Strategie rozwoju
advertisement
Polityka gospodarcza 1. Gospodarka jako system i przedmiot polityki gospodarczej 2. systemy ekonomiczne jego rodzaje i funkcje 3. podstawy i funkcje polityki gospodarczej 4. instrumenty polityki gospodarczej 5. Rola i funkcje państwa w gospodarce 6. Główne segmenty polityki makroekonomicznej państwa 7. Polityka pieniężna dochodowa i budżetowa ,polityka przemysłowa – jej uwarunkowania i kierunki. 8. Polityka rolna i żywnościowa 9. polityka inwestycyjna 10. Zagraniczna polityka gospodarcza Polski Polityka gospodarcza ( ekonomiczna ) jest to świadome władz państwowych na gospodarkę narodowa na jej dynamikę i strukturę oraz funkcjonowanie na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego kontakty gospodarcze z zagranicą. Podmiotem polityki gospodarczej jest władza zarówno centralna (rząd ) i terenowa ( wojewoda samorząd terytorialnego ). Doktryna polityki gospodarczej jest to zbiór uporządkowanych założeń twierdzeń i poglądów dotyczących oddziaływania państwa na gospodarkę. Rozróżniamy procesy realne które obejmują produkcje, transport, magazynowanie i obrót towarami natomiast procesy regulacyjne to zbieranie i przetwarzanie informacji przygotowanie i podejmowanie decyzji oraz kontrola ich wykonania. System ekonomiczny to zbiór instytucji i mechanizmów oraz zasad ich działania regulujący postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego. Modele polityki gospodarczej: - indywidualistyczny – pojęcie kapitalizmu rynkowego - indywidualistyczno – planowy gospodarka rynkowa regulowana przez centralne planowanie - kolektywistyczno – planowy realny socjalizm - koletywistycznoo – komplentywny socjalizm rynkowy Funkcje polityki gospodarczej: 1. Zapewnienie dopływu środków niezbędnych dla realizacji funkcji zewnętrznych i wewnętrznych państwa. 2. wspieranie rozwoju wybranych sektorów gospodarczych 3. osłona przed zagraniczną konkurencją 4. ochrona konkurencji przed działaniami monopolistycznymi 5. przeciwdziałanie czynnikom kryzysowym i stagnacyjnym oraz pobudzanie koniunktury i sprzyjanie wzrostowi gospodarczemu 6. ochrona środowiska i zachowanie ładu przestrzennego 7. utrzymanie ładu społecznego Uwarunkowania polityki gospodarczej jest to czynnik wpływający lub modyfikujący zestaw dostępnych instrumentów tej polityki. Wyróżniamy trzy grupy rodzajowe uwarunkowań: 1. uwarunkowania ustrojowo -systemowe tj. ustrój społeczno polityczny państwa ( system polityki w jakim danym kraju panują ) 2. uwarunkowania zewnętrzne - międzynarodowa sytuacja polityczna - stosunki z sąsiadami - przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych, militarnych i gospodarczych - międzynarodowa sytuacja gospodarcza - warunki wymiany - 3. uwarunkowania wewnętrzne stan i struktura zasobów naturalnych, majątkowych i pracy zagospodarowanie przestrzenne kraju i regionu wewnętrzna sytuacja polityczna stosunek społeczeństwa do władzy stosunki narodowościowe układ sił politycznych w kraju Cele polityki gospodarczej: 1. cele dotyczące wartości podstaw – suwerenność narodowa, sprawiedliwość społeczna, postęp społeczny, gwarantowanie praw człowieka 2. cele ustrojowo-systemowe – umacnianie ustroju , zapewnianie jego ewolucji, umacnianie określonych sił politycznych 3. cele ekonomiczne - pomnażane bogactwa kraju - powiększanie dobrobytu społeczeństwa 4. Cele społeczne : - sprawiedliwy podział dochodu - gwarancje zatrudnienia - wyrównanie szans awansu - dostęp do dóbr kultury i oświaty zapewnienie ochrony zdrowia - zabezpieczenia społeczne 5. Cele ekologiczne ochrona i rekultywacja środowiska 6. cele obronno-militarne Dziedziny polityki gospodarczej: 1. Polityka makro i mikroekonomiczna 2. polityka wzrostu ,polityka strukturalna, regionalna , ekologiczna Kryterium przedmiot pozwala wydzielić np. politykę przemysłową, rolną , handlową, komunikacyjną, komunalną. Interwencjonizm państwowy : 1. Klasyczny – kiedy w danym kraju jest słaby sektor państwowy , państwo stosuje instytucjonalne środki oddziaływania. 2. Rozwinięty - sektor państwowy bardziej rozbudowany, większa jest rola posunięć rynkowych państwa 3. pełny sektor państwowy rozbudowany tworzy się plany rozwoju gospodarczego Przedmiot oddziaływania polityki gospodarczej: przedmiotem oddziaływania jest gospodarka narodowa. Dwa ujęcia gospodarki narodowej przez politykę gospodarczą : 1. gospodarka jako potencjał ekonomiczny A. zasoby naturalne B. zasoby majątkowe C. zasoby pracy 2. ujęcie od strony efektów Gospodarka jako strumienie wytwarzanych dóbr i usług określona liczba gałęzi i regionów - makro wielkości gospodarcze - Produkt Narodowy Brutto - Produkt Narodowy Netto - Dochód Narodowy wytworzony i podzielony - Produkt globalny Przez układ struktury gospodarczej rozumiemy zbiór jej elementów uporządkowanych według określonych zasad oraz zespołów relacji występujących między nimi. 1. Układ rodzajowy – odnosi się do grupowania gospodarki według branż, gałęzi, działów, alternatywny podział odnosi się do podziału według sektorów. 2. Układ przestrzenny określa rangę poszczególnych obszarów w gospodarce narodowej np. regiony. 3. Układ własnościowo- przedmiotowy udział różnych form własności w gospodarce. Podstawy i czynniki rozwoju gospodarczego Proces gospodarczy to ilościowa zmiana dotycząca procesów zwiększania rzeczywistych rozmiarów. Rozwój gospodarczy obejmuje zarówno wzrost gospodarczy jak i przemiany struktury gospodarczej zmiany instytucji ekonomicznych i stosunków ekonomicznych. Zachodzą wzajemne związki między wzrostem gospodarczym i rozwojem gospodarczym. Mechanizmy wpływające na wzrost gospodarczy: Korzyści aglomeracji Korzyści urbanizacji Wzrost gospodarczy nie jest procesem który może przebiegać w sposób niekończący się istnieją trzy bariery ograniczające wzrost: 1. W krajach rozwiniętych wzrost gospodarczy może być nie pożądany z powodu zanieczyszczenia środowiska. 2. Wyczerpujące są bogactwa naturalne np. bogactwo energetyczne 3. Nadmierny przyrost naturalny Różnice w poziomie wzrostu gospodarczego Pod względem wzrostu gospodarczego różnią się między sobą państwa regiony czy gminy. Przyczyną tego mogą być warunki naturalne ( klimat, surowce, gleba itp. ) położenie geograficzne, kataklizmy, uwarunkowania historyczne, prowadzona polityka gospodarcza, ustrój społeczno polityczny. Tendencje do równowagi w ramach wzrostu gospodarczego Stan stacjonarny gospodarki - kiedy zmienne bilansowe są zrównoważone wewnętrznie w krótkim okresie czasu. Wzrost zrównoważony – długookresowa kategoria , równomierny wzrost o określoną wielkość w ciągu roku jego wykresem jest linia prosta. Z regulowaniem długookresowej stopy wzrostu gospodarczego wiąże się z regulowanie zdolności akumulacyjnej gospodarstw oraz wpływaniem na kierunki alokacji zasobów . Najpopularniejszym sposobem oddziaływania państwa jest proces inwestycyjny. Są dwie formy oddziaływania : 1. Forma bezpośrednia gdy dotyczy sektora publicznego 2. Forma pośrednia – instrument – stopa procentowa jej bieżący poziom i przewidywany wzrost wpływają na decyzję prywatnych inwestorów ( jest on skuteczny ). STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO Niski poziom produkcji Niskie tempo akumulacji kapitału Niski poziom przeciętnych dochodów Niskie oszczędności inwestycyjne Strategie rozwoju 1. Strategia liberalna wyeliminowanie interwencjonizmu państwowego w gospodarce dotyczy krajów wyżej rozwiniętych mających wysoki poziom przedsięb. ograniczają bariery w gospodarce zachęcających do oszczędności i zamieniania ich na inwestycje kapitałowe. 2. Strategia gospodarki otwartej podobna do liberalnej jednak różnica samej nazwy jako podstawowy czynnik wzrostu gospodarczego wskazuje się jej korzyści płynące z otwarcia na zewnątrz charakterystyczne dla tej strategii jest popieranie eksportu. 3. Strategia indiustralizacji pomyślana jest dla krajów o niższym stopniu rozwoju ( rolniczo – przemysłowym ) polega na uprzemysłowieniu kraju - inwestycje państwa w infrastrukturę techniczna , bezpośrednie inwestycje przemysłowe. 4. Strategia rozwoju rolniczego nazywana jest strategia „ zielonej rewolucji „ pomyślana dla krajów słabo rozwiniętych przede wszystkim w celu uniknięcia głodu narodu . Przedsięwzięcia przemiany samego rolnictwa to dostarczanie rolnikom wysokoplemnych roślin , pomoc w mechanizacji prac rolnych, rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich melioracji, rozwój instytucji rynku rolnego. 5. Strategia redystrybucyjna pomyślana dla krajów biednych wynika ze słabości popytu konsumpcyjnego ludności. Przeciwdziałania – pomoc najuboższym , redystrybucja dochodu narodowego, ograniczanie masowego bezrobocia. Cele wzrostu gospodarczego: 1. Wzrost gospodarczy a inflacja 2. wzrost gospodarczy a ograniczanie bezrobocia 3. wzrost gospodarczy a redystrybucja dochodów Polityka rolna jest jedna z dziedzin polityki gospodarczej . Polityka rolna jest to zespół środków regulacji i działań państwa mających na celu kształtowanie rozmiarów produkcji rolnej i utrzymanie jej opłacalności, kreowanie przeobrażeń agralnych zmierzających do koncentracji i specjalizacji w rolnictwie, przyspieszanie postępu technicznego i agrotechnicznego warunkującego efektywność rolnictwa oraz wpływanie na procesy demograficzne na wsi. Funkcje polityki rolnej : 1. funkcja ochronna 2. funkcja stymulująca rozwój Metody interwencji na rynku rolnym interwencja może dotyczyć: 1. ochrony przed konkurencja zewnętrzną . - Cła które maja doprowadzić do konkurencji rodzimych towarów. Cła zaporowe których wysokość uniemożliwia pojawienie się innych towarów na rynku. Opłaty wyrównawcze mają za zadanie relatywnie niskiej ceny towaru importowanego do relatywnie wyższej ceny towarów krajowych. Regulacje ilościowe przewozu ( kontygenty ) ustalające ile towarów można wwieść lub wywieźć z danego kraju Dotacje dla eksportu konsekwencją tych instrumentów dla gospodarki jest możliwość utrzymania określonych gałęzi w układzie konkurencji. 2. Działania na rynku wewnętrznym ( Instrumenty interwencji na rynku wewnętrznym ): - Ceny gwarantowane wyższe niż na rynku Kwoty wielkości produkcji ( ograniczyć nadprodukcję na rynku krajowym ) Tworzenie zapasów buforowych są dwie przesłanki pozytywne : nierównomierność podaży na rynku nieprzewidywalność zbiorów w danym roku , kataklizmy Kredyty dla rolnictwa preferencyjne na zakup ziarna , maszyn, zakup ziemi Subwencje do produktów, środków produkcji i konsumpcji Przeciwdziałanie odpływowi ludności ze wsi poprzez zachęty w ustawie o podatkach. Polityka przemysłowa jest to świadome działanie państwa o charakterze interwencyjnym prowadzone w stosunku do przemysłu. Polityka jest polityka selektywna skierowana na sektory , gałęzie , branże przemysłowe. Cele polityki przemysłowej : 1. Cele aktywne dotyczą pozytywnych zmian w przemyśle można do nich zaliczyć: - zwiększanie zdolności konkurencyjnej przemysłu na rynkach zagranicznych - stymulowanie zmian strukturalnych w przemyśle - poprawa efektywności wykorzystanych zasobów poprzez właściwą ich alokację - pobudzanie aktywności innowacyjnych w przemyśle 2. cele defensywne to znaczy takie których sensem ich wyróżniania jest utrzymywanie stanu zastanego nie należy ich przeciągać w czasie gdyż są kosztowne i w konsekwencji przynoszą stratę zaliczmy do nich: - utrzymywanie poziomu zatrudnienia w gałęziach schyłkowych - zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego kraju poprzez utrzymywanie zdolności produkcyjnej które w przyszłości mogą być potrzebne - uniezależnianie się od niepewnych zewnętrznych źródeł zaopatrzenia - utrzymywanie gałęzi przemysłu ważnych ze względu na sieć powiązań kooperacyjnych - wspieranie postępu techniczno – ekonomicznego - ograniczanie monopolistycznego zachowania w których przejawy rynkowe są uciążliwe. Argumenty za i przeciw polityce przemysłowej Za: 1. Niedoskonałości funkcjonowania mechanizmów rynkowych 2. istnienie efektów wewnętrznych 3. stwierdzenie że polityka przemysłowa może zmniejszyć oraz sprawiedliwie rozłożyć społeczne koszty przekształceń strukturalnych ( zwalnianie z pracy ) 4. odmienność kryteriów decyzji inwestycyjnych sektora prywatno publicznego 5. należy prowadzić politykę przemysłową gdyż nasi handlowi konkurenci też to czynią Przeciw: 1. interwencja rządu niszczy przedsiębiorstwa prywatne i osłabia bazę przemysłową 2. rząd nie jest w stanie trafniej niż rynek oceniać przemiany w przemyśle 3. nadmierna biurokracja Kryteria ingerencji w kształtowaniu struktury przemysłu . Jakie gałęzie przemysłu warto wspierać : 1. Gałęzie które osiągają dużą wartość dodaną na jednego zatrudnionego 2. gałęzie stanowiące podporę rozwoju innych gałęzi przemysłu ( dostarczają środków produkcji innym gałęziom przemysłu ) 3. Gałęzie posiadające potencjalne możliwości dalszego rozwoju 4. gałęzie wymagające osłony w celu przeciwdziałania zagranicznym subsydiom 5. gałęzie przemysłu o wysokiej technologii gdyż one preferują postęp techniczny 6. gałęzie ważne dla bezpieczeństwa kraju 7. gałęzie które w innych krajach otrzymują pomoc państwa ( rolnictwo ) Strategie dostosowań strukturalnych przemysłu 1. Polityka zapobiegawcza polega na znoszeniu ograniczeń hamujących funkcjonowanie rynku 2. Antycypacyjna polityka strukturalna polega na ułatwianiu przedsiębiorstwom dostosowaniu się do nowych warunków 3. Polityka defensywna chroniąca te gałęzie przemysłu które przeżywają kłopoty strukturalne dające czas na dokonanie niezbędnych przeobrażeń 4. Polityka interwencyjna w ramach której rząd bezpośrednio ingeruje w sferę produkcji i inwestycji w celu osiągnięcia przekształceń strukturalnych ( poważna redukcja roli rynku ). Instrumenty polityki przemysłowej są liczne ich wybór musi być dokonywany ze świadomością wad i zalet oraz obszarów oddziaływania. Wybór instrumentów polityki przemysłowej musi być dostosowany do właściwości trzech podstawowych typów oddziaływania : 1. Stosowanie bodźców głównie ekonomicznych takie działanie ma spowodować aby w przedsiębiorstwie było jak najwięcej pieniędzy i środków finansowych w dyspozycji są to tak zwane subsydia: - ulgi podatkowe - ulgi celne - dostęp do tanich kredytów - zakupy od władz po cenach niższych niż rynkowe - zakupy od władz po cenach wyższych niż rynkowe - 2. Regulowania jest to regulacja przez państwo polega na nakładaniu na podmioty gospodarcze określonych ograniczeń i norm ustalanie reguł zachowania i kontroli ich przestrzegania. Właściwa regulacja w przemyśle powinna : pomagać w zmniejszaniu bezpośrednich kosztów produkcji obniżać barierę rozwoju przedsiębiorczości zmniejszać zniekształcenia systemu cen sprzyjać zmianą z technologii - 3. Oddziaływania bezpośredniego polegają na przejmowaniu przez władze państwowe roli klienta i właściciela klienta tzw. Zakupy rządowe właściciela państwo wspomaga przejmowanie przedsiębiorstw ( prywatyzacja ) Szczegółowa klasyfikacja instrumentów polityki przemysłowej obejmuje : 1. Subsydia 2. Instrumenty podatkowe 3. Zróżnicowane normy amortyzacyjne ( prawo przyspieszonej amortyzacji ) 4. Fundusze depozytowe 5. Kredyty subsydiowane 6. Pożyczki ze środków budżetowych 7. Gwarancje kredytowe ( bankowe ) 8. Bezpośrednia działalność organizacyjna państwa 9. Regulacja zasad działania podmiotów gospodarczych 10. Udział państwa w zakupie akcji przedsiębiorstwa 11. Polityka naukowo – techniczna państwa 12. Oddziaływanie na strukturę ekonomiczną przedsiębiorstw 13. Przekształcenia własnościowe 14. Instrumenty polityki handlowej 15. Instrumenty polityki zatrudnieniowej 16. Polityka celna Polityka budżetowa jest to zespół narzędzi i środków służących realizacji świadomie określonych zadań stojących przed państwem. Budżet jest rocznym planem finansowym państwa obejmującym zestawienie stałych wpływów i wydatków państwa oraz wskazującego źródła pokrycia niedoborów lub kierunków rozdysponowania nadwyżki. Polityka budżetowa jest dziedzina polityki gospodarczej wyodrębnioną ze względu na specyfikę środków którymi się posługuje a nie finalnych celów które są do zrealizowania. Obok polityki pieniężnej stanowi część składową polityki finansowej państwa . W wąskim ujęciu polityka budżetowa oznacza regulowanie ogólnej wysokości proporcji dochodów i wydatków budżetowych oraz ich wzajemnego stosunku. W szerszym ujęciu mówi się o polityce budżetowej obejmującej politykę podatkową , politykę wydatków budżetowych. Struktura dochodów budżetowych : 1. Krajowe źródłem jest wytworzony PKB Zagraniczne mają z reguły charakter pożyczkowy 2. bieżące w toku bieżącej działalności gospodarczej majątkowe ze sprzedaży prywatyzacji i dzierżawy składników majątku odsetki od pożyczek oraz lokat 3. podatkowe - dochodowe - majątkowe - konsumpcji Nie podatkowe z własności publicznej, dywidendy Struktura wydatków budżetowych. 1. Wydatki bieżące i inwestycyjne ( konsumpcja i akumulacja ) 2. wydatki budżetowe finalne oraz redystrybucyjne 3. Wydatki związane z zadaniami państwa: - oświata i obrona , socjalne ( wszelka pomoc dla społeczeństwa ) - na obsługę długu publicznego - związane z oddziaływaniem na gospodarkę ( inwestycje publiczne ) Funkcje polityki budżetowej : 1. Alokacyjna jest to oddziaływanie na strukturą czynników produkcji oraz strukturę wytworzonego produktu społecznego 2. Redystrybucyjna polega na dokonywaniu podziału dochodów jaki powstaje , pierwotnie w rezultacie procesów rynkowych. Bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych dokonuje się za pomocą podatków i pieniężnych transferów socjalnych oznacza to przekształcenie dochodów w kierunku powiększania ( zasiłki ) jak i redukowania ( wyższe podatki dla bogatych ). Metody pośrednie dotyczące bezpłatnego lub częściowo płatnego zaspokojenia określonych potrzeb w ramach tzw. Potrzeb społecznych lub tez zróżnicowania obciążeń podatkami konsumpcyjnymi dóbr wysokiego standardu i powszechnego spożycia. 3. Stabilizacyjna polegająca na wykorzystaniu instrumentów budżetowych dla zapewnienia niezakłóconego przebiegu procesów gospodarczych może być ona aktywna polega na stosowaniu przez rząd wybranych środków w celu przeciwdziałania fluktuacji oraz ograniczeniu bezrobocia i stabilizacji ogólnego poziomu cen przejawia się ona w oddziaływaniu na globalny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny poprzez kształtowanie rozmiarów globalnych wydatków. Głównymi narzędziami są tutaj zmiany w poziomie opodatkowania i zmiany w wydatkach budżetowych zwłaszcza inwestycyjnych. Deficyt budżetowy. Sposoby finansowania deficytu budżetowego. 1. Druk pustego pieniądza 2. Zaciąganie kredytów zagranicznych 3. zaciąganie długu wewnętrznego od społeczeństwa ( obligacje, bony skarbowe ) Polityka regionalna ekonomiczny. jest jedną z dziedzin polityki gospodarczej. Obiektem zainteresowań jest region Region ekonomiczny jest to kategoria ekonomiczna , geograficzna terytorialny kompleks produkcyjno usługowy wyróżniający się na tle otaczających obszarów swoistymi formami zagospodarowania. Jest kategorią historyczną zmienia się w czasie, rozwija się i może upadać. Polityka regionalna to całokształt czynności państwa w zakresie świadomego oddziaływania na rozwój społeczno – ekonomiczny regionu w kraju. Polityka regionalna nadaje terytorialny wymiar ogólnej polityce rozwoju gospodarczego. Przesłanki polityki regionalnej : 1. społeczne ( wykształcenie ludzi ) 2. polityczne 3. militarne 4. ekologiczne 5. ekonomiczne Podmioty polityki regionalnej : 1. polityka interregionalna realizowana z poziomu rządu w sposób zróżnicowany w stosunku do poszczególnych regionów. 2. polityka intraregionalna realizowana na poziomie poszczególnych regionów przez władze regionalne (marszałek sejmiku wojewódzkiego ) władze lokalne oraz inne instytucje. Uwarunkowania polityki regionalnej mogą być : 1. wewnętrzne zaliczamy do nich : - doktrynę polityki gospodarczej - poziom rozwoju kraju - skala zróżnicowań przestrzennych 2. wewnętrzne zaliczamy do nich : - zmiany polityki w europie środkowej - przygotowanie Polski do wejścia do UE - międzynarodowe działanie w dziedzinie ochrony środowiska - rozwój turystyki międzynarodowej - inwestycje zagraniczne - rozwój międzynarodowej infrastruktury technicznej Nowe problemy : zjawiska uchodźctwa , przemyt, przestępczość , terroryzm. Cele polityki regionalnej: 1. Realizacja koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2. Tworzenie preferencyjnych warunków dla regionów problemowych 3. Stymulowanie maksymalnego wykorzystania specyficznych cech regionu Instrumenty polityki regionalnej: 1. Plan przestrzenny 2. narzędzia operacyjne, normy powszechnie obowiązujące, decyzje administracyjne, ekonomiczno – finansowe ( z zakresu polityki pieniężnej budżetu) przedsięwzięcia gospodarcze realizowane i organizowane bezpośrednio przez władze publiczne lub przy ich udziale ). Manewry polityki regionalnej są to pewne grupy instrumentów przewidziane dla rozwiązania konkretnej sytuacji problemów w regionie: 1. aktywizacja obszarów gospodarczo zacofanych 2. deglomeracja obszarów przeinwestowania 3. restrukturyzacja obszarów o wadliwych strukturach 4. harmonizowanie przewidywanie wszelkich napięć w gospodarce regionu Polityka zatrudnienia jest to czynne oddziaływanie władz publicznych na rynek pracy pod kątem potrzeb gospodarki kraju oraz gromadzenie interesów pracodawców i pracobiorców. Funkcje polityki zatrudnienia : 1. społeczna – wyznacza ona obecne i przyszłe warunki rozwoju społecznego ( zdobycze społeczne ) 2. ekonomiczne – siła robocza jest czynnikiem wytwórczym i powinna trafić tam gdzie faktycznie istnieje potrzeba związana z rozwojem gospodarczym. Zadania szczegółowe polityki zatrudnienia . 1. likwidacja bezrobocia 2. likwidacja ubóstwa 3. wypełnianie luki zatrudnieniowej 4. oddziaływanie na decyzje w sprawie wyboru między inflacja a bezrobociem 5. reorientowanie instytucji na rynku pracy ( dostosowanie potrzeb do rynku pracy ) Związek między polityką zatrudnienia a polityką oświatową. Są silne i obustronne, oprócz przygotowania struktury zawodowej ludzi wchodzącej w wiek produkcyjny kształtowanie obejmuje również podnoszenie kwalifikacji osób już pracujących. Ważne jest również obserwowanie sygnału z rynku pracy co do kwalifikacji ilości osób o danych kwalifikacjach możliwych do wchłonięcia przez rynek pracy. Zadania polityki zatrudnieniowej bezrobocie jest stanem w którym popyt na pracę jest większy od miejsc pracy ( podaży na rynku ) przyczyny są dwie: 1. ogólnospołeczne - recesja gospodarcza - ujawnienie ukrytego bezrobocia - ubożenie społeczeństwa - niedostosowanie polityki agralnej ( rolnej) - nie konkurencyjność naszych towarów - polityka roszczeniowa związków zawodowych - wchodzenie roczników wyżu demograficznego na rynek pracy - prywatyzacja zakładów przemysłowych i redukcja zatrudnienia - zmiany technologiczne, restrukturyzacja, nowe technologie, zwolnienia pracowników 2. indywidualne - część osób w ogóle nie chce pracować - dyscyplina pracy - brak zmiany kwalifikacji Pomiar bezrobocia : 1. liczba – informacja o skali bezrobocia 2. stopa bezrobocia I liczba bezrobotnych liczba osób czynnych zawodowo II liczba bezrobotnych liczba osób czynnych zawodowo poza ro ln ictwem III liczba bezrobotnych liczba ofert pracy Cechy charakterystyczne polskiego bezrobocia 1. duża dynamika przyrostu bezrobocia 2. cykliczność bezrobocia w ciągu roku z powodu np. prac sezonowych, zakończenie roku szkolnego 3. zróżnicowanie przestrzenne 4. zróżnicowanie co do miejsca zamieszkania ( wieś) 5. udział osób długotrwale bezrobotnych 6. zachowanie pracodawców do pracobiorców Skutki bezrobocia Pozytywne 1. dotyczy osób nie posiadających pracy ( intensywne poszukiwanie pracy, zmiana kwalifikacji) 2. dotyczy osób jeszcze pracujących ( dbałość o dyscyplinę pracy, większa determinacja do podnoszenia kwalifikacji) negatywne 1. bezrobotny nie przyczynia się do ekonomicznego rozwoju kraju ( korzysta ze świadczeń ) 2. społeczne ubóstwo, patologie społeczne ( alkoholizm, przestępczość, nietolerancja itp. ) 3. polityczne zagrożenie dla porządku publicznego ( protesty), zagrożenie dla demokracji ( żądanie swoich praw, wybory ) funkcjonowanie partii politycznych ( kapitał zaufania lub walki politycznej) 4. jednostkowe – izolacja, problemy psychiczne, samotność w środowisku - Instrumenty polityki zwalczania bezrobocia . 1. instrumenty wpływające na zastosowanie wzrostu popytu na siłę roboczą ( tworzenie nowych miejsc pracy )zaliczamy do nich : subwencjonowanie płac i zatrudnienia tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach państwowych popieranie indywidualnej przedsiębiorczości roboty publiczne, płace interwencyjne działania pośrednio oddziaływujące na rynek dóbr i pieniądza wymuszanie postaw konsumpcji chroniących rodzinny rynek ( kupowanie polskich produktów ) 2. instrumenty zmniejszające podaż siły roboczej wcześniejsze emerytury przedłużanie okresu kształcenia zawodowa służba wojskowa pozostawienie lub przedłużanie urlopów wychowawczych zmniejszanie liczby przepracowanych godzin ( skracanie czasu pracy) wydłużanie urlopów wypoczynkowych zmniejszanie godzin ponad wymiarowych zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy 3. instrumenty ulepszające funkcję rynku pracy 4. działania w zakresie porozumień narodowych w sprawie transferów pracy Ulepszanie funkcjonowania rynku pracy: 1. Poradnictwo pracy 2. doradztwo zawodowe 3. przemiany w szkolnictwie 4. rozwój pośrednictwa pracy Polityka pieniężna funkcje pieniądza: - jest środkiem wymiany - jest miernikiem wartości - jest środkiem tezauryzacji gromadzenia Polityka pieniądza polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu wspierania rozwoju gospodarczego oraz stabilizowania poziomu produkcji i zatrudnienia. Baza monetarna oznacza gotówkę i depozyty na rachunkach w banku centralnym. Bank centralny jest emitentem pieniądza jest też bankiem banków, bankiem państwowym finansuje deficyt budżetowy państwa. Cele polityki pieniężnej ( kreacja pieniądza ) 1. cenowe polegają na posługiwaniu się rynkową stopą procentową 2. ilościowe polegają na posługiwaniu się przez monetarzystów agregatami pieniężnymi ( kontrolują bazę monetarną ) MV=PT (równanie Fishera ) M- baza monetarna V- prędkość cyrkulacji pieniądza w gospodarce P- przeciętny poziom cen ( inflacja pozioma ) T- liczba transakcji zawieranych w gospodarce ( wolumen transakcji) W tej równości obserwujemy szczególnie M podaż pieniądza równa się wskaźnikowi kreacji pieniądza * baza monetarna .Wskaźnik kreacji pieniądza jest wielkością zmienną w czasie jego wielkość zależy od: 1. współczynnika rezerw w bankach komercyjnych 2. preferencje ludności co do różnych form pieniądza Instrumenty polityki pieniężnej możemy je podzielić na 3 grupy: 1. Instrumenty oddziaływujące na płynność bankową tj. podaż kredytów i ich koszt zaliczamy do nich : - stopa dyskontowa jest to stopa procentowa po której bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym - operacje otwartego rynku polegające na kupowaniu lub sprzedawaniu przez Bank centralny publicznych papierów wartościowych - rezerwy obowiązkowe określane jako procent depozytów płatnych na każde żądanie które to środki bank komercyjny musi odprowadzić na nie oprocentowane konto w Banku centralnym. 2. instrumenty administracyjne kontroli banku centralnego nad działalnością kredytową systemu bankowego i racjonowaniem kredytów 3. selektywna polityka kredytowa
