PRZYRODA

PRZYRODA
Oczekiwane osiągnięcia ucznia po klasie 6
Uczeń:
 wymienia nazwy planet Układu Słonecznego,
 opisuje kształt i rozmiary Ziemi,
 określa położenie dowolnego punktu na kuli ziemskiej względem równika i południka zerowego,
 opisuje właściwości i zastosowanie magnesów,
 opisuje oddziaływania magnetyczne w przyrodzie,
 omawia następstwa ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi,
 wskazuje na mapie świata poszczególne kontynenty i oceany,
 opisuje wielkie wyprawy geograficzne Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana,
 podaje przykłady substancji prostych i złożonych,
 charakteryzuje rodzaje mieszanin,
 sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne,
 omawia sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych,
 opisuje właściwości roztworów wodnych,
 wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji,
 omawia udział tlenu w wybranych przemianach chemicznych,
 omawia przystosowania do środowiska i budowę zewnętrzną wybranych przedstawicieli bezkręgowców,
 charakteryzuje przystosowania do środowiska przedstawicieli ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków,
 odczytuje z diagramów klimatycznych informacje dotyczące temperatury i ilości opadów w poszczególnych strefach klimatycznych i
poszczególnych miesiącach,
 oblicza średnią temperaturę i średnie ilości opadów,
 wskazuje na mapie świata poszczególne strefy krajobrazowe,
 omawia strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń, lasów liściastych, stepów, północnych lasów iglastych, tundry, pustyń
lodowych, krajów alpejskich,
 omawia przystosowania wybranych organizmów do życia w strefach: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń, lasów liściastych,
stepów, północnych lasów iglastych, tundry, pustyń lodowych, krajów alpejskich,
 rozpoznaje wybrane organizmy roślinne i zwierzęce występujące w omawianych strefach,
 omawia rolę w przyrodzie sił tarcia, oporu powietrza i wody,
 podaje przykłady działania sił tarcia, oporu powietrza i wody oraz sposoby ich zmniejszania lub zwiększania,
 opisuje różne rodzaje ruchu,
 wykonuje obliczenia dotyczące prędkości, drogi i czasu,
 charakteryzuje zjawiska świetlne: prostoliniowe rozchodzenie się światła, odbicie światła,
 wymienia źródła dźwięków,
 porównuje prędkość rozchodzenia się dźwięku w różnych ośrodkach,
 podaje przykłady zjawisk elektrycznych występujących w przyrodzie,
 rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego,
 omawia etapy powstawania życia na Ziemi,
 wymienia przykłady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody,
 podaje przykłady globalnych zagrożeń dla środowiska,
 wymienia formy współpracy międzynarodowej mającej na celu ochronę przyrody.
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie:
Ocena niedostateczna
Uczeń:
- nie opanował podstawowych wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotu,
- nie uczestniczy w lekcji i nie jest przygotowywany do zajęć
- nie odrabia zadanych prac domowych
- świadomie lekceważy podstawowe obowiązki szkolne.
Wymagania konieczne
Wymagania podstawowe
Wymagania rozszerzające
Wymagania dopełniające
Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
(ocena dostateczna).
(ocena dobra).
(ocena bardzo dobra).
(ocena celująca).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 10.7; 10.8; 11.1; 11.2; 11.3; 11.6; 11.7; 11.8; 12.1; 12.2; 12.4
rozpoznaje na ilustracji twórcę
odróżnia gwiazdy od innych ciał
omawia najważniejsze założenia
wymienia, popierając przykładami,
wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest
teorii heliocentrycznej (A);
niebieskich (B); wymienia rodzaje
teorii heliocentrycznej (B);
typy planet (A); wyjaśnia znaczenie wielkim magnesem, wykorzystując
podpisuje przedstawione na
ciał niebieskich (A); podpisuje
wymienia w kolejności planety
terminów: pole magnetyczne, linie
wiadomości na temat budowy jej
ilustracji ciała niebieskie (gwiazda,
bieguny magnesów przyciągających Układu Słonecznego (A);
sił pola magnetycznego (B); opisuje wnętrza (B); wyjaśnia pojęcia:
planeta, księżyc) (C); rozpoznaje na się i odpychających się (C); rysuje
rozpoznaje ciała niebieskie na
zależność między położeniem
długość geograficzna, szerokość
ilustracji Ziemię i Księżyc (C);
linie sił pola magnetycznego (C);
podstawie opisu (C); zaznacza na
ziemskich biegunów
geograficzna (B); określa położenie
opisuje kształt Ziemi (B); podaje
podpisuje na rysunku
rysunki oś ziemską (B); wyjaśnia
geograficznych i magnetycznych
geograficzne dowolnego punktu na
przykłady ciał przyciąganych przez
schematycznym: południki,
znaczenie terminów: bieguny
(B); opisuje różnice między
mapie (D); spośród dwóch
magnes i tych, których magnes nie
południk zerowy i południk 180̊,
jednoimienne, bieguny
południkami a równoleżnikami (C); wybranych miast wskazuje miasto,
przyciąga (A); podpisuje na
równoleżniki, równik (C); zaznacza różnoimienne (B); opisuje zasadę
odszukuje punkt na mapie mając
w którym Słońce wzejdzie lub
rysunku globusa północny
na mapie punkty leżące na tym
działania kompasu (B); wymienia
dane jego współrzędne
zajdzie wcześniej (D)
i południowy biegun geograficzny,
samym południku lub równoleżniku czynniki zakłócające działanie
geograficzne (D) wyjaśnia,
półkule: wschodnią, zachodnią,
(C); zaznacza na rysunku
kompasu (A); wyjaśnia znaczenie
dlaczego na Ziemi istnieją różnice
północną i południową (C)
schematycznym kierunek ruchu
pojęć: siatka geograficzna, siatka
czasu (B); wyjaśnia, dlaczego na
wyjaśnia, dlaczego na Ziemi
obrotowego Ziemi (C); podpisuje
kartograficzna, południki,
obszarach podbiegunowych trwa
następują po sobie dzień i noc (B);
na rysunku mapy świata strefy
równoleżniki, równik (B);
noc polarna i dzień polarny (B);
podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi
oświetlenia Ziemi (C); wymienia
wymienia skutki nachylenia osi
opisuje wpływ zmian oświetlenia
dookoła Słońca (A); wymienia daty nazwy oceanów (A); zaznacza na
ziemskiej (A); zaznacza na rysunku Ziemi przez Słońce na warunki
rozpoczęcia kalendarzowych pór
mapie trasę wyprawy morskiej
oświetlenie Ziemi w dniach tzw.
życia organizmów (B); opisuje
roku (A); podpisuje na rysunkach
Ferdynanda Magellana (C)
przesileń (C); opisuje rolę oceanu
poznane kontynenty (B); zaznacza
zwrotniki Raka i Koziorożca,
jako magazynu żywności i źródła
na mapie portugalską drogę
równik i koła podbiegunowe (C);
surowców mineralnych (B);
wschodnią i zachodni szlak
wymienia nazwy wszystkich
wymienia przyczyny wielkich
hiszpański (C)
,kontynentów i trzech oceanów na
odkryć geograficznych (A)
kuli ziemskiej (A); opisuje odkrycie
Krzysztofa Kolumba (A)
Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 8.6; 8.7; 8.8; 8.9; 8.10; 9.5; 10.1; 10.2; 10.3; 10.4; 10.5; 10.6; 11.4; 11.5; 15.1; 15.2; 15.3
na podstawie rysunku toru
wyjaśnia, czym jest ruch ciał (B);
wyjaśnia, czym jest układ
oblicza drogę, czas, mając podane
wykonuje obliczenia wymagające
rozpoznaje ruch prostoliniowy
charakteryzuje wielkości opisujące
odniesienia (B); wyjaśnia, na czym
pozostałe wielkości opisujące ruch
przeliczania jednostek prędkości
i krzywoliniowy (C); podaje
ruch: prędkość, drogę i czas (B);
polega względność ruchu (B);
(D); wyjaśnia, od czego zależy siła
(D); opisuje przystosowania
przykłady występowania siły tarcia
wyjaśnia pojęcie: siła oporu (B);
oblicza prędkość poruszającego się
tarcia (B); porównuje siły oporu
budowy zewnętrznej zwierząt
(A); wymienia czynniki, od których opisuje wzajemne oddziaływanie
ciała (C); wymienia sposoby
powietrza i wody (C); wyjaśnia,
służące zmniejszaniu siły oporu ich
zależy wielkość siły oporu (A);
ładunków o takich samych i
zwiększania i zmniejszania siły
czym są wyładowania elektryczne
ruchu (B); wyjaśnia, dlaczego
podaje przykłady elektryzowania
różnych znakach (B); podaje
tarcia (B); opisuje znaczenie sił
(B); wyjaśnia, czym jest prąd
przebywanie w samochodzie
ciał (B); podaje przykłady
przykłady źródeł prądu,
oporu (B); wyjaśnia, czym jest siła
elektryczny (B); opisuje wpływ
podczas burzy jest bezpieczne (B);
odbiorników prądu (A); rysuje
przewodników i izolatorów
elektryczna (B); wyjaśnia,
przepływającego prądu na igłę
opisuje zasadę działania
Wymagania konieczne
Wymagania podstawowe
Wymagania rozszerzające
Wymagania dopełniające
Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
(ocena dostateczna).
(ocena dobra).
(ocena bardzo dobra).
(ocena celująca).
Uczeń:
schemat prostego obwodu
elektrycznego (C); wymienia
zasady bezpiecznego i oszczędnego
korzystania z energii elektrycznej
(A); podaje przykłady sztucznych
źródeł światła (A); podaje cechy
obrazu zaobserwowanego przez
camerę obscurę (B); rysuje schemat
odbicia promieni świetlnych od
powierzchni gładkiej (C); wyjaśnia,
dlaczego należy używać elementów
odblaskowych (B); wymienia
źródła dźwięku (A)
Uczeń:
elektrycznych (A); podaje
przykłady naturalnych źródeł
światła (A); rysuje odbicie promieni
świetlnych od powierzchni
chropowatej (C); wyjaśnia, kiedy
obraz oglądany przez lupę jest
obrazem powiększonym (B);
wymienia cechy dźwięku (B);
porównuje prędkość rozchodzenia
się dźwięku w różnych ośrodkach
(C)
Uczeń:
popierając przykładami, pojęcia:
przewodniki i izolatory (B);
wymienia skutki przepływu prądu
elektrycznego (A); wyjaśnia, czym
jest promień świetlny (B); podaje
przykłady wykorzystania camery
obscury (A) podaje przykłady
przyrządów, w których
wykorzystano zjawisko odbicia
światła (B); opisuje cechy dźwięku
(B); opisuje wpływ hałasu na
organizm człowieka (B)
Uczeń:
magnetyczną (B); opisuje sposób
rozchodzenia się światła i dźwięku
(B); opisuje zasadę działania
camery obscury (B); wyjaśnia
pojęcia: odbicie zwierciadlane,
ognisko, ogniskowa (B); opisuje
sposób powstawania obrazu w oku
(B); porównuje prędkość światła i
dźwięku (C)
Uczeń:
bezpieczników (B); opisuje
zjawisko zaćmienia Słońca; opisuje
zjawiska echa, echolokacji (B)
wymienia charakterystyczne cechy
kręgowców i bezkręgowców (A);
porównuje postać polipa i meduzy
(D); porównuje płazińce i nicienie
(C); wskazuje różnice w budowie
przedstawicieli poszczególnych
grup mięczaków (B); opisuje
sposób rozmnażania się ryb (B);
dzieli płazy na bezogonowe i
ogoniaste, podając ich
charakterystyczne cechy (C);
opisuje sposób rozmnażania się
gadów (B); wyjaśnia, dlaczego
ptaki mają bardzo dobrze
rozwinięty układ oddechowy (B);
porównuje budowę płazów i gadów
(D); charakteryzuje poznane grupy
ptaków (C); opisuje sposób
rozmnażania się ssaków (B)
opisuje budowę komórki zwierzęcej
(B); wyjaśnia, czym jest
regeneracja ciała u pierścienic (B);
opisuje rozwój owadów (motyla)
(B); opisuje cechy przystosowujące
ryby do życia w strefach
głębinowych (B); wymienia trzy
gatunki płazów żyjących na innych
kontynentach (A); podaje przykłady
wymarłych gadów żyjących w
różnych środowiskach (A); opisuje,
podając przykłady, na czym polega
pasożytnictwo lęgowe (B)
wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki
zaraz po urodzeniu są zdolne do
samodzielnego funkcjonowania, a
inne wymagają opieki matki (B)
Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.8; 4.3; 4.4; 4.11; 4.14
wymienia miejsca, w których żyją
przyporządkowuje poznane
podaje przykłady zwierząt
zwierzęta (A); podpisuje na
zwierzęta do kręgowców
należących do kręgowców
ilustracji parzydełkowce, płazińce,
i bezkręgowców (B); opisuje
i bezkręgowców (A); opisuje
nicienie, pierścienice, stawonogi
budowę zewnętrzną tasiemca (B);
pokrycie ciała stawonogów (B);
(B); wymienia miejsca, w których
wymienia wspólne cechy budowy
porównuje budowę przedstawicieli
żyją mięczaki (A); podpisuje na
różnych grup stawonogów (A);
poszczególnych grup stawonogów
rysunku części ciała ryby (B);
podpisuje na rysunku części ciała
(C); rozpoznaje na ilustracjach
rozpoznaje na ilustracjach płazy
stawonogów i mięczaków (B);
przedstawicieli poszczególnych
oraz ryby morskie i słodkowodne,
wymienia cechy budowy
grup mięczaków (C); opisuje
(C); wymienia miejsca
zewnętrznej ryb świadczące o ich
sposób oddychania ryb (B);
występowania gadów (A);
przystosowaniu do życia w wodzie
wyjaśnia określenie: ryby
przyporządkowuje pokazane na
(A); wymienia cechy budowy
dwuśrodowiskowe (B); wymienia
rysunkach gady do poszczególnych
zewnętrznej płazów
cechy budowy gadów świadczące o
grup systematycznych (C);
przystosowujące je do życia w
ich przystosowaniu do życia na
wymienia trzy cechy budowy
dwóch środowiskach (A);
lądzie (A); wyjaśnia, popierając
ptaków świadczące o ich
rozpoznaje trzy gatunki gadów
przykładami, pojęcia: gniazdownik,
przystosowaniu do lotu (A);
żyjące w Polsce (C); wymienia
zagniazdownik (B); opisuje
wymienia charakterystyczne cechy
charakterystyczne cechy ptaków
przystosowania ssaków do życia w
ptaków drapieżnych (A);
brodzących (A); opisuje
różnych typach środowisk (B)
rozpoznaje na ilustracjach wybrane
przekształcenia kończyn ssaka w
gatunki ssaków żyjących w Polsce
zależności od pełnionych przez nie
(C)
funkcji (B)
Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
Wymagania konieczne
Wymagania podstawowe
Wymagania rozszerzające
Wymagania dopełniające
Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
(ocena dostateczna).
(ocena dobra).
(ocena bardzo dobra).
(ocena celująca).
Uczeń:
Uczeń:
opisuje cechy klimatu na podstawie
informacji zawartych na wykresie
klimatycznym (C); opisuje związek
między oświetleniem Ziemi
a występowaniem stref
klimatycznych (B); opisuje
strukturę wilgotnego lasu
równikowego (B); opisuje
zagrożenia wynikające
z działalności człowieka w strefie
wilgotnych lasów równikowych
(B); opisuje przystosowania roślin
do życia w strefie sawann (B);
opisuje rodzaje pustyń gorących,
podając ich przykłady (B); opisuje
cechy roślin tworzących makię
śródziemnomorską (B); wyjaśnia
pojęcie: roślinność twardolistna
(B); porównuje strukturę lasu
liściastego i wilgotnego lasu
równikowego (C); podaje
przykłady przekształcania stepów
przez człowieka (A); porównuje
Arktykę i Antarktydę (C);
porównuje piętra roślinne Tatr i Alp
(C)
podaje przykłady gatunków
endemicznych występujących w
wybranych strefach
krajobrazowych (A); opisuje
sposób powstawania deszczy
zenitalnych (B); opisuje życie i
zajęcia mieszkańców poznanych
stref (B); przyporządkowuje podane
gatunki roślin i zwierząt do
poszczególnych stref
krajobrazowych (D)
wyjaśnia, na czym polega
rozpuszczanie (B); charakteryzuje
powietrze jako jednorodną
mieszaninę gazów (C); opisuje
sposoby rozdzielania podanych
mieszanin jednorodnych
i niejednorodnych (B); opisuje
spalanie jako przykład przemiany
nieodwracalnej (B); porównuje
wyjaśnia, dlaczego katastrofy
tankowców stanowią zagrożenie dla
organizmów morskich (B); opisuje
sposób rozdzielenia składników
naftowej podanej mieszaniny
jednorodnej, której składnikami są
ciecze (B)
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.11; 7.3; 7.7; 13.1; 13.2; 13.3; 13.4
wymienia składniki pogody (A);
wyjaśnia pojęcia: pogoda, klimat
określa, jakie czynniki wpływają na
podpisuje na mapie przynajmniej
(B); wymienia cechy klimatu:
występowanie danego klimatu (B);
trzy strefy klimatyczne Ziemi (C);
morskiego, kontynentalnego,
wyjaśnia pojęcia: strefy
wymienia dwie cechy klimatu
górskiego (A); podpisuje na mapie
klimatyczne, klimat astrefowy (B);
strefy wilgotnych lasów
przynajmniej trzy strefy
opisuje wpływ działalności
równikowych (A); rozpoznaje na
krajobrazowe świata (C); podpisuje człowieka na zmiany krajobrazów
ilustracjach krajobrazy strefy:
na mapie strefy: wilgotnych lasów
Ziemi (B); podaje przykłady
wilgotnych lasów równikowych,
równikowych, sawann, pustyń
działań człowieka w strefie
sawann, pustyń gorących,
gorących, śródziemnomorskiej,
wilgotnych lasów równikowych
śródziemnomorskiej, lasów
lasów mieszanych, stepów, tajgi,
(B); opisuje roślinność sawanny
mieszanych, stepów, tajgi, tundry,
tundry, pustyń lodowych, gór
oraz przystosowania roślinności
pustyń lodowych, gór wysokich
wysokich (C); rozpoznaje wybrane
pustyń i stepów (B); wymienia
(B); rozpoznaje na ilustracjach po
zwierzęta wilgotnych lasów
charakterystyczne elementy
trzy przykłady roślin i zwierząt
równikowych (C); odczytuje z
krajobrazu pustynnego (A); opisuje
występujących w omawianych
wykresu klimatycznego informacje
cechy klimatu:
strefach (C); podpisuje na mapie
dotyczące przebiegu temperatury
śródziemnomorskiego, tundry,
Saharę (B); wymienia pięć
powietrza i opadów w omawianych
pustyń lodowych
produktów otrzymywanych z roślin strefach (C); opisuje
i wysokogórskiego (B); opisuje
uprawianych w strefie
przystosowania wybranych
przystosowania drzew liściastych
śródziemnomorskiej (A)
zwierząt do życia w omawianych
do zmian temperatury w ciągu roku
strefach (B); rozpoznaje na
i drzew iglastych do warunków
ilustracjach pięć roślin uprawianych klimatycznych tajgi (B); wyjaśnia
w strefie śródziemnomorskiej (C);
pojęcia: step, pampa, preria (B);
wymienia po kolei piętra roślinne w opisuje przystosowania ssaków do
Tatrach (A)
życia na obszarach polarnych (B);
wymienia po kolei piętra roślinne w
Alpach (A)
Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 6.1; 14.1; 14.2; 14.3; 14.5; 14.6
wymienia przykłady mieszanin (A); wyjaśnia, podając przykłady,
opisuje cechy mieszaniny (B); do
wymienia sposoby rozdzielania
pojęcia: mieszanina niejednorodna i poznanych sposobów rozdzielania
mieszanin niejednorodnych (A);
mieszanina jednorodna (B);
mieszanin dobiera przykłady z
podaje przykłady wykorzystania
wymienia czynniki przyspieszające
życia codziennego (C); opisuje
różnych sposobów rozdzielania
proces rozpuszczania (A); do
składniki roztworu (B); wyjaśnia,
mieszania w życiu codziennym (B); podanych mieszanin dobiera sposób czym są stopy (B); wyjaśnia, na
nazywa przemiany stanów
ich rozdzielania (C); wyjaśnia
czym polega przemiana odwracalna
skupienia substancji (A)
różnice między rozpuszczaniem
i nieodwracalna (B)
a topnieniem (B); podaje przykłady
Wymagania konieczne
Wymagania podstawowe
Wymagania rozszerzające
Wymagania dopełniające
Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
(ocena dostateczna).
(ocena dobra).
(ocena bardzo dobra).
(ocena celująca).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
przemian nieodwracalnych
zachodzących w najbliższym
otoczeniu (A)
Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 5.2; 5.3; 5.4; 5.5
wymienia przykłady zasobów
wyjaśnia pojęcia: zasoby przyrody,
charakteryzuje wyczerpywalne
przyrody (A); wymienia dwa
dziura ozonowa (B); podaje po dwa i niewyczerpywalne zasoby
przykłady globalnych skutków
przykłady zasobów odnawialnych
przyrody (B); wyjaśnia, dlaczego
zanieczyszczeń środowiska (B);
i nieodnawialnych (B); wymienia
zanieczyszczenia powietrza należą
wymienia nazwy gazów
przyczyny zanieczyszczeń
do szczególnie niebezpiecznych
cieplarnianych (A); proponuje dwa
środowiska (A); na podstawie
(B); wymienia czynniki
sposoby ratowania ginących
schematu opisuje powstawanie
wpływające na wzrost ilości gazów
gatunków roślin i zwierząt (B)
efektu cieplarnianego (B); podaje
cieplarnianych w atmosferze (A);
przykłady negatywnego wpływu
podaje przykłady działań na rzecz
kwaśnych opadów na stan
ochrony przyrody prowadzonych
środowiska (B); podaje przykłady
przez organizacje międzynarodowe
pamiątek z podróży (przedmiotów), (A)
których przywożenie jest
zabronione (B)
Agnieszka Gasek
Uczeń:
procesy utleniania i spalania (C)
wyjaśnia, podając przykłady, czym
są odnawialne i nieodnawialne
zasoby przyrody (B); opisuje rolę
warstwy ozonowej (B); opisuje
skutki wzrostu ilości gazów
cieplarnianych dla środowiska
przyrodniczego (B); podaje
sposoby zapobiegania kwaśnym
opadom (B); podaje przykłady
zadań z zakresu ochrony przyrody
wymagających międzynarodowej
współpracy (A); podaje przykłady
międzynarodowych konwencji na
rzecz ochrony przyrody (A)
Uczeń:
podaje przykłady wpływu
zanieczyszczeń środowiska na
zdrowie i życie ludzi w Polsce i na
świecie (A)