wysyłany przez elektryczne źródło światła
wynika praktycznie z częstotliwości prądu zasilającego to źródło. Problem
tętnienia światła pojawia się najczęściej, gdy stosuje się lampy wyładowcze,
tzw. świetlówki.
Skutecznym rozwiązaniem tego problemu jest zasilanie sąsiednich opraw z róŜnych
faz i stosowanie elektronicznego układu stabilizująco-zapłonowego.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 44
Oświetlenie pomieszczeń pracy z komputerem
DuŜy poziom natęŜenia oświetlenia jest niezbędny na
płaszczyźnie klawiatury i stołu.
W płaszczyźnie monitora zbyt duŜy poziom natęŜenia oświetlenia ekranu
jest niekorzystny ze względu na zmniejszenie kontrastu jaskrawości
znaków i tła na ekranie.
Dla prac związanych z pisaniem ręcznym, obsługiwaniem klawiatury, czytaniem,
przetwarzaniem danych przewiduje się natęŜenie oświetlenia nie mniejsze niŜ 500 lx.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 45
Stres w pracy
Stres jest to zespół emocjonalnych, poznawczych behawioralnych
i fizjologicznych reakcji na uciąŜliwe oraz szkodliwe aspekty treści pracy,
organizacji pracy i środowiska pracy.
Reakcje emocjonalne na stres to:
lęk,
niepokój,
gniew,
złość,
rozczarowania.
Przy dłuŜszym działaniu stresu następuje zwykle obniŜenie poziomu jakości
wykonywania zadań intelektualnych oraz motorycznych
– obniŜenie wydajności pracy.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 46
Źródła stresu
Źródłami stresu w pracy są:
wykonywane przez pracownika zadania robocze;
fizyczne właściwości środowiska pracy;
społeczne i organizacyjne warunki pracy;
środowisko zewnętrzne wobec organizacji (np. klienci).
Stres związany jest ze społecznymi i organizacyjnymi warunkami pracy
i nadmiernym obciąŜeniem pracą.
Paradoksalnie czynnikiem stresującym jest równieŜ niedociąŜenie pracą,
szczególnie gdy pracownik wykonuje mało urozmaiconą, monotonną pracę
niewymagającą specjalnych umiejętności.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 47
Poślizgnięcia, upadki, potknięcia
Poślizgnięcia, upadki i potknięcia są zagroŜeniami typowymi dla pracy biurowej,
występującymi przy przemieszczaniu się osób.
Powierzchnie, po których przemieszczają się pracownicy, często są śliskie i nierówne
(np. schody), a wykładziny dywanowe często pofałdowane lub podarte.
W takich okolicznościach, przez nieuwagę pracownika, dochodzi do potknięcia się bądź
upadku. Wynikiem takich zdarzeń są złamania kończyn lub skręcenia stawu skokowego.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 48
Czynniki chemiczne
Do grupy pracowników administracyjno-biurowych moŜna zaliczyć
pracowników zatrudnionych na róŜnych stanowiskach, np. laborant
lub farmaceuta. Wówczas istotnym zagroŜeniem są stosowane
w procesie pracy substancje i preparaty chemiczne.
Na stanowiskach pracy mogą one występować w postaci:
gazów,
par,
cieczy lub
ciał stałych.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 49
Sposób wchłaniania czynników chemicznych do organizmu i skutki
Wchłanianie szkodliwych czynników chemicznych zachodzi w duŜej mierze
przez układ oddechowy, ale równieŜ przez:
nieuszkodzoną skórę,
przewód pokarmowy.
Kontakt substancji chemicznych ze skórą moŜe prowadzić do występowania:
podraŜnień,
trądziku,
wysypki,
a przy długotrwałym naraŜeniu do:
wylewów podskórnych,
owrzodzenia,
Szkolenia bhp w firmie ©
uszkodzenia właściwości
ochronnych skóry.
oparzeń,
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 50
Skutki naraŜenia na czynniki chemiczne
Zawodowe naraŜenie na czynniki chemiczne moŜe być przyczyną:
stanów zapalnych skóry,
niewydolności układu oddechowego,
zaburzeń psychoneurologicznych,
chorób nowotworowych.
Skutki naraŜenia na szkodliwe substancje chemiczne mogą być miejscowe
i układowe, a ich nasilenie moŜe mieć charakter ostry lub przewlekły.
Skutki miejscowe to działanie
draŜniące i uczulające skórę
i błony śluzowe.
Szkolenia bhp w firmie ©
Skutki układowe to zmiany
w ośrodkowym i obwodowym układzie
nerwowym, wątrobie, nerkach, układzie
sercowo-naczyniowym.
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 51
Podział substancji i preparatów chemicznych z uwagi na stwarzane zagroŜenie
Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne podlegają klasyfikacji pod
względem stwarzanych dla zdrowia człowieka zagroŜeń i zalicza się je do
następujących kategorii zagroŜenia:
bardzo toksyczne (symbol T+), np. cyjanowodór;
toksyczne (symbol T), np. formaldehyd, anilina;
szkodliwe (symbol Xn), np. glikol etylenowy;
Ŝrące (symbol C), np. amoniak, związki chloru;
draŜniące (symbol Xi), np. aminy;
uczulające (symbol Xi lub Xn), np. akrylan etylu;
rakotwórcze (symbol T+ lub T lub Xn), np. benzen, azbest;
mutagenne (symbol T+ lub T lub Xn), np. epoksyetan;
działające szkodliwie na rozrodczość (symbol T+ lub T, lub Xn);
np. pestycydy, kwas akrylowy.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 52
Ryzyko zawodowe – pojęcia
Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia
niepoŜądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty,
w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków
zdrowotnych w wyniku zagroŜeń zawodowych występujących
w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Ocena ryzyka zawodowego polega na zbadaniu wszystkich działań związanych
z wykonywaną pracą oraz otoczeniem pracownika, które mogą być
przyczyną urazów lub pogorszenia stanu zdrowia pracownika.
Celem oceny ryzyka zawodowego jest stwierdzenie, czy konieczne jest
podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania zagroŜeń,
poprzez właściwą organizację pracy lub zastosowanie
środków ochronnych ograniczających te zagroŜenia.
Stwierdzenie, Ŝe ryzyko jest dopuszczalne, oznacza, Ŝe zastosowano
wystarczające środki chroniące pracowników przed zagroŜeniem.
Stwierdzenie, Ŝe ryzyko jest niedopuszczalne, oznacza, Ŝe naleŜy podjąć
moŜliwie szybkie działania i zastosować dodatkowe środki chroniące pracowników.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 53
Kto odpowiada za przeprowadzenie oceny ryzyka?
Ocena ryzyka zawodowego jest
obowiązkowa i za jej przeprowadzenie
odpowiedzialny jest pracodawca.
Pracodawca ma takŜe obowiązek informować
pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąŜe
się z wykonywaną pracą, oraz
o zasadach ochrony przed zagroŜeniami.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 54
Ocena ryzyka zawodowego w skali 3-stropniowej – prawdopodobieństwo
Prawdopodobieństwo wystąpienia następstw zagroŜeń:
mało prawdopodobne następstwa zagroŜeń to takie, które nie powinny
wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.
prawdopodobne następstwa zagroŜeń to takie, które mogą wystąpić
nie częściej niŜ kilkakrotnie podczas okresu aktywności
zawodowej pracownika.
wysoce prawdopodobne następstwa zagroŜeń to takie, które mogą
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności
zawodowej pracownika.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 55
Ocena ryzyka zawodowego w skali 3-stropniowej – cięŜkość następstw
CięŜkość następstw zagroŜeń:
mała – jeśli powstające w wyniku zagroŜeń urazy i choroby nie
powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy (bóle głowy,
niewielkie stłuczenia, zranienia lub podraŜnienia oczu, np.
spowodowane intensywną pracą przy komputerze);
średnia – jeśli powstające w wyniku zagroŜeń urazy i choroby zawodowe
powodują niewielkie ale długotrwałe lub nawracające okresowo
dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji (np. zranienia,
alergie skórne, nieskomplikowane złamania, choroby oczu, bóle
kręgosłupa spowodowane nieprawidłową postawą);
duŜa – jeśli powstające w wyniku zagroŜeń urazy i choroby powodują
cięŜkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć (np. oparzenie III stopnia,
zawodowe uszkodzenie słuchu, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
uniemoŜliwiające pracę, choroby układu naczyniowo-sercowego, np.
będące przyczyną stresu).
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 56
Ocena warunków pracy na stanowisku wyposaŜonym w monitor ekranowy
Istotnym elementem wiąŜącym się bezpośrednio z analizą i oceną zagroŜeń
jest ocena warunków pracy na stanowiskach wyposaŜonych w monitory ekranowe.
Pracodawca ma obowiązek przeprowadzić taką ocenę w aspekcie:
organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposaŜenia
w sposób zapewniający spełnienie wymagań bhp,
stanu elementów wyposaŜenia stanowisk pracy zapewniającego bezpieczeństwo
pracy, w tym ochronę przed poraŜeniem prądem elektrycznym,
obciąŜenia narządów wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego,
obciąŜenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym
szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,
obciąŜenia psychicznego pracowników,
wynikającego ze sposobu organizacji pracy.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 57
System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
Dyrektywa Rady 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. o wprowadzeniu środków
w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy
(tzw. dyrektywa ramowa) stanowi m.in., Ŝe pracodawca ma obowiązek:
ocenić wielkość ryzyka zagraŜającego bezpieczeństwu i zdrowiu
pracowników – środki zapobiegawcze, metody produkcyjne oraz organizacja
pracy powinny zapewnić zwiększenie poziomu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników, który został wykazany w ocenie;
uwzględniać moŜliwości pracownika w aspekcie jego bezpieczeństwa i zdrowia
przy powierzaniu mu zadań do wykonania;
zapewnić, aby planowanie i wprowadzenie nowych technik było konsultowane
z pracownikami lub ich przedstawicielami w zakresie konsekwencji wyboru danego
wyposaŜenia, warunków i środowiska pracy związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem
pracowników;
podjąć stosowne kroki w celu zapewnienia, aby jedynie odpowiednio poinstruowani
pracownicy mieli dostęp do obszaru, w którym grozi powaŜne i szczególne
niebezpieczeństwo.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 58
System zarządzania bhp cd.
Dyrektywa Rady 90/270/EWG z 29 maja 1990 r. wskazuje, Ŝe pracodawca powinien
stosować następujące środki:
unikanie ryzyka,
ocena ryzyka, którego nie moŜna uniknąć,
dostosowanie pracy do pojedynczego człowieka,
stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
zastępowanie środków niebezpiecznych bezpiecznymi
lub mniej niebezpiecznymi,
nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed
środkami ochrony indywidualnej,
właściwe instruowanie pracowników.
Szkolenia bhp w firmie ©
szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych i innych 59