sprawozdanie końcowe z prowadzonego monitoringu udatności i

SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z PROWADZONEGO
MONITORINGU UDATNOŚCI I PRZESADZENIA
CHRONIONYCH ROŚLIN
Wykonawca:
VIRIDIS Usługi Przyrodnicze Adam Łukasik.
Ul. Sitki 55/7, 41-810 Zabrze,
[email protected] – tel. 501 156 541
NIP 648 202 7063
2016-11-29
SPIS TREŚCI
1.
Podstawa opracowania
2
2.
Zakres opracowania
2
3.
Wprowadzenie
3
4.
Wyniki
5
5.
Podsumowanie i wnioski
17
1
1.
Podstawa opracowania
Sprawozdanie końcowe z prowadzonego monitoringu udatności i przesadzenia
roślin chronionych stanowi załącznik do dokumentu pn.
„SYSTEM KONTROLI OBIEKTÓW W FAZIE EKSPLOATACJI WRAZ Z INSTRUKCJĄ EKSPLOATACJI
ORAZ MONITORING ŚRODOWISKA. „Rekultywacja zbiornika odpadów niebezpiecznych
i szkodliwych po zakładach "Górka" w Trzebini”/
– Książka Monitoringu/
– Wymagania dla gatunków objętych ochroną prawną/
– Monitoring udatności przesadzenia chronionych roślin
Sprawozdanie zostało opracowane na podstawie Umowy nr I/5/2016 zawartej w dniu
08.01.2016 i Aneksu nr 1 do tej umowy zawartego w dniu 05.07.2016 w Krakowie pomiędzy
Zamawiającym - Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków
a Wykonawcą –VIRIDIS Usługi Przyrodnicze Adam Łukasik, ul. K. Sitki 55/7, 41-810 Zabrze.
Niniejszy dokument odnosi się do Zezwolenia Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Krakowie z dnia 13.12.2013 r., znak OP-I.6514-2.43.2013.PWi na wykonanie
czynności zakazanych w stosunku do gatunków objętych ochroną prawną w związku
z realizacją przedsięwzięcia pn. „Rekultywacja zbiornika odpadów niebezpiecznych
i szkodliwych po zakładach ‘Górka’ w Trzebini”.
2.
Zakres opracowania
Zakres opracowania obejmuje szczegółowy opis obserwacji przesadzonych roślin
chronionych. W ramach realizowanego zadania zawarto następujące informacje:
- o ilości osobników każdego z gatunków które zostały przesadzone
- o ilości osobników które występowały na działkach w chwili przesadzenia
- o ilości osobników które występowały na działkach w roku 2015
- o ilości osobników stwierdzonych na tych działkach w 2016 roku
- ostateczne wnioski z prowadzonego monitoringu ze wskazaniem, co do dalszej ochrony
2
3.
Wprowadzenie
W związku z realizacją przedsięwzięcia „Rekultywacja zbiornika odpadów
niebezpiecznych i szkodliwych po zakładach ‘Górka’ w Trzebini”, uległy zniszczeniu siedliska
i osobniki chronionych gatunków roślin. Na podstawie decyzji z dnia 13.12.2013 r. znak:
OP-I.6514-2.43.2013. zezwalającej na wykonanie czynności zakazanych w stosunku do
gatunków objętych ochroną prawną, przeniesiono z obszaru realizacji przedsięwzięcia (nr
działek 94/33, 94/42, 94/43, 94/154, 94/173, 94/174 i 94/175 obręb 0014 Trzebionka gmina
Trzebinia) na stanowiska zastępcze,osobniki siedmiu gatunków roślin. W okresie od wydania
decyzji w 2013 roku do chwili obecnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. 2014 poz. 1409)
zmianie uległ status prawny kilku przedstawianych gatunków. Poniżej lista przesadzanych
gatunków i ich aktualny status prawny:
- skrzyp pstry (Equisetum variegatum Schleich) – brak na liście gatunków chronionych
- buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium Mill.) – ochrona ścisła czynna
- kruszczyk błotny (Epipactis palustris L.) – ochrona ścisła czynna
- kruszczyk siny (Epipactis purpurata Sm.) – ochrona ścisła czynna
- kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens Hoffm.) – ochrona częściowa
- gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea L.) – ochrona ścisła czynna
- zaraza czerwonawa (Orobanche lutea Baumg.) – ochrona częściowa.
Wykaz gatunków roślin które uległy zniszczeniu (w ujęciu ilościowym lub wg zajmowanej
powierzchni) podczas realizacji przedsięwzięcia (na podstawie Raportu Investeko znak:
29/w/2014 z dnia 22 grudnia 2014):
- skrzyp pstry (Equisetum variegatum Schleich) – powierzchnia około 1,5 m2
- buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium Mill.) – 50 osobników
- kruszczyk błotny (Epipactis palustris L.) – 30 osobników
- kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens Hoffm.) – 100 osobników
- gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea L.) – 36 osobników
- centuria nadobna (Centaurium pulchellum Sw.) powierzchnia około 0,7 ha
- wilżyna bezbronna (Ononis arvensis L.) – 25 osobników
- wilżyna ciernista (Ononis spinosa L.) – 103 osobniki
Rośliny objęte ochroną prawną na podstawie zezwolenia z dnia 13.12.2013 r. znak
OP-I.6514-2.43.2013.PW były przesadzane w okresie od 2 Kwietnia do 23 maja 2014 roku.
Płaty ze skrzypem pstrym przesadzano w postaci fragmentów darni o wymiarach
50×50cm i 30 cm grubości. Storczyki przesadzano wraz z darnią w kształcie sześciokąta
o wymiarach boków 30 cm i grubości 30 cm. Egzemplarze zarazy czerwonawej przesadzano
wraz z darnią w kształcie sześciokąta o wymiarach boków 30 cm i grubości 30 cm wraz
z rośliną żywicielską z rodziny motylkowych. Szczegółowe dane dotyczące ilości
3
przesadzanych osobników z każdego z gatunków oraz ilości osobników które występowały na
działkach w chwili przesadzenia zamieszczono w Tabeli 1.
Tabela 1. Dane ilościowe i lokalizacja gatunków objętych monitoringiem.
Ilość
Ilości osobników
przesadzanych
które występowały
Gatunek
Miejsce przesadzenia
osobników/
na działkach w
powierzchnia
chwili przesadzenia
Skrzyp pstry
Działka ewidencyjna
(Equisetum
Powierzchnia
nr 94/173 (WGS 84)
Powierzchnia 5 m2
variegatum
1,5 m2
X: 19.454293Y: 50.17248
Schleich)
Działka ewidencyjna
20 sztuk
nr 94/173 (WGS 84)
Brak osobników
buławnik
X:19.454000Y: 50.17370
wielkokwiatowy
(Cephalanthera
(WGS 84)
15 sztuk
Brak osobników
damasonium
X: 19.454118Y: 50.172271
Mill.)
(WGS 84)
15 sztuk
Brak osobników
X: 19.454165Y: 50.172231
Działka ewidencyjna
15 sztuk
nr 94/31 (WGS 84)
kruszczyk
X: 19.454617Y: 50.172198
błotny
10 osobników
(Epipactis
Działka ewidencyjna
palustris L.)
15 sztuk
nr 94/31 (WGS 84)
X: 19.454671Y: 50.172200
kruszczyk siny
Działka ewidencyjna
(Epipactis
2 sztuki
nr 94/173 (WGS 84)
Brak osobników
purpurata Sm.)
X: 19.454534Y: 50.172234
Działka ewidencyjna
15 sztuk
nr 94/173 (WGS 84)
gółka
X: 19.454482 Y: 50.172332
długoostrogowa
26 osobników
(Gymnadenia
Działka ewidencyjna
conopsea L.)
15 sztuk
nr 94/173 (WGS 84)
X: 19.454452 Y: 50.172368
zaraza
Działka ewidencyjna
czerwonawa
8 sztuk
nr 94/31 (WGS 84)
Brak osobników
(Orobanche
X: 19.454599 Y:50.172172
lutea Baumg.)
4
4.
Wyniki
W wynikach przedstawiono dane z monitoringu prowadzonego w latach 2015-2016. ono
Pierwszy monitoring udatności przesadzenia chronionych roślin prowadzono w okresie od
7 maja do 14 lipca 2015 roku (na podstawie Raportu Investeko znak: 340/MP/16/SA. Wyniki
z liczenia poszczególnych osobników i terminy wizytacji przedstawiono w Tabelach 2 a-j.
Tabela 2a: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia buławnika wielokwiatowego
Cephalanthera damasonium
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454000 Y: 50.17370
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
15 kwitnących osobników;
2
17.06.2015
5 osobników ze słabo
brak
wykształconymi liśćmi
20 osobników
3
14.07.2015
brak
przekwitających
Tabela 1b: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia buławnika wielokwiatowego
Cephalanthera damasonium
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454118 Y: 50.172271
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
11 kwitnących osobników;
2
17.06.2015
4 osobniki ze słabo
brak
wykształconymi liśćmi
15 osobników
3
14.07.2015
brak
przekwitających
Tabela 2c: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia buławnika wielokwiatowego
Cephalanthera damasonium
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454165 Y: 50.172231
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
10 kwitnących osobników;
2
17.06.2015
5 osobniki ze słabo
brak
wykształconymi liśćmi
15 osobników
3
14.07.2015
brak
przekwitających
5
Tabela 2d: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia kruszczyka błotnego Epipactis
palustris
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454617 Y: 50.172198
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
8 kwitnących
2
17.06.2015
15 kwitnących osobników
osobników poza
stanowiskiem
15 osobników
3
14.07.2015
brak
przekwitających
Tabela 2e: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia kruszczyka błotnego Epipactis
palustris
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454671 Y: 50.172200
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
17 kwitnących
2
17.06.2015
15 kwitnących osobników
osobników poza
stanowiskiem
15 osobników
3
14.07.2015
brak
przekwitających
Tabela 2f: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia kruszczyka sinego Epipactis purpurata
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454534 Y: 50.172234
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
2
17.06.2015
1 osobnik kwitnący
brak
3
14.07.2015
2 osobniki kwitnące
brak
Tabela 2g: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia gółki długoostrogowej Gymnadenia
conopsea
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454482 Y: 50.172332
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
12 osobników
2
17.06.2015
10 osobników kwitnących
kwitnące poza
stanowiskiem
część pędów
10 osobników
3
14.07.2015
kwiatowych
przekwitających
oberwana
6
Tabela 2h: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia gółki długoostrogowej Gymnadenia
conopsea
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454452 Y: 50.172368
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
15 osobników
2
17.06.2015
15 osobników kwitnących
kwitnące poza
stanowiskiem
część pędów
15 osobników
3
14.07.2015
kwiatowych
przekwitających
oberwana
Tabela 2i: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia zarazy czerwonawej Orobanthe lutea
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454599 Y: 50.172172
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
1
07.05.2015
nie stwierdzono osobników
brak
licznie kwitnące
2
17.06.2015
8 osobników kwitnących
osobniki poza
stanowiskiem
licznie występujące
8 osobników
3
14.07.2015
osobniki poza
przekwitających
stanowiskiem
Tabela 2j: Wyniki monitoringu udatności przesadzenia skrzypu pstrego Equisetum variegatum
LOKALIZACJA: współrzędne geograficzne: (WGS 84) X: 19.454293 Y: 50.17248
LP.
DATA KONTROLI
STWIERDZONA LICZEBNOŚĆ
UWAGI
widoczne pędy na pow.
1
07.05.2015
brak
ok. 1,5 m2
widoczne pędy
licznie występujące
2
17.06.2015
zarodnikowe i płonne
osobniki poza
2
na pow. ok. 1,5 m
stanowiskiem
widoczne pędy
licznie występujące
3
14.07.2015
zarodnikowe i płonne
osobniki poza
na pow. ok. 1,5 m2
stanowiskiem
Drugi monitoring udatności przesadzenia chronionych roślin prowadzono w okresie
od 11 maja do 11 lipca 2016 roku. Wyniki z liczenia poszczególnych osobników i terminy
wizytacji przedstawiono w Tabeli 3.
7
Tabela 3. Syntetyczne zestawienie wyników monitoringu prowadzonego dla wyznaczonych
gatunków roślin.
zaraza czerwonawa współrzędne (WGS 84) X: 19.454599 Y:50.172172
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność
Uwagi
zaraza czerwonawa
Nie stwierdzono osobników
11.05.2016 r
(Orobanche lutea
–
powyżej warstwy traw
Baumg.)
30.05.2016 r.
08.06.2016 r.
22.06.2016 r.
Data kontroli
11.05.2016 r.
30.05.2016 r.
08.06.2016 r.
22.06.2016 r.
01.07.2016 r.
11.07.2016 r.
zaraza czerwonawa
(Orobanche lutea
Baumg.)
zaraza czerwonawa
(Orobanche lutea
Baumg.)
zaraza czerwonawa
(Orobanche lutea
Baumg.)
8 osobników
10 osobników
10 osobników przekwitłych
W pobliżu znajdowało się
kilkanaście kolejnych
kwitnących osobników
W pobliżu znajdowało się
kilkanaście kolejnych
kwitnących osobników
W pobliżu znajdowało się
kilkanaście kolejnych
kwitnących osobników
kruszczyk błotny współrzędne (WGS 84) X: 19.454617 Y: 50.172198
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność
Uwagi
kruszczyk błotny
Nie stwierdzono osobników
Brak
(Epipactis palustris L.) powyżej warstwy traw
Nie liczono osobników
kruszczy kbłotny
przed kwitnieniem
Początek listnienia,
(Epipactis palustris L.)
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
kruszczyk błotny
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
(Epipactis palustris L.) kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
Osobniki kwitnące
również poza
kruszczyk błotny
15 osobników kwitnących
stanowiskiem
(Epipactis palustris L.)
przesadzenia ponad
10 sztuk
Osobniki kwitnące
również poza
kruszczyk błotny
15 osobników kwitnących
stanowiskiem
(Epipactis palustris L.)
przesadzenia ponad
15 sztuk
kruszczyk błotny
15 osobników
Koniec kwitnienia
(Epipactis palustris L.) przekwitających
kruszczyka błotnego
8
Tabela 3.c.d.
Data kontroli
11.05.2016 r.
30.05.2016 r.
08.06.2016 r.
22.06.2016 r.
01.07.2016 r.
11.07.2016 r.
Data kontroli
11.05.2016 r.
30.05.2016 r.
08.06.2016 r.
22.06.2016 r.
11.07.2016 r.
kruszczyk błotny współrzędne (WGS 84) X: 19.454671 Y: 50.1722
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność
Uwagi
kruszczyk błotny
Nie stwierdzono osobników
Brak
(Epipactis palustris L.) powyżej warstwy traw
Nie liczono osobników
kruszczyk błotny
przed kwitnieniem
Początek listnienia,
(Epipactis palustris L.)
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
kruszczyk błotny
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
(Epipactis palustris L.) kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
Osobniki kwitnące
również poza
kruszczyk błotny
15 osobników kwitnących
stanowiskiem
(Epipactis palustris L.)
przesadzenia ponad
10 sztuk
Osobniki kwitnące
również poza
kruszczyk błotny
15 osobników kwitnących
stanowiskiem
(Epipactis palustris L.)
przesadzenia ponad
20 sztuk
kruszczyk błotny
15 osobników
Koniec kwitnienia
(Epipactis palustris L.) przekwitających
kruszczyka błotnego
skrzyp pstry współrzędne (WGS 84) X: 19.454293 Y: 50.17248
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność
Uwagi
skrzyp pstry
Widoczne pędy na
(Equisetum
Brak
powierzchni ok. 1,5 m2
variegatum Schleich.)
skrzyp pstry
Widoczne pędy
W pobliżu stwierdzono
(Equisetum
zarodnionośne i płonne na
kolejne płaty porośnięte
variegatum Schleich.)
powierzchni ok. 1,5 m2
skrzypem
skrzyp pstry
Widoczne pędy
W pobliżu stwierdzono
(Equisetum
zarodnionośne i płonne na
kolejne płaty porośnięte
variegatum Schleich.)
powierzchni ok. 1,5 m2
skrzypem
skrzyp pstry
Widoczne pędy
W pobliżu stwierdzono
(Equisetum
zarodnionośne i płonne na
kolejne płaty porośnięte
2
variegatum Schleich.)
powierzchni ok. 1,5 m
skrzypem
skrzyp pstry
Widoczne pędy
W pobliżu stwierdzono
(Equisetum
zarodnionośne i płonne na
kolejne płaty porośnięte
2
variegatum Schleich.)
powierzchni ok. 1,5 m
skrzypem
9
Tabela 3.c.d.
buławnik wielkokwiatowy współrzędne (WGS 84) X: 19.454000 Y: 50.17370
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
buławnik wielkokwiatowy
Nie stwierdzono
11.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
osobników powyżej
Brak
Mill.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
przed kwitnieniem
30.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Początek listnienia,
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
przed kwitnieniem
08.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Wykształcone liście
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
buławnik wielkokwiatowy
22.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Kwitnące 20 osobników
–
Mill.)
buławnik wielkokwiatowy
Koniec kwitnienia
20 osobników
11.07.2016 r.
(Cephalantherada masonium
buławnika
przekwitających
Mill.)
wielkokwiatowego
buławnik wielkokwiatowy współrzędne (WGS 84) X: 19.454118 Y: 50.172271
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
buławnik wielkokwiatowy
Nie stwierdzono
11.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
osobników powyżej
Brak
Mill.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
przed kwitnieniem
30.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Początek listnienia,
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
08.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
kwiatowe
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
buławnik wielkokwiatowy
22.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Kwitnące 15 osobników
–
Mill.)
buławnik wielkokwiatowy
Koniec kwitnienia
15 osobników
11.07.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
buławnika
przekwitających
Mill.)
wielkokwiatowego
10
Tabela 3.c.d.
buławnik wielkokwiatowy współrzędne (WGS 84) X: 19.454165 Y: 50.172231
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
buławnik wielkokwiatowy
Nie stwierdzono
11.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
osobników powyżej
Brak
Mill.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
przed kwitnieniem
30.05.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Początek listnienia,
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
Nie liczono osobników
buławnik wielkokwiatowy
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
08.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
kwiatowe
(ograniczenie
Mill.)
udeptywania)
buławnik wielkokwiatowy
22.06.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
Kwitnące 15 osobników
–
Mill.)
buławnik wielkokwiatowy
Koniec kwitnienia
15 osobników
11.07.2016 r.
(Cephalanthera damasonium
buławnika
przekwitających
Mill.)
wielkokwiatowego
gółka długoostrogowa współrzędne (WGS 84) X: 19.454482 Y: 50.172332
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
Nie stwierdzono
gółka długoostrogowa
11.05.2016 r.
osobników powyżej
Brak
(Gymnadenia conopsea L.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
gółka długoostrogowa
przed kwitnieniem
30.05.2016 r.
Początek listnienia,
(Gymnadenia conopsea L.)
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
gółka długoostrogowa
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
08.06.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
gółka długoostrogowa
4 osobniki w pełni
W pobliżu osobniki
22.06.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwitnienia
przed kwitnieniem
gółka długoostrogowa
7 osobników w pełni
W pobliżu osobniki
01.07.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwitnienia
przed kwitnieniem
Część osobników na
gółka długoostrogowa
7 osobników
stanowisku
11.07.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
przekwitających
pozbawiona pędu
kwiatowego
11
Tabela 3.c.d.
gółka długoostrogowa współrzędne (WGS 84) X: 19.454452 Y: 50.172368
Data kontroli
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
Nie stwierdzono
gółka długoostrogowa
11.05.2016 r.
osobników powyżej
Brak
(Gymnadenia conopsea L.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
gółka długoostrogowa
przed kwitnieniem
30.05.2016 r.
Początek listnienia,
(Gymnadenia conopsea L.)
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
gółka długoostrogowa
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
08.06.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
gółka długoostrogowa
6 osobników w pełni
W pobliżu osobniki
22.06.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwitnienia
przed kwitnieniem
gółka długoostrogowa
11 osobników w pełni
W pobliżu osobniki
01.07.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
kwitnienia
przed kwitnieniem
Część osobników na
gółka długoostrogowa
11 osobników
stanowisku
11.07.2016 r.
(Gymnadenia conopsea L.)
przekwitających
pozbawiona pędu
kwiatowego
Data kontroli
11.05.2016 r.
30.05.2016 r.
08.06.2016 r.
22.06.2016 r.
01.07.2016 r.
11.07.2016 r.
kruszczyk siny współrzędne (WGS 84) X: 19.454534 Y: 50.172234
Nazwa gatunku
Stwierdzona liczebność Uwagi
Nie stwierdzono
kruszczyk siny
osobników powyżej
Brak
(Epipactis purpurata Sm.)
warstwy traw
Nie liczono osobników
kruszczyk siny
przed kwitnieniem
Początek listnienia,
(Epipactis purpurata Sm.)
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
kruszczyk siny
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
(Epipactis purpurata Sm.)
kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
Nie liczono osobników
kruszczyk siny
Wykształcone pędy
przed kwitnieniem
(Epipactis purpurata Sm.)
kwiatowe
(ograniczenie
udeptywania)
kruszczyk siny
1 osobnik kwitnący
–
(Epipactis purpurata Sm.)
kruszczyk siny
2 osobniki kwitnące
–
(Epipactis purpurata Sm.)
12
Gatunki objęte monitoringiem zasiedlają zróżnicowane siedliska od
wilgotnych/podmokłych jak w przypadku skrzypu pstrego (Equisetum variegatum Schleich)
do stosunkowo suchych, jak w przypadku zarazy czerwonawej(Orobanche lutea Baumg.).
Miejsca przesadzenia monitorowanych gatunków zostały wytypowane na podstawie ich
preferencji siedliskowych. Południowy rejon kamieniołomu „Górka” stanowi refugium dla
gatunków fauny i flory charakterystycznych dla najbliższego otoczenia (Fot. 1). Duża
różnorodność siedlisk/mikrosiedlisk na stosunkowo małym obszarze decyduje
o wyjątkowej wartości tego miejsca. Na monitorowanym obszarze występują zarówno
gatunki kserotermiczne charakterystyczne dla zbiorowisk suchych z klasy Festuco Brometea
takie jak m.in. kłosownica pierzasta (Brachypodium pinnatum L.), wilczomlecz sosnka
(Euphorbia cyparissias L.), chaber driakiewnik (Centaurea scabiosa L.), przetacznik kłosowy
(Veronica spicata L.), wiechlina spłaszczona (Poa compressa L.) oraz innych zbiorowisk
suchych takie jak m.in. turzyca pagórkowa (Carex montana L.), cieciorka pstra
(Coronilla varia L.), driakiew żółtawa (Scabiosa ochroleuca L.), rozchodnik wielki
(Sedum maximum L.) poprzez gatunki zbiorowisk świeżych takie jak; drżączka średnia
(Briza media L.),
chaber
łąkowy
(Centaurea jacea L.),
kupkówka
pospolita
(Dactylis glomerata L.), wilżyna bezbronna (Ononis arvensis L.) aż do zbiorowisk wilgotnych
reprezentowanych przez gatunki takie jak skrzyp pstry (Equisetum variegatum Schleich),
skrzyp, bagienny (Equisetum fluviatile L.), dziewięciornik błotny(Parnassia palustris L.),
wierzba rokita (Salix repens L. ssp. Rosmarinifolia).
.
Fotografia 1. Murawa kwietna, widok od strony wschodniej na refugium w
południowej części kamieniołomu „Górka” w Trzebini.
13
Na omawianym terenie monitorowano 5 gatunków z rodziny storczykowate
(Orchidaceae) i 1 gatunek reprezentujący rodzinę zarazowate (Orobanchaceae) oraz jeden
gatunek reprezentujący rodzinę skrzypowate (Equisetaceae).
Na terenie refugium oprócz gatunków wyznaczonych do monitoringu występują również
gatunki które wraz siedliskami zostały zniszczone podczas prac rekultywacyjnych na terenie
kamieniołomu. Gatunki te to: - centuria nadobna (Centaurium pulchellum Sw.), wilżyna
bezbronna (Ononis arvensis L.) i wilżyna ciernista (Ononis spinosa L.).
Należy przyjąć, że spośród przesadzanych osobników przyjęły się wszystkie
egzemplarze. Rozróżnienie, czy dane osobniki pochodzą z przesadzenia czy są autogeniczne,
było utrudnione w przypadku trzech gatunków (gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny
i zaraza czerwonawa) z racji faktu że pozycja geograficzna określana była dla miejsca
przesadzenia a nie dla poszczególnych osobników. W przypadku tych trzech gatunków
w bliskim sąsiedztwie egzemplarzy przesadzanych rosły osobniki na swoich pierwotnych
stanowiskach. Zmienność stanu liczebnego dla monitorowanych gatunków w poszczególnych
latach przedstawia Tabela 4.
Tabela 4. Stan liczebny przesadzanych roślin w okresie prowadzonego monitoringu.
gatunek
skrzyp pstry
buławnik wielkokwiatowy
kruszczyk błotny
kruszczyk siny
gółka długoostrogowa
zaraza czerwonawa
Stan liczebny w sztukach lub powierzchniowo
Po przesadzeniu
2015
2016
2
2
1,5 m
1,5 m
1,5 m2
50 szt.
50 szt.
50 szt.
30 szt.
30 szt.
30 szt.
2 szt.
2 szt.
2 szt.
30 szt.
25 szt.
18 szt.
8 szt.
8 szt.
10 szt.
Zaobserwowano pewną różnicę w ramach poszczególnych gatunków co do terminu
kwitnienia (różnica do kilkunastu dni). Może ona wynikać z faktu że gatunki przesadzane
rozpoczynały kwitnienie z pewnym opóźnieniem. Ponadto u wielu egzemplarzy stwierdzono
jedynie rozwój liści bez wykształcenia kwiatostanu. Na powyższe obserwacje mogły również
wpłynąć warunki atmosferyczne (ilość opadów, długość okresów bezdeszczowych) jak
i antropopresja.
W przypadku kilkunastu osobników storczyków (szczególnie w miejscach
eksponowanych) zaobserwowano obcięcia pędów kwiatowych, wykopywanie całych roślin
oraz najprawdopodobniej nieumyślne zniszczenia poprzez zadeptywanie(Fot. 2). Wynika to
z faktu że miejsca przesadzeń i naturalnego występowania storczyków znajdują się w pobliżu
zbiornika odwiedzanego często przez wędkarzy.
14
Fotografia 2. Przykłady uszkodzeń storczykowatych na terenie refugium.
Na terenie refugium w 2016 roku prowadzone były również prace związane
z wykonywaniem nadzoru przyrodniczego. W ramach realizowanych działań, we
fragmentach zasiedlonych m.in. przez zarazę czerwonawą, dokonano wykaszania i zbioru
siana w miesiącu sierpniu (po przekwitnięciu zarazy). Zabieg ten przyczyni się do poprawy
kondycji runi, która od wielu lat nie była wykaszana ani spasana. Natomiast w rejonie
przesadzenia storczyków, w okresie wczesnej wiosny (marzec-kwiecień) przeprowadzono
cięcia prześwietlające oraz zabiegi ograniczające nadmierny rozrost drzew (obrączkowanie).
Czynności te pozwoliły na zmniejszenie zacienienia i umiarkowany dopływ światła do gleby
w rejonie wzrostu storczyków jednocześnie ograniczając rozwój poziomów organicznych
charakterystycznych dla gleb leśnych (ściółka).
Kilka przykładów gatunków obserwowanych podczas monitoringu przedstawiają fotografie
(Fot. 3, 4 i 5).
15
Fotografie 3. Biało i fioletowo kwitnące osobniki gółki długoostrogowej.
Fotografia 4. Kwitnące kruszczyki siny (po lewej) i rdzawoczerwony (po prawej).
16
Fotografia 5. Wilżyna ciernista (po lewej) i wilżyna bezbronna (po prawej)
5.
Podsumowanie i wnioski
Gatunki dla których prowadzono monitoring znajdują optymalne warunki do wzrostu
i rozwoju na terenie refugium w południowej części kamieniołomu. W pełni wykształcone siedliska
uwzględniając warunki glebowe (poziom próchniczny, edafon glebowy, grzybnie) i roślinność, (w tym
żywiciele dla gatunków pasożytniczych) sprzyjają również rozprzestrzenianiu się poszczególnych
gatunków na najbliższe otoczenie. Spośród ewentualnych zagrożeń dla stanu obecnego należy
wymienić antropopresję związaną ze świadomym niszczeniem roślin (pozyskiwanie kwiatów,
wykopywanie całych roślin) oraz przypadkowe niszczenie roślin poprzez zadeptywanie. Na rozwój
i ekspansję poszczególnych gatunków mają również wpływ warunki atmosferyczne panujące
w danym roku. W przypadku terenów podmokłych, suche lata powodują duże straty wody
w powierzchniowych warstwach gleby co może wpływać na kondycję gatunków higrofilnych (skrzypy
błotny i pstry oraz storczyki) i może sprzyjać ekspansji gatunków charakterystycznych dla siedlisk
świeżych.
W celu zachowania trwałości refugium z całym jego bogactwem fauny i flory oraz
różnorodnością siedlisk, należy prowadzić zabiegi dostosowane dla poszczególnych gatunków roślin.
Głównym celem prowadzonych działań powinno być ograniczenie zarastania refugium przez krzewy
takie jak; dereń świdwa (Cornus sanguinea L.), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare L.) oraz drzewa
takie jak; robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia L.), orzech włoski(Juglans regia L.), sosna pospolita
(Pinus sylvestris L.). Ważnym elementem jest ograniczenie ekspansji trzcinnika piaskowego
(Calamagrostis epigejos L.), jeżyny popielicy (Rubus caesius L.) oraz nawłoci kanadyjskiej
(Solidago canadensis L.) i późnej (Solidago gigantea Aiton) poprzez wykaszanie w miejscach
odpowiednich dla rozwoju wartościowych gatunków kserotermicznych.
17