praca-magisterska-d

RODZAJE SYSTEMÓW POLITYCZNYCH I ICH CECHY
DEMOKRACJA
SKONSOLIDOWANA(utrwalona,
stabilna
demokracja):
Stany
Zjednoczone, Niemcy, państwa Europy Zach., Japonia, Kanada, Australia, Nowa Zelandia,
Izrael.To taka demokracja, w której istnieją wszystkie elementy będące podstawą państw
demokratycznych, m.in.:wolność słowa, wybory cykliczne, wolny rynek, autonomia władzy
sądowniczej, wielopartyjność, legalna opozycja, możliwość zrzeszania się obywateli,
respektowanie praw mniejszości, przestrzeganie praw człowieka, otwarte granice, mozliwość
posiadania dwóch obywatelstw, aparat represji stoi na straży praw obywateli.
DEMOKRACJA NIESKONSOLIDOWANA(nowa demokracja):Polska, Łotwa, Litwa,
Estonia, Czechy, Węgry, R.P.A, państwa Ameryki Łacińskiej, Korea Płd., Indie, Turcja,
Filipiny.Państwa demokracji nieskonsolidowanej były najczęściej wcześniej państwami
autorytaryzmu skonsolidowanego. W demokracji tej nie ma stabilności, nie wykształciły się
jeszcze wszystkie cechy demokracji, może ona zmierzać ku demokracji skonsolidowanej lub
szarej strefie.
SZARA STREFA:Ukraina, Rosja, Albania, Chorwacja, Indonezja, Peru, Uganda.Państwa
szarej strefy to te państwa, w których mieszają się cechy demokratyczne z autorytarnymi.
Właściwie nie wiadomo jeszcze w którą stronę pujdą.
AUTORYTARYZM NIESKONSOLIDOWANY(ułomny):Białoruś, Serbia, Pakistan,
Afganistan.W autorytaryźmie nieskonsolidowanym nie wykształciły się jeszcze wszystkie
cechy autorytaryzmu. Państwa takie mogą zmierzać albo ku autorytaryzmowi
skonsolidowanemu albo ku szarej strefie.
AUTORYTARYZM SKONSOLIDOWANY(pełny):Chiny, Kuba, Korea Pół., Libia. To taki
autorytaryzm, który zawiera wszystkie podstawowe cechy tego ustroju, m.in.:cenzurę,
gospodarkę centralnie sterowaną, władzę z nadania, ingerencję w wyroki sądowe,
monopartyjność, brak legalnej opozycji, zakaz zrzeszania się, prześladowania mniejszości,
nieprzestrzeganie praw człowieka, zamknięte granice, aparat represji skierowany przeciw
obywatelom, poglądy narzucane przez system, izolacja obywateli, możliwość posiadania
tylko jednego obywatelstwa.
POJĘCIE SYSTEMU POLITYCZNEGO
SYSTEM POLITYCZNY-zbiór określonych elementów i relacji pomiędzy tymi elementami,
związanych z państwem i sprawowaniem władzy.
PROCEDURALNA KONCEPCJA DEMOKRACJI SCHUMPETERA
Austriacki uczony podjął próbę stworzenia teorii „prawdziwszej niż życie” i niż
dotychczasowe modele doktrynalne. Jego zamierzeniem było przejście ze świata normi
wartości do świata faktów.Efektem tej próby stało się stworzenie modelu współzawodnictwa
elit.Odrzucił możność sprawowania władzy przez lud. J.Schumpeter uznał, że demokracja jest
jedynie swoistą metodą dochodzenia do decyzji politycznych, które podejmują elity z
upoważnienia wyborców. Demokratyzm rządzenia oznacza tylko, że obywatele mają
możliwość zaakceptowania lub odrzuceniatych, którzy mają nimi rządzić - za pośrednictwem
cyklicznych elekcji.Demokracja nie oznacza ani realizacji woli czy dobra ludu, ani też jego
wplywu na treśćdecyzji politycznych. Stanowi ona nie tyle rządy ludu, ile rządy mające
aprobatę ludu.Demokratyzm systemu jest zapewniony poprzez fakt rywalizacji co najmniej
dwóch partii i dwóch platform programowych. Wyborca może wybrać program, który pełniej
odzwierciedla jego indywidualne preferencje.J. Schumpeter przyjmuje, że większość
wyborców nie interesuje się polityką, jest niedostatecznie poinformowana, co prowadzi do
tego,że staje się podatna na różnorodne techniki manipulacyjne wykorzystywane przez
zawodowych polityków.Schumpeter uważa ponadto, że ten kto został wybrany, nie musi
słuchać żądań osób, które nie chciały go wybrać, na niego nie głosowały.Konsekwencją tego
stanowiska jest bagatelizowanie kwestii ochrony praw mniejszości politycznych. Sensem
demokracji staje się zatem zasada rządów nieograniczonej większości; ten, kto potrafi zyskać
władzę, może ją w dowolny sposób sprawować, pamiętając jedynie o następnych wyborach.
Przynajmniej trzy zjego założeń zostały poważnie skrytykowane:
*Jednym z nich jest postawienie znaku równości pomiędzy uczestnictwem w wyborach a
legitymacją systemu.Wbrew temu, co twierdzi Schumpeter, jeśli ktoś na nas nie zagłosował,
nie mamy legitymacji władzy nad całym społeczeństwem.
*Krytykowana jest także teza o nieuchronności koncentracji władzy w rękach wąskiej grupy
zawodowych polityków, stanowiąca identyfikacyjny wyznacznik teorii elit. W rzeczywistości
demokracja nie oznacza nieuchronnej koncentracji władzy w ręku elit. Wręcz
przeciwnie:może prowadzić do dekoncentracji władzy pomiędzy rozproszone ośrodki
decyzyjne znajdujące się pod oddziaływaniem różnorodnych interesów i reprezentujących je
grup.
*Trzecim, mocno krytykowanym elementem koncepcji Schumpetera jest jego stosunek do
kwestii mniejszości.(Pokonana w jednych wyborach mniejszość może stać się w następnych
większością.Na tle obserwacji rzeczywistości nie można wykluczyć tego, że większość
wyłoniona w wyborach będzie dążyć do trwałego podporządkowania sobie
mniejszości).Przyjęcia postulowanej przez Schumpetera zasady „niczym nie ograniczonej
władzy większości” grozi unicestwieniem demokracji.
MODEL POLIARCHII DAHLA
Punkt wyjścia rozważań Dahla stanowi stwierdzenie, że demokracja oznacza pewien stan
idealny, który w rzeczywistości nie został nigdy i nigdzie osiągnięty.Demokracja jest dlań
swoistą wizją systemu politycznego, w którym wszyscy jego członkowie uważają się za
wzajemnie równych oraz posiadają wszystkie możliwości, zasoby i instytucje niezbędne do
rządzenia. Poszczególne systemy mogą się rozwijać w tym kierunku, nie dochodzą jednak do
płnego ideału. Najbliżej idealnej demokracji są systemy, które Dahl określa jako poliarchię.
Model poliarchii wyrasta z opozycji wobec dwóch stanowisk teoretycznych:1)koncepcji
rządów większości, która jest zdaniem Dahla utopią w warunkach zróżnicowanego,
niejednorodnego społeczeństwa.Ten sposób rozumienia może odnosić się najwyżej do małych
państw;2)teorii elit, w której demokracja realizuje się poprzez władzę przedstawicieli.W tej
sytuacji przyjęcie założenia rządów większości rodzi wiele problemów natury zarówno
politycznej, jak i technicznej.Należą do nich m.in. trudność w zapewnieniu związku
pomiędzy poglądami większości reprezentantów a preferencjami większości obywateli oraz
ochrona praw mniejszości.Ponadto idea ta zakłada abstrakcyjnie pojmowaną równość
jednostek, lekceważąc oczywisty fakt, że ludzie dysponują zróżnicowanym potencjałem
politycznym(intelektem, umiejętnościami, zasobami materialnymi, organizacyjnymi itp.).
Koncepcja poliarchii odrzucając postulat rządów większości, jako nierealny, formułje
jednocześnie przekonanie o możliwości zapobieżenia rządom elity, za pomocą określonych
procedur i instytucji. W ten właśnie sposób może dokonywać się stopniowe (choć nigdy
pełne) likwidowanie luki między ideałem a rzeczywistością polityczną. Aby zapewnić zgodę i
równość polityczną, w poliarchii każdy obywatel musi mieć nieskrępowaną możliwość
określenia i wyrażenia swoich indywidualnych preferencji oraz musi być pewny tego, że będą
one traktowane na równi z preferencjami innych. Poliarchia zabezpiecza osiągnięcie dwóch
efektów: partycypacji i rywalizacji politycznej. Dla ich spełnienia niezbędne jest stworzenie
odpowiednich gwarancji instytucjonalnych. W pierwotnej wersji modelu poliarchii
przewiduje się ustanowienie następujących zabezpieczeń:
*istnienie alternatywnych żródeł informacji - nie kontrolowanych przez jedną elitę;
*swobodę ekspresji poglądów i ocen politycznych;
*powszechne prawo udziału w wyborach;
*zapewnienie warunków do odbycia wyborów opartych na zasadach uczciwości, wolności i
równości szans (najpełniej wyraża to formuła „jeden wyborca - jeden głos”);
* rywalizacja pomiędzy liderami politycznymi o głosy wyborców oraz inne przejawy
poparcia;
*możność ubiegania się o urzędy publiczne - powszechnie dostępna dla wyborców;
*stworzenie warunków do swobodnego zakładania i działania organizacji politycznych,
przede wszystkim zaś partii;
*zapewnienie zgodności działania instytucji wybieralnych z preferencjami wyborców
wyrażonymi w akcie głosowania i w innych formach ekspresji politycznej;
Dahl uważa, że te gwarancje instytucjonalne należy związać z prawem do istnienia opozycji
politycznej, przesądzającej o możliwości zakwalifikowania danego systemu jako poliarchii.
Podstawowymi kierunkami rozwoju poliarchii powinny być redukcja liczby prawnych
wyjątków od reguły głoszącej, że prawo wyborcze przysługuje wszystkim dorosłym
obywatelom obojga płci, oraz zapewnienie wysokiego poziomu partycypacji politycznej
obywateli.
W późniejszych pracach Dahl uprościł nieco pierwotną koncepcję, przyznając rangę
wyznaczników poliarchii czterem czynnikom:*odbywaniu wolnych i uczciwych
wyborów;*zagwarantowaniu i przestrzeganiu swobody zrzeszania się;* wolności słowa
oraz *alternatywności źródeł informacji.
Stopień realizacji tych cech posłużył autorowi do stworzenia typologii poliarchii obejmującej:
# poliarchie pełne ( obecność wszystkich czynników);
# poliarchie ograniczone ( brak jednego z czynników);
# quasi-poliarchie (brak dwóch lub trzech czynników).
Uwzględniając dodatkowo czynnik czasu trwania poliarchii rozróżnił poliarchie dojrzałe, tj.
zdolne do spełnienia wszystkich czterech wymogów co najmniej od roku 1950, oraz
poliarchie nowsze obejmujące pozostałe przypadki.
Zmienność liczby i zróżnicowany rozwój konkretnych poliarchii skłoniły Dahla do
postawienia pytania o warunki korzystne do ich stabilizowania i utrwalania. Wymienia on
pięć takich czynników:& niewykorzystywanie instrumentów przemocy (głównie wojska i
policji) celem zdobycia bądź utrzymania władzy;&stabilna poliarchia może rozwijać się
najpełniej w nowoczesnym, dynamicznym i organizacyjnie pluralistycznym
społeczeństwie;&możliwość wyniknięcia konfliktu wynikającego z istnienia różnych grup
etnicznych, rasowych, wyznaniowych itp. jest do pewnego stopnia ograniczona;&została
ukształtowana kultura polityczna i system przekonań korzystny dla idei demokracji i
instytucji poliarchii - zwłaszcza w obrębie politycznie aktywnej warstwy
społeczeństwa;&sprzyjający albo przynajmniej pozbawiony znaczenia wpływ(kontrola)
środowiska międzynarodowego.
(Warunki sprzyjające uformowaniu stabilnej poliarchii mieszczą się bądź w systemie
politycznym (zachowania polegające na rezygnacji z przemocy), bądź w jego społecznym,
kulturowym i międzynarodowym otoczeniu.
MODEL
WESTMINSTERSKI,
KONSOCJONALIZM
I
DEMOKRACJA
KONSENSUALNA
A. Lijphart aprobując ustalenia R. Dahla co do katalogu instytucjonalnych gwarancji
poliarchii, koncentruje się na czynniku ostatnim, tj. na kształtowaniu i realizacji polityki
uwzględniającej preferencje większości obywateli. Zauważa przy tym, że osiągnięcie efektu
„odpowiedzialnego rządu” może dokonywać się w różny sposób. Lijphart skupia się również
głównie na dojrzałych i stabilnych systemach demokratycznych. Punktem wyjścia do
skonstruowania modelu westminsterskiego oraz zbliżonych do siebie modeli demokracji
konsocjonalnej i konsensualnej - będących opozycją wobec modelu westminsterskiego - była
próba typologii reżimów demokratycznych. Biorąc pod uwagę dwie zmienne: stopień
fragmentaryzacji kulturowej społeczeństwa(wysoki lub niski) oraz styl zachowań elit
politycznych (rywalizacyjny bądź konsensualny), a następnie dokonując ich skrzyżowania,
otrzymał w rezultacie cztery kategorie:
demokrację rywalizacyjną odśrodkową (rywalizacyjny styl elit połączony z wysokim
stopniem fragmentaryzacji kulturowej społeczeństwa). Przykłady tego typu reżimu są we
Włoszech, Francji(zwłaszcza IV Republika) oraz Republice Weimarskiej.
demokrację rywalizacyjną dośrodkową (rywalizacyjny styl elit w połączeniu z niskim
stopniem zróżnicowania kulturowego społeczeństwa). Ten typ jest reprezentowany m.in. w
Wielkiej Brytanii, USA, Autralii, Nowej Zelandii, Irlandii, RFN, Izraelu oraz w krajach
skanynawskich.
demokrację konsocjonalną (konsensualny styl elit w połączeniu z wysokim stopniem
fragmentaryzacji kulturowej społeczeństwa) - egzemplifikowaną przez Austrię, Belgię i
Holandię.
demokrację zdepolityzowaną (konsensualny styl elit w połączeniu z niskim stopniem
fragmentaryzacji kulturowej społeczeństwa).
Lijphart uważał, że podstawą konstruowania tych modeli winny być wyróżnione zmienne,
charakteryzujące z jednej strony właściwości struktury danego społeczństwa, z drugiej zaś
dominujący sposób zachowania politycznego elit, a zwłaszcza podejmowania przez nie
decyzji politycznych.W rezultacie długoletnich studiów porównawczych Lijphart
sformułował tezę, która stanowi jego kredo:dla społeczeństw homogenicznych (o niskim
stopniu kulturowej segmentacji)właściwszy jest model większościowy(westminsterski), dla
społeczeństw zaś pluralistycznych(zwłaszcza tych, w których występuje subkulturowa
segmentacja wyrażająca się w istnieniu grup wzajemnie się izolujących)bardziej odpowiedni
jest model konsensualny.
Model westminsterski, opierający się na wyjściowym założeniu, że słowo „lud” stanowiące
element definicji demokracji znaczy tyle, co zwykła, choćby tylko minimalna większość,
obejmuje zdaniem Lijpharta 9 podstawowych cech:
Koncentrację władzy wykonawczej w rękach jednopartyjnego i „czysto większościowego”
gabinetu. Składa się on wyłącznie z członków zwycięskiej partii, tj. tej, która uzyskała
najkorzystniejszy wynik wyborczy, choć niekoniecznie bezwzględną większość głosów.
fuzję władzy, oznaczającą dominację gabinetu nad parlamentem.(choć teoretycznie parlament
może i powinien kontrolować rząd, w praktyce parlament jest kontrolowany przez rząd).
asymetryczny bikameralizm, model westminsterski zakłada skupienie niemal całej władzy
ustawodawczej w rękach izby niższej, co powoduje, że parlament działa podobnie, jak
jednoizbowy.
system dwupartyjny, , tj. taki, w którym zdecydowaną większość głosów wyborczych
zawłaszczają dwie wielkie partie rywalizujące między sobą o zapewnienie sobie
bezwzględnej większości mandatów.
jednowymiarowość systemu partyjnego, która oznacza, że między partiami rywalizującymi o
zwycięstwo występuje jedna tylko płaszczyzna niezgody:polityka gospodarcza i socjalna.
system wyborczy oparty na zasadzie większościowej, co oznacza, że wybrany zostaje ten
kandydat,który zyskał więcej głosów niż którykolwiek z jego rywali.
przyjęcie reguły unitarnej i scentralizowanej formy rządu, oznacza odejście od zasady
separacji i względnej równowagi władz na płaszczyźnie centrum - jednostki regionalne.
niepisana konstytucja i nieograniczona suwerenność parlamentu (nie ma ograniczeń
ustawodawczej działalności parlamentu, który może w formie ustawy regulować dowolną
materię.
ograniczenie zakresu stosowania instytucji demokracji bezpośredniej (wiążące wszystkich
obywateli decyzje zapadają głównie w parlamencie, co oznacza, że demokracja ma charakter
przedstawicielski(pośredni).
Przeciwieństwo
modelu
westminsterskiego
to
koncepcja
demokracji
konsocjonalnej(uzgodnieniowej). Jeśli segmentacyjna izolacja społeczeństwa nie ma się
zmienić we wzajemną wrogość prowadzącą do użycia siły, to konieczne są pewne
rozwiązania instytucjonalne uwzględniające swoistosc struktury społeczeństwa, takie jak:
wielka koalicja - oznaczająca przktykę tworzenia koalicji parlamentarnych i rządowych z
udziałem tak wielkiej liczby partii, jak tylko jest to możliwe,
wzajemne veto - który dysponują wszystkie mniejszości
proporcjonalny system wyborczy ułatwiający dostęp do areny parlamentarnej nawet małym
partiom politycznym,
zapewnienie tzw.segmentalnej autonomii,pozwalającej na załatwienie maksymalnej liczby
spraw dotyczących poszczególnych mniejszości, w ich obrębie i siłami reprezentujących je
instytucji.
Model demokracji konsensualnej kładzie nacisk na procedury i instutucje polityczne.Lijphart
wyróżnia następujące cechy demokracji konsensualnej:
szeroki udział partii politrycznych we władzy wykonawczej poprzez tworzenie tzw.wielkich
koalicji.
formalna i nieformalna separacja władzy, prowadząca bądź do równowagi między
parlamentem i rządem, bądź do relatywnego osłabienia pozycji egzekutywy wobec
parlamentu.
zrównoważony (symetryczny) bikameralizm połączony z reprezentacją mniejszości. W
społeczeństwach pluralistycznych z wyodrębniającymi się grupami etnicznymi bądź
religijnymi zachodzi konieczność zabezbieczenia reprezentacji ich interesów, której model
westminsterski nie zapewnia. W tym celu tworzy się m.in. wyższe izby parlamentu,
wybierane na innej podstawie niż wybory rywalizacyjne, które doprowadziły do
dyskryminacji mniejszości.
wielopartyjność, oznaczająca nie tylko istnienie większej liczby partii, ale i to, że żadne z
istniejących ugrupowań nie posiada statusu partii większości, który zapewniłby możliwość
samodzielnego sprawowania rządów.
wielowymiarowość systemu partyjnego, polegająca na występowaniu kilku płaszczyzn
niezgody pomiędzy rywalizującymi partiami, odzwiercidlających pluralistyczny charakter
społeczeństwa.
proporcjonalny system wyborczy,mający na celu rozdział mandatów w parlamencie w sposób
maksymalnie odzwierciedlający rozkład preferencji wyborczych, w tym także poparcia dla
małych partii.
Terytorialny i nieterytorialny federalizm oraz decentralizacja uprawnień. Terytorialny
oznacza podział władzy pomiędzy rząd centralny i pewną liczbę rządów regionalnych.
Nieterytorialny wyraża się w tworzeniu instytucji służących do rozwiązywania problemów
mniejszości wyróżnianych na innej zasadzie niż miejsce zamieszkania.
pisana konstytucja i veto mniejszości.
Demokracja konsensualna opiera się na możliwie szerokiej dekoncentracji władzy - pomiędzy
instytucje oraz poszczególne poziomy systemu politycznego. Demokracja westminsterska
oznacza natomiast koncentrację władzy nas poziomie centralnym oraz w rękach zwycięskiej
partii politycznej, która nie musi dzielić się z nikim owocami swego zwycięstwa.
POJĘCIE PODZIAŁU SOCJOPOLITYCZNEGO
Pojęcie to jest stosowane przez wielu badaczy w sposób dość luźny i intuicyjny.Może to
wynikać chociażby z faktu, iż posługujący się nim kojarzą go z odmiennymi zjawiskami
politycznymi o dość zróżnicowanej doniosłości politycznej, jeżeli chodzi o proces
strukturyzacji zachowań rywalizacyjnych.Wielu autorów posługuje się kategorią - zbitką
pojęciową podziału społecznego na określenie podziałów kształtujących się w ramach
struktury społeczeństwa.Punktem ich odniesienia stają si ekonkretne grupy społeczne
wyodrębnione na podstawie kryteriów socjodemograficznych. Przedmiotem zainteresowania
badawczego staje się struktura konkretnego społeczeństwa, a ściślej mówiąc dynamika
zmainy, jakiej ono podlega, rozpatrywana czy to w kontekście zmain ilościowych czy
jakościowych. Jednak kategoria podziału społecznego i dynamika zmiany społecznej
interesuje politologa jedynie w kontekście zmiany politycznej. Musi on stwierdzić, iż zmiana
społeczna wywołuje określone konsekwencje na płaszczyźnie politycznej i wpływa w sposób
istotny na zmianę dominującego układu rywalizacji politycznej.Chodzi więc o zmiany
społeczne, które przenoszą się na arenę polityczną, a więc o określonej doniosłości
politycznej.
Drugie pojęcie, często pojawiające się w rozważaniach politologicznych to podział
polityczny. Jest to kategoria stosowana przy analizie różnorodnych zachowań politycznych
wpływających na strukturę rywalizacyjnych układóworaz styl uprawianej polityki. Z reguły o
charakterze i trwałości dominujących podziałów politycznych decydują zachowania elit
politycznych a zwłaszcza partyjnych.System polityczny nie może rozwijać się w absolutnie
autonomiczny sposób wobec logiki przeobrażeń zachodzących na poziomie społecznym.
Podział opiera się więc na istniejącym systemie wartości i przekonań, czyli w konsekwencji
sugeruje pojawienie się wielu odmiennych punktów widzenia.Interesujące nas pojęcie odnosi
się zarówno do systemu wartości i przekonań, jak i sposobu działania grup społecznych, a
fakt jego istnienia musi prowadzić do akcji i kontrakcji politycznej.
Zasadniczy problem z kategorią „podziału socjopolitycznego” polega na tym, iż znajduje się
on gdzieś „pośrodku”, między dwoma głównymi sposobami podejścia reprezentowanymi w
socjologii polityki: z jednej strony sposobem polegającym na uznaniu faktu, iż stratyfikacja
społeczna nie wpływa na instytucje i zachowania polityczne, a z drugiej - uznającym, że
instytucje i zachowania polityczne należy traktować jako zjawiska do pewnego stopnia
autonomiczne, które oddziałują na strukturę społeczeństwa i proces zmiany politycznej.
Kategoria „podziału socjopolitycznego” pozostaje więc czymś w rodzaju syntezy obu nurtów
myślenia, ogniwem pośredniczącym, łączącym strukturę społeczną z porządkiem polityczno instytucjonalnym.
POZIOMY PODZIAŁU SOCJOPOLITYCZNEGO BARTOLINIEGO I MAIRA
Obaj autorzy w obrębie podziału socjopolitycznego wyróżniają trzy powiązane ze sobą
poziomy:
poziom empiryczny. Określa on społeczny punkt odniesienia konkretnego podziału
socjopolitycznego. Chodzi o taki podział społeczny, który dzieli ludzi ze względu na
posiadane przez nich cechy socjodemograficzne (np.zawód, religijność, wykształcenie, płeć
itp.).Na podstawie tych cech jesteśmy w stanie wyodrębnić w ramach społeczeństwa grupy
społeczne tworzące jego strukturę.W ten sposób definiujemy społeczną bazę ewentualnego
konfliktu, posługując się socjologiczną kategorią grupy społecznej.Fakt uznania poziomu
empirycznego za istotny element pojęcia podziału socjopolitycznego nakazuje wyłączyć z tej
kategorii wszystkie te konflikty, które pojawiają się jedynie na poziomie polityki, nie mając
swoistego wsparcia w strukturze grupowej społeczeństwa.
poziom normatywny.Określona grupa, by stać się stroną podziału społecznego, musi być
świadoma faktu dysponowania własną tożsamością oraz gotowa do jej obrony,
skonsolidowania lub promowania.Ta tożsamość grupowa decyduje o wykształceniu się
poczucia własnej odrębności grupowej, co z kolei przyczynia się do kształtowania
określonych interesów tej grupy, które chce ona zaspokoić. Jeżeli te interesy nabierają
charakteru politycznego, to jej poczucie odrębności nabiera nowej kwalifikacji. Nie będzie
można jednak mówić o podziałe socjopolitycznym, jeżeli określona grupa będzie na rynku
politycznym monopolistą. Musi mieć ona przeciwników, rywali. muszą istnieć dwie strony
konfliktu.
poziom organizacyjny.Ukoronowaniem procesu tworzenia konkretnego podziału
socjopolitycznego jest pojawienie się struktury organizacyjnej. W ten sposób „obiektywne i
subiektywne” aspekty procesu rozwarstwienia społecznego nabierają wyrazu
instytucjonalnego, a interesy grupowe jednej ze stron konfliktu nabierają charakteru
strukturalnego. W efekcie właśnie pojawienie się tego typu organizacji znamionuje
zamknięcie procesu powstawania podziału socjopolitycznego.