Problemy współczesnej ekonomii.

Successes and failures in the
transformation of economics
R.G.Lipsey
Adriana Ziółkowska
Plan artykułu





1. Ekonomia kiedyś i dziś.
2. Jakościowe spostrzeżenia.
3. Teoria a obserwacja.
4. Problemy współczesnej ekonomii.
5. Teoria a polityka.
Plan prezentacji

Problemy współczesnej ekonomii
I. Mankamenty podstawowej teorii mikroekonomii
II. Zmatematyzowanie ekonomii
III. Najbardziej ogólne modele są trudne do udowodnienia
IV. Koncentracja na teorii luźno powiązanej z faktami.

Teoria a polityka
I. Ekonomiści preferują teorie dające niedwuznaczne wyniki
II. Efekty polityki gospodarczej
III. Przykład Chin i Rosji, dwóch różnych sposobów transformacji

Podsumowanie
Problemy współczesnej ekonomii
I. Największymi mankamentami podstawowej teorii
a)
b)
c)
mikroekonomii jest jej ponadczasowość,
pozbawienie związku z istniejącymi instytucjami
oraz to, że bazuje na analizie stałej równowagi
komparatywnej
Czas.
Instytucje.
Równowaga stała.
Problemy współczesnej ekonomii
II. Użycie bardziej złożonych, dynamicznych modeli wiąże
się zarówno z korzyściami jak i ryzykiem.
Problemy zbytniego zmatematyzowania w ekonomii:
-
-
-
-
Prostota rozwiązań przysłonięta przez ogólne modele
Ekonomista bez modelu matematycznego nie ma szans na
wysłuchanie
Studia ekonomiczne kierują się coraz bardziej w stronę
zaawansowanej matematyki zaniedbując empiryczne obserwacje
Brak modelu oznacza brak związku z ekonomią danego tematu
Jeśli wniosek pochodzi ze złożonego modelu, spełniającego
założenia, to są one prawdą.
Problemy współczesnej ekonomii
III. Najbardziej ogólne modele nie są możliwe do
udowodnienia.
Najlepszym przykładem są próby udowodnienia przez
ekonomistów, dlaczego system rynkowy jest najlepszy:
a)
Dowody nieformalne (opisowe) opierają się na analizie
działania takiego systemu na świecie
b)
Dowody formalne to podstawowe 2 twierdzenia
ekonomii dobrobytu Walras’a, które zakładają jednak
nierealistyczną doskonałą konkurencję i stałość
zasobów, czyli brak wzrostu gospodarczego
Problemy współczesnej ekonomii
IV. Koncentracja na teorii luźno powiązanej z
faktami.
Ekonomiści preferują specyficzne, choć mylne modele nad te,
które są mniej eleganckie, ale bardziej zbliżone do
rzeczywistości.
Przykładem jest debata między keynesistami a neoklasykami
nt. podstaw mikroekonomicznych teorii makro w latach
70-tych i 80-tych XX w.
Podstawy modelu Keynes’owskiego
Funkcja konsumpcji była wynikiem prac Modiglianiego i Friedmana

Popyt na inwestycje wywodził się od Fishera

Funkcje popytu na pieniądz odkrył Baumol i Tobin
Dokładne badania potwierdziły, że:
a)
Krótkookresowa krzywa kosztów jest płaska do pewnego stopnia
produkcji
b)
Firmy działające w formie oligopolu ustalają ceny. W odpowiedzi na
krótkookresowe zmiany w popycie zmieniają tylko swoją podaż.
Dokładne analizy prowadzone były także w kwestii rynku pracy.
Stąd zarzuty o braku podstaw mikroekonomicznych w tej teorii nie były
prawdą, co więcej, autor twierdzi, że te analizy są bliższe
rzeczywistości niż późniejsze neoklasyczne.

Model neoklasyczny
Funkcja konsumpcji wydłużona do nieskończoności, w
przeciwieństwie do opracowań Modiglian’iego i Friedman’a

Funkcja opisująca inwestycje pozostała bez istotnych zmian

Popyt na pieniądz wynikał z funkcji użyteczności

Zastąpiono firmy działające w oligopolu na doskonale konkurujące.
Czyli firmy uzyskują informacje o rynku na podstawie
obowiązujących cen.
W rzeczywistości firmy oferujące różnorodne produkty ustalają ich ceny i
na podstawie wielkości sprzedaży wnioskują o stanie rynku. Czyli
bliżej im do oligopolu niż do doskonałej konkurencji.

Również założenia o doskonałej konkurencji na rynku pracy są w tej
teorii nierzeczywiste

Teoria a polityka
I. Ekonomiści preferują teorie dające niedwuznaczne
wyniki ich wpływu na politykę
Istnieje obawa, że jakiekolwiek badanie ukazujące złe
funkcjonowanie rynku, wpłynie negatywnie na opinie. Stąd
wynika reakcja na teorię „second best” w latach 50-tych, tzn. :
„W przypadku wystąpienia ograniczeń w spełnieniu założeń niezbędnych
do osiągnięcia optimum Pareto, usunięcie którejś z przeszkód wpłynie
na dobrobyt lub efektywność. Może to być ich wzrost, spadek lub
podtrzymanie obecnego poziomu.”
Przez 15 lat ekonomiści usilnie starali się podważyć tą teorie, nie udało się.
Następnie ta teoria została po prostu zignorowana jako mało znacząca.
Teoria a polityka
II Ekonomiści odgrywają dwojaką rolę: analizują,
czy system dobrze działa i bronią go przed
nieuzasadnioną krytyką. Czasami dokonują
wyboru pomiędzy nazwaniem rzeczy po imieniu
a wypowiedzią mogącą wpłynąć na opinię
publiczną.
Można przytoczyć wiele przykładów efektów działania
polityki gospodarczej w różnych krajach, zarówno
pozytywnych jak i negatywnych.
Przykłady osiągnięć polityki gospodarczej






1. Każdy uprzemysłowiony obecnie kraj we wczesnych okresach
rozwoju chronił swój rynek wewnętrzny (np. USA, Niemcy,
Francja, Kanada, Japonia)
2. Przemysł samochodowy w Japonii rozwinął się dzięki ochronie
rynku po II Wojnie Światowej
3. Rząd Singapuru przeznaczył miliony dolarów na wybranie
najlepszej dziedziny w elektronice i kraj ten stał się największym
producentem twardych dysków
4. W USA przemysł lotniczy otrzymywał stałe wsparcie ze strony
rządu i korzystał z wynalazków wojska
5. Pierwszy komputer powstał w USA dzięki funduszom
rządowym
6. Wiele uprzemysłowionych krajów zmarnotrawiło ogromne
sumy poprzez chybione inwestycje
Teoria a polityka
Główne aspekty debaty między zwolennikami a
przeciwnikami aktywnej polityki gospodarczej:
Przeciwnicy twierdzą, że rządy nie są w stanie wybrać
„najlepszych”. Natomiast są przykłady na to, że jednak
się to udawało.
Należy więc wskazać dziedziny, w których polityka
gospodarcza odnosi sukcesy i warunki sprzyjające
bardziej sukcesom niż porażkom
Lipsey: „...although no assistance is clearly better than bad
assistance, good assistance is often better than none...”
Teoria a polityka
III. Przykład Chin i Rosji, sukcesu i porażki, dwóch różnych
sposobów transformacji
Rosja wprowadziła na początku reformy polityczne i później w
szybkim tempie „uwolniła” rynek, nie było odpowiednich podstaw
instytucjonalnych tych przemian
2.
Chiny dokonały stopniowych reform ekonomicznych i teraz
obserwatorzy uważają, że w miarę wzbogacania klasy średniej,
również nastąpią reformy polityczne
Zwolennicy wolnego od interwencji rynku popierają typ przemiany, która
nastąpiła w Rosji i tłumaczą jej porażki tym, że przemiany nie
zaszły wystarczająco daleko.
Osoby zwracające uwagę na podstawy instytucjonalne uważają powolne
przemiany w Chinach za odpowiednie rozwiązanie.
1.
Podsumowanie


Wielu ekonomistów stara się odpowiedzieć na pytanie:
jak biedne gospodarki mogą wejść na ścieżkę wzrostu?
Odpowiedzi budzą kontrowersje między zwolennikami
rynku bez interwencji i popierających pomoc państwa. W
szczególności, ponieważ wszystkie kraje
wysokorozwinięte udzielały pomocy dziedzinom
rozwijającym się. Przeciwnicy twierdzą, że ta pomoc była
niepotrzebna a nawet utrudniająca rozwój. Jest to kwestia
wciąż nierozstrzygnięta.
Debaty wynikają również z obserwacji efektów
wprowadzania nowoczesnych rozwiązań w ekonomii.
Najgorszymi praktykami jest zbyt duże skupianie się na
teoriach i pomijanie analiz empirycznych oraz nadmierny
formalizm.
Dziękuję za uwagę.
Koniec