mechanics.pl Dydaktyka - Pokaż plik Strona główna Materiały dydaktyczne Kontakt pobieranie: Ekonomia 01 Pobierz dokument doc [115 kB] Przeglądaj wersję html pliku: Ekonomia 01 PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY Rodzaje pieniądza: - Pieniądz towarowy – złoto, srebro - P. symboliczny – papierowy środek płatniczy, kt. wartość znacznie przewyższa koszt jego wytworz. lub wart. jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach. - P. bezgotówkowy – środ. wymiany, kt. podst. jest wierzytelnoś przeds. prywatnego lub osoby fizycznej (depozyty bankowe). - P. bezgotówkowy –obiega między rachunkami różnych przeds. lub osób fiz.(czek). Funkcje pieniądza: 1. Miernik wartości (jednostki rozrachunkowej) – w pieniądzu wyraża się ceny innych towarów. 2. Środek wymiany – pośredniczy w akcie kupna – sprzedaży jakiegoś towaru. Zgodność potrzeb. T-T’ – towar na towar T – P, P – T’ – towar na pieniądz będący pośrednikiem 3. Środek płatniczy – służy do wyrównywania wcześniej powst. zobowiązań. Funkcję tę pełni pieniądz gotówkowy i depozyty bankowe uruchamiane czekami. Niezakłócona realizacja tych zakupów wymaga, by iloczyn zasobów pieniądza M i szybkości obiegu pieniądza V był równy iloczynowi poziomu cen P i rozm. produkcji Q. Zależność ta (równanie Fishera) to równanie obiegu pieniądza. M*V = pQ. Jeżeli szybkość obiegu V pozost. bez zmian, a produkcja nie może ulec powiększ., to zwiększ. zasobów pieniądza doprowadza do wzrostu cen P. Prowadzi to do inflacji (wzrasta M, stoi Q). 4. Środek przechowywania wartości (tezauryzacji)–gromadzenia Tezauryzację pełni pieniądz kruszcowy (pełnowartościowy). FUNKCJE BANKÓW Instytucje bankowe: 1. Bank centralny 2. B. handlowe (depozytowe albo komercyjne) 3. Instytucje pośrednictwa finansowego (kasy oszczędnościowe) Naczelną rolę pełni B. centralny. Jest zawsze B. państwowy Pełni 4 funkcje: a). emisja pieniądza gotówkowego – emitując pieniądz gotówk. B. centralny wyznacza i kontroluje rozmiary obiegu pieniężneg. b). oddziaływanie na działalność oraz nadzorowanie funkcjonow. wszystkich banków w kraju. Polega to na: - refinansowanie kredytów udzielanych przez inne banki - prowadzenie dla tych banków rachunków, rezerwy gotówkowe Gdy banki chcą > rozmiary udzielanych kredytów, muszą dyspon wyższymi rezerwami gotówki, to jest możliwe przy określonej wysokości wkładów w drodze refinansowania wcześniej udziel. kredytów. c). prowadzenie wszystkich rachunków rządowych oraz przepr. zleconych p. rząd operacji finansowych w kraju i za granicą. d). związana z międzynarodowymi stosunkami pieniężno-kredyt. Dot. to regulowania kursu walutowego oraz utrzymania rezerw monetarnych państwa. WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE 1. Przyszła wartość pieniądza. Obecna suma pieniędzy ma swoją przyszłą wartość, którą można obliczyć przez zast. met. procentów składanych: Fn = Fo(1 + r) ^ n Fn – przyszła wart. na koncie n-tego roku, Fo-wart. aktualna pien n-liczba lat, r-roczna stopa procentowa, (1+r)^n-czynnik kapitalizacji odsetek Gdy mamy do czynienia z obligacją lub akcją, ważniejsza jest stopa przychodu niż stopa % lub dywidenda. Przykład: K. otrzym. spadek 5000 $ i lokuje go w banku, gdzie otrzym. odsetki 7% rocznie. Jaka suma po 5 latach?. Fn = 5000 (1 + 0,07)^5 = 7015 $. OBECNA WARTOŚĆ PIENIĄDZA Proces znajdowania obecnej wart. pieniądza, kiedy znana jest przyszła wartość, określa się jako dyskontowanie. Fo = Fn*1/(1+r)^n (1+r)^n – czynnik aktualnej wartości, czyli czynnik dyskontujący. Rachunek z dyskontem, do gł. zaliczamy: - rachunki wekslowe, - rozliczenia leasingowe, - gromadzenie funduszów celowych, - ocena projektów inwestycyjnych, - rozliczenia długoterminowych umów z okresowymi płatnośc. - specjalne metody amortyzowania, - gospodarowanie fundusz., z ubezpieczeń pracowniczych. Przykład: K. oczekuje, że otrzyma 3000$ za 5 lat i chciałby znać obecną wartość tej sumy. Poziom stopy % wynosi 6%. Fo = 3000*1/(1+0,06)^5 = 2241$. BANKI HANDLOWE (KOMERYCJNE). Pełnią rolę: 1. Pośrednika pom. indywidualnymi właścicielami wolnych środków pieniężnych a pożyczkobiorcami. Pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy: -gospodarstwa domowe, firma, władze samorządowe, rząd – składają na depozyt w bankach. Banki i inne inst. finansowe dostarczają im funduszu. 2. Same kreują w oparciu o zgromadzone wkłady kredyty wielokrotnie przewyższające te zgromadzone wkłady. Funkcje banków handlowych: - Pasywne – gromadzenie wkładów na żądanie oraz terminowych wkładów oszczędnościowych. Gromadz. wkładów na rachunkach jest korzystne dla banków: nie muszą płacić odsetek, a jednocześnie ich część może być podstawą do udziel. kredytów. Na rachunkach gromadzą się salda (różnica pom. wpłatami a wypłatami). Sumą tych nieczynnych sald bank może dysponować jak wkładami terminowymi. - Aktywne – prowadzenie rozliczeń swoich klientów oraz na udzielaniu kredytów. Działalność kredytowa jest dla banku źródłem zysku. Podstawą zysku jest różnica pom. odsetkami uzyskanymi przez bank od kredytobiorców a płaconymi właścic. wkładów terminowych. 3 formy udzielania kredytów: 1. Pożyczki udzielane na podst. umowy kredytowej 2. Dyskonto weksli towarowych 3. Zakup obligacji Ad. 1. Wydaw. na rachunku pożyczkow. lub na rach otwartym. Wykorzystane kwoty przelewa się na rachunek bieżący klienta. Zabezpieczenia spłaty: weksel finansowy poręczony p. inną osobę, zabezpiecz. hipoteczne na nieruchomość, zastaw papierów wart., zastaw towarowy. Ad. 2. Wystawiony w związku z zawartą na kredyt transakcją towarową pom. dostawcą towaru a jego nabywcą. Większość krajowych transakcji zawierana jest na kredyt w drodze wystawi weksla tzw. weksla własnego, w odróżnieniu od weksla prasowanego, wystawionego przez dostaw i akcept. p. nabywcę. Weksel – zobowiązanie dłużnika do zapłacenia wierzycielowi (dostawcy towaru) w określ. czasie i powiększony o odsetki. Dyskontowanie weksla – sprzedanie bankowi handlowemu. Wtedy kredytodawcą staje się bank. Dyskonto polega na zakupie weksli, kt. termin płatności jeszcze nie nadszedł. Dotychczas. właściciel sprzed. weksel otrzym. kwotę nań wymienioną pomnie o odsetki zwane stopą dyskontową. Bank handlowy może sprzedać dalej ten weksel zam. go na gotówkę w banku centralnym, jest to redyskonto weksla. Ad. 3. Zakup obligacji publicznych. Emisja obligacji stanowi formę zaciągania kredytu z ewidendą od nabywcy (procent prosty). Obligacje są narzędziem zaciągania kredytu długoterm. Kredyt charakt. się stałym oprocentowaniem, cena obligacji rośnie w miarę obniżania się stopy % od terminowych wkładów bankowych i spada w miarę wzrostu tej stopy procentowej. REZERWY GOTÓWKOWE Banki muszą zachować bezpieczną proporcję między utrzym. zasobem gotówki a całkowitym poziomem depozytów bankowych, zachować określ. stopę rezerw obowiązkowych. r=rezerwy/depozyt *100%. określ. wart. ustal. p. bank centralny Chcąc policzyć ogólną wielk. kredytów, kt. bank może pożyczyć, trzeba podzielić 100 przez procent depozytów, kt. bank musi trzymać w gotówce tj przez r, nast. trzeba pomnożyć wynik przez wielkość pierwotnego depozytu. RYNKI FINANSOWE Źródła funduszy dla spółek: 1. Fundusze wewnętrzne (zyski zatrzymane) 2. Emisja akcji zwyczajnych 3. Emisja akcji preferencyjnych obligacji i innych długów 4. Pożyczki bankowe - krótkoterminowe: wyk. p. firmy jako kapitał zmienny (źródłem są banki,weksle, kredyt handlowy) - długoterminowe: na zakup kapitału stałego Leasing (lizing) – umowa na mocy której leasingodawca przekazuje l-biorcy prawo do użytkowania określonego dobra w określonym czasie w zamian za określone płatności. Rynek kapitałowy – źródło pożyczek długoterminowych. TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE Działalność na: - ogólna działalność gosp – udzielanie ubezpieczeń na wypadek pożaru, kradzieży, wypadku - działalność długookresowa – ubezpieczenie na życie - długoterminowy system oszczędzania w ramach pracowniczyc programów emerytalnych. -1RÓWNOWAGA DOCHODU NARODOWEGO PRZY ZMIENNEJ F. POPYTU GLOBALNEGO Jak zmienia się pkt. równow., gdy zmian ulegają parametry f. AD? Zakład., że zmienia się tylko poziom autonomicznych (niezależnie od dochodów osiąganych, a zależnie od tego, jak my oceniamy) inwestycji, natom. konsumpcja autonomiczna i KSK są stałe. Określimy relację ilościową między przyrostem i spadkiem inwestycji. L zamierzony na wydatki (popyt) R AD 150 AD’ R’ 100 50 30 20 45o dochód i produkcja 100 150 Zmniejszenie popytu inwestycyjnego wywołało znacznie >, bo wynoszący 50 mld zł spadek dochodu i produkcji. Gdy gosp. znajd. się w pierwotnym pkt. równowagi R prod. równoważąca popyt wynosiła 150 mld zł. Przy nowej f. popytu globalnego AD’ gdy dochód wynosił 150 mld zł popyt osiąga poziom 140. Produkcja 10 mld zł nie znajduje nabywców, w konsekw. czego przeds. podej. decyzję o jej zmniejszeniu. Zakł., że ukształt. się ona na poz. 140 mld zł, kt. zapewniał równowagę poprzednio. W konsekwencji ruchu okrężnego w gosp. zmniejsz. prod. spowoduje zmniejszenie dochodu, gdyż wystąpią zwolnienia z pracy i spadek popytu konsumpcyjnego. Popyt nadal będzie niższy od produkcji AD’ = 20+0,8*140 = 132 mld zł. Każde zmniejszenie prod. wywołuje zmniejszenie popytu, bo każdemu zmniejsz. prod. towarzyszą ogranicze zatrudnienia a w konsekw. <dopływów środków przezn. na konsumpcję. Mechanizm dostosow. wielkości prod. do wielkości popytu trwa do momentu, gdy dochód osiągnie poziom 100 mld. zł. Tylko wówczas podaż równoważ popty AD’ = 20+0,8*100 = 100 MNOŻNIK KEISA Gdy nastąpiło < autonomicznych inwestycji o 10 mld zł., wtedy aby zrównoważyć popyt produkcja uległa zmniejszeniu o 50 mld. zł. Stosunek zmiany produkcji zapewniającej równowagę do powodujących ją zmian w wydatkach autonomicznych nazywamy mnożnikiem. Czy wart. mnożnika ma związek z postacią f. popytu globalnego?. Posługujemy się tablicą iteracyjną: Fazy Zmiany Y Zmiany (0,8*zmiaY) Zmiany inwestycji 100 1 2 1 0,8 0 3 0,8 0,8*0,8 = 0,8^2 0 4 0,8*0,8 = 0,8^2 0,8^3 0 ją na przyrost popytu odnotowaną w fazie 1 wzrostem produkcji o 1. Konsumpcja wzrasta o 0,8. Iloczyn KSK i jednostkowej zmiany dochodu i produkcji. W fazie 3 przeds. > prod. o 0,8 dla zaspokojenia zwiększonego popytu konsumpcyjnego z fazy 2, z kolei popyt konsumpc. wzrasta o 0,64, co w fazie 4 daje przyrost prod. 0,8^2 = 0,64. Wywołuje to dalszy wzrost konsumpcji i proces się powt. W celu uzysk. wart. mnożnika sumujemy wszystkie przyrosty produkcji w każdej fazie mnożnik = 1+0,8+0,8^2+0,8^3+ ... + Ogólny wzór ciągu: mnożnik = 1/(1-0,8) = 1/(1-KSK). Im > jest KSK tym > wartość mnożnika. Ozn. to, że przy wysokim KSK przy załamaniu popytu inwestycyjnego musi nastąpić znacznie większe zmniejszenie produkcji do rozmiarów zapewniających równowagę aniżeli przy niskiej KSK. Ożywienie gospodarki przy dużym KSK. CYKLICZNY ROZWÓJ GOSPODARKI 1. Nieustanne fluktuacje – zależą od skłonności przedsiębiorstw do zwiększenia stopnia wykorzystania będących w ich dyspozycji czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał). Skłonność ta jest pochodną rętowności produkcji. Wysokość utargu krańcowego jest f. efektywnego popytu. Stąd efektywny popyt decyduje o poziomie i tempie wzrostu produkcji dochodu narodowego. Warunkiem pełnej realizacji PNB jest zgodność rozmiarów i struktury popytu z rozmiarami i strukturą podaży. 2. Cechy cyklu koniunkturalnego – cykl ten dzieli się na 4 fazy: a). kryzys (recesja) produkcja, ceny, zatrudnienie b). depresja (dno) a d c). ożywienie (ekspansja) d). rozkwit (szczyt) b c t Gospodarka wchodzi w recesję, jeżeli realny PNB obniżał się przez 2 kolejne kwartały. Recesja kończy się dnem. 3. Punkt prawidłowości cyklu gosposarczego – Prawidłowości: a). we wczesnej fazie recesji na ogół likwiduje się zapasy, wktótce potem spadają inwestycje. b). spada popyt na pracę, skraca się średnią długości pracy tygodnia c). wrażliwsze ceny towarów często spadają w okresie recesji gosp., bardziej bezwładne ceny i płace obecnie spadają rzadko d). gwałtownie spadają zyski przedsiębiorstw. Wyprzedza to gwałtowny ruch w dół kursów akcji w miarę działalności gosp., ponieważ spada popyt na kredyt, stopy procentowe na ogół spadają w okresie recesji. TEORIE CYKLU KONIUNKTURALNEGO Teorie zewnętrzne – doszukują się źródeł cyklu w wahaniach czegoś, co znajduje się poza systemem gospodarki np. w rewolucjach, wyborach Teorie wewnętrzne –szukają w obrębie samego układu gospodarczego mechanizmów zapoczątkowujących samoregulujące się cykle. POLITYCZNY CYKL KONIUNKTURALNY 1. Od czasów Keisa politycy gospodarczy znajd. się w posiadaniu narzę pobudzania gospodarki 2. wyborcy lubią okresy niskiego bezrobocia, szybkiego wzrostu gosp., i niskiej inflacji 3. Politycy lubią wygrywać kolejne wybory. Po wyborach rok lub 2 wykorzystyw. są na twardą politykę w stos. do gosp. Konsekwencjami są wzrost bezrobocia i liczba nieczynnych zakładów. Na rok przed dniem wyborów zaczyna się pobudzać gosp.: obniża się podatki, zwiększa G (wydatki rządu), utrzym. niskie stopy procentowe. BADANIA ANKIETOWE DZIELI POPULACJĘ NA (od 16 roku): 1. Pracujący – siła robocza, (zawodowo – czynni w kraju). 2. Bezrobotni – pozbawieni m – ca pracy, zachowują gotowość do pracy 3. Pozostali – nie należą do zawodowo – czynnych (szkolnictwo, gosp. domowe, emeryci, chorzy). Stopa bezrobocia – stos. liczby bezrobotnych do łącznej liczby osób zawodowo czynnych. EKONOMICZNA INTERPRETACJA BEZROBOCIA a). z pkt. widzenia zwolenników giętkości płac (opowiad. się za płacą „oczyszczającą rynek”–wiodącą do równowagi) ludzie pozost. bezrobot dlatego, że zdecydowali się nie pracować przy istniejącej płacy. Bezrob wolą bezczynność. Recesja to z tego rodzaju masowe wakacje, bezroboc zaś to efektywny wynik działania podaży i popytu na pracę. b). płace są sztywne–aletrnatywna interpretacja traktuje bezrobocie jako wynik sztywności (lepkości) płac lub tego, że wchodzące w górę rynki nie dochodzą do równowagi. Tutaj płace na określonym rynku mogą się utrzymywać na określonym poziomie wyższym od płacy dającej równowagę. Przy takiej zbyt wysokiej płacy niektórzy pracownicy są zatrudnieni, inni jednak pozostają bezrobotni, chociaż przy tej płacy rynkowej byliby gotowi pracować. Takie niedobrowolne bezrobocie jest nieefektywne w tym sensie, że zarówno pracownicy jak i przedsięb. byliby w lepszej sytuacji, gdyby zrenegocjowano umowę o pracę. ŹRÓDŁA SZTYWNOŚCI PŁAC W gałęziach objętych działaniem związków zawodowych normalne jest określenie skali płac za pom. wieloletnich umów zbiorowych. Pracown zrzeszeni w związkach zawodowych nie są skłonni akceptować obniżeń płac nawet w sytuacji, gdy 1/3 związkowców jest niezatrudniona. Uważa się, że nieustanne zmiany metod wynagrodzenia pracy szkodziły by tym, którzy pracują, jak i moralom pracy. PROBLEMY RYNKU PRACY Statystyki bezrob. pozwalają na uszeregowanie problemów rynku pracy a). represje uderzają wszystkie grupy proporcjonalnie tzn. że stopa bezrobocia w ramach każdej grupy rośnie albo maleje analogicznie do ogólnej stopy bezrobocia. b). znaczna cz. bezrobocia ma charakter krótkookresowy c). pokaźna cz. bezrobocia ma charakter frykcyjny (zm. m–ca zatrudnie) czy też charakter zwykłego przepływu zatrudnienia. 3 TYPY BEZROBOCIA 1. frykcyjne-tworzą pracownicy, kt. przenoszą się od 1 m-ca pracy do in 2. strukturalne-pracownicy znajd. się w regionach, w kt. panuje uporczywy zastój 3. cykliczne-pracownicy zwalniani w okresach, gdy cała gosp. popada w recesję. -3NATURALNA STOPA BEZROBOCIA bocia, przy kt. różne i zróżnicowane rynki pracy kraju są w równowadze. Na niektórych następuje nadwyżka popytu (wolne m-ca pracy), na innych nadwyżka podaży. Łącznie suma wszystkich sił działa tak, że w przekroju wszystkich rynków presję na płace i na ceny równoważą się. Stopa naturalna nie musi być optymalną. Jest to najniższa stopa, kt. może mieć dany kraj nie ryzykując inflacji. W ostatnich latach stopa naturalna zwiększa się i na pocz. lat 60 wynosiła 4%. W poł. lat 80 na poziomie 6%. Wzrost stopy wynika z: względów demograficz. (wyższy udział młodzieży w grupie zawodowo-czynnych) – oddział. polityki państwa (np. ubezpieczenia od bezrobocia, zasiłek) – szoki podaży, - wahania w handlu zagranicznym. Inflacja – wyst. wtedy, gdy rośnie ogólny poziom cen i kosztów. Deflacja – ma m-ce, gdy ogólny poziom cen i kosztów spada. Ogólny poziom cen mierz jest za pom. wskaźnia cen konsumpcyjnych CPJ. Wskaźnik ten mierzy koszt pewnego rynkowego koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych w danym roku w stos. do kosztu takiego koszyka w określonym roku bazowym. 3 odmiany inflacji: a). umiarkowana – wyst. wtedy, gdy ceny rosną powoli. Roczna stopa inflacji jest 1 cyfrowa (mniej niż 10% rocznie). Ludzie nie pozbywają się posiadanego pieniądza gotówkowego, pon. realna stopa % nie jest zbyt niska (realna stopa % tj. stopa nominalna pomniejszona o stopę inflacji). Kiedy inflacja jest niska pieniądz gotówkowy ma niedużą ujemną stopę realną, wobec tego gotówka z roku na rok zachowuje swoją wartość, ludzie nie obawiają się zawierać umów w wielkościach nominalnych, ozn. to że umowy nie muszą być indeksowane ze w/u na inflację. Umowa jest indeksowana wtedy, kiedy ceny, płace czy wart. pieniężne w niej zawarte rosną lub maleją wraz z ruchami wskaźnika cen. b). galopująca – gdy roczna stopa inflacji wynosi 50-60%. Ludzie unikają trzymania w gotówce ilości pieniędzy przewyższającej niezbędne minimum. Alokacja funduszów odbywa się drogą racjonowania lub za pośrednictwem stóp %. Ludzie chomikują dobra, kupują domy i nigdy nie udzielają pożyczki wedle zwykłych stóp %. ODDZIAŁYWANIE INFLACJI NA GOSPODARKĘ W okresach inflacji ceny i płace nie zmieniają się w tym samym kierunku. Ozn. to, że następują zmiany w cenach relatywnych. W następstwie rozbieżnych ruchów cen relatywnych rozróżnia się skutki inflacji: 1. redystrybucja dochodów i bogactwa między różne klasy społeczne. 2. zniekształcenia relatywnych cen oraz wielkości prod. różnych dóbr a niekiedy prod. i zatrudnienia w gosp. jako całości. DOSTOSOWANIE REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ Kiedy inflacja utrzym. się przez dłuższy czas, staje się zjawiskiem antycypowanym, ozn. to że w rynkową stopę % zostaje wbudowany składnik uwzgl. inflację. Jeżeli w pkt. wyjścia przy stałości C stopa % wynosi 3% i kiedy ludzie oczekują, że ceny będą rosnąć w tempie 9% rocznie, to zarysuje to tendencja do oprocentowania obligacji i długów hipoteczn wedle stopy rocznej 12% niż 3% Z chwilę gdy nastąpi tego rodzaju dostosowanie stóp rezerwowych ustaje proces poważniejszej redystrybucji dochodu i bogactwa. ODDZIAŁYWANIE NA PRODUKCJĘ I ZATRUDNIENIE. 2 odrębne typy oddziaływań: a). na globalny produkt – (makroekonom.) okresy niespodziewanej rosnącej inflacji są zazwyczaj okresami wysokiego zatrudnienia, wysokiej produkcji. b). na alokację zasobów i efektywność ekonomiczną – (mikroekonom.) inflacja zniekształca relację cen, realnych stóp podatkowych i stóp procentowych i tym samym oddziałuje na alokację zasobów i efektywność ekonomiczną. RODZAJE INFLACJI 1. Inflacja ciągniona p. popyt. – istotą tej inflacji jest zderzenie zbyt wielkich wydatków pieniężnych z ogromną podażą dóbr, jaka może być wytworzona przy pełnym zatrudnieniu. Poziom cen. Q+ AS E’ P’ AD’ P E AD 0 Produkt potencjalny Produkt realny Q Przyjm. że początkowym pkt. równowagi w gosp. jest przecięcie AS i AD w pkt. E. AS-podaż globalna. AD-popty globalny Ma miejsce ekspansja wydatków na C (konsumpcję) + I (inwestycje) + G (wydatki rządu) popychająca krzywą AD na prawo. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z E do E’. Przy tym większym poziomie popytu ceny realny Q wzrosły z P do P’. Wyższy popyt ciągnie ceny w górę. 2. Inflacja popychana p. koszty – nazywamy zjawisko gdy koszty popychają ceny w górę nawet w okresach, kiedy zasoby nie są w pełni zatrudnione. Koszty w górę popycha zachowanie płac, wzrost cen ropy naftowej i innych podst. surowców, niekiedy wydarzenia polit. Gdy wzrośnie ważna cz. kosztów jak płace, zwiększa to koszty produkcji i zmusza przedsiębiorstwa do żądani wyższych cen, co prowadzi do zwyżkowej presji cen. Poziom cen Q + AS’ AS E P’ E’ P AD 0 Produkt potencj. Produkcja realna Q. Pchnięcie w stronę kosztów nast. wtedy, gdy wzrost kosztów przesuwa w górę krzywą AS. W rezultacie ceny zostają pchnięte w górę, choćby gosp. znajdowała się dobrze poniżej poziomu pełnego zatrudnienia. Jeżeli krzywa AS przesunie się dostatecznie daleko, nast. zjawisko nazywane wstrząsem podażowym. Produkcja może się gwałtownie obniżać, jeżeli rosnące koszty przesuwają krzywą AS w górę w stos. do opadającej krzywej popytu globalnego. KRZYWA PHILLIPSA – Inflacja a bezrobocie. Krzywa Phillipsa pokazuje, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie. Sugeruje to, że możemy wybierać między wyższą inflacją a niższym bezrobociem lub odwr. Stopa inflacji Ir Ph Ic C Ib B A 0 Uc Ub Stopa bezrobocia Ur Z przebiegu krzywej Phillipsa wynika, że początkowo ograniczenie stopy bezrobocia (z pkt. A do B) wiąże się z niewielkim wzrostem stopy inflacji. Każde dalsze ograniczenie inflacji wiąże się z coraz szybszym wzrostem inflacji. Przesuwanie się po krzywej od B do C jest już nieopłacalne, gdyż niewielkiemu spadkowi bezrobocia z Ub do Uc towarzyszy wzrost inflacji z Ib do Ic. Wybrane rozwiązania znajdujące się na krzywej muszą zapewniać optymalne war. rozwoju. Będą one różne w poszcz. krojach i okresach w zal. od przyjętej f. celu. W oparciu o wnioski płynące z przebiegu krzywej Phillipsa prowadzono walkę z bezrobociem i inflacją – jeśli nadmiernie rosło bezrobocie zwiększano wydatki z budżetu państwa i ułatwiano dostęp do kredytów, to powodowało wzrost stopy inflacji. -4PRODUKT I DOCHÓD NARODOWY 1. Nominalny i realny PNB (produkt narodowy brutto). PNB jest miarą pewnej wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju. 2. Rachunek dochodu narodowego. PNB rozpatrujemy na 3 sposoby: a). suma wydatków na zakup dóbr i usług dokon. p. wszystkie gosp. domowe, firmy, rząd, udziałowców b). suma produkcji dóbr i usług wytwarzanych przez wszystkie sektory i gałęzie gospodarki c). suma dochodów uzyskanych z produkcji dóbr i usług tzn. wynagrodzeń pracowników, zysków firm Ruch okrężny pomiędzy przedsiębiorstwami i gosp. domowymi Wydatki na dobra konsumpcyjne Dobra i usługi Gosp. domowe Przedsiębiorstwa Usługi czynników produkcji Dochody czynników produkcji (płace, odsetki) PNB składa się z 4 grup wydatków: 1. Zakupy dokonywane przez gosp. dom. (konsumpcja indywidualna) - wydatki na zakup dóbr nietrwałych i dóbr trwałego użytku C 2. Krajowe inwestycje prywatne brutto, tzn. wydatki na zakup dóbr i usług dok. przez firmę J 3. Państwowe zakupy dóbr i usług (na cele konsumpcyjne i inwestycje polityczne) G 4. Ekspert netto NX, tzn. suma wydatków odbiorców zagranicznych na zakup dóbr wytworzonych w danym kraju porówn. z sumą wydatków mieszkańców kraju na zakup dóbr zagranicznych (import) PNB = C + J + G ( NX (dla gosp. otwartej); PNB =C+J+G (zamkniętej) In - inwestycja natto In = I - amortyzacja PNB – amortyzacja = PNN; PNN = C + Jn + G ( NX PNB możemy obliczyć również sumując wartość dodaną wytworz. w poszcz. gałęziach gosp. Wartość dodana – przyrost wartości dóbr w wyniku procesu produkcji. Obl. się ją odejmując od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przeds. koszty różnych czynników wytwórczych. Dobra finalne – to dobra nabyte p. ostatecznych użytkowników. Dobra pośrednie – dobra częściowo przetworzone, kt. jest w innych przeds. nakładem w procesie produkcji. PNB można liczyć jako sumę wszystkich dochodów uzyskanych z produkcji, taką sumę nazywamy dochodem narodowym. Równowartość PNB i dochodu narodowego zakłócają amortyzacja i podatkiVAT od towarów i usług. DOCHODY OSOBISTE Wyrażają sumę dochodów uzyskanych faktycznie przez ludzi. DO = dochód narodowy – opłaty na ubezpieczenia społeczne– podatki dochod. przeds. – nie rozdzielone zyski przeds. + płatności transferowe (emeryt., stypendia, zasiłki socjalne). Oblicza się też sumę dochodów, jakimi dysp gosp. domowe po zapłaceniu podatków dochodowych. Zmienną tę nazywamy dochodem osobistym do dyspozycji. Dochody dyspozycyjne = dochody osobiste – podatki dochodowe. DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO Są to czynniki decyd. o poziomie dochodu narodowego – czynniki te bada krótkookresowy popytowy model Keynes’a (Keisa). Produkcja potencjalna – taka wielkość prod., kt. wytworzyłaby gosp., gdyby wszystkie czynniki produkcji zostały w pełni wykorzystane. Produkcja faktyczna – zależy jedynie od wielkości globalnego popytu, tzn. ogólnej sumy pieniędzy, kt. gosp. domowe i przeds. planują wydać na dobra i usługi w gospod. jako całości przy każdym poziomie dochod. SKŁADNIKI GLOBALNEGO POPYTU I GLOBALNEJ PODAŻY Przy założeniu braku rządu: braku handlu zagranicznego Popyt globalny AD – jest sumą popytu konsumpcyjnego gospodarstw domowych i popytu inwestycyjnego przedsiębiorstwa. AD = C + I. Popyt konsumpcyjny C–stanowi wart. wszystkich dóbr i usług, kt. pragn nabyć gosp. domowe. Popyt inwestycyjny I – jest agregatem sumy pieniędzy, jakie przeds. pragną wydać na powiększenie zasobów kapitału trwałego. Podaż globalna AS – wartość produkcji i usług, kt. pragną sprzedać przedsiębiorstwa. Dyspozycyjne dochody osobiste – dochody, jakie gosp. domowe przezn. bądź na konsumpcję i na oszczędności. Oszczędności S – różnica między dochodem do dyspozycji i wydatkami na konsumpcję. Oszczędności ujemne–wydawanie w jakimś okresie na dobra konsumpc. więcej niż wynosi dochód do dyspozycji w tym okresie. Różnica finans. z pożyczek lub oszczędności z przeszłości. Dochód narodowy ozn. Y. Przyjm., że Y jest = produkcji. Makroekonomiczna funkcja konsumpcji – wyraża liniowy związek między poziomem konsumpcji a dochodem narodowym. Ogólna postać konsumpcji jako f. dochodu: C = a + b * Y a – poziom konsumpcji gdy dochody = 0 (popyt autonomiczny). b – wskazuje, o ile wzrośnie zamierzona konsumpcja, gdy dochody wzrosną o jednostkę. Jest to krańcowa skłonność do konsumpcji KSK. Przykład: Przyjm., że f. konsumpcji ma postać: C = 10 + 0,8Y. konsumpcja [mld zł] A 90 50 10 Doch. narodowy Y 0 50 100 150 Oszczędności – część dochodów dyspozycyjnych nieskonsumowanych gosp. domowych. Funkcja oszczędności: S = - a + ((1-b)Y) Jeżeli gosp. domowe przezn. na popyt autonomiczny a jednostek, to w warunkach braku dochodu źródłem pokrycia tej sumy są oszczędności. Na konsumpcję wartości b (krańcowa skłonność do konsumpcji) to 1-b krańcowa skłonność do oszczędności KSO.Informuje ona, o ile wzrosną oszczędności, gdy dochody wzrosną o jednostkę. Drugim składnikiem AD = C+I są inwestycje I. W modelu przyjm., że inwestycje są niezależne od aktualnego poziomu produkcji i dochodu. RÓWNOWAGA DOCHODU NARODOWEGO PRZY DANEJ F. – POPYTU GLOBALNEGO - AD. Jaki poziom dochodu narodowego zapewnia zrównoważenie popytu zgłaszanego p. przeds. i gosp. dom. z podażą dóbr wyprod. p. przeds?. zamierzone wydatki L AD = C+I 150 R – punkt równowagi 120 W 100 M 50 Z R 30 Produkcja i dochód 45o 50 100 150 200 Pkt. R równowagi – tylko w tym pkt. przy ukształt. f. popytu glob. AD zapewniona jest równość popytu i podaży. Pon. współrz. pkt. R wynoszą 150, to tylko dochód narodowy na poz. 150 mld zł zapewnia zrównoważ popytu globalnego z podażą. Przy dochodzie narod. różnym od 150 wyst brak równowagi między popytem a podażą. Wszystkie pkt. leżące poniżej pkt. R na prostej AD charakt. nadmiar popytu w stos. do podaży, przy czym im mniejsza wart. dochodu (i produkcji) tym dysproporcja jest większa. Pkt-om leżącym powyżej R na prostej AD odp. niedobór popytu w stos. do podaży. (patrz szerzej zeszyt!). -2- Podobne pliki 01 Ansys Kratownica 2D wiczenie 01 02 pomiar cisnien i cechowanie manometrow i indykatorow 01 pomiary wilgotnosci powietrza 01 01 Ogniwa galwaniczne 01 proj reduktor 401FRAS aa01 aa401 aa401A Ostatnio dodane Skrypt - Zadania miarowe Skrypt - Wzajemne Polożenie dwoch prostych Skrypt - Rzeczywista dlugosc odcinka Skrypt - Przebieg Prostej Skrypt - Odwzorowanie plaszczyzny Skrypt - Odwzorowanie elementow geometrycznych Skrypt - Elementy wspólne Skrypt - Elementy równoległe i prostopadłe Skrypt - Elementy przynależne katowniki nierownoramienne © 2009-2012 mechanics.pl polityka prywatności sitemap