Spis treści Wstęp ...................................................................................................................... 6 1. Przegląd literatury ............................................................................................. 8 1.1. Teoretyczne i praktyczne aspekty oczyszczania ścieków i przeróbki osadów w oczyszczalniach ścieków mleczarskich ................... 8 1.2. Charakterystyka odcieków powstających w komunalnych i przemysłowych oczyszczalniach ścieków .............................................. 17 1.3. Metody oczyszczania odcieków ............................................................... 23 1.4. Charakterystyka i zastosowanie metody hydrofitowej do oczyszczania ścieków ......................................................................... 27 2. Cel i koncepcja badań ...................................................................................... 2.1. Tezy pracy ................................................................................................ 2.2. Harmonogram badań ................................................................................ 2.3. Zakres i metodyka badań ......................................................................... 2.4. Przedmiot badań i jego charakterystyka – ścieki, odcieki i osady w oczyszczalniach mleczarskich .............................................................. 2.4.1. Charakterystyka obiektów badawczych ........................................ 2.4.2. Ilość i skład ścieków, odcieków i osadów w oczyszczalniach mleczarskich ................................................... 2.4.3. Właściwości fizyczno-chemiczne ścieków mleczarskich .............. 2.4.4. Właściwości fizyczno-chemiczne odcieków ................................. 2.4.5. Udział ładunku zanieczyszczeń odcieków w ładunku zanieczyszczeń w ściekach mleczarskich .................... 2.4.6. Stężenie wybranych metali w ściekach i odciekach ...................... 2.4.7. Zawartość metali oraz pierwiastków nawozowych w osadach ściekowych ................................................................... 35 36 37 38 42 42 50 54 63 78 84 92 1 2.5. Instalacje badawcze do oczyszczania odcieków w systemach hydrofitowych .................................................................... 95 2.5.1. Instalacja laboratoryjna .................................................................. 95 2.5.2. Instalacje w oczyszczalniach w Wysokim Mazowieckiem i Bielsku Podlaskim ....................................................................... 96 2.5.3. Instalacja wdrożeniowa ................................................................ 103 3. Wyniki badań oczyszczania odcieków .......................................................... 106 3.1. Podstawowe stężenia zanieczyszczeń w odciekach oczyszczanych w instalacji laboratoryjnej ...................................................................... 106 3.2. Podstawowe stężenia zanieczyszczeń w odciekach oczyszczanych w złożach hydrofitowych – badania zasadnicze .................................... 111 3.2.1. Wyniki badań w Wysokiem Mazowieckiem – złoża o przepływie pionowym A i B ........................................ 112 3.2.2. Wyniki badań w Bielsku Podlaskim – złoże o przepływie pionowym C .............................................. 121 3.2.3. Wyniki badań w Wysokiem Mazowieckiem – instalacja hybrydowa ................................................................ 131 3.2.4. Wyniki badań w Bielsku Podlaskim – instalacja wdrożeniowa .. 139 3.2.5. Efektywność usuwania jednostkowych ładunków zanieczyszczeń – badania zasadnicze ................................................................... 143 3.2.6. Efektywność usuwania jednostkowych ładunków zanieczyszczeń – instalacja hybrydowa ................................................................ 151 3.2.7. Efektywność usuwania jednostkowych ładunków zanieczyszczeń – instalacja wdrożeniowa ............................................................. 154 3.2.8. Usuwanie wybranych metali w złożach pionowych .................... 157 3.2.9. Akumulacja związków biogennych oraz wybranych metali w biomasie roślin ......................................................................... 159 4. Modelowanie pracy złóż hydrofitowych o przepływie pionowym ............... 162 5. Dyskusja wyników badań .............................................................................. 5.1. Charakterystyka ścieków, osadów i odcieków z oczyszczalni mleczarskich ................................................................... 5.2. Udział ładunku zanieczyszczeń odcieków z przeróbki osadów w ładunku zanieczyszczeń w ściekach mleczarskich ............................ 5.3. Stężenie wybranych metali w ściekach i odciekach oraz ich zawartość w osadach ............................................................................................... 5.4. Efektywność oczyszczania odcieków w złożach o przepływie pionowym ......................................................................... 5.5. Efektywność oczyszczania odcieków w systemie hybrydowym ........... 2 180 180 182 183 184 191 5.6. Usuwanie wybranych metali oraz akumulacja pierwiastków biogennych i metali w materiale roślinnym .............................................................. 193 6. Wytyczne do projektowania złóż hydrofitowych do oczyszczania odcieków 196 Wnioski ................................................................................................................ 205 Bibliografia ......................................................................................................... 209 Streszczenie ........................................................................................................ 228 Abstract ............................................................................................................... 230 Załączniki ........................................................................................................... 232 3