Dyrektor X wzywa do siebie dwóch pracowników z tego

Dyrektor X wzywa do siebie dwóch pracowników z tego samego działu. Po
przeprowadzonej kontroli okazało się, Ŝe obydwaj spędzają znaczną część czasu
w godzinach pracy w Internecie. Dyrektor poprosił obu Panów, Ŝeby się zastanowili i znaleźli
wyjaśnienie dla takiego sposobu pracy. KaŜdy z pracowników zareagował inaczej. Pan J.
spokojnie przejrzał adresy stron internetowych, które w ostatnim czasie przeglądał, napisał
w punktach na czym dokładnie polegają jego zadania i jakiego typu wymaga to
„poszukiwań”. Pan G. natomiast strasznie się rozłościł i wykrzykiwał, Ŝe firma, która nie ma
do niego zaufania, po tylu latach uczciwej pracy, jest do bani i, Ŝe teraz złoŜy wymówienie,
poniewaŜ ma tego wszystkiego dosyć…
Jak wytłumaczyć tak róŜne zachowanie? Oczywiście moŜemy powiedzieć, Ŝe kaŜdy
z Panów ma inny temperament, inne doświadczenia Ŝyciowe, inną sytuację zawodową, są
w innym wieku, etc… ale moŜemy takŜe spróbować wyjaśnić wyŜej opisane zachowania przy
pomocy określania charakterystycznych dla nich stylów poznawczych.
Po co?
Taki sposób podejścia do rozumienia i interpretowania reakcji i zachowań
pracowników będzie z pewnością niezwykle uŜyteczny, gdy zechcemy ludziom powierzyć
trudne zadania, gdy będziemy próbowali ich zmotywować lub poprawić atmosferę panującą
w firmie.
Zacznijmy od tego, co to jest styl poznawczy.
Styl poznawczy to, w skrócie i uproszczeniu, sposób w jaki myślimy. Nie naleŜy mylić go ze
sposobem działania. Podkreślić naleŜy, Ŝe styl poznawczy jest całkowicie niezaleŜny od
pola danych, tzn.: dwie osoby, które otrzymują taką samą ilość, takich samych informacji
mogą zareagować róŜnie, w zaleŜności od swojego stylu poznawczego. W obrębie teorii
stylów poznawczych warto odwołać się do takich określeń jak: refleksyjność versus
impulsywność – są to określenia, które kaŜdy z nas kojarzy i to raczej we właściwy sposób.
Osoba refleksyjna to taka, która długo się zastanawia i nie popełnia wielu błędów, osoba
impulsywna natomiast odwrotnie – jest to z reguły osoba, która szybko i bez zastanowienia
udzielają odpowiedzi, zwykło się mówić, Ŝe są to osoby, które najpierw mówią potem myślą.
Pamiętać naleŜy takŜe, Ŝe wyŜej wymienione wymiary mają teŜ związek z samooceną.
Osoby refleksyjne są to osoby, które posiadają raczej wysoką samoocenę, osoby
impulsywne, to ci, których samoocena jest raczej niska.
Oczywiste zatem wydaje się skonstatowanie, Ŝe Pan J. jest niewątpliwie osobą refleksyjną,
Pan G. jest raczej jednostką impulsywną.
Co daje nam taka wiedza?
Rozpoznanie stylów poznawczych pracowników pozwoli nam wykorzystać indywidualne
predyspozycje dla dobra naszej firmy.
Przedstawiciele impulsywnego stylu poznawczego mogą być lepsi w twórczych zadaniach,
są z reguły bardziej błyskotliwi, aktywniejsi w dyskusjach, szybciej uczą się mówić
w językach obcych, są znacznie lepsi w pracach wymagających improwizacji, wykazują
większą spontaniczność w kontaktach społecznych, jest to grupa znaczniej odporniejsza na
presję czasu.
Przedstawiciele refleksyjnego stylu poznawczego mogą być lepsi w nauce czytania i pisania,
są z reguły lepsi w matematyce/rachunkach/rachunkowości, lepiej sprawdzają się w pracach
wymagających koncentracji uwagi, staranności, dokładności, mniej pochopnie osądzają
innych ludzi, bardziej kontrolują się w kontaktach społecznych (są z reguły bardziej lubiani),
są znacznie lepsi w pracach bez ograniczenia czasowego.
Ostatni element, na którym chcemy zwrócić uwagę, a który z pewnością róŜny jest u Pana J.
i Pana G. to stopień, w jakim percepcja zdeterminowana jest przez organizację pola
percepcyjnego. Mamy tutaj do czynienia z zaleŜnością i niezaleŜnością. Wydaje się, Ŝe na
podstawie opisanej sytuacji stwierdzić moŜemy, Ŝe Pan G. jest osobą o niezaleŜnej
percepcji. Osoby takie jak Pan G. kierują się raczej wskazówkami pochodzącymi
z
wewnętrznych
restrukturalizacji
standardów,
danych,
ludzie
mają
tacy
tendencję
do
charakteryzują
samodzielnej
się
strukturalizacji
analitycznością
percepcji.
Zastanówmy się czy będą to osoby, które łatwo zaakceptują „regulaminy” i zasady panujące
w firmie (takie chociaŜby jak: dress code)? Wydaje się, Ŝe taki pracownik, to tylko kłopoty…
ale czy na pewno? Czy nie wystarczy jedynie umieścić go we właściwym dziale i wyznaczyć
mu odpowiednią pracę?
Pan J. natomiast jest przedstawicielem grupy, którą określimy jako zaleŜną od pola. Są to
osoby kierujące się wskazówkami z „pola”, mają tendencję do akceptowania zastanej
organizacji, są to osoby o globalnej percepcji. Wydaje się, Ŝe taki typ osób doskonale się
znajdzie w wielkiej korporacji, gdzie zasady i reguły obowiązują w kaŜdej sferze „Ŝycia” firmy,
ale reprezentowane przez Pana J. podejście do zasad moŜe zostać doskonale wykorzystane
i w małej firmie, gdzie niezbędny jest ktoś, kto odpowiedzialny będzie za przestrzeganie
procedur.
Zastanówmy
się
jak
wykorzystać
naturalne
cechy
indywidualne
naszych
pracowników, tak aby byli oni najbardziej efektywni, a charakter ich pracy najbardziej im
odpowiadał i satysfakcjonował. O ileŜ więcej korzyści ich praca przyniesie firmie.
Marta Bem
Zespół Samodzielnych Stanowisk ds. Psychologii Pracy w Głównym Inspektoracie Pracy