integracja europejska – pytania egzaminacyjne

IN
TEGRACJA EUROPEJSKA – GENEZA
U podłoża integracji legły przede wszystkim względy polityczne:




rezygnacja ze stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych
potrzeba współdziałania państw przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych
Pomysł stworzenia "Stanów Zjednoczonych Europy" premiera Wielkiej Brytanii
Winstona Churchila w Zurychu we wrześniu 1946
Na Kongresie Europejskim w Hadze, w maju 1949 roku przyjęto Deklarację
Polityczną wzywającą do zjednoczenia państw europejskich.
Data 5 maja 1949 r. zapisała się w historii powstaniem Rady Europy pierwszej
europejskiej, międzyrządowej organizacji współpracy, której państwami założycielskimi
1
były Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Włochy i kraje
skandynawskie.
1.
Najważniejsze etapy tworzenia UE (główne traktaty WE i UE)
18 kwietnia 1951r. – Traktat Paryski - Sześć krajów zgromadzonych w Paryżu – Belgia,
Francja, Niemcy (Republika Federalna), Luksemburg, Holandia i Włochy – podpisuje
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) Traktat wchodzi
w życie 23 lipca 1952 r. na okres 50 lat. wszedł w życie 23.07.1952) Znosił ograniczenia
w obrocie kopalinami i wyrobami hutniczymi.
25 marca 1957 – Traktaty Rzymskie – Kraje Belgia, Francja, Niemcy (Republika
Federalna), Luksemburg, Holandia i Włochy ustanawiające Europejską Wspólnotę
Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM).
1 stycznia 1958 r.- Traktaty Rzymskie wchodzą w życie. Siedzibą Komisji EWG i
EURATOM zostaje Bruksela.
8 kwietnia 1965r. - Podpisany zostaje Traktat Luksemburski łączący organy
wykonawcze trzech Wspólnot : EWWiS, EWG i EURATOM i ustanawiający jedną Radę i
Komisję. Wchodzi on w życie 1 lipca 1967 r.
01.07.1968 Unia celna – zniesienie ceł wewnętrznych i wprowadzenie wspólnej taryfy
celnej wobec państw trzecich.
1 stycznia 1973r. - Dania, Irlandia oraz Wielka Brytania przystępują do Wspólnot
Europejskich, zwiększając liczbę państw członkowskich do dziewięciu. W następstwie
negatywnego wyniku referendum w sprawie członkostwa Norwegia pozostaje poza
Wspólnotami Europejskimi.
13 marca 1979 r. - wchodzi w życie Europejskiego Systemu Walutowego (EWS),
wprowadzony 6–7 lipca 1978r. podczas szczytu w Bremie Francja i Niemcy (Republika
Federalna) propozycją wznowienia współpracy walutowej poprzez ustanowienie
Europejskiego Systemu Walutowego (ESW), który ma zastąpić ”węża” walutowego.
01.01.1981 rozszerzenie o Grecję
01.01.1986 rozszerzenie o Hiszpanię i Portugalię
2
01.07.1987 wchodzi w życie Jednolity Akt Europejski, tworzący podstawy wspólnego
rynku. Jednolity Akt Europejski zawiera:
1. podstawy prawne europejskiej współpracy politycznej,
2. utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego od 1992r.,
3. Rada Europejska odchodzi od wyłącznego stosowania zasady jednomyślności,
4. Poszerzenie legislacyjnych uprawnień Parlamentu Europejskiego.
07.02.1992 Traktat z Maastricht – Traktat o Unii Europejskiej – ustanowienie Unii
Europejskiej w oparciu o Wspólnoty i uzupełnione o unię gospodarczą, walutową, wspólną
politykę zagraniczną, bezpieczeństwa i współpracę w zakresie bezpieczeństwa
wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości. Wszedł w życie 01.11.1993r.
01.01.1993 otwarcie Jednolitego Rynku Wewnętrznego
01.01.1995 rozszerzenie o Austrię, Szwecję i Finlandię
02.10.1997 Traktat Amsterdamski – reforma wewnętrzna UE i zmiany w traktatach.
26.02.2001 Traktat Nicejski – reforma UE związana z przystąpieniem nowych
członków.
2.
Traktat Paryski
Traktat Paryski – podpisany18 kwietnia 1951r (wszedł w życie 23 lipca 1952r.)
Traktat podpisany w Paryżu przez 6 państw: kraje BENELUXU (Belgia, Holandia,
Luksemburg), Niemcy, Włochy i Francję. Traktat powołał do życia Europejską Wspólnotę
Węgla i Stali (EWWiS). Czas obowiązywania 50 lat (do 23 lipca 2002r.)
- pierwszy formalny krok w kierunku integracji europejskiej.
- Zainspirowany deklaracją francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Shumana
(której twórcą był Jean Monnet – francuski działacz i ekonomista).
Cele traktatu:
 Utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, rozwój gospodarczy w
oparciu o wspólny rynek, racjonalna produkcja i podział produktów przemysłu
węglowego i stalowego;
 Zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, stworzenie
jednakowych warunków dostępu do tych produktów, kontrola cen;
3
 Połączenie istotnych dla obronności sektorów: węgla i stali - co miało przyczynić się do
umocnienia pokoju (poprzez powiązanie siecią zależności przemysłów Francji i RFN).
Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucję ponadpaństwową: Wysoką
Władzę oraz Specjalną Radę Ministrów
3.
Traktaty Rzymskie
Traktaty Rzymskie – podpisane 25 marca 1957r. (obowiązuje od 01 stycznia 1958r.)
Traktaty podpisane na czas nieokreślony przez 6 państw Belgia, Holandia, Luksemburg,
Niemcy, Francja, Włochy. Wraz z Traktatem Paryskim stworzyły fundamenty integracji
europejskiej.
Traktaty uwzględniały zatwierdzony przez nie 29 maja 1956r. Raport P.H Spaaka w
sprawie ogólnej unii gospodarczej i pokojowego wykorzystania energii atomowej.
Na mocy traktatów:
 Powstaje Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) – mająca stworzyć wspólny
rynek i poszerzyć współpracę gospodarczą realizowaną na mocy EWWiS na inne
obszary gospodarki.
 Powstaje Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) – zadaniem tej
wspólnoty jest kontrola i współpraca w dziedzinie użycia i pokojowego wykorzystania
energii atomowej.
Oprócz tego podpisano także porozumienie dotyczące tworzenia instytucji wspólnych dla
EWG, Euratomu i EWWiS (instytucje wspólne zostały utworzone dopiero na mocy Traktatu
Fuzyjnego podpis. W 1965r, który wszedł w życie w 1967r.)Traktaty dążyły do silniejszej
kooperacji ekonomicznej, prowadzić do tego miało m.in. eliminowanie ceł w obrocie
wewnętrznym, ujednolicanie stawek ceł zewnętrznych, a także wprowadzanie środków
umożliwiających coraz swobodniejszy przepływ towarów, pracowników, usług i kapitału.
4.
Jednolity Akt Europejski
Jednolity Akt Europejski (JAE) – podpisany 17 luty 1986. Wszedł w życie 1 lipca
1987r.
4
Został podpisany w Luksemburgu (początkowo przez 9 krajów, po 11 dniach podpisały go
również Dania, Grecja i Włochy. Zmodyfikował wcześniejsze traktaty założycielskie
(paryski i rzymskie).
Nadał podstawy prawne Europejskiej Współpracy Gospodarczej (także w zakresie
współpracy zagranicznej)
 Rada Unii Europejskiej odeszła od wyłącznej zasady jednomyślności podejmowania
decyzji, na rzecz większości kwalifikowanej (usprawnienie podejmowania decyzji)
 Poszerzono legislacyjne uprawnienia Parlamentu Europejskiego (wprowadzenie zasady
współpracy w procesie tworzenia prawa)
 Uznano za jeden z najważniejszych problemów wsparcie dla najuboższych krajów
Wspólnot Europejskich.
 Stworzono podstawy prawne do funkcjonowania Rady Europejskiej jako instytucji
unijnej
 Zwrócono uwagę na podjęcie środków w celu ustanowienia wspólnego rynku
wewnętrznego do końca 1992r., uwzględniającego swobodny przepływ towarów, osób,
usług i kapitału
 Stworzono podstawy prawne powstania przy ETS - Sądu Pierwszej Instancji, który
rozpatrywałby niektóre sprawy wnoszone przez osoby fizyczne i prawne. (sąd ten nie
jest właściwy w sprawach wnoszonych przez państwa członkowskie, Wspólnotę i do
rozpatrywania pytań prejudycjalnych).
5.
Traktat o Unii Europejskiej
Traktat o Unii Europejskiej podpisany 7 lutego 1992 r. w Maastricht, wszedł w życie 1
listopada 1993 r.
Podzielony jest na 6 części, zawiera poprawki do Traktatu Rzymskiego oraz Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Najważniejsze postanowienia:
 powołanie Unii Europejskiej składającej się z trzech filarów:
I filar - WE, EWWiS, EURATOM,
II filar - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa,
III filar - współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
z własnym hymnem i flagą
Cele:
- utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych
- umocnienie spójności gospodarczej i społecznej
5
- utworzenie unii gospodarczo- walutowej (łącznie z wprowadzeniem wspólnej waluty)
- potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej
- realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich (ustanowienie
obywatelstwa Unii)
- rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych .
Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o
nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i
bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru
sprawiedliwości (trzy filary Unii Europejskiej).
Ustalono też nowe ramy instytucjonalne UE: Rada Europejska , Rada Unii Europejskiej
(dawniej: Rada Ministrów), Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich),
Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Rewidentów Księgowych ,
które pozostają trybunałami Wspólnot Europejskich.
6.
Traktat Amsterdamski
Traktat Amsterdamski podpisany 2 października 1997 r. w Amsterdamie przez 15
państw członkowskich Unii Europejskiej. Wszedł w życie 1 maja 1999 r.
Traktat wprowadza poprawki do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Rzymskich oraz
innych aktów wspólnotowych.
Najważniejsze postanowienia:
 przeniesienie z III filaru do I następujących spraw: udzielanie azylu, imigracja,
przekraczanie granic zewnętrznych, współpraca sądów w sprawach cywilnych,
 włącznie układów z Schengen do struktur WE,
 włącznie kwestii polityki społecznej do Traktatu (obowiązuje od tej pory zarówno
Wielką Brytanię jak i nowych członków Wspólnoty),
 dodanie rozdziału o zatrudnieniu do Traktatu Rzymskiego,
 powstaje stanowisko Wysokiego Przedstawiciela w sprawach Wspólnej Polityki
Zagranicznej oraz Bezpieczeństwa (wraz z przewodniczącym Rady oraz Komisji
tworzą tzw. trojkę),
 poszerzenie uprawnień legislacyjnych Parlamentu Europejskiego,
6
rozszerzenie głosowania większościowego w Radzie UE na takie sprawy jak: badania
naukowe, zatrudnienie, patologie społeczne,
 wzrost roli przewodniczącego Komisji (konieczna aprobata Parlamentu dla jego
powołania),
 dodanie klauzuli o elastyczności (umożliwia grupom państw członkowskich
wykorzystanie instytucji WE do bliższej współpracy nie tylko w dziedzinach kompetencji
UE).
7.
Traktat Nicejski
Traktat Nicejski wynegocjowany przez piętnastu szefów rządów UE, obradujących w
Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000, podpisany został 26 lutego 2001 r.
Przywódcy Piętnastki uznali, że "od daty wejścia w życie Traktatu z Nicei Unia będzie w
stanie powitać nowe państwa, gdy tylko wykażą zdolność do sprostania obowiązkom,
wynikającym z członkostwa".
Strony porozumienia: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania,
Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.
Cele:
 przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw
 ustalenie podziału głosów w Radzie Ministrów
 zwiększenie ilości spraw, w których decyzje podejmowane będą większością
kwalifikowaną (258 głosów)
 odejście od prawa weta w niektórych kwestiach (polityka imigracyjna od 2004 roku,
fundusze strukturalne od 2007 roku)
 reforma Parlamentu Europejskiego (zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732)
 reforma Komisji Europejskiej (od czasu wejścia w życie Traktatu Nicejskiego każdy kraj
będzie miał tylko jednego komisarza; po przyjęciu 12 nowych państw liczba komisarzy
ma być niższa od 27)
 proklamowanie Karty Praw Podstawowych
 zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich
8.
Wspólnoty Europejskie
Europejska Wspólnota Węgla i Stali – podpisana18.04.1951 w Paryżu – na 50 lat
przestała istnieć 22. 07.2002
Europejska Wspólnota Energii Atomowej – podpisana w Rzymie 25.03.1957

7
Europejska Wspólnota Gospodarcza - podpisana w Rzymie 25.03.1957
9.
UE a Wspólnoty Europejskie
Podstawową różnicą jest to iż UE nie posiada podmiotowości prawnej, którą posiadają
Wspólnoty. Tworzą one podstawy działania i współpracy w dziedzinie gospodarczej.
Unia Europejska nie jest formalnie podmiotem na arenie międzynarodowej, a wszelkie
umowy z krajami trzecimi są nadal zawierane przez Wspólnoty, w ramach ich kompetencji,
lub też przez same państwa członkowskie Wspólnot Europejskich. Unia Europejska nie
ma też własnych, odrębnych organów, a dla realizacji swych zadań korzysta z organów
Wspólnot
Europejskich.
8