PGO
advertisement
Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE ................................................................................................................................ 4 1.1. 2. CEL I ZAKRES PRACY ........................................................................................................................ 4 DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA W GMINIE SPYTKOWICE ........................................................ 5 2.1. STAN ŚRODOWISKA W GMINIE ............................................................................................................ 5 Położenie i granice ................................................................................................................................ 5 Geomorfologia, geologia i surowce mineralne ...................................................................................... 5 Gleby i struktura użytkowania gruntów ................................................................................................. 7 Stosunki wodne ..................................................................................................................................... 8 Warunki klimatyczne ............................................................................................................................. 9 Środowisko przyrodnicze .................................................................................................................... 10 Zagrożenia powodziowe...................................................................................................................... 12 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska ............................................................................................... 12 2.2. INFORMACJE EKONOMICZNO-SPOŁECZNE ......................................................................................... 13 Wskaźniki społeczno-ekonomiczne .................................................................................................... 13 2.3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ....................................................................................................... 14 Zaopatrzenie w wodę .......................................................................................................................... 14 Gospodarka ściekowa ......................................................................................................................... 14 Sieć gazowa ........................................................................................................................................ 14 Infrastruktura komunikacyjna .............................................................................................................. 15 Elektroenergetyka i telekomunikacja ................................................................................................... 15 3. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI ............................................................................... 16 3.1. ODPADY KOMUNALNE ..................................................................................................................... 16 Charakterystyka rodzajów, ilości i źródeł odpadów komunalnych ...................................................... 16 Aktualna gospodarka odpadami komunalnymi ................................................................................... 23 Systemy gromadzenia odpadów komunalnych ................................................................................... 25 Odpady opakowaniowe ....................................................................................................................... 28 Osady ściekowe .................................................................................................................................. 29 3.2. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ........................................................................................... 30 3.3. ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................................. 32 Odpady zawierające PCB ................................................................................................................... 35 Azbest i wyroby zawierające azbest ................................................................................................... 36 Odpady olejowe ................................................................................................................................... 40 Akumulatory i baterie........................................................................................................................... 41 Odpady medyczne i weterynaryjne ..................................................................................................... 43 Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne.................................................................................... 46 Pestycydy ............................................................................................................................................ 47 Wraki samochodowe, opony ............................................................................................................... 47 3.4. W YKAZ INSTALACJI DO ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH .............................. 50 3.5. PODSUMOWANIE ANALIZY STANU GOSPODARKI ODPADAMI ................................................................ 51 4. PROGNOZOWANE ZMIANY W GOSPODARCE ODPADAMI ......................................................... 52 4.1. PROGNOZA ODPADÓW KOMUNALNYCH ............................................................................................. 53 4.2. PROGNOZA ILOŚCI I JAKOŚCI ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH ............................................................. 54 4.3. PROGNOZA ILOŚCI I JAKOŚCI ODPADÓW POWSTAJĄCYCH W SEKTORZE GOSPODARCZYM .................... 58 4.4. PROGNOZA ILOŚCI I JAKOŚCI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH ............................................................... 58 Odpady zawierające PCB ................................................................................................................... 59 Odpady zawierające azbest ................................................................................................................ 59 Akumulatory i baterie........................................................................................................................... 59 Odpady medyczne i weterynaryjne ..................................................................................................... 59 Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, w tym AGD ............................................................... 60 Wyeksploatowane pojazdy i zużyte opony.......................................................................................... 60 5. CELE I DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY SYTUACJI W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA ODPADAMI ........................................................................................................... 61 5.1. ODPADY KOMUNALNE ..................................................................................................................... 62 Urząd Gminy Spytkowice 1 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 5.2. 5.3. 5.4. ODPADY OPAKOWANIOWE ............................................................................................................... 65 ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ........................................................................................... 66 ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................................. 67 6. DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO REALIZACJI WYZNACZONYCH CELÓW W GOSPODARCE ODPADAMI ................................................................................................................................................ 69 ZADANIA W RAMACH PRIORYTETU „– LIKWIDACJA SKŁADOWISK ODPADÓW (W TYM SKŁADOWISK DZIKICH) I UTRZYMANIE CZYSTOŚCI” ............................................................................................................ 71 6.1. ZADANIA W RAMACH PRIORYTETU „ROZWÓJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW ” ................................ 72 ZADANIA W RAMACH PRIORYTETU „OGRANICZENIE ILOŚCI ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH W STRUMIENIU ODPADÓW KOMUNALNYCH ” ..................................................................................................... 72 6.4. ZADANIA W RAMACH PRIORYTETU „W DRAŻANIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI” 72 6.5. ZADANIA W RAMACH PRIORYTETU „W YKORZYSTANIE ODPADÓW Z SEKTORA GOSPODARCZEGO” .......... 72 6.2. 6.3. 7. PROJEKTOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI ............................................................... 74 7.1. SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ................................................................................................... 75 8. ZADANIA, RODZAJ REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ORAZ ŹRÓDŁA ŚRODKÓW FINANSOWYCH ........................................................................................................................................ 79 9. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PLANU NA ŚRODOWISKO............................................................... 87 10. INSTRUMENTY FINANSOWE SŁUŻĄCE REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW ...................... 89 11. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW................................ 93 12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ................................................................. 97 13. LITERATURA ................................................................................................................................... 103 SPIS TABEL: Tabela 3-1 Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych [kg/M/rok] ........................ 18 Tabela 3-2 Skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury* [%] ..................... 18 Tabela 3-3 Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów wiejskich dla roku 2003[kg/M/r] ........................................................................................................................... 20 Tabela 3-4 Prognoza zmian wskaźników emisji w latach 2005, 2010 i 2014 w Polsce (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, (Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.)) .................................... 21 Tabela 3-5 Bilans odpadów komunalnych dla Spytkowic w roku 2003 [Mg] ......................................... 22 Tabela 3-6 Bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych w Spytkowicach w 2003r. [Mg] .................................................................................................................................. 23 Tabela 3-7 Bilans odpadów ulegających biodegradacji. .................................................................... 23 Tabela 3-8 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych, działających na terenie powiatu wadowickiego ................................................. 33 Tabela 3-9 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odzysku odpadów niebezpiecznych działające na terenie powiatu wadowickiego...................................................... 33 Tabela 3-10 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania odpadów niebezpiecznych działających na terenie powiatu wadowickiego .................................................. 33 Tabela 3-11 Wykaz podmiotów posiadających zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych zawierających azbest na terenie powiatu wadowickiego ................................... 37 Tabela 3-12 Wykaz podmiotów posiadających zezwolenie na demontaż samochodów na terenie powiatu wadowickiego w roku 2002 ............................................................................................... 48 Tabela 4-1 Bilans odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] ......... 55 Urząd Gminy Spytkowice 2 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 4-2 Bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] .................................................................................................. 56 Tabela 4-3 Bilans odpadów ulegających biodegradacji- prognozą na lata 2004- 2015 [Mg] ............ 57 Tabela 5-1 Oszacowana masa koniecznego odzysku odpadów komunalnych ................................. 64 Tabela 8-1 Zadania, rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz źródła środków finansowych ................... 80 Tabela 8-2 Harmonogram realizacji zadań wraz z harmonogramem uruchamiania środków finansowych .................................................................................................................................... 84 Tabela 11-1 Proponowany zestaw wskaźników monitoringu PGO – sektor komunalny ................. 94 Tabela 11-2 Proponowany zestaw wskaźników monitoringu PGO – sektor gospodarczy .............. 95 Urząd Gminy Spytkowice 3 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 1. Wprowadzenie 1.1. Cel i zakres pracy Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic powstał jako realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628), która w rozdziale 3, art. 14÷16 wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy plan gospodarki odpadami (PGO) został opracowany zgodnie z polityką ekologiczną państwa oraz uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami. Dokumentem nadrzędnym wobec planu gospodarki odpadami dla Spytkowic jest plan gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego oraz plan gospodarki odpadami dla powiatu wadowickiego . Opracowany plan obejmuje okres 2004-2007, z uwzględnieniem perspektywy długoterminowej do roku 2015. Zgodnie z polskim prawodawstwem w dziedzinie odpadów, do opracowania zakresu zadań przyjęto następujące zasady postępowania z odpadami: zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, zapewnienie odzysku, w tym głównie recyklingu odpadów, których powstania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da się uniknąć, unieszkodliwianie odpadów (poza składowaniem), bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie da się, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne, poddać procesom odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie z zapisem art. 14.6 ustawy o odpadach plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony środowiska. Projekt planu podlega zaopiniowaniu przez zarząd powiatu oraz zarząd województwa. Powyższe organy udzielają opinii dotyczącej PGO w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną (art. 14.8). Urząd Gminy Spytkowice 4 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami składane są co 2 lata Radzie Gminy (art. 14.13), natomiast ich aktualizację przeprowadza się nie rzadziej niż co 4 lata (art. 14.14). Odpowiedzialny za sprawozdanie z realizacji oraz aktualizację planu jest Wójt Gminy. Dodatkowo szczegółowy zakres, sposób oraz formę sporządzania gminnego planu gospodarki odpadami określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. (Dz.U. Nr 66 poz.620 z dnia 17 kwietnia 2003 r.) Podstawowym celem opracowania i wdrażania planów gospodarki odpadami jest potrzeba stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Na szczeblu lokalnym plan gospodarki odpadami stanowi dokument zawierający wizję rozwoju systemu, określa warunki wdrażania nakreślonych wariantów rozwiązań, a jednocześnie jest ważnym źródłem informacji dla podejmowanych decyzji strategicznych. 2. Diagnoza stanu środowiska w gminie Spytkowice 2.1. Stan środowiska w gminie Położenie i granice Gmina Spytkowice stanowi najdalej na północ wysuniętą część powiatu wadowickiego w województwie małopolskim. Graniczy z gminami: Czernichów (powiat krakowski), Alwernia, Babice (powiat chrzanowski), Zator (powiat oświęcimski), oraz Tomice i Brzeźnica (powiat wadowicki). Obszar gminy, o powierzchni 4703 ha podzielony jest na 5 sołectw: Spytkowice, Bachowice, Ryczów, Miejsce i Lipowa. Gmina Spytkowice mieści się na pograniczu kilku jednostek fizykogeograficznych. Jej północna część leży w Dolinie Górnej Wisły (fragment Kotliny Oświęcimskiej) , natomiast część południowa należy do Rowu Skawińskiego, Pogórza Wilamowickiego i Pogórza Wielickiego (fragmenty Pogórza Zachodniobeskidzkiego). Geomorfologia, geologia i surowce mineralne W związku z położeniem gminy na styku kilku jednostek fizjograficznych, rzeźba terenu jest wysoce zróżnicowana a deniwelacje terenu sięgają 127 m. Część północna jest płaska, nizinna, a najniżej położony punkt (koryto Wisły) znajduje się Urząd Gminy Spytkowice 5 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic na wysokości 214 m npm. Najwyżej położony punkt pagórkowatej, południowej części znajduje się na wysokości 341 m npm na obszarach leśnych Bachowic. W środkowej i południowej części gminy szerokie garby i pojedyncze wzgórza poprzedzielane są siecią wąskich, głębokich dolin. W wielu miejscach do płaskiego dna dolin schodzą strome stoki, tworząc wąwozy i parowy. Dna dolin wyścielone są osadami aluwialnymi. Ukształtowanie terenu powoduje, że gmina ma znaczące walory krajobrazowowidokowe – zarówno w części równinnej (dolina Wisły) jak pagórkowatej (z wierzchowin garbów rozciągają się widoki w kierunku Beskidu Małego). Ponadto, ze względu na występowanie stoków o średnim nachyleniu powyżej 15 % gmina jest zasobna w grunty rolne nadające się do zalesienia w trybie ustawy z dnia 8 czerwca 2001. Opisana rzeźba terenu wynika ze struktury geologicznej, w której dominują: w części północnej- utwory mioceńskie przedgórza Karpat, natomiast w części południowej – utwory fliszowe, w tym piaskowce, łupki i margle. Utwory fliszowe (częściowo zerodowane) i mioceńskie pokryte są utworami czwartorzędowymi. W północnej części gminy są to mady rzeczne, w części południowo-zachodniej – iły, gliny i piaski, natomiast w części południowo-wschodniej – lessy. Pod utworami miocenu występują karbońskie piaskowce z wkładkami węgli kamiennych i mułowce z wkładkami syderytu, natomiast dolną część pokładów karbońskich stanowią piaskowce, mułowce i wapienie. Pod utworami karbonu dolnego znajdują się dewońskie wapienie i dolomity. Z budowy geologicznej wynika występowanie surowców mineralnych: węgla kamiennego, skał ilastych i kruszyw naturalnych. Prawie cały obszar gminy to potencjalne pole rezerwowe dla górnictwa węgla kamiennego (złoże „Spytkowice”); ewentualna eksploatacja pokładów, zalegających tu na głębokościach 300-800m, jest trudna z uwagi na liczne uskoki. Skały ilaste eksploatowane były na potrzeby budowlane w pobliżu nieczynnej obecnie cegielni w Bachowicach; wyrobisko zostało zadrzewione. dopuszcza W się obowiązującym możliwość planie ewentualnego zagospodarowania powtórnego przestrzennego podjęcia eksploatacji. Największe znaczenie dla gminy ma złoże „Łączany”, o zasobach pospółki ponad 6 mln m3 i piasku ponad 1 mln m3, zatwierdzone decyzją nr KZK/012/K/3274/75/76 z 1979 r. Docelowa powierzchnia przewidywanej eksploatacji złoża przekroczy 100 ha. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Urząd Gminy Spytkowice przewiduje się 6 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic zagospodarowanie przekształcenie przyszłego wyrobiska poeksploatacyjnego jako zbiornik wodny o funkcjach rekreacyjnych. Potencjalnie istotne jest także złoże piasku „Spytkowice” o potencjalnych zasobach około 120 tys. m 3. Ewentualna eksploatacja złoża doprowadzi do powstania wyrobiska o powierzchni niespełna 2 ha, nadającego się do zagospodarowania jako rekreacyjny zbiornik wodny. Na obszarze gminy znajdują się znaczne, perspektywiczne zasoby wód geotermalnych mogące w przyszłości stanowić ważne, uzupełniające źródło energii. Szacuje się je na 8,4 km3, z których można odebrać energię równoważną 63,1 mln t.p.u., z czego 90 % przypada na zasoby karbońskie i dewońskie. Najważniejszy wśród nich jest zbiornik węglowy położony na głębokościach 2550 do 2960 m, o temperaturze 90C i zasobach 4,2km3. Z budowy geologicznej (naprzemienne występowanie piaskowców i łupków) i ukształtowania terenu wynika potencjalna podatność terenu na ruchy osuwiskowe. Takich zjawisk jak dotąd na terenie gminy nie odnotowano, jednak w opracowaniu ekofizjograficznym gminy zasygnalizowano potrzebę szczegółowych badań terenowych dla identyfikacji ewentualnych zagrożeń. Gleby i struktura użytkowania gruntów Zarówno na osadach aluwialnych doliny Wisły (część północna gminy do torów kolejowych Kraków-Oświęcim) jak na podłożu lessopodobnym (pozostała część gminy) , wykształciły się urodzajne gleby. W części północnej są to przede wszystkim mady, natomiast w części środkowej i południowej – gleby brunatne wyługowane, gleby brunatne kwaśne oraz gleby bielicowe i pseudobielicowe. Wymienione rodzaje gleb tworzą prawie 97 % ogólnego areału użytków rolnych. Zgodnie z waloryzacją gleb przeprowadzoną w oparciu o kryterium bonitacyjne, na terenie gminy dominują gleby dobre (grunty orne klasy IIIa i IIIb, użytki zielone klasy III) zajmujące 42,29 % powierzchni użytków rolnych, oraz gleby średnie (grunty orne klasy IVa, IVb, użytki zielone klasy IV) zajmujące 45,36 % powierzchni. Pozostałe klasy gleb mają w gminie znikomy udział: gleby bardzo dobre (grunty orne klasy II i użytki zielone klasy II) zajmują 2,58 % ogólnej powierzchni użytków rolnych, gleby słabe (grunty orne klasy V i użytki zielone klasy V) zajmują 2,54 %, natomiast grunty najsłabsze (grunty orne klasy VI i użytki zielone klasy VI) – zaledwie 0,23 % ogólnej powierzchni użytków rolnych. Największy udział gleb wysokiej klasy (od II do IIIb) ma sołectwo Lipowa (72,5 %), natomiast zdecydowanie najmniejszy – Ryczów (15,4 %). Urząd Gminy Spytkowice 7 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Zgodnie z klasyfikacją kompleksów rolniczej przydatności gleb, w gminie dominują: kompleks 2 pszenny dobry (prawie 30 % gruntów ornych), kompleks 8 zbożowopastewny mocny (prawie 21 %), oraz kompleks 11 pszenny dobry śródgórski i podgórski (32,5 %). Większość (około 65%) gleb odznacza się prawidłowym uwilgotnieniem; pozostałe (37 % użytków zielonych i 21,5 % gruntów ornych) są okresowo podmokłe lub nadmiernie uwilgotnione. Ze względu na skład mechaniczny i nachylenie stoków, prawie 23 % areału użytków rolnych przypada na grunty trudne lub bardzo trudne dla uprawy mechanicznej. Gleby gminy są podatne na procesy erozyjne, do czego przyczyniła się, obok uwarunkowań naturalnych, niewłaściwa orka (wzdłuż stoków). Blisko 82 % użytków rolnych odznacza się erozją słaba i umiarkowaną, 9,3 % - erozją intensywną, natomiast 2,5 % - erozja silną. Uwarunkowania glebowe powodują, że obszar gminy jest mało podatny dla rozwoju przestrzennego związanego z zabudową. Użytki rolne (zajmujące około 72,2 % powierzchni gminy), lasy (9,9 %) oraz znaczny areał wód (w tym zwłaszcza stawy hodowlane) decydują o wybitnie rolniczej funkcji gminy z udziałem leśnego i wodnego zagospodarowania przestrzeni gminy. Ponad 90 % powierzchni gminy przypada na biotyczne elementy środowiska. Stosunki wodne Gmina Spytkowice położona jest w dorzeczu Wisły (około 87,5 % powierzchni) i Skawy. Do Wisły wody z terenu gminy odprowadzane są poprzez zlewnie: Potoku Spytkowickigo (12,7 km2), Grabarza z Wilgoszczem (19,6 km2) i Starej Wisły (8,9 km2). Do Skawy wody odprowadzane są z południowo-zachodniej części gminy (Bachowice, Górki Spytkowskie i Górki Bachowskie) poprzez Czarczówkę (powierzchnia zlewni 5,8 km2). Północną granicę gminy stanowi Wisła – wraz ze swoim starorzeczem. Wśród pozostałych cieków największymi są: Potok Spytkowicki (prawy dopływ Wisły) z dopływami: Zakopanią i Mościskiem, Grabarz (prawy dopływ Wisły) z Wilgoszczem i Wilgoszczem Bocznym, Czarczówka – prawy dopływ Skawy. Na terenie gminy znajdują się stawy hodowlane użytkowane przez Gospodarstwo Rybackie w Zatorze. Powierzchnia stawów wynosi blisko 306 ha. W plany władz rządowych województwa wobec trenu gminy Spytkowice wchodzi budowa na jej Urząd Gminy Spytkowice 8 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic terenie zbiorników retencyjnych, zlokalizowanych w dolinie Wisły, których głównym przeznaczeniem ma być ochrona przeciwpowodziowa. Obszar gminy Spytkowice jest zasobny w wody podziemne. Południowo-zachodni kraniec gminy mieści się w zasięgu czwartorzędowego GZWP nr 444. Jednak także w pozostałej części gminy poziom czwartorzędowy jest reprezentowany; przeciętna potencjalna wydajność otworów studziennych wynosi 10-30 m3/h. W aluwiach rzecznych zwierciadło wody znajduje się prawie na powierzchni gruntu i pozostaje w hydraulicznym związku z wodami powierzchniowymi. Na terenach lessowych zwierciadło wody leży na głębokości 1-5 m ppt, natomiast na wierzchowinach – na głębokości 10 i więcej metrów. Warunki klimatyczne Obszar gminy odznacza się długim okresem intensywnej wegetacji roślin, wynoszącym 162 dni (gdy średniodobowa temperatura powietrza przekracza 10C). Łączny czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi przeciętnie 224 dni. Przeciętne roczne zachmurzenie wynosi 73%, przy czym liczba dni pochmurnych wynosi 165. Liczba dni z opadem wynosi średnio 289, przy czym przeważają opady o słabym i bardzo słabym natężeniu. Okres zalegania pokrywy śnieżnej wynosi około 57 dni w ciągu roku. Średnie roczne sumy opadów wynoszą od 690 mm (Brzeźnica) do 865 (Gierałtowice). Najwyższe miesięczne sumy opadów odnotowano w lipcu i sierpniu, natomiast najniższe – w miesiącach zimowych, szczególnie w lutym. Przeważają wiatry ze składową zachodnią (ponad 57 %), przy czym prędkości wiatru są w większości niskie i wynoszą średnio 2 m/s. Dość znaczny jest także udział cisz (około 8,4 %). Liczba dni z wiatrem silnym (powyżej10 m/s) wynosi około 12,5, natomiast z wiatrem bardzo silnym (ponad 15 m/s) – 2,3. Ponieważ zabudowa gminy zlokalizowana jest głównie na obszarach dolinnych, duży udział wiatrów słabych sprawia, że ona obszarach zamieszkanych panują niekorzystne warunki przewietrzania. Zgodnie z danymi wieloletnimi dla pobliskiej stacji meteorologicznej w Wadowicach, średnioroczna temperatura powietrza wynosi około 7,7C, przy czym najcieplejszy jest lipiec (20,7C), natomiast najchłodniejszy – styczeń (-2,5C). Okres bezprzymrozkowy trwa średnio 172 dni, od 26 kwietnia do 16 października. Urząd Gminy Spytkowice 9 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Środowisko przyrodnicze Pomimo znacznej antropizacji środowiska, obszar gminy jest zasobny w gatunki roślin i zwierząt, cenne drzewa, zabytkowe tereny zieleni urządzonej oraz zbiorowiska nieleśne i leśne o cechach naturalnych lub półnaturalnych. Na terenie gminy występuje 546 gatunków roślin, z czego 463 to gatunki rodzime. We florze dominują gatunki leśne (113), łąkowe (108), zaroślowe (90) i nadwodne (87). Spośród gatunków chronionych (Rozporządzenie MŚ z dnia 11 września 2001) na terenie gminy występują: barwinek pospolity, kotewka orzech wodny, bluszcz pospolity, grzybieńczyk wodny, grążel żółty, skrzyp olbrzymi, kruszczyk szerokolistny, storczyk szerokolistny i wawrzynek wilczełyko, natomiast objętych ochroną częściową – centuria pospolita, kalina koralowa, kopytnik pospolity, konwalia majowa, kruszyna pospolita i marzanka wonna. Wśród kilkunastu gatunków rzadkich na największa uwagę zasługują: cieszynianka wiosenna, czermień błotna i turzyca zgrzebłowata. Wśród zwierząt rozpoznano bardzo liczne gatunki motyli i innych owadów, a także ptaków, ssaków, gadów, płazów i ryb. Spośród ssaków- występują m.in. 6 gatunków nietoperzy, spośród ptaków (których najważniejszą ostoją jest kompleks stawów spytkowickich) – błotniak zbożowy, gągoł, kazarka, kormoran, rybołów, kropiatka, ostrygojad, sowa błotna, wąsatka, mewa mała, rybitwa białoczelna, rybitwa białoskrzydła, sieweczka obrożna. Wśród 9 stwierdzonych gatunków płazów występują: kumak nizinny, traszka zwyczajna, ropucha szara i ropucha zielona wśród ryb – m.in. słonecznica i różanka. Lasy obszaru gminy Spytkowice to w zdecydowanej większości lasy państwowe, znajdujące się częściowo w I grupie zagrożeń przemysłowych (zagrożenia słabe), a częściowo – w grupie II (zagrożenia średnie). Mają one na ogół korzystną strukturę wiekową (57 % powierzchni przypada na drzewostany starszych klas wieku). Dominują drzewa liściaste z przeważającym udziałem buka, a w dalszej kolejności – brzozy, dębu i grabu. W grupie drzew iglastych przeważa sosna. Obszary leśne występują głównie na siedliskach lasu świeżego. Lesistość gminy jest niewystarczająca dla poprawnego funkcjonowania jej obszaru jako element korytarza ekologicznego związanego z układem dolin rzecznych. Sytuację można poprawić poprzez zalesienie odłogów, nieużytków porolnych, gruntów o znacznym nachyleniu oraz gleb najsłabszych. Urząd Gminy Spytkowice 10 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Na terenie gminy znajdują się dwa cenne parki podworskie: w Ryczowie i Spytkowicach. Park w Ryczowie, założony w 1865 roku, ma powierzchnię 3,5 ha. Pozostałością dawnych założeń są fragmenty drzewostanu w wieku 100-250 lat z udziałem jesionów, dębów szypułkowych, lip drobnolistnych i cisów, a także okazów rzadkich gatunków egzotycznych – jak tulipanowiec, platan klonolistny i magnolia drzewiasta. Drzewostan parkowy w Spytkowicach (a właściwie resztki parku zamkowego), zachował się częściowo w formie zwartej a także jako skupiska, pojedyncze drzewa lub szpalery, łącznie na powierzchni 6 ha. Pozostałością dawnych założeń są m.in.: kilkanaście lip drobnolistnych, buki, dęby szypułkowe, kasztanowce białe, jeziony i żywotniki zachodnie. Wśród zachowanej zieleni przykościelnej i cmentarnej, na uwagę zasługują: - pomnikowe okazy żywotników zachodnich na cmentarzu w Ryczowie, - zadrzewienie przy Kościele P.W. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bachowicach, - zadrzewienie przy kościele zabytkowym w Spytkowicach, - zadrzewienie na placu po kościele drewnianym w Ryczowie. Na obszarze gminy znajduje się 8 pomników przyrody w postaci pojedynczych drzew lub grup drzew, a wśród nich - największy w Polsce okaz tulipanowca amerykańskiego rosnący w parku pałacowym w Ryczowie. Ponadto w różnych częściach gminy wykazano istnienie 28 egzemplarzy pojedynczych drzew i jednego szpaleru, zasługujących na ochronę jako pomniki przyrody. Istnieje także propozycja utworzenia pomnika florystycznego „Górki Spytkowickie” dla zachowania stanowiska skrzypu olbrzymiego. Najcenniejszym obiektem przyrodniczym gminy są Stawy Spytkowickie, stanowiące element jej krajobrazu od XIV wieku. Odnotowano tu ponad 200 gatunków ptaków, z czego 124 lęgowych. W otoczeniu stawów występują trzciny, oczerety, szuwary wielkoturzycowe i zarośla wierzbowe, a w sąsiedztwie - półnaturalne łąki świeże i zbiorowiska pastwiskowe. Zagrożeniem dla stawów jest eutrofizacja wód, wycinanie szuwarów i trzcinowisk w okresie lęgowym, wypalanie traw a także okresowe osuszanie i pozostawianie niektórych stawów niezapełnionych. Innym cennym obiektem jest wąwóz położony w obrębie leśnym Kalwaria, gdzie zachował się podgórski łęg jesionowy oraz lasy grądowe i buczyna z kilkoma gatunkami roślin chronionych. W 1997, w ramach waloryzacji przyrodniczej ówczesnego województwa bielskiego, zaproponowano objęcie obu obiektów ochroną jako rezerwaty częściowe. Urząd Gminy Spytkowice 11 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Do cennych przyrodniczo terenów gminy należą także proponowane w 1997 użytki ekologiczne: „Starorzecze Wisły” o powierzchni 16,8 ha oraz „Łączany” - fragment terasy zalewowej Wisły o powierzchni 34,2 ha. Zagrożenia powodziowe Rzeki obszaru przylegającego do gminy mają charakter górski lub podgórski, i charakteryzują się katastrofalnymi wezbraniami. Średnioroczne przepływy Wisły w profilu Smolice wynoszą 83,40 m3/s, natomiast przepływy Skawy przy ujściu do Wisły – 16,5 m3/s po intensywnych opadach bywają nawet kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt razy większe. Maksymalny przepływ Wisły w profilu Smolice, odnotowany w 1970 roku, wyniósł 2120 m3/s, natomiast przepływ powodziowy w 1997 roku – 1700 m3/s. Maksymalny przepływ Skawy w profilu Zator, odnotowany w 1958 roku, wyniósł 1050 m3. Odcinek rzeki Wisły na wysokości gminy Spytkowice jest obwałowany. Jednakże, w związku z opisanymi wyżej uwarunkowaniami, północna część gminy (do linii kolejowej Skawina-Oświęcim) objęta jest zagrożeniem powodziowym. Zagrożenie jest tym większe, że pobliski stopień wodny w Łączanach spiętrza wodę do poziomu wyższego niż tereny na zawalu. Ponadto, przy dłużej utrzymujących się opadach występuje zagrożenie na terenach po południowej stronie wałów Wisły, gdzie gromadzą się wody potoków. Najbardziej narażona na zalewania jest część gminy przylegająca do Potoku Spytkowickiego oraz obszar od strony stawów hodowlanych w Zatorze. Dokładna ocena zagrożenia powodziowego dla terenu gminy nie została dotychczas sporządzona. Do istotnych zadań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej należy m.in. wyeliminowanie zagrożeń ze strony Potoku Spytkowickiego oraz budowa przepompowni w sołectwie Miejsce. Do zmniejszenia zagrożeń przyczyniają się, oprócz obwałowań, przepompownie, śluzy syfonowe, rurociągi oraz rowy melioracyjne. Administratorem wszystkich tych obiektów jest Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Oświęcimiu. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do potencjalnych źródeł zagrożeń środowiskowych, mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowej na terenie gminy należą także: - transport i przechowywanie materiałów niebezpiecznych (awarie cystern dowożących paliwo, szczególnie na trasie drogi krajowej nr 44 KrakówGliwice). Zagrożenie awariami wzrasta głównie w wyniku systematycznego Urząd Gminy Spytkowice 12 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic przyrostu taboru samochodowego na drogach oraz niezadowalającego stanu technicznego dróg, - warunki pogodowe - wywołane występowaniem wichur, huraganów gradobiciem, śnieżycami, gołoledziami i długotrwałą suszą, - zagrożenia pożarowe - szczególnie zagrożone są wszystkie kompleksy zwartej zieleni i leśne, - zagrożenia chemiczne - przy niekorzystnym kierunku wiatru z północnego zachodu występuje potencjalna, choć teoretycznie niewielka możliwość zagrożenia chemiczno-ekologicznego chmurą amoniaku lub chloru w przypadku poważnej awarii przemysłowej na terenie Firmy Chemicznej „Dwory” S.A., w Oświęcimiu (ul. Chemików 1), - skażenia promieniotwórcze - potencjalnym źródłem zagrożenia radiacyjnego są obiekty energetyki jądrowej położone poza granicami Polski, a w szczególności: elektrownie Bohunice i Mochowce (Słowacja) oraz elektrownia Dukowany (Czechy). Odległość od tych obiektów jest jednak dość duża i możliwość skażenia jest minimalna. 2.2. Informacje ekonomiczno-społeczne Wskaźniki społeczno-ekonomiczne Liczba ludności w gminie Spytkowice (wg stanu na 31.08.02) wynosi 9 319 osób, w tym 52 % stanowią kobiety. Ogólna liczba osób według danych GUS wykazuje tendencję rosnącą, którą ilustruje poniższe zestawienie: Rok 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 8891 8959 9040 9104 9163 9236 9313 9329 9302 Liczba ludności w dniu 31.12 Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi około 198 osób /km 2. Ludność w wieku produkcyjnym stanowi 60% ogółu, w wieku przedprodukcyjnym 30% natomiast w wieku poprodukcyjnym 10% ogółu ludności. W stosunku do lat poprzednich maleje liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, liczba osób w wieku produkcyjnym utrzymuje się na stałym poziomie natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym ulega stopniowemu wzrostowi. Przyrost naturalny posiada wartości dodatnie, lecz z roku na rok spada. W świetle powyższych danych można przyjąć, że przy Urząd Gminy Spytkowice 13 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic utrzymującym się dodatnim saldzie migracji liczba ludności gminy będzie przyrastała w tempie nie odbiegającym znacząco od tendencji prognozowanej w skali powiatu zaprezentowanej w „Planie gospodarki odpadami dla powiatu wadowickiego”. Zgodnie z tą prognozą, liczba ludności powiatu wzrośnie do 2015 roku o około 3,6 %. Oznacza to, że liczba mieszkańców gminy Spytkowice może w roku 2008 wynieść około 9510 osób a w roku 2011 – około 9560 osób. 2.3. Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg komunalny, który zaspakaja w całości potrzeby ludności w tym zakresie. Długości sieci wodociągowej wynosi 90,7 km (dane za rok 2002). Woda dostarczana jest z ujęć wód podziemnych zlokalizowanych w Spytkowicach Dolnych, Bachowicach i Spytkowicach-Kępkach. Zgodnie z badaniami monitoringowymi prowadzonymi przez SANEPID w Wadowicach, wody w wymienionych ujęciach mają jakość najwyższą (klasa Ia) oraz wysoką (Ib). Ujęcia dla wodociągów grupowych mają strefy ochrony bezpośredniej oznakowane w terenie. Ujęcie w Spytkowicach-Kępkach ma ponadto wyznaczoną strefę pośrednią zewnętrzną, natomiast ujęcie w Bachowicach – strefę ochrony pośredniej wewnętrznej i strefę ochrony pośredniej zewnętrznej. Potencjalnym zagrożeniem dla ujęcia w Spytkowicach-Kępkach jest komunalne wysypisko odpadów oraz ferma drobiu. Gospodarka ściekowa Gmina posiada od roku 2001 nowoczesną, biologiczno-mechaniczną oczyszczalnię ścieków, jednak kanalizacja terenu gminy jest dopiero w stadium budowy. Jak dotychczas wybudowano 3 km sieci kanalizacyjnej, i objęła ona zabudowę miejscowości Bachowice – funkcjonuje tu również mała biologicznomechaniczna oczyszczalnia (przepustowość – 34m3/dobę), na którą są częściowo dowożone ścieki bytowe z szamb. Zawartość szamb jest również wywożona we wskazane przez rolników miejsca. W najbliższym czasie zostanie zrealizowanych 12 km sieci kanalizacyjnej na terenie gminy – I etap kanalizacji. Sieć gazowa Gmina jest całkowicie zgazyfikowana (około 95 km sieci na terenie gminy). Przez teren gminy przebiega sieć wysokoprężna DN 500, PN 6,3 Mpa, relacji Urząd Gminy Spytkowice 14 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Zelczyna – Oświęcim, która w przypadku awarii może stać się przyczyną poważnego zagrożenia ekologicznego. Infrastruktura komunikacyjna Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 44 Kraków - Gliwice, a także cztery drogi powiatowe: 04201 Babice-Spytkowce, 04202 Spytkowice-Poręba-Żegoty, 04203 Spytkowice-Witanowice, 04206 Łączany-Zygodowice, oraz 37 km dróg gminnych. Droga powiatowa do Alwerni przebiega w poprzek rzeki Wisły. Ciągłość drogi zapewniona jest przez przeprawę promową. Wszystkie drogi gminne posiadają nawierzchnię asfaltową. Stan techniczny dróg jest na ogół zadowalający, choć duża liczba dróg wymaga remontu i napraw. Przez północną część gminy przebiegają dwie magistralne linie kolejowe: Oświęcim-Kraków Płaszów i Oświęcim-Trzebinia, z wielotorową stacją rozrządową w Spytkowicach. Po liniach tych kursują zarówno pociągi towarowe, jak i osobowe. Elektroenergetyka i telekomunikacja Przez gminę przebiega kilka napowietrznych linii elektroenergetycznych o łącznej długości prawie 60 km: linia wysokiego napięcia 400kV Byczyna-Skawina linia wysokiego napięcia 110 kV Spytkowice Górki – Lipowa linia wysokiego napięcia 110 kV Laskowa-Borek Szlachecki linia napowietrzna kV o łącznej długości ponad 40km. Powierzchnia terenów pod liniami wysokiego napięcia, wyłączonych z zabudowy, wynosi prawie 120 ha. Na terenie gminy znajduje się ponadto 29 stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Planowana jest rozbudowa systemu elektroenergetycznego. Obejmuje ona budowę linii wysokiego napięcia 400kV Studzionka-Kraków, rozbudowę sieci 15 kV o 5 km oraz budowę 14 stacji transformatorowych. Teren całej gminy jest stelefonizowany, jednak część mieszkańców gminy oczekuje na podłączenie (względy administracyjne – brak numerów). Teren gminy nie jest objęty monitoringiem pól elektromagnetycznych, ani też ewidencją potencjalnych źródeł promieniowania, w tym związanego z siecią telefonii komórkowej. Urząd Gminy Spytkowice 15 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3. Aktualny stan gospodarki odpadami Stan aktualny gospodarki odpadami na terenie gminy Sytkowice przedstawiono na podstawie materiałów i informacji Urzędu Gminy, GUS, WIOŚ, wizji lokalnych przeprowadzanych w terenie oraz analizy materiałów archiwalnych. Analiza stanu wojewódzkiego aktualnego i przeprowadzona powiatowego planu została, gospodarki wzorem odpadami, dla krajowego, odpadów podzielonych na trzy zasadnicze grupy: Odpady powstające w sektorze komunalnym, w tym: opakowaniowe, biodegradowalne, komunalne osady ściekowe, Odpady powstające w sektorze gospodarczym, Odpady niebezpieczne, w tym: odpady medyczne i weterynaryjne, baterie i akumulatory, oleje odpadowe, odpady zawierających PCB oraz odpady zawierających azbest. 3.1. Odpady komunalne Charakterystyka rodzajów, ilości i źródeł odpadów komunalnych Źródłem powstawania odpadów komunalnych i przemysłowych są skupiska ludzkie, obiekty użyteczności publicznej oraz zakłady produkcyjno – usługowo – handlowe. Istotnym elementem wpływającym na skład oraz jakość odpadów komunalnych jest charakter danego obszaru, rodzaj zabudowy oraz sposób ogrzewania. Sposób ogrzewania istotnie wpływa na ilość i skład odpadów powstających w gospodarstwach domowych. W gospodarstwach, które posiadają piece węglowe powstają odpady po spaleniu węgla: popiół i żużel. Ponadto w gospodarstwach tych w piecu węglowym spala się zwykle również wiele odpadów o charakterze palnym. Tym samym mieszkańcy takich posesji wynoszą do zbiorników lub do punktów selektywnej zbiórki mniej odpadów o charakterze palnym, w tym głównie papieru. Skład morfologiczny odpadów zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od wielkości miejscowości, stopnia jej uprzemysłowienia, poziomu życia mieszkańców, techniczno-sanitarnego wyposażenia budynków itp. Dokładny skład morfologiczny odpadów komunalnych rozpatrywanego obszaru nie jest znany (brak aktualnych badań w tym zakresie). Urząd Gminy Spytkowice 16 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Podstawowymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są: - gospodarstwa domowe, - obiekty infrastruktury, takie jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, obiekty turystyczne, targowiska i inne. Ze względu na rodzaje źródeł powstania odpady komunalne można podzielić na: - odpady z gospodarstw domowych, - odpady z obiektów infrastruktury, - odpady wielkogabarytowe, - odpady remontowo – budowlane, - odpady z ogrodów i parków, - odpady z czyszczenia ulic i placów, - odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadów komunalnych. Źródła oraz ich zależności te zostały przedstawione na poniższym rysunku. Odpady domowe Odpady podobne do domowych Odpady wielkogabarytowe Odpady remontowo-budowlane Gospodarstwa Obiekty infrastruktury domowe Odpady zielone (z pielęgnacji terenów zielonych) Odpady niebezpieczne Rys. 1. Źródła i rodzaje odpadów komunalnych Zgodnie z zapisami Polskiej Normy nr PN-93/Z-15008.01 odpady komunalne zawierają 10 składników, są nimi: - odpady organiczne pochodzenia roślinnego, - odpady organiczne pochodzenia zwierzęcego, - pozostałe odpady organiczne, - papier i tektura, - tworzywa sztuczne, Urząd Gminy Spytkowice 17 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - materiały tekstylne, - szkło, - metale, - odpady mineralne, - frakcja drobna (poniżej 10 mm). Przyjęte wskaźniki w odniesieniu do statystycznego mieszkańca gminy Spytkowice podano w tabeli 3-1. Tabela 3-1 Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych [kg/M/rok] Rodzaje odpadów Przyjęty wskaźnik nagromadzenia [kg/M/rok] 1) odpady z gospodarstw domowych 131 2) odpady z obiektów infrastrukturalnych 51 3) odpady wielkogabarytowe 17 4) odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych 34 5) odpady z ogrodów i parków 6 6) odpady z czyszczenia ulic i placów 0 7) odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadów komunalnych 2 Razem: 241 Skład odpadów komunalnych średni w Spytkowicach przyjęto wg analizy danych pochodzących z badań prowadzonych w trakcie prac w czasie realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego i przedstawiono w tabeli 3-2. Tabela 3-2 Skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury* [%] frakcje odpadów [%] Odpady domowe Odpady z obiektów infrastruktury 1) odpady organiczne pochodzenia roślinnego 13 10 2) odpady organiczne pochodzenia zwierzęcego 1 – 3) inne odpady organiczne 2 – 4) papier i tektura 13 30 5) tworzywa sztuczne 13 30 6) materiały tekstylne 3 3 7) szkło 8 10 8) metale 4 5 9) odpady mineralne 10 5 33 7 100 100 10) frakcja drobna (pon. 10 mm) Razem: * zastosowano podział wg PN-93/Z-15008 Urząd Gminy Spytkowice 18 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Dla potrzeb niniejszego planu ustalono bilans odpadów w oparciu o dane wskaźnikowe. Przyjęte do obliczeń wskaźniki w odniesieniu do statystycznego mieszkańca szeroko zostały opisane w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami oraz są zgodne z powiatowym planem gospodarki odpadami. Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione źródła wytwarzania odpadów komunalnych oraz analizując ich skład z punktu widzenia możliwości technologicznych, związanych z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów, dla potrzeb niniejszego programu wyodrębniono niżej wymienione strumienie odpadów (zgodnie z WPGO dla województwa małopolskiego i PPGO dla powiatu wadowickiego): Odpady organiczne roślinne Odpady organiczne zwierzęce Odpady organiczne inne Odpady zielone Papier i karton nieopakowaniowy Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe Opakowania z tworzyw sztucznych Odpady tekstylne Szkło nieopakowaniowe Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady mineralne Popiół Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Zgodnie z założeniami WPGO dla województwa małopolskiego i PPGO dla powiatu wadowickiego dla ww. strumieni odpadów komunalnych przyjęto wskaźniki Urząd Gminy Spytkowice 19 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic charakterystyki ilościowej i jakościowej, w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca w skali roku. Tabela 3-3 Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów wiejskich dla roku 2003[kg/M/r] Nazwa strumienia Odpady organiczne roślinne Wielkość wskaźnika dla obszaru wiejskiego 19,37 Odpady organiczne zwierzęce 1,1 Odpady organiczne inne 2,35 Odpady zielone 4,41 Papier i karton nieopakowaniowe 11,29 Opakowania z papieru i tektury 16,37 Opakowania wielomateriałowe 1,84 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 21,67 Opakowana z tworzyw sztucznych 6,98 Szkło nieopakowaniowe 4,93 Opakowania ze szkła 1,06 Metale 20,05 Opakowania z blachy stalowej 4,69 Opakowania z aluminium 1,68 Odpady tekstylne 0,48 Odpady mineralne 13,25 Drobna frakcja popiołowa 37,91 Odpady wielkogabarytowe 17,82 Odpady budowlane 51,02 Odpady niebezpieczne 2,55 Razem 240,83 Urząd Gminy Spytkowice 20 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 3-4 Prognoza zmian wskaźników emisji w latach 2005, 2010 i 2014 w Polsce (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, (Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.)) Nazwa strumienia Procentowe zmiany wskaźnika emisji odpadów dla obszarów wiejskich 2001-2005 2006-2010 2011-2014 Odpady organiczne roślinne 1,00 0,00 0,00 Odpady organiczne zwierzęce 0,00 - 1,00 - 1,00 Odpady organiczne inne 2,00 2,00 1,00 Odpady zielone 2,00 2,00 1,00 Papier i tektura 2,00 1,00 0,00 Opakowania z papieru i tektury 2,00 1,00 0,00 Opakowania wielomateriałowe 2,00 1,00 0,00 Tworzywa sztuczne 1,00 0,00 - 2,00 1,00 0,00 - 2,00 Tekstylia 2,00 1,00 1,00 Szkło (nieopakowaniowe) 2,00 2,00 1,00 Opakowania ze szkła 2,00 2,00 1,00 Metale 1,00 0,00 0,00 Opakowania z blachy stalowej 1,00 0,00 0,00 Opakowania z aluminium 1,00 0,00 0,00 Odpady mineralne 0,00 1,00 1,00 Drobna frakcja popiołowa - 2,00 - 3,00 - 3,00 Odpady wielkogabarytowe 5,92 0,00 0,00 Odpady budowlane 8,45 5,92 6,58 Odpady niebezpieczne 8,45 0,00 0,00 (nieopakowaniowe) (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Urząd Gminy Spytkowice 21 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 3-5 Bilans odpadów komunalnych dla Spytkowic w roku 2003 [Mg] Ilość w (Mg) Rodzaj strumienia odpadów komunalnych Odpady organiczne roślinne 179 Odpady organiczne zwierzęce 10 Odpady organiczne inne 22 Odpady zielone 41 Papier i karton nieopakowaniowy 104 Opakowania z papieru i tektury 151 Opakowania wielomateriałowe 17 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 200 Opakowania z tworzyw sztucznych 65 Odpady tekstylne 46 Szkło nieopakowaniowe 10 Opakowania ze szkła 185 Metale 43 Opakowania z blachy stalowej 16 Opakowania z aluminium 4 Odpady mineralne 123 Popiół 351 Odpady wielkogabarytowe 165 Odpady budowlane 472 Odpady niebezpieczne 24 Razem 2038 Biorąc pod uwagę przedstawiony podział odpadów komunalnych (Tabela 3-5), konieczność wyróżnienia odpadów opakowaniowych oraz potrzebę bliższej charakterystyki odpadów opakowaniowych, na potrzeby niniejszego planu przyjęto w tabeli 3-6 przedstawiono bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych w roku 2003 w Spytkowicach. Urząd Gminy Spytkowice 22 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 3-6 Bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych w Spytkowicach w 2003r. [Mg] Rodzaj strumienia odpadów komunalnych Ilość w (Mg) Opakowania z papieru i tektury 151 Opakowania wielomateriałowe 17 Opakowania z tworzyw sztucznych 65 Opakowania ze szkła 185 Opakowania z blachy stalowej 16 Opakowania z aluminium 4 Razem 438 W tabeli 3-7 przedstawiono bilans odpadów ulegających biodegradacji. Do odpadów ulegających biodegradacji zalicza się: - odpady kuchenne - odpady zielone - papier i karton nieopakowaniowy - opakowania z papieru i tektury Tabela 3-7 Bilans odpadów ulegających biodegradacji. Rodzaj strumienia odpadów komunalnych Ilość w (Mg) Odpady organiczne roślinne 179 Odpady organiczne zwierzęce 10 Odpady organiczne inne 22 Odpady zielone 41 Papier i karton nieopakowaniowy 104 Opakowania z papieru i tektury 151 Razem 507 Aktualna gospodarka odpadami komunalnymi Na terenie gminy Spytkowice znajduje się przy ulicy Krakowskiej nieczynne składowisko odpadów komunalnych, zbudowane na podstawie decyzji z roku 1978, a wyłączone z eksploatacji na początku 2004 roku. Urząd Gminy Spytkowice 23 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Początkowo dotychczasowy sposób gospodarki odpadami polegał na deponowaniu ich na składowisku w sposób niezorganizowany, a od roku 1994 gmina wprowadziła systematyczną nieodpłatną zbiórkę niesegregowanych odpadów komunalnych, odbieranych 1 raz w miesiącu. Od roku 1999 wprowadzono opłaty za wywóz odpadów od mieszkańców gminy, na podstawie zawartych umów ze Spółką „KOMROL” w Spytkowicach. Ze względu na wypełnienie pojemności składowiska oraz brak możliwości jego rozbudowy podjęto decyzję o zakończeniu jego eksploatacji. Dotychczasowy sposób gospodarowania odpadami na terenie gminy został zmieniony w roku 2004 na podstawie Uchwały Nr XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. w sprawie regulaminu utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice. Wprowadzone zostały na terenie gminy nowe zasady gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych, w tym wprowadzono selektywna zbiórkę , dotychczas nie stosowaną. Odpady odbierane są na podstawie indywidualnych umów mieszkańców gminy z firmami wywozowymi. Na terenie Spytkowic zezwolenie na prowadzenie działalności związanej ze zbiórką i transportem stałych odpadów komunalnych posiadają: - Zakład Usług Komunalnych w Spytkowicach, - Firma MIKI z Krakowa, - Miejski Zakład Usługowy Sp. z o.o. ze Skawiny, - Zakład Usług Komunalnych Sp. z o. o. z Oświęcimia, - Spółka z o.o. Ekologiczne Systemy Transportowe Aglomeracji Miejskich Śląska, Esta-MS Ruda Śląska - Usługi Transportowo Sprzętowe i Handlowe – Stanisław Matyja Spytkowice ul.Górki 16 - Van Gansewinkel Kraków, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Spólka z o.o. 30-740 Kraków, ul.Półłanki 64 Wywóz odpadów przeprowadzany jest poza teren gminy, a unieszkodliwianie poprzez składowanie odbywa się głównie na Składowisku Odpadów Komunalnych w Oświęcimiu przy ul. Nadwiślańskiej 36, dokąd wywozi odpady ZUK w Spytkowicach. Pozostałe firmy wywozowe deponują zebrane odpady na składowiskach w: - Esta-MS Ruda Śląska w PUH Komart w Knurowie, Urząd Gminy Spytkowice 24 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - Usługi Transportowo Sprzętowe i Handlowe – Stanisław Matyja, Spytkowice ul.Górki 16 w Choczni, Van Gansewinkel Kraków, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Spólka z o.o. - 30-740 Kraków, ul.Półłanki 64 w: Sater Kamieńsk Sp. z o.o. ul.Wieluńska 50 w Kamieńsku, Zakładzie Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o. ul.Osadowa 1, 32-329 Bolesław, składowisko w Ujkowie Starym, Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania Sp. z o.o. ul.Nowohucka 1, 31-580 Kraków, składowisko Barycz, Zakładzie Eksploatacji Wysypisk Sp. z o.o. ul.Galmany 1 w Jaworznie, - ZUK Skawina na terenie zakładu w Skawinie - MIKI w: Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania Sp. z o.o. ul.Nowohucka 1, 31-580 Kraków, składowisko Barycz, Zakładzie Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o. ul.Osadowa 1, 32-329 Bolesław, składowisko w Ujkowie Starym, Usługi Komunalne Trzebinia Sp. z o.o. w Trzebini, Częstochowskim Przedsiębiorstwie Komunalnym, składowisko w Sobuczynie. Systemy gromadzenia odpadów komunalnych Systemy gromadzenia odpadów na terenie gminy Spytkowice można podzielić na: system workowy selektywnego gromadzenia odpadów . system tradycyjnego gromadzenia odpadów w kontenerach 1100 Ilość kontenerów 1100 rozmieszczonych na terenie gminy Spytkowice wynosi 33, z czego największa ich ilość została rozmieszczona przy: - ośrodkach zdrowia i aptece - 5 szt., - GOK - 5 szt., - Kole wędkarskim - 4 szt., - szkołach - 3szt., - Urzędzie Gminy - 2szt. Szczegółowe unieszkodliwiania zasady rozliczania odpadów komunalnych świadczonych usług zostały określone Urząd Gminy Spytkowice usuwania w Uchwale i Nr 25 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice w sprawie regulaminu utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. Cena za usuwanie odpadów komunalnych obejmuje zbiórkę, transport oraz składowanie odpadów i jest zróżnicowana w zależności od rodzaju odpadu (odpady komunalne i odpady zbierane selektywnie-szkło, papier , tworzywa sztuczne) oraz miejsca zbiórki. W Uchwale określono normatywną objętość stałych odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy w skali roku dla gospodarstw domowych na - 0,5 m3 na osobę. Nowy system obowiązuje od 1.04.2004r., stąd w okresie od kwietnia do końca lipca na terenie gminy zebrano 17 550 kg niesegregowanych odpadów komunalnych, co daje średnią miesięczną ok.4,4 Mg Z danych gminnych wynika ponadto, iż ogólna ilość posesji objęta zbiórką odpadów komunalnych wynosiła w końcu lipca 2004r. ok. 1900, co stanowi ok. 90,0% ilości posesji w gminie Spytkowice (przy średniej w województwie małopolskim 60%), z czego największy udział w rynku posiada Zakład Usług komunalnych w Spytkowicach, który podpisał 1524 umowy, z czego na terenie: - Spytkowic - 676, - Bachowic - 370, - Ryczowa - 340, - Miejsca - 118, - Lipowej - 20. Równocześnie na terenie gminy od 1.04.2004 r. prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, obejmująca papier, tworzywa sztuczne, szkło i złom. Zasady prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów zostały określone w Uchwale Nr XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice w sprawie regulaminu utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. Selektywnie zebrane odpady odbierane są od właścicieli posesji w workach z nadrukiem w odpowiednim kolorze wg poszczególnych asortymentów, zgodnie z ustaloną trasą i obowiązującym harmonogramem odbioru odpadów. Wysokość opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości w zakresie usuwania i unieszkodliwiania segregowanych odpadów komunalnych ustalono w kwocie 2,04 zł za 1 szt. worka foliowego z nadrukiem w kolorze: - zielonym - - niebieskim - na szkło, na papier, Urząd Gminy Spytkowice 26 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - żółtym na tworzywa sztuczne i złom. - Od 1.04.2004r. do końca lipca na terenie gminy zebrano: - Szkło bezbarwne - 2900 kg, - Szkło kolorowe - 2500 kg, - Tworzywa sztuczne - 5830 kg, - Papier - 65 kg, - Metale - 770 kg, - Opakowania wielomateriałowe - 10 kg Odpady wysegregowane w ramach selektywnej zbiórki odpadów prowadzonej przez Zakład Usług Komunalnych w Spytkowicach są doczyszczane na terenie Zakładu, a następnie belowane i przekazywane do odbiorcy, zgodnie z umową. Podstawowy asortyment segregowanych odpadów to obok szkła, metale, tworzywa sztuczne i makulatura. W chwili obecnej nie prowadzi się zbiórki odpadów niebezpiecznych. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych zbieranych z terenu gminy Spytkowice jest ich składowanie na składowisku komunalnym w Oświęcimiu. Według obliczeń wskaźnikowych w Spytkowicach w 2003 roku wytworzono 2038 Mg odpadów komunalnych (tabela 3-5), a według prognozy na 2004 rok – 2101 Mg. Według obliczeń teoretycznych dokonanych na podstawie danych statystycznych udostępnionych przez ZUK (ogólna ilość wywiezionych odpadów komunalnych przez firmę wywozową w Spytkowicach wyniosła 30 Mg w okresie od kwietnia do lipca), co stanowi ok. 14% ilości teoretycznie wytwarzanej. Różnica między ilością wytworzonych odpadów komunalnych wyznaczoną teoretycznie w oparciu o wskaźniki, a ilością podawaną przez przewoźnika oraz deponowaną na składowisku wynika z tego, że znaczna część odpadów ujętych w bilansie, jak biodegradowalne, mineralne, budowlano-remontowe, wielkogabarytowe są często zagospodarowywane we własnym zakresie i nie podlegają wywozowi przez przewoźnika, a więc nie zostały ujęte w jego statystyce, ponadto część mieszkańców nie jest objęta zbiórką, stąd część odpadów wytwarzanych przez tych mieszkańców trafia do środowiska w sposób nielegalny. Urząd Gminy Spytkowice 27 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic W związku z rozpoczęciem wdrażania nowego systemu od kwietnia 2004r. rośnie stopniowo liczba posesji objętych zbiórką i ilość zbieranych odpadów. Dokładne ilości odpadów komunalnych zbierane w ciągu roku z terenu gminy będą znane najwcześniej po roku od wprowadzania nowego systemu. W chwili obecnej ilości zbieranych odpadów komunalnych wykazują tendencję rosnącą. Do dalszych rozważań w ramach niniejszego planu - przyjęto bilans odpadów wyznaczony drogą wskaźnikową. Odpady opakowaniowe Masę odpadów opakowaniowych powstałych w woj. Małopolskim w roku 2001 oszacowano na około 237 tys. Mg. Dotychczas brak jest w Polsce systemu ewidencji odpadów opakowaniowych. Aktualnie system ten jest tworzony jako centralna baza danych połączona z bazami wojewódzkimi. W tabeli 3-6 przedstawiono bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych. Całkowita ilość odpadów opakowaniowych powstających na terenie gminy została oszacowana poprzez przyjęcie odpowiednich wskaźników na statystycznego mieszkańca. Wskaźniki takie opracowane zostały przez Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań w Warszawie. Dotychczas odzysk odpadów opakowaniowych prowadzony był przede wszystkim jako recykling materiałowy, polegający na przetwarzaniu odpadów bez zmiany ich struktury chemicznej. W związku z brakiem w kraju instalacji o znaczących zdolnościach przerobowych do termicznych metod przekształcania odpadów opakowaniowych, poziom odzysku odpowiadał osiągniętemu poziomowi recyklingu. Z uwagi na brak systemu organizacyjno-prawnego, określającego źródła finansowania selektywnej zbiórki, uzyskany w latach 1998-2000 poziom recyklingu szacowany był na około 16%. Recykling ten realizowany był przede wszystkim w odniesieniu do odpadów, które stanowiły wartościowy surowiec wtórny, potrzebny ze względów technologicznych istniejącym zakładom przetwórczym. Najwyższy poziom recyklingu osiągnięto dla odpadów z papieru i tektury (ok. 37%), zdecydowanie niższy dla szklanej stłuczki opakowaniowej (ok. 10%), odpadów aluminiowych (ok. 9%) i odpadów z tworzyw sztucznych (ok. 5%). Dyrektywa 94/62/EC określa limity na poziomie 25-45%. Urząd Gminy Spytkowice 28 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Odpady wielomateriałowe, z uwagi na brak technologii przetwórczych, deponowane były na składowiskach odpadów komunalnych. W warunkach gminy Spytkowice na uwagę zasługuje wysoki poziom odzysku surowców wtórnych, w tym odpadów opakowaniowych. Od 1.04.2004r. do końca lipca na terenie gminy zebrano następujące ilości % surowców wtórnych, w tym odpadów opakowaniowych: - Szkło bezbarwne - 9,8%, - Szkło kolorowe - 8,4%, - Tworzywa sztuczne - 19,7%, - Papier - 0,2%, - Metale - 2,6%, - Opakowania wielomateriałowe - 0,03%. Na terenie gminy zlokalizowany jest punkt zbiórki surowców wtórnych, złomu i metali kolorowych. Ilości odpadów zbieranych w skali roku przez podmiot gospodarczy prowadzący tą działalność nie są dostępne. Osady ściekowe Aktualnie na terenie gminy brak jest sieci kanalizacyjnej i związanych z nią obiektów do oczyszczania ścieków. Ścieki powstające na terenach zabudowanych są gromadzone w przydomowych zbiornikach i osadnikach lub odprowadzane są bezpośrednio do gruntu i cieków powierzchniowych. Jedynie szkoła w Bachowicach i 35 posesji posiadają mechanicznobiologiczną oczyszczalnie ścieków o przepustowości 34 m 3/d dociążoną w ok. 40%. W ciągu najbliższych kilku lat planowane jest dociążenie tej oczyszczalni. Na dzień dzisiejszy sposób postępowania z powstającymi osadami ściekowymi nie został uregulowany. Planowane jest suszenie osadów i w zależności od uzyskanych wyników badań fizykochemicznych wykorzystanie w celach przemysłowych np. do rekultywacji składowiska odpadów. Planowane w inwestycje w zakresie budowy systemu kanalizacji i oczyszczalni powodują, że problem osadów ściekowych pojawi się w najbliższych latach i będzie ściśle związany z zastosowaną technologią oczyszczania ścieków oraz wydajnością oczyszczalni. W miejscach newralgicznych gminy, poza rozbudową sieci Urząd Gminy Spytkowice 29 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic kanalizacyjnych, mieści się możliwość budowy małych, przydomowych oczyszczalni ścieków. Osady ściekowe, powstałe w wyniku procesów oczyszczania ścieków na oczyszczalniach, mimo iż zaliczane są do odpadów innych niż niebezpieczne, to jednak z uwagi na ich ilość wymagają określonego sposobu postępowania z nimi. Osady ściekowe powstające w komunalnych oczyszczalniach ścieków klasyfikowane są w strumieniu odpadów z grupy 19, zaliczyć do nich można: odpady ze skratek – kod 19 08 01, odpady z piaskowników – kod 19 08 02 oraz odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów w tym ustabilizowane komunalne osady ściekowe – kod 19 08 05. Generalnie skratki i odpady z piaskowników są unieszkodliwiane poprzez składowanie na składowisku odpadów komunalnych, natomiast ustabilizowane osady ściekowe, spełniające wymagania fizykochemiczne stosowane są do rekultywacji terenów poprzemysłowych. 3.2. Odpady z sektora gospodarczego Według danych Urzędu Statystycznego w roku 2002 w Spytkowicach w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej – REGON zarejestrowano 571 podmiotów, z czego 549 prywatnych, a 22 publiczne. Dominującą formą prawną działalności były osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (485), pozostałe stanowiły spółki cywilne (35), spółdzielnie (2) i spółki prawa handlowego (10). Podmioty gospodarcze na terenie Spytkowic prowadzą działalność głównie w sektorze handlu i napraw, budownictwa, przetwórstwa przemysłowego, transportu i gospodarki magazynowej, rolnictwa, obsłudze nieruchomości i nauce, hotelarstwa i gastronomii. Głównym strumieniem odpadów są odpady o charakterze komunalnym. W Uchwale Nr XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice w sprawie regulaminu utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. Urząd Gminy Spytkowice 30 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic ustalono obowiązującą częstotliwość oraz minimalną ilość wywożonych odpadów komunalnych niesegregowanych co najmniej 1 raz na dwa tygodnie dla ilości odpadów od 110-1100 litrów. Odpady te zostały unieszkodliwione poprzez składowanie na składowisku odpadów komunalnych w Oświęcimiu. Do największych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie gminy Spytkowice należą: - podmioty posiadające wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym: o Wytwórnia Napojów Chłodzących „SAHARA”, 34-116 Spytkowice, ul.Czarnowiejska 12 o Firma Handlowo-Usługowo-Produkcyjna „CEM-BUD” 34-115 Ryczów, ul.Jana Pawła II 20 o „KABOMIX”, 34-116 Bachowice, ul.Ks.Gołby 74 o Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „PULS” 34-116 Bachowice, ul.Ks.Gołby 82 o Małopolska Spółdzielnia Handlowa „WIZAN” Andrychów, ul.Legionów 7 Filia Sytkowice 34-116 Spytkowice, ul.Rynek 30. - podmioty posiadające wpis w ewidencji gminy: o Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa „SPEC-GAZ”, 34-116 Spytkowice, ul.Wiślana 29 o Metalplast – zakład Mechaniki Maszyn „JAMPA” 34-116 Spytkowice, ul.Św.Katarzyny 8 o F.P.H.U. 34-116 Spytkowice, ul.Konwaliowa o Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Inżynieryjnych 34-115 Ryczów, ul.Wspólna 8B o Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy, 34-116 Spytkowice, ul. Jana Pawła II 99 o P.P.H.U.„INDOMEX”, 34-116 Spytkowice, ul.Zamkowa 50 o P.B.D.M. „DROG-BUD” Urząd Gminy Spytkowice 31 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 34-116 Spytkowice, ul.Jana Pawła II 5 o Firma Remontowo-Budowlana 34-115 Ryczów, ul.Jana III Sobieskiego 31. Podmioty prowadzące działalność w sektorze gospodarczym obok podstawowego strumienia odpadów, jakim są w warunkach gminy wiejskiej oraz bardzo rozproszonej działalności – odpady komunalne, wytwarzają również inne rodzaje odpadów. Do zidentyfikowanych strumieni odpadów z sektora gospodarczego należą: - odpady z przemysłu tekstylnego o kodzie 04 02 (Odpady z wykańczania inne niż wymienione w 04 02 14 - o kodzie 04 02 15), - odpady opakowaniowe o kodzie 15 01 (odpady wielomateriałowe - o kodzie 15 01 05), - odpady opakowaniowe o kodzie 15 01 (opakowania ze szkła- o kodzie 15 01 07). Odpady zbierane są selektywnie i wywożone do odzysku lub unieszkodliwienia do Oświęcimia przez firmy wywozowe. W I połowie 2004 roku w sektorze gospodarczym wytworzono: - 04 02 15 - 3 Mg, - 15 01 05 - 15 Mg, - 15 01 07 - 2 Mg. 3.3. Odpady niebezpieczne Źródłem odpadów niebezpiecznych są procesy przemysłowe, rolnictwo, a także część odpadów komunalnych. Oznacza to, że znacząca część źródeł tych odpadów ma charakter rozproszony, co stwarza określone trudności przy sporządzaniu bilansu poszczególnych strumieni odpadów. Powstające na terenie gminy odpady niebezpieczne nie są selektywnie zbierane. Do strumieni odpadów niebezpiecznych, które mogą występować na terenie gminy należą głównie przepracowane oleje, akumulatory ołowiowe, odczynniki fotograficzne, ponadto emulsje z obróbki metali, szlamy galwaniczne, farby, lakiery oraz świetlówki. Odpady te mogą być unieszkodliwiane termicznie lub chemicznie. Natomiast odpady budowlane zawierające azbest oraz odpady z fizykochemicznej przeróbki odpadów powinny być unieszkodliwiane poprzez składowanie na składowiskach. Urząd Gminy Spytkowice 32 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic W tabelach 3-8, 3-9, 3-10 przedstawiono firmy działające na terenie powiatu wadowickiego, które posiadają zezwolenia na transport, odzysk lub zbieranie odpadów niebezpiecznych. Tabela 3-8 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych, działających na terenie powiatu wadowickiego LP. TEMAT DECYZJI NAZWA I ADRES PODMIOTU ROK 2003 "WTÓRMEX" Skup i Sprzedaż Surowców zezwolenie na transport odpadów Surowców Wtórnych 1. niebezpiecznych Jacek Marczyński, Andrychów, ul. Tkacka 30 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami "UNIMARK" Sp. z o.o. 2. niebezpiecznymi, w tym 34-100 Wadowice ul. Niwy 38 zezwolenie na transport odpadów niebezpiecznych Tabela 3-9 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odzysku odpadów niebezpiecznych działające na terenie powiatu wadowickiego TEMAT ZEZWOLENIA, RODZAJ I LP. ILOŚĆ ODPADÓW NAZWA I ADRES PODMIOTU (MG/ ROK) ROK 2001 zezwolenie na wykorzystywanie, 1 "WIDPOL"s.c. M. Widlarz, D. Widlarz 34-120 Andrychów ul. Krakowska 83 g usuwanie, w tym transport odpadów niebezpiecznych 130202-oleje smarowe Tabela 3-10 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania odpadów niebezpiecznych działających na terenie powiatu wadowickiego LP. NAZWA I ADRES PODMIOTU TEMAT DECYZJI ROK 2002 1 2 "HURT-BUR " S.C. Sklep Motoryzacyjny zezwolenie na zbieranie odpadów A. Hutyra, B. Bury niebezpiecznych 34-120 Andrychów ul. Beskidzka 12B (160601akumulatory ołowiowe) Jerzy Joniak zezwolenie na zbieranie odpadów Urząd Gminy Spytkowice 33 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 34-123 Chocznia ul. Kościuszki 243 niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) Sklep Części Zamiennych do Ciągników i zezwolenie na zbieranie odpadów 3 4 5 6 Maszyn Rolniczych niebezpiecznych Zdzisław Wróbel 34-122 Wieprz 225 (160601akumulatory ołowiowe) Z.U.M. "CEZAR" Małgorzata Kołaczyk zezwolenie na zbieranie odpadów 34-120 Andrychów, Roczyny, ul. niebezpiecznych Kwiatowa 17 (160601akumulatory ołowiowe) "NOSTER" Auto- Części Grzegorz Noster 34-312 Międzybrodzie Bialskie 415/1 Ewa Zadora niebezpiecznych 34-100 Wadowice, ul. Olbrychta 1 (160601akumulatory ołowiowe) Handel olejami silnikowymi, akcesoria samochodowe Ryszard Bednarek 34-100 Sklep "URSUS" Wiesław Szczur 34-100 Wadowice, ul.Wojska Polskiego 1 Firma Handlowo-Usługowa "Euro- Moto- 9 Centrum" Franciszek Nowak 34-100 Wadowice Radocza 284 10 11 niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) zezwolenie na zbieranie odpadów niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) zezwolenie na zbieranie odpadów niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) zezwolenie na zbieranie odpadów Pracy niebezpiecznych 34-100 Wadowice, ul. dr Putka 9 (160601akumulatory ołowiowe1) Zakład Handlowo-Usługowy Małgorzata zezwolenie na zbieranie odpadów Paszewska niebezpiecznych 34-120 Andrychów, ul. Szewska 2 (160601akumulatory ołowiowe) MotoryzacyjnePunkt Skupu 34-120 Andrychów, ul. Krakowska 83 "AUTO-ART" Spółka Akcyjna 13 zezwolenie na zbieranie odpadów Handlowo-Gospodarcza Spółdzielnia Firma "WELUX" S.A. Centrum 12 (160601akumulatory ołowiowe 60601) zezwolenie na zbieranie odpadów Wadowice, ul. Zielona 3 8 niebezpiecznych Firma Art. Motoryzacyjne i Przemysłowe Hurtownia "MAXOIL" 7 zezwolenie na zbieranie odpadów Dystrybutor części samochodowych Punkt Skupu 34-100 Wadowice, ul. Mickiewicz 24 zezwolenie na zbieranie odpadów niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) zezwolenie na zbieranie odpadów niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) Urząd Gminy Spytkowice 34 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic zezwolenie na zbieranie odpadów Skup Surowców Wtórnych Maria i 14 Mieczysław Kraus 34-100 Wadowice, ul. Błonie 1 niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) oraz innych niż niebezpieczne (złom metali kolorowych: miedź, brąz, mosiądz, aluminium, ołów, cynk, żelazo i stal) Firma Handlowa "AUTO-MOTO-VALDI" 15 G. Kluza, W.Kluza Spółka Jawna Sklep Motoryzacyjny 34114 Brzeźnica 301 zezwolenie na zbieranie odpadów niebezpiecznych (160601akumulatory ołowiowe) "METALEX" M. Herma, Z. Kowalczyk, 16 J.Wąsiołek zezwolenie na zbieranie odpadów części zamienne do ciągników i maszyn niebezpiecznych rolniczych (160601akumulatory ołowiowe) 34-113 Paszkówka Sosnowice 200a Odpady zawierające PCB Krajowe przepisy prawne definiują PCB w następujący sposób: „PCB - rozumie się przez to polichlorowane bifenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie”. PCB zaliczane są do substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. Zabronione jest wprowadzanie PCB do obrotu lub poddawanie ich procesom odzysku. W Polsce zasady regulujące gospodarkę odpadami zawierającymi PCB, zgodne z ustawodawstwem Unii Europejskiej, zawarte są w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska. Urząd Gminy Spytkowice 35 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Znaczne opóźnienie we wprowadzaniu uregulowań prawnych dotyczących PCB w kraju w stosunku do krajów europejskich spowodowało nieprawidłową gospodarkę tymi odpadami, w wyniku, której PCB przedostawało się do środowiska. Kondensatory trafiały na ogół na złomowiska i składowiska, a oleje zawierające PCB przetwarzane były łącznie z olejami mineralnymi, podwyższając poziom PCB w olejach regenerowanych. W Polsce okresem, w którym najwięcej PCB przedostało się do środowiska były najprawdopodobniej lata 90-te. Ocenia się, że rocznie ponad 500 Mg urządzeń z PCB mogło trafić na złomowiska lub składowiska odpadów. Pomimo, że obowiązek inwentaryzacji PCB w naszym kraju został wprowadzony na mocy w/w rozporządzenia Ministra Gospodarki z terminem wykonania do dnia 31.12.2002 r., niestety do chwili obecnej nie zinwentaryzowano wszystkich będących w eksploatacji urządzeń zawierających PCB. Łączna ilość odpadów z PCB wymagających unieszkodliwienia do 2010 r. w skali kraju wyniesie więc ok. 13 500 Mg. Na terenie polichlorowane gminy Spytkowice mogą występować urządzenia zawierające bifenyle (PCB) – głównie transformatory w stacjach transformatorowych Beskidzkiej Energetyki. Azbest i wyroby zawierające azbest W województwie małopolskim ilość wyrobów zawierających azbest i zabudowanych w obiektach budowlanych szacuje się na nieco ponad 940,73 tys. Mg. W latach 2001 – 2002 w powiecie wadowickim usunięto, przy dofinansowaniu ze środków PFOŚ i GW, ok. 203 tony odpadów eternitowych łącznie z 95 posesji, za kwotę ok. 180 000 zł. Odpady zostały wywiezione na składowisko w Trzemesznie i w Tarnowie przez specjalne firmy. Na podstawie aktualnej inwentaryzacji obiektów z wbudowanymi materiałami zawierającymi azbest, w całym powiecie wadowickim zinwentaryzowano 70 budynków i 10 budowli, w tym 36 budynków wielorodzinnych, 10 budynków użyteczności publicznej, 12 budynków przemysłowych i magazynach oraz 13 innych budynków gospodarczych, 9 obiektów inżynierii lądowej i 1 obiekt inżynierii wodnej. W gminie Spytkowice występują obiekty z wbudowanymi materiałami zawierającymi azbest, przede wszystkim w posesjach prywatnych. Do tej pory nie prowadzono inwentaryzacji obiektów z materiałami zawierającymi azbest. Urząd Gminy Spytkowice 36 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Na podstawie informacji szacunkowych ok. 40-50% posesji posiada pokrycia dachowe z materiałów zawierających azbest, głownie eternitu, co pozwala oszacować powierzchnię pokryć dachowych na terenie Spytkowic na ok. 90 000 m 2, co odpowiada ok. 990 Mg odpadów. Jedynym najlepszym sposobem unieszkodliwiania azbestu jest składowanie na wyspecjalizowanych w tym zakresie składowiskach. Na terenie powiatu wadowickiego nie planuje się budowy składowiska odpadów azbestowych. Obecnie funkcjonują na terenie województwa małopolskiego składowiska odpadów zawierających azbest w Ujkowie Starym (powierzchnia 0,5 ha), w Tarnowie (Zakłady Azotowe) i w Szczucinie (obecnie składowane są odpady tylko z terenu gminy Szczucin). W związku z tym, że funkcjonujące składowisko w Szczucinie nie rozwiąże problemu składowania odpadów azbestowych z terenu woj. małopolskiego, przewiduje się w latach 2003 – 2012 wybudowanie na terenie województwa: 2 składowisk o powierzchni 1 ha każde, 1 składowiska o powierzchni 2 ha. Tabela 3-11 Wykaz podmiotów posiadających zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych zawierających azbest na terenie powiatu wadowickiego TEMAT DECYZJI, RODZAJ I ILOŚĆ NAZWA I ADRES PODMIOTU LP. ODPADÓW (MG/ROK) ROK 2001 1 “KORAL” Zakład Produkcji Spodów zezwolenie na wytwarzanie odpadów do Obuwia z Tworzyw Sztucznych niebezpiecznych Marek Chmielak, 34-114 Brzeźnica 170105 odpady azbestu (eternit)-0,4 327 zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych 2 Przedsiębiorstwo Produkcyjno- 170105 odpady materiałów budowlanych Usługowe "WAR-NO" Sp. z o.o. zawierające azbest-1500 31-587 Kraków ul. Ciepłownicza 26 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-500 Urząd Gminy Spytkowice 37 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych 170105 odpady materiałów budowlanych Wytwórnia Elementów Kominowych 3 zawierające azbest-95,5 170601 materiały izolacyjne zawierające "TARNAWA" s.c. 33-100 Tarnów ul. Mościckiego 197 azbest-3 160206 odpady zawierające azbest-1 d 160204 urządzenia zawierające wolny azbest0,5 ROK 2002 zezwolenie na wytwarzanie odpadów Zakład Gospodarki Komunalnej i 4 Mieszkaniowej 34-120 Andrychów ul. Batorego 24 "UNIMARK" Sp. z o.o. 5 34-100 Wadowice ul. Niwy 38 niebezpiecznych 170605 materiały budowlane zawierające azbest-100 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170605 materiały konstrukcyjne zawierające Firma Remontowo- Budowlana 6 azbest-1000 170601 materiały izolacyjne zawierające "RAGAR" 31-610 Kraków os. 1000-lecia 35/16 azbest-1000 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest(odzież, sprzęt ochronny)-0,5 Firma Remontowo-Budowlana 7 UTIL Stanisław Zacłona, Ryczówek ul. Dolna 8, 32-311 Rodaki decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170605 materiały konstrukcyjne zawierające azbest-100 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi "EKOCHEM-EKOSERWICE" Sp.z 170605 materiały konstrukcyjne zawierające 8 o.o. azbest-200 90-441 Łódź al. Kościuszki 99 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-800 Urząd Gminy Spytkowice 38 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic decyzja zatwierdzająca program gospodarki Zakład Remontowo-Budowlany 9 Marek Malec odpadami niebezpiecznymi 170605 materiały konstrukcyjne zawierające azbest-30 28-100 Busko-Zdrój 170601 materiały izolacyjne zawierające ul.Grunwaldzka 1 azbest-10 ROK 2003 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170605 materiały konstrukcyjne zawierające Przedsiębiorstwo Produkcyjno10 Usługowe "WAR-NO" Sp. z o.o. 31-587 Kraków ul. Ciepłownicza 26 azbest-1400 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-300 170106 zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierajęce azbest-300 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi "MERITUM" Sprzedaż Materiałów 11 Budowlanych 23-050 Skawina ul. Popiełuszki 13 170605 materiały konstrukcyjne zawierające azbest-200 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-200 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170605 materiały konstrukcyjne zawierające Centrum Gospodarki Odpadami, 12 azbest-100 Azbestu i Recyklingu "CARO" 170601 materiały izolacyjne zawierające 22-400 Zamość ul. Bohaterów azbest-100 Monte Cassino 4/12 170106 zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierajęce azbest-100 Urząd Gminy Spytkowice 39 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170105 materiały konstrukcyjne zawierające Przedsiębiorstwo Robót 13 Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych "TERMOEKSPORT" 00-515 Warszawa ul. Żurawia 24/7 azbest-50 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-50 170605 materiały konstrukcyjne zawierajęce azbest-50 decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi 170601 materiały izolacyjne zawierające P.P.H.U. "GRAMA" Piotr Grabowski azbest-1500 14 37-100 Łańcut os. Gen. Maczka 17/5 170603 inne materiały izolacyjne zawierające substancje nieb.-200 170605 materiały konstrukcyjne zawierajęce azbest-1500 decyzja zatwierdzająca program gospodarki Autoryzowany Zakład Ogólnobudowlany 15 Danuta i Piotr Gawlik 43-400 Cieszyn ul. Kresowa 27 odpadami niebezpiecznymi 170601 materiały izolacyjne zawierające azbest-50 170605 materiały konstrukcyjne zawierajęce azbest-50 Odpady olejowe Odpady olejowe powstają w motoryzacji oraz przemyśle. Oleje odpadowe pochodzące z rynku motoryzacyjnego to przede wszystkim zużyte oleje silnikowe i oleje przekładniowe, a oleje odpadowe pochodzące z przemysłu to zanieczyszczone oleje hydrauliczne, przekładniowe, maszynowe, turbinowe, sprężarkowe, transformatorowe oraz grzewcze. Odpady olejowe powstające w zakładach na terenie województwa odbierane są przez firmy specjalistyczne trudniące się zbieraniem olejów przepracowanych, emulsji olejowo-wodnych, szlamów zaolejonych, prowadzące serwisy separatorów olejowych i odstojników. Odpady olejowe poddawane są procesowi odzysku lub unieszkodliwiania w istniejących na terenie kraju instalacjach: Urząd Gminy Spytkowice 40 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - w Rafinerii Nafty Jedlicze, w Rafinerii Jasło S.A., Rafinerii Nafty Glimar S.A, Rafinerii Trzebinia S.A. – metodą re-rafinacji lub krakingu termicznego, - w Południowych Zakłady Rafineryjne Naftopol S.A., Oddział Kędzierzyn – Koźle, w firmie MERCAR Sp. z o.o. w Poznaniu – metodą krakingu termicznego, - w Przedsiębiorstwie Kruszyw Lekkich „Keramzyt” w Mszczonowie – jako dodatek spulchniający glinę przy produkcji kruszyw w miejsce tradycyjnie stosowanego oleju napędowego lub ropy naftowej. Odpady olejowe będą również przekazywane przedsiębiorstwom specjalistycznym trudniącym się zbieraniem olejów przepracowanych lub prowadzącym serwisy separatorów olejowych. Oleje odpadowe będą kierowane transportem samochodowym i kolejowym głównie na południe Polski, gdzie znajduje się szereg zakładów przekształcających (np. Rafineria Nafty „Jedlicze” S.A. koło Krosna). Jednym ze sposobów wykorzystania energetycznego olejów odpadowych jest ich spalanie w specjalnie do tego celu dostosowanych instalacjach. Istniejące w Polsce moce przerobowe w zakresie zagospodarowania olejów przepracowanych są wystarczające, tym bardziej, że planowane jest zwiększenie zdolności przerobowych Rafinerii Nafty „Jedlicze”. Odpady olejowe są również spalane w spalarniach odpadów wspólnie z innymi odpadami (np. w Zakładach Chemicznych Rokita w Brzegu Dolnym), poddawane oczyszczaniu – odwadnianiu (AWAS Polska w Warszawie, SHIP-SERWICE S.A. Szczecin) lub unieszkodliwiane poprzez biodegradację (EKOL PROJEKT INTERNATIONAL z Długołęki, EKOBAU Oddział Opole). Na terenie gminy Spytkowice nie ma podmiotów gospodarczych posiadających zezwolenie na wytwarzanie zużytych olejów i czyściw. Akumulatory i baterie Celem gospodarki odpadami w tej grupie jest odzysk 100% akumulatorów kwasowych oraz pełna realizacja poziomu odzysku i recyklingu pozostałych, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 roku (Dz. U. nr 69 poz. 719). Obowiązek ww. rozporządzenia został nałożony na podmioty wprowadzające je na rynek, a egzekwowany przy zastosowaniu opłaty produktowej. Do czasu uruchomienia technologii unieszkodliwiania baterii i akumulatorów małogabarytowych przewiduje się składowanie ich w wydzielonej kwaterze Urząd Gminy Spytkowice 41 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic istniejącego składowiska odpadów niebezpiecznych. Odpad powyższy zbierany zostanie w początkowym okresie w systemie zbiórki odpadów niebezpiecznych poprzez sieć GPZON (Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych) utworzonych na terenie powiatu wadowickiego. Ilość zużytych akumulatorów ołowiowych oszacowano na podstawie ilości zarejestrowanych samochodów osobowych i ciężarowych, przy przyjęciu następujących założeń: - średnia waga akumulatora (wraz z elektrolitem) samochodu osobowego – 12 kg, - średnia waga akumulatora do samochodów ciężarowych, autobusów i ciągników siodłowych przy uwzględnieniu różnej ilości akumulatorów w pojeździe – 34 kg, - zmiana akumulatora w samochodzie osobowym – co 3,5 roku, - zmiana akumulatora w samochodzie ciężarowym – co 3 lata. Założenia te zostały przyjęte przez zespół ekspertów w trakcie realizacji projektu PHARE „Analiza warunków niezbędnych do wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących baterii i akumulatorów, zawierających substancje niebezpieczne”. W warunkach gminy Spytkowice, w którym w roku 2002 było zarejestrowanych ok. 2000 pojazdów samochodowych waga zużytych akumulatorów została oszacowana na poziomie ok. 7 Mg rocznie. Odzysk i unieszkodliwianie baterii i akumulatorów Baterie i akumulatory ołowiowe Zużyte akumulatory ołowiowe poddawane są procesom technologicznym mającym na celu odzysk ołowiu i kwasu siarkowego. Przerób tych odpadów przeprowadzany jest głównie poza terenem województwa, a mianowicie w przedsiębiorstwie „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu ( moc przerobowa 100 tys. Mg akumulatorów) oraz w „Baterpol” Sp. z o.o. w Świętochłowicach (moc przerobowa 70 tys. Mg). Istniejące moce przerobowe znacznie przekraczają zapotrzebowanie na przerób akumulatorów ołowiowych w kraju, którego wielkość szacowana jest na około 70 tys. Mg. Obie firmy posiadają sieć zbierania zużytych akumulatorów oraz pośredniczą w wyposażeniu odbiorców w kwasoodporne pojemniki do transportu akumulatorów. Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe Zużyte akumulatory wielkogabarytowe przerabiane są poza terenem województwa. Odnośnie akumulatorów Ni-Cd małogabarytowych, w kraju brak było dotychczas Urząd Gminy Spytkowice 42 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic jakichkolwiek działań zarówno w zakresie ich zbierania jak i przerobu; niewielkie ilości tych akumulatorów (w 2001 r. – 2 tony) zostały przerobione w MarCo Ltd. W krajach Unii Europejskiej odpady te przerabiane są technikami pirolitycznymi w firmach SNAM we Francji i SNAFT w Szwecji. Elektrolit z baterii i akumulatorów Elektrolit z baterii i akumulatorów ołowiowych unieszkodliwiany jest łącznie z akumulatorami i nie stanowi problemu. Przerabiany jest w instalacji firmy „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu, której moc przerobowa przewyższa aktualnie zapotrzebowanie na przerób elektrolitu, bądź w innych instalacjach. Ze względu na fakt bardzo dużego rozproszenia miejsc powstawania zużytych akumulatorów i baterii najbardziej istotnym czynnikiem determinującym gospodarkę tymi odpadami jest ich odzysk z rynku. Aktualnie zbieranie baterii pierwotnych i wtórnych funkcjonuje w kraju bardzo słabo, właściwie w sposób incydentalny (szkoły, gminy). Baterie cynkowo-węglowe przerabiane są w firmie „Recykling- Bolesław” Sp. z o.o. w Bukownie. Wprowadzający na rynek baterie i akumulatory małogabarytowe wolą wpłacać opłatę produktową niż podejmować działania w zakresie zbierania i recyklingu. Pozytywnym przykładem działań porządkujących gospodarkę zużytymi bateriami i akumulatorami jest polski dystrybutor aparatów komórkowych Nokia, który zorganizował 40 punktów zbiórki poprzez punkty serwisowe oraz prowadzi negocjacje związane z rozpoczęciem recyklingu tych odpadów. Gospodarkę bateriami i akumulatorami powinna wspomóc organizacja odzysku REBA, która powstała w Warszawie. Odpady medyczne i weterynaryjne Odpady medyczne generowane są przez ośrodki służby zdrowia, weterynaryjne. Odpady infekcyjne powstają również w wielu prywatnych gabinetach lekarskich i stomatologicznych, ambulatoriach, laboratoriach analitycznych, zakładach kosmetycznych. Do tej grupy zalicza się również pozostałości z domowego leczenia (dializy, podawanie insuliny, opatrunki, farmaceutyki itp.). Skład morfologiczny odpadów medycznych jest bardzo zróżnicowany, brak jest również ujednoliconych metod ich badania. Trudności oznaczania wynikają z Urząd Gminy Spytkowice 43 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic przestrzegania wymagań BHP. Średnio, ilościowy skład tych odpadów kształtuje się następująco: - papiery i karton około 20 %, - materiały opatrunkowe (bandaże i wata) około 40 %, - odpady z tworzyw sztucznych około 20%, - szczątki ludzkie około 10%, - pozostałe odpady około 10 %. Wyżej podane proporcje przyjmować należy jako orientacyjne. W przypadkach zakładów specjalistycznych, proporcje te mogą wykazywać znaczne niekiedy odchylenia. Dla przykładu na oddziałach urazowych zwiększony jest udział odpadów pooperacyjnych, zawierający większą niż przeciętna ilość szczątków ludzkich, wilgotnych, zakrwawionych środków opatrunkowych itp., w przeciwieństwie np. do okulistyki czy epidemiologii, gdzie dla odmiany zużywa się znaczne ilości strzykawek, szkła, pojemników itp., a materiały opatrunkowe są za to z reguły suche. Z ustawy o odpadach wynika, że do obowiązków posiadaczy odpadów niebezpiecznych, a w szczególności wytwórców tych odpadów, należy uzyskanie pozwolenia bądź decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami (w zależności od ilości powstających odpadów). Wytwórca odpadów formułując wniosek o uzyskanie ww. pozwolenia bądź decyzji winien między innymi określić ilość odpadów poszczególnych rodzajów planowanych do wytworzenia. Ustawa o odpadach oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych nakłada obowiązek unieszkodliwiania, a także określa wymogi dotyczące gromadzenia, przechowywania i metod unieszkodliwiania odpadów o kodach 18 01 i 18 02. Sposoby unieszkodliwiania odpadów powstających w działalności służb medycznych i weterynaryjnych sprowadzają się w szczególności do zabicia życia biologicznego, czyli zniszczenia drobnoustrojów (bakterii, prątków, wirusów, grzybów, pasożytów, form przetrwalnikowych i zarodników) za pomocą: - spalania, - dezynfekcji i sterylizacji parowej, - działania mikro lub makro fal, - dezynfekcji chemicznej lub gazowej, - metod radiacyjnych (promieniowanie jonizujące). Urząd Gminy Spytkowice 44 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Spalanie odpadów medycznych jako metoda ich unieszkodliwiania jest najszerzej stosowaną metodą w Polsce. Odpady niebezpieczne pochodzenia medycznego i weterynaryjnego podlegają obowiązkowi unieszkodliwiania w procesach termicznych. Wybór spalania jako metody jest radykalnym sposobem niszczenia materiału skażonego i potencjalnie skażonego. Wydaje się, że jako regułę powinno się przyjąć, że wszelkie odpady medyczne i weterynaryjne, które miały potencjalną możliwość kontaktu z płynami ustrojowymi chorego są potencjalnie zakażone i jako takie powinny być unieszkodliwiane metodą termicznego przekształcania. Generalnie spalaniu winno się poddawać te odpady medyczne i weterynaryjne, które ze względu na zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego zostały sklasyfikowane jako niebezpieczne oraz te odpady z grupy innych niż niebezpieczne, co do których istnieje uzasadniona obawa, że mogą stać się przyczyną infekcji. Odpady medyczne na terenie gminy Spytkowice są wytwarzane w 3 Ośrodkach Zdrowia oraz w 1 aptece. Uwzględniając wskaźniki przyjęte dla przychodni, ośrodków zdrowia i praktyk lekarskich przypadających na jedną poradę – 0,005 kg oraz szacując liczbę pacjentów w skali roku, ilość odpadów medycznych w Spytkowicach oszacowano na poziomie ok. 150 kg rocznie. Na podstawie danych uzyskanych w Starostwie w Wadowicach odpady medyczne są unieszkodliwiane w specjalistycznych spalarniach odpadów na terenie województwa małopolskiego i śląskiego. W przypadku odpadów weterynaryjnych trudno jest ustalić ich faktyczną ilość, gdyż żadna z placówek (gabinetów leczenia zwierząt) na terenie powiatu wadowickiego nie wystąpiła o stosowne pozwolenia na wytwarzanie odpadów. Problemem ponadto jest zbiórka zwłok zwierzęcych ze względu na dość wysokie koszty ich utylizacji, które musi ponieść właściciel padłego zwierzęcia (około 450 zł za 1 szt. bydła razem z kosztami transportu do zakładu utylizacyjnego). Pomimo wysokich kosztów nie przewiduje się budowy grzebowiska dla zwierząt na terenie powiatu. Unieszkodliwienie tego strumienia odpadów powinno być prowadzone w oparciu o istniejące w województwie instalacje termicznego unieszkodliwiania odpadów (np. Zakład „Saria” w Gołczy) i dofinansowanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ok.30% kosztów) oraz PFOŚiGW i GFOŚiGW. Urząd Gminy Spytkowice 45 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic W/w zakład prowadzi też zbiórkę padłych zwierząt innych gatunków tj. trzoda, konie, które nie są objęte dofinansowaniem Agencji i dla których opłata za unieszkodliwienie wynosi 1zł/kg. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Zużyte i wycofane z eksploatacji urządzenia elektryczne i elektroniczne zgodnie z ustawodawstwem Unii Europejskiej dzielone są na: Wielkogabarytowy sprzęt gospodarstwa domowego: duże urządzenia chłodnicze, lodówki, zamrażarki, pralki, suszarki, zmywarki, kuchnie, piece elektryczne, płyty kuchenne, kuchenki mikrofalowe, urządzenia grzewcze, grzejniki elektryczne, wentylatory, klimatyzatory, inne, Małogabarytowy sprzęt gospodarstwa domowego: odkurzacze, zamiatarki, żelazka, tostery, frytkownice, młynki do kawy, krajalnice elektryczne, ekspresy do kawy, suszarki do włosów, elektryczne szczoteczki do zębów, golarki, zegary, wagi, Sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny: scentralizowane przetwarzanie danych: serwery, minikomputery, drukarki; osobiste urządzenia komputerowe: komputery osobiste (w tym CPU, myszy, ekrany, klawiatury), laptopy (w tym CPU, myszy, ekrany, klawiatury), drukarki, kopiarki, elektryczne i elektroniczne maszyny do pisania, kalkulatory kieszonkowe i biurowe, systemy i terminale użytkowników, faksymile, teleksy, telefony, automaty telefoniczne, telefony bezprzewodowe, telefony komórkowe, automatyczne sekretarki, inne, Sprzęt radiowo-telewizyjny i muzyczny: zestawy radiofoniczne (radia z budzikiem, radiomagnetofony), telewizory, kamery wideo, magnetowidy, zestawy HF, wzmacniacze, instrumenty muzyczne, inne, Sprzęt oświetleniowy: oprawy oświetleniowe, lampy fluorescencyjne, lampy fluorescencyjne kompaktowe, lampy wyładowcze, w tym wysokociśnieniowe lampy sodowe, lampy halogenowe, lampy sodowe niskociśnieniowe, inny sprzęt oświetleniowy, Narzędzia elektryczne i elektroniczne: wiertarki, piły, maszyny do szycia, zabawki elektroniczne, sprzęt medyczny, przyrządy monitorowania i kontrolno-sterujące, Zabawki elektroniczne, sprzęt rekreacyjny i sportowy: kolejki elektryczne i samochody wyścigowe, konsole gier wideo, gry wideo, sprzęt sportowy wyposażony w komputery i urządzenia elektryczne i elektroniczne, Urząd Gminy Spytkowice 46 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Sprzęt medyczny: sprzęt do radioterapii, sprzęt kardiologiczny, sprzęt do dializowania, respiratory, sprzęt medycyny jądrowej, sprzęt laboratoryjny do analiz in vitro, analizatory, zamrażarki, inne, Przyrządy monitorowania i kontrolno-sterujące: detektory dymu, regulatory ogrzewania, termostaty, Automatyczne urządzenia dozujące: automaty z gorącymi napojami, automaty z gorącymi lub zimnymi napojami w butelkach i puszkach, automaty z produktami stałymi, bankomaty, inne urządzenia automatycznie dozujące. Stan aktualny Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne generalnie pochodzą z dwóch źródeł: gospodarstw domowych oraz innych użytkowników – instytucje, biura, handel, inni. W gminie nie prowadzono dotąd zbiórki tego strumienia odpadów – zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. W woj. małopolskim nie działa zorganizowany system selektywnej zbiórki i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, co powoduje, że w większości odpady te trafiają na wysypiska odpadów komunalnych i do składnic złomu metalowego. Proekologiczne podejście do zagospodarowania zużytych urządzeń nakazuje przedłużanie okresu użytkowania. Pestycydy Na terenie gminy Spytkowice nie istnieją magazyny przeterminowanych środków ochrony roślin. Wraki samochodowe, opony Wraki samochodowe Rozwój motoryzacji powoduje niekorzystne skutki środowiskowe. Jednym z poważniejszych problemów jest w tym zakresie zagadnienie unieszkodliwiania i zagospodarowania wraków samochodowych i zużytych opon samochodowych. Wraki samochodów zawierają złom stalowy, ale także: zużyte oleje, płyny chłodnicze, zużyte akumulatory, zużyte opony, szkło i tworzywa sztuczne. Większość tych elementów można odzyskać z odpadów jako surowiec wtórny. Materiały przeznaczone do recyklingu stanowią około 85% masy wraku samochodowego. Należą do nich przede wszystkim: złom stalowy, zużyte opony i guma, oleje i niezużyte resztki paliwa, szkło, płyny hamulcowe i chłodnicze Urząd Gminy Spytkowice 47 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Materiały nie nadające się do recyklingu stanowią pozostałe około 15% masy całego wraku samochodowego. Można do nich zaliczyć np. pianki poliuretanowe, dla których brak jest odpowiedniej technologii odzysku lub unieszkodliwiania, zanieczyszczona guma, masy tłumiące hałas, niektóre rodzaje tworzyw (np. izolacje kabli elektrycznych). Ilość złomowanych samochodów można oszacować na podstawie liczby samochodów wprowadzonych na rynek w kolejnych latach oraz w oparciu o stworzoną na tej podstawie strukturę wieku używanych w Polsce samochodów. Przyjmuje się, że ilość samochodów wyrejestrowanych (wraków) stanowi około 3% ilości samochodów zarejestrowanych (wg Forum Recyklingu Samochodu). Na terenie powiatu znajdują się dwa podmioty, które zajmują się demontażem samochodów i posiadają stosowne zezwolenia. W warunkach gminy Spytkowice, ilość wyrejestrowanych samochodów została oszacowana na poziomie ok. 60 sztuk rocznie, ale w praktyce może być nawet o połowę mniejsza. Tabela 3-12 Wykaz podmiotów posiadających zezwolenie na demontaż samochodów na terenie powiatu wadowickiego w roku 2002 LP. Nazwa i adres podmiotu 1 Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 34-100 Wadowice ul. Wenecja 5 2 Spółdzielnia Pracy Transportowo-Motoryzacyjna "PRZEWÓZ" 34-100 Wadowice ul. Wałowa 9 Opony samochodowe W celu eliminacji lub ograniczenia ilości odpadów składowanych na składowisku (lub porzuconych w środowisku) mogą być wykorzystane różnorodne metody i techniki gospodarki tymi odpadami. Z dotychczasowych badań i doświadczeń wynika, że wycofane z eksploatacji opony mogą być wykorzystane poprzez: - bieżnikowanie, - zagospodarowanie całych opon, - wykorzystanie produktów z przeróbki mechanicznej i chemicznej, - spalanie z wykorzystaniem energii. Urząd Gminy Spytkowice 48 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Należy jednak podkreślić, że bieżnikowanie opon wydłuża jedynie czas ich eksploatacji, więc po pewnym czasie i tak należy je unieszkodliwić w inny sposób np. jedną z ww. metod (spalenie, przetworzenie na granulat). W kraju istnieją możliwości techniczne do realizacji poszczególnych kierunków odzysku zużytych opon (np. zakłady rozdrabniające gumę i wytwarzające regranulat, cementownie przystosowane do spalania zużytych opon), ale podmioty gospodarcze zajmujące się recyklingiem opon mają duże trudności z pozyskaniem tego odpadu, ze względu na brak systemu zbiórki zużytych opon. Odpadów tego typu nie zalicza się do odpadów niebezpiecznych, a stopień ich niekorzystnego oddziaływania na środowisko nie jest szczególnie duży. Jednak ze względu na wagę problemu, gospodarka oponami wycofanymi z eksploatacji podlega szczególnym uregulowaniom prawnym. Przede wszystkim ustawa o odpadach wprowadziła zakaz składowania zużytych opon, a zakaz ten wszedł w życie 1 lipca 2003 roku dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006 roku dla opon pociętych i części opon (Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, Ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw). Poza tym na producentów i importerów opon nałożono obowiązek odzysku zużytych opon (ustawa o obowiązkach producentów oraz opłacie produktowej i depozytowej), a stopień odzysku tych odpadów w latach 2002-2007 powinien wynosić: 2002 r. - 25% 2003 r. - 35% 2004 r. - 50% 2005 r. - 60% 2006 r. - 70% 2007 r. - 75% Wyżej wymienione akty prawne tworzą zręby systemu gospodarki zużytymi oponami. Wymagają one jednak szeregu działań i inicjatyw, które zapewnią sprawne działanie takiego systemu. Należy także uwzględnić fakt, iż w perspektywie lat 2003-2014 przewidywany jest ciągły wzrost ilości wycofanych z eksploatacji opon i szacuje się, że w skali roku przyrost ten będzie wynosił około 3-5% rocznie. W warunkach gminy Spytkowice ilość opon z wyrejestrowanych samochodów została oszacowana na poziomie ok. 120-240 sztuk rocznie. Urząd Gminy Spytkowice 49 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3.4. Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych Na terenie gminy Spytkowice znajduje się przy ulicy Krakowskiej nieczynne składowisko odpadów komunalnych, zbudowane na podstawie decyzji z roku 1978, a wyłączone z eksploatacji na początku 2004 roku. Składowisko nie posiada zabezpieczeń przed negatywnym oddziaływaniem na środowisko. Zostało umiejscowione w naturalnym wąwozie-jarze, w którym przebiegała droga rolnicza łącząca okoliczne pola uprawne z ówczesną Rolniczą Spółdzielnia Produkcyjną „BACH” w Spytkowicach. Projekt techniczny i technologiczny wysypiska opracowała firma „BIPROKWAS” z Gliwic. Nadzorem i eksploatacja składowiska zajmowała się Spółka „KOMROL” w Spytkowicach. Początkowo sposób gospodarki odpadami polegał na deponowaniu ich na składowisku w sposób niezorganizowany. Nadzór nad składowiskiem był utrudniony ze względu na ciągłe dewastacje bramy wjazdowej i ogrodzenia, umożliwiające korzystanie z niego w godzinach nocnych przez podmioty i osoby spoza gminy, pozbywające się odpadów w sposób nielegalny, co wpłynęło na skład i charakterystykę deponowanych odpadów. Składowisko zajmuje teren o powierzchni ok. 1 ha, a w ostatnim okresie technologia deponowania odpadów polegała na posypaniu ich warstwy środkiem odkażającym i ugnieceniu spychokoparką gąsienicową typu TD-75 oraz zasypaniu warstwą ziemi. Ze względu na wypełnienie pojemności składowiska oraz brak możliwości jego rozbudowy podjęto decyzję o zakończeniu jego eksploatacji. Lokalizacja składowiska w stosunkowo niewielkiej odległości od ujęcia wód podziemnych, spowodowała wykonanie w roku 2001 na zlecenie gminy Spytkowice badań wpływu składowiska na jakość wody pitnej w pobliskim ujęciu, które nie wykazały jego ujemnego wpływu. Badania zostały wykonane przez Zakład Prac Geologicznych w Tychach, a ich wyniki zamieszczone w „Dokumentacji określającej warunki gruntowo-wodne w podłożu terenu strefy ochrony pośredniej – zewnętrznej ujęcia wód podziemnych Kępki” z czerwca 2001r. Urząd Gminy Spytkowice 50 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3.5. Podsumowanie analizy stanu gospodarki odpadami Analizując aktualny stan gospodarki odpadami z sektora komunalnego należy stwierdzić, że podstawowymi zagrożeniami ekologicznym w Spytkowice są: Niekontrolowany wywóz odpadów i nieczystości w miejsca do tego celu nie przeznaczone lub spalanie odpadów w paleniskach domowych, Istniejące dzikie wysypiska odpadów, zlokalizowane w lasach i zagłębieniach terenowych, Brak objęciem wywozem wszystkich mieszkańców, Brak objęciem selektywną zbiórką odpadów niebezpiecznych mieszkańców, Brak systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (w tym bateriami i akumulatorami, sprzętem elektronicznym i elektrycznym, zużytymi olejami, oponami, odpadami weterynaryjnymi), Niekontrolowany sposób postępowania z odpadami pozostawianymi przez turystów odwiedzających gminę. Do pozytywnych rozwiązań należy wprowadzenie systemu zbiórki i wywozu odpadów w gminie, uwzględniającego selektywną zbiórkę. Odpady objęte zbiórką z terenu całej gminy są odbierane na podstawie umów zawieranych przez mieszkańców z przewoźnikami zajmującymi się wywozem odpadów. Zasady gromadzenia, usuwania i odbioru odpadów oraz zasady selektywnej zbiórki odpadów, a także zasady opłat za świadczone usługi i kontroli realizacji umów zostały określone w regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice, stanowiącego załącznik do Uchwały Nr XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. Cena za usuwanie odpadów komunalnych obejmującą zbiórkę, transport oraz składowanie odpadów została zróżnicowana w zależności od rodzaju zbieranych odpadów i w przypadku odpadów zbieranych selektywnie jest ponad trzykrotnie niższa od odpadów niesegregowanych. Częstotliwość wywozu odpadów została określona w regulaminie i jest zróżnicowana w zależności od rodzaju budynków mieszkalnych i ilości osób oraz jest inna dla podmiotów gospodarczych. Transport na składowiska w przypadku Zakładu Usług Komunalnych jest dwustopniowy, poprzez teren ZUK-u w Spytkowicach, z częstotliwością co 3 dni lub w zależności od potrzeb . Urząd Gminy Spytkowice 51 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 4. Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami Podstawowymi przesłankami, które należy uwzględnić przy prognozowaniu zmian w gospodarce odpadami są określone prawnie podstawowe zasady postępowania z odpadami, tj.: zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, zapewnienie odzysku i unieszkodliwiania odpadów, bezpieczne składowanie odpadów, których nie da się w danych warunkach techniczno-ekonomicznych poddać procesom odzysku lub unieszkodliwiania, oraz wymagania związane z wdrażaniem dyrektyw UE. Biorąc pod uwagę wymagania określone w art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC należy przyjąć, że ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinny wynosić: w 2010 roku – 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, w 2013 roku – 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, w 2020 roku – 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 roku. W gospodarce odpadami opakowaniowymi konieczne jest zgodnie z obowiązującym prawem osiągnięcie do końca 2007 r. następujących minimalnych poziomów odzysku i recyklingu: odzysku w wysokości 50%, recyklingu w wysokości 25%. W okresie powyżej 2007 r. poziomy odzysku i recyklingu uzgodnione zostaną z Komisją Europejską zgodnie z projektem Dyrektywy z 2001 r. Projekt ten przewiduje wprowadzenie następujących poziomów: - odzysk w granicach 60÷75%, - recykling w granicach 55÷70%. Ustawa z dnia 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, jak również ustawa z dnia 11 maja 2001 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej stwarzają warunki dla zmiany udziału opakowań z różnych materiałów oraz dla wzrostu zainteresowania odzyskiem opakowań. Urząd Gminy Spytkowice 52 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 4.1. Prognoza odpadów komunalnych Wymagania ustawowe obok obserwowanych w ostatnich latach zmian w ilości i składzie powstających odpadów komunalnych, zarówno w skali kraju jak i gminy, pozwalają prognozować następujące tendencje zmian w strumieniu odpadów w perspektywie 2010 roku: nieznaczny wzrost ogólnej ilości odpadów, wzrost ilości tworzyw sztucznych w najbliższych latach, a następnie stabilizacja poziomu, stały wzrost ilości szkła w odpadach, stały, systematyczny wzrost ilości papieru i tektury, nieznaczny wzrost ilości metali, stały wzrost ilości odpadów tekstylnych, stały, niewielki wzrost frakcji organicznej w postaci odpadów spożywczych, zmniejszanie się ilości frakcji mineralnej, m.in. w związku z ograniczaniem spalania węgla, złagodzenie problemu nielegalnego „importu” odpadów (dzikie wysypiska przydrożne) dzięki wprowadzaniu systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami w skali ponadlokalnej. Poniżej zamieszczono następujące dane prognostyczne dotyczące wytwarzania poszczególnych grup odpadów dla Spytkowic: Bilans odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] Bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] Bilans odpadów ulegających biodegradacji - prognoza na lata 2004- 2015 [Mg] Generalnie przewiduje się niewielki wzrost od 1% (dla odpadów kuchennych ulegających biodegradacji, odpadów zielonych, odpadów tekstylnych, metali, opakowań z blachy stalowej i odpadów niebezpiecznych w odpadach komunalnych) do 3% (dla odpadów wielkogabarytowych i budowlanych) w okresie do 2005r., a w następnych okresach wzrost ten będzie jeszcze mniejszy. Spadek przewidywany jest tylko dla drobnej frakcji popiołowej o 2% do roku 2005 i o 3% do roku 2015 oraz dla tworzyw sztucznych nieopakowaniowych w okresie od 2010-2015. Urząd Gminy Spytkowice 53 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Można spodziewać się, że w nadchodzących latach procentowy udział a zarazem bezwzględna wielkość frakcji odpadów nadających się do odzyskania w systemie selektywnego gromadzenia będzie rosnąć. W nadchodzących latach należy spodziewać się zwiększenia strumienia odpadów budowlano-remontowych, w tym zawierających azbest, głównie w postaci zużytych materiałów azbestowo- cementowych pochodzących z rozbiórki i remontów budynków. 4.2. Prognoza ilości i jakości odpadów opakowaniow ych Rozwój przemysłu opakowaniowego i kierunki tego rozwoju, i jednocześnie ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych, będzie zależeć od wielu czynników krajowych (sytuacja gospodarcza, ogólny wzrost spożycia, zmiany demograficzne, zmiany stylu i poziom życia ludności), a także rozwoju międzynarodowej wymiany towarowej zarówno z krajami Unii Europejskiej, krajami Europy Środkowej i Wschodniej oraz ogólnej koniunktury gospodarczej na rynkach światowych. Obecnie największy wzrost produkcji i zużycia obserwuje się dla opakowań z tworzyw sztucznych lub z udziałem tworzyw sztucznych. Wzrost ten w ostatnim okresie kształtował się na poziomie 10% rocznie i był pięciokrotnie wyższy niż w krajach Europy Zachodniej. Dla Spytkowic prognozuje się niewielki wzrost opakowań z papieru i tektury, opakowań z tworzyw sztucznych, wielomateriałowych, opakowań ze szkła i aluminium oraz blachy stalowej do roku 2007. Urząd Gminy Spytkowice 54 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 4-1 Bilans odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 9,266 9,284 9,303 9,322 9,340 9,359 9,378 9,396 9,415 9,434 9,453 9,472 Organiczne roślinne 181 183 184 184 185 185 185 186 186 186 187 187 Organiczne zwierzęce 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 9 9 Organiczne inne 22 23 23 24 24 25 25 26 26 26 27 27 Odpady zielone 42 43 44 45 46 47 48 48 49 49 50 50 Papier i karton nieopakowaniowy 107 109 110 112 113 114 116 116 116 116 117 117 Opakowania z papieru i tektury 155 158 160 162 164 166 168 168 169 169 169 170 Opakowania wielomateriałowe 17 18 18 18 18 19 19 19 19 19 19 19 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 203 205 206 206 206 207 207 204 200 196 193 189 Opakowania z tworzyw sztucznych 65 66 66 66 66 67 67 66 64 63 62 61 Odpady tekstylne 47 48 48 49 49 50 51 51 52 52 53 54 Szkło nieopakowaniowe 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 Opakowania ze szkła 189 194 198 202 207 211 216 219 221 224 227 229 Metale 44 44 44 45 45 45 45 45 45 45 45 45 Opakowania z blachy stalowej 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 Opakowania z aluminium 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Odpady mineralne 123 123 124 126 128 129 131 132 134 135 137 139 Popiół 344 338 329 319 310 302 293 285 277 269 262 254 Odpady wielkogabarytowe 175 186 186 186 187 187 188 188 188 189 189 189 Odpady budowlane 513 557 591 628 666 707 750 801 856 914 976 1042 Odpady niebezpieczne 26 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 2101 2170 2207 2247 2289 2334 2383 2427 2476 2529 2586 2647 Ludność, tys. Razem Urząd Gminy Spytkowice 55 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 4-2 Bilans odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych dla Spytkowic - prognoza na lata 2004-2015 [Mg] 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 9,266 9,284 9,303 9,322 9,340 9,359 9,378 9,396 9,415 9,434 9,453 9,472 Opakowania z papieru i tektury 155 158 160 162 164 166 168 168 169 169 169 170 Opakowania wielomateriałowe 17 18 18 18 18 19 19 19 19 19 19 19 Opakowania z tworzyw sztucznych 65 66 66 66 66 67 67 66 64 63 62 61 Opakowania ze szkła 189 194 198 202 207 211 216 219 221 224 227 229 Opakowania z blachy stalowej 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 Opakowania z aluminium 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 447 457 463 469 476 484 491 493 494 496 498 500 Ludność, tys. Razem Urząd Gminy Spytkowice 56 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 4-3 Bilans odpadów ulegających biodegradacji- prognozą na lata 2004- 2015 [Mg] Nazwa strumienia 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Organiczne roślinne 179 181 183 184 184 185 185 185 186 186 186 187 Organiczne zwierzęce 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 9 Organiczne inne 22 22 23 23 24 24 25 25 26 26 26 27 Odpady zielone 41 42 43 44 45 46 47 48 48 49 49 50 Papier i karton nieopakowaniowy 104 107 109 110 112 113 114 116 116 116 116 117 Opakowania z papieru i tektury 151 155 158 160 162 164 166 168 168 169 169 169 Razem 507 517 526 531 537 542 547 552 554 556 556 559 Poziom odzysku 57,38 60,45 66,36 72 77,76 78,72 81,34 84 85,68 87,88 89,57 91,26 Kompostowniki domowe 100,8 102 103,6 104,4 105,2 132,5 133,5 134 135 162,6 162,6 163,8 Pozostałe odpady 348,82 354,55 356,04 354,6 354,04 330,78 332,16 334 333,32 305,52 303,83 303,94 350 346,5 332,5 318,5 304,5 290,5 276,5 262,5 234,5 203 175 168 -1,18 8,05 23,54 36,1 49,54 40,28 55,66 71,5 98,82 102,52 128,83 135,94 Do składowania Konieczny dodatkowy recykling Urząd Gminy Spytkowice 57 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 4.3. Prognoza ilości i jakości odpadów powstających w sektorze gospodarczym Prognozowanie zmian w ilościach wytwarzanych odpadów w obszarze działalności gospodarczej na terenie Spytkowic w sytuacji głębokich zmian restrukturyzacyjnych i ogólnie niekorzystnej koniunktury gospodarczej jest trudne do oszacowania. Brakuje także prognoz rozwoju i zmian w poszczególnych gałęziach sektora rzemiosła i usług w regionie do 2011 roku. W tej sytuacji gospodarczego można kraju i jedynie przyjmować istniejące na podstawie dokonywać tej wskaźniki rozwoju szacunków ilości przewidywanych powstających odpadów z działalności gospodarczej. Prognozując rozwój sektora gospodarczego i związaną z nim ilość wytwarzanych odpadów pod uwagę należy wziąć w szczególności tendencje występujące we współczesnej gospodarce. Zgodnie z WPGO przyjmuje się, że w dalszej przyszłości – po 2006r z uwagi na wprowadzanie nowoczesnych technologii mało- i bezodpadowych ewentualny wzrost produkcji nie wpłynie wprost na zwiększenie się ilości wytwarzanych odpadów. Na ilość odpadów wpływ mają również czynniki demograficzne. Do roku 2015 sytuacja demograficzna Spytkowic nie ulegnie istotnym zmianom, dlatego nie wpłynie to znacząco na ilość powstających w tym czasie odpadów z działalności gospodarczej na terenie gminy. Zważywszy, że część podmiotów gospodarczych nie posiada uregulowanego sposobu postępowania z odpadami, dlatego przewiduje się, że w najbliższej przyszłości (lata 2004 – 2007) ilość odpadów z sektora gospodarczego ulegnie zwiększeniu. W dalszej perspektywie czasowej przewiduje się relatywne zmniejszenie (w stosunku do wzrostu produkcji w sektorze gospodarczym) wytwarzanych odpadów, w związku z wprowadzaniem technologii mało- i bezodpadowych. 4.4. Prognoza ilości i jakości odpadów niebezpiecznych Opracowanie prognozy powstawania odpadów niebezpiecznych zarówno w horyzoncie krótkoterminowym, jak i długoterminowym jest bardzo trudne ze względu na niestabilną sytuację gospodarki. Urząd Gminy Spytkowice 58 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Odpady zawierające PCB Zgodnie z obowiązującym prawem do końca 2010r. mają zostać oczyszczone wszelkie instalacje zawierające ww. substancje. Pomimo, że obowiązek inwentaryzacji PCB w naszym kraju został wprowadzony na mocy w/w rozporządzenia Ministra Gospodarki z terminem wykonania do dnia 31.12.2002 r., niestety do chwili obecnej nie zinwentaryzowano będących w eksploatacji urządzeń zawierających PCB. Należy przeprowadzić inwentaryzację odpadów PCB na terenie gminy Spytkowice w miejscach, gdzie mogą występować urządzenia zawierające polichlorowane bifenyle (PCB) – głównie transformatory w stacjach transformatorowych Beskidzkiej Energetyki S.A. Na tej podstawie będzie oparty ewentualny harmonogram likwidacji odpadów PCB jako część programu wojewódzkiego (do roku 2006) oraz całkowita likwidacja PCB jako część programu wojewódzkiego (do roku 2010). Odpady zawierające azbest Od 1997 r istnieje zakaz stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. nr 161 poz. 628). W maju 2002r rada Ministrów przyjęła „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Uwzględniając żywotność wyrobów cementowo – azbestowych program zakłada realizację usuwania tych wyrobów z budynków i budowli do 2032r. W Spytkowicach nie została przeprowadzona inwentaryzacja obiektów z wbudowanymi materiałami zawierającymi azbest. Na podstawie informacji szacunkowych ok. 40-50% posesji posiada pokrycia dachowe z materiałów zawierających azbest, głównie eternitu, oszacowano powierzchnię pokryć dachowych na terenie Spytkowic na ok. 90 000 m 2, co odpowiada ok. 990 Mg odpadów. Akumulatory i baterie Ilość zużytych akumulatorów można powiązać z obserwowanym wzrostem użytkowanych samochodów gdyż 90% ilości zużytych akumulatorów powstaje w transporcie, zarówno podmiotów gospodarczych jak i indywidualnych użytkowników. Odpady medyczne i weterynaryjne Opierając się na prognozach zawartych w KPGO należy liczyć się z systematycznym wzrostem specyficznych odpadów medycznych i weterynaryjnych. Urząd Gminy Spytkowice 59 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Ich ilość jest jednak trudna do określenia. Zakłada się, że ilość ta będzie wzrastać wolniej aniżeli wzrost poziomu i ilości usług. Wynika to zarówno z trudnej sytuacji finansowej służby zdrowia jak i spodziewanego wdrożenia programu gospodarki odpadami. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, w tym AGD Branża wyrobów elektrycznych i elektronicznych cechuje się najwyższym tempem rozwojowym. Wg KPGO dynamika przyrostu odpadów elektrycznych i elektronicznych jest trzykrotnie wyższa od pozostałych odpadów. Postęp techniczny sprawia, że urządzenia tej grupy szybko tracą znamiona nowoczesności i są zastępowane urządzeniami nowej generacji. Wyeksploatowane pojazdy i zużyte opony Uwzględniając aktualny stan wiekowy pojazdów i obserwowaną tendencję wymiany starych pojazdów (głownie tych sprowadzonych z zagranicy w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych) na nowe, należy liczyć się z istotnym wzrostem ilości złomowanych pojazdów oraz wzrostem ilości wycofanych z eksploatacji opon na poziomie 3-5% rocznie. Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późniejszymi zmianami) wprowadza zakaz składowania opon, na mocy Ustawy z dn. 27 lipca 2001 (Dz. U. Nr 100 poz. 1085) zakaz ten wszedł w życie z dniem 1 lipca 2003r – dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006r – dla części opon. Na mocy ustawy z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U. Nr 63 poz. 639 z późniejszymi zmianami) nałożony został na producentów i importerów opon wprowadzanych na rynek obowiązek odzysku zużytych opon. Wg postanowień ustawy o obowiązkach producentów oraz opłacie produktowej i depozytowej, stopień odzysku zużytych opon powinien wzrosnąć do 50% w roku 2004, a w roku 2007 osiągnąć wartość do 75%. Urząd Gminy Spytkowice 60 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 5. Cele i działania zmierzające do popraw y sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami Projekt planu gospodarki odpadami dla Spytkowic zgodnie z przyjętymi kierunkami dotyczącymi gospodarki odpadami w „II Polityce Ekologicznej Państwa”, „Krajowym Planie Gospodarki Odpadami” oraz „Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami” zakłada odzysk lub unieszkodliwienie wszystkich rodzajów odpadów powstających na terenie gminy w długim horyzoncie czasowym. W szczególności: - wycofanie z produkcji i użytkowania materiałów niebezpiecznych, ograniczenie ilości powstających odpadów niebezpiecznych o 20%, - wdrożenie idei zrównoważonej produkcji i konsumpcji, między innymi w celu ograniczenia ilości powstających odpadów komunalnych na poziomie maksimum 300 kg/M/rok - likwidacja „dzikich” składowisk śmieci, - likwidacja odpadów azbestu oraz zawierających PCB, - kompleksowe wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów oraz recyklingu w celu uzyskania co najmniej 15% recyklingu tworzyw sztucznych, szkła, papieru i tektury oraz 25% recyklingu materiałów opakowaniowych, - ograniczenie ilości składowanych komunalnych odpadów ulegających biodegradacji-docelowo o 65% w stosunku do roku 1995 - kompostowanie odpadów komunalnych oraz osadów ściekowych na terenach wiejskich oraz małych miast. Najważniejszym zadaniem strategicznym gminy w zakresie gospodarki odpadami jest ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania składowiska odpadów na środowisko oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania. Służyć temu będzie szereg przedsięwzięć, m.in. doskonalenie rozwiązań organizacyjnych w zakresie segregacji odpadów i gospodarowania odpadami opakowaniowymi oraz wdrożenie zbiórki odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. W realiach miasta głównym celem gospodarki odpadami jest i będzie zintensyfikowanie działań organizacyjnych umożliwiających maksymalny, możliwy do osiągnięcia stopień zbiórki wytwarzanych odpadów. Urząd Gminy Spytkowice 61 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Możliwości i kierunki rozwoju infrastruktury w gospodarce odpadami oraz szczegółowa lokalizacja inwestycji uzależnione są w znacznym stopniu od obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego. Zapisy w ww. planach decydują o możliwości oraz skali realizacji przedsięwzięć na terenach gminy. W szczególności ma to znaczenie dla podmiotów gospodarczych, osób fizycznych zainteresowanych rozpoczęciem lub rozszerzeniem działalności gospodarczej np. w gospodarce odpadami. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. Nr 66 poz.620 z dnia 17 kwietnia 2003 r.), założone cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami przedstawiono w odniesieniu do dwóch czteroletnich okresów czasu: - 2004 – 2007 cele krótkoterminowe, - 2008 –2015 cele długoterminowe. 5.1. Odpady komunalne Cele krótkoterminowe – 2004 – 2007 - wyeliminowanie niekontrolowanego wprowadzania odpadów komunalnych do środowiska poprzez objęcie wszystkich mieszkańców gminy zorganizowaną zbiórką odpadów; - wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów, - rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, - podnoszenia świadomości ekologicznej i społecznej wśród mieszkańców gminy, Cele długoterminowe – 2008 – 2015 - dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, - kontynuacja i intensyfikacja akcji szkoleń i podnoszenia świadomości społecznej, Realizacja celów krótkoterminowych i długoterminowych przekłada się na osiągnięcie celów szczegółowych w gospodarce odpadami w odniesieniu do roku: - cele szczegółowe do roku 2007 - cele szczegółowe do roku 2011 - cele szczegółowe do roku 2015 Cele szczegółowe do roku 2007 1. Rekultywacja nieczynnego składowiska odpadów 2. Objęcie zorganizowanym zbieraniem odpadów 95% mieszkańców Spytkowic. Urząd Gminy Spytkowice 62 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 80% wytworzonych odpadów komunalnych. 4. Skierowanie w roku 2007 na składowiska innych niż niebezpieczne i obojętnych do 82% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995). 5. Osiągnięcie w roku 2007 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury: 45%, opakowania ze szkła: 35%, opakowania z tworzyw sztucznych: 22%, opakowania metalowe: 35%, opakowania wielomateriałowe: 20%, odpady wielkogabarytowe: 26%, odpady budowlane: 20%, odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 22%, Cele szczegółowe do 2011 roku: 1. Objęcie wszystkich mieszkańców Spytkowic zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych. 2. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 67% wszystkich odpadów komunalnych. 3. Skierowanie w roku 2010 na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995). 4. Osiągnięcie w roku 2011 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury: 50%, opakowania ze szkła: 45%, opakowania z tworzyw sztucznych: 30%, opakowania metalowe: 45%, opakowania wielomateriałowe: 30%, odpady wielkogabarytowe: 50%, odpady budowlane: 40%, odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 50%. Urząd Gminy Spytkowice 63 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Cele szczegółowe do 2015 roku: 1. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 57% wszystkich odpadów komunalnych. 2. Skierowanie w roku 2015 na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 48% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995). 3. Osiągnięcie w roku 2015 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury: 55%, opakowania ze szkła: 50%, opakowania z tworzyw sztucznych: 35%, opakowania metalowe: 50%, opakowania wielomateriałowe: 35%, odpady wielkogabarytowe: 54%, odpady budowlane: 44%, odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 54%. Osiągnięcie celów szczegółowych wymaga zwiększenia odzysku większości strumieni odpadów komunalnych, a tym samym budowy wystarczającej liczby instalacji do segregacji i odzysku odpadów. W tabeli 5-1 zestawiono oszacowane ilości odzysku wyżej wymienionych strumieni odpadów. Tabela 5-1 Oszacowana masa koniecznego odzysku odpadów komunalnych L.P. STRUMIENIE ODPADÓW KOMUNALNYCH 2007 2011 2015 1 Opakowania z papieru i tektury 72 84 92,95 2 Opakowania wielomateriałowe 3,6 5,7 6,65 3 Opakowania z tworzyw sztucznych 14,52 20,1 21,7 4 Opakowania ze szkła 69,3 97,2 113,5 5 Metale 5,6 7,2 8 6 Odpady wielkogabarytowe 48,36 94 102,06 7 Odpady budowlane 118,2 300 429,44 8 Odpady niebezpieczne 6,16 14 15,12 9 RAZEM 337,7 622,2 789,4 10 Dopuszczalna ilość deponowanych odpadów komunalnych 1798 1626 1509 Urząd Gminy Spytkowice 64 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic W tabeli 5-1 przedstawiono prognozę odpadów niebezpiecznych przewidzianych do wydzielenia i unieszkodliwienia w rozbiciu na poszczególne lata. Podstawowym przedsięwzięciem powinno być zorganizowanie na terenie gminy systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych – obejmującego docelowo 100% mieszkańców. Odbiór tych odpadów winien być przez gminę (jako jednostkę odpowiedzialną za gospodarkę odpadami) powierzony specjalistycznej firmie wywozowej spełniającej wymogi określone w warunkach przetargu. Dla Spytkowic rozwiązaniem selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych będzie mobilny punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych (GPZON), obsługujący teren powiatu. Ważnym aspektem w zbiórce odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych jest gotowość mieszkańców do selektywnej zbiórki tych odpadów. Wymaga to przeprowadzenia w każdej gminie odpowiednich akcji kształtowania świadomości społecznej, akcji szkoleń w różnych środowiskach. 5.2. Odpady opakowaniowe Założone cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami opakowaniowymi W gospodarce odpadami opakowaniowymi konieczne jest zgodnie z obowiązującym prawem osiągnięcie do końca 2007r. następujących minimalnych poziomów odzysku i recyklingu: - odzysku w wysokości 50%, - recyklingu w wysokości 25%. W okresie powyżej 2007r. poziomy odzysku i recyklingu uzgodnione zostaną z Komisją Europejską zgodnie z projektem Dyrektywy z 2001r. Projekt ten przewiduje wprowadzenie następujących poziomów: - odzysk w granicach 60-75%, - recykling w granicach 55-70%. W tabeli 5-1 zestawiono oszacowane ilości odzysku poszczególnych strumieni odpadów opakowaniowych. Urząd Gminy Spytkowice 65 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 5.3. Odpady z sektora gospodarczego Założone cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami z sektora gospodarczego Proponowane cele w dziedzinie gospodarowania odpadami dotyczą przede wszystkim wdrażania nowych rozwiązań organizacyjnych zapewniających właściwe bieżące zarządzanie strumieniami odpadów, a także intensyfikacji prac badawczych i rozwojowych gwarantujących minimalizację ilości powstających odpadów, zwiększenie stopnia ich wykorzystania i skuteczną kontrolę wpływu na środowisko. Zgodnie z WPGO z rozwiązań organizacyjnych na terenie gminy za najważniejsze uznaje się: - rozpoznanie stanu gospodarki odpadami w małych podmiotach gospodarczych działających w sektorze handlu i usług, zwłaszcza odpadami niebezpiecznymi - dążenie do stosowania niskoodpadowych technologii produkcji, wykorzystujących wszystkie składniki przerabianych surowców, - prowadzenie działań informacyjno – edukacyjnych dla małych podmiotów i zakładów rzemieślniczych mające na celu zwiększenie stopnia odzysku wytwarzanych przez nich odpadów oraz wykorzystywanie istniejących już instalacji do zagospodarowania, - prowadzenia szerokiej edukacji ekologicznej z zakresu zapobiegania powstawania i wykorzystywania odpadów przemysłowych. Minimalizacja odpadów w sektorze gospodarczym Bardzo ważnym zagadnieniem jest minimalizacja wytwarzania odpadów w sektorze gospodarczym. Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów jest, więc najbardziej pożądaną strategią gospodarki odpadami. Jedną z metod minimalizacji ilości i toksyczności odpadów jest wprowadzenie w zakładach zasad tzw. Czystszej Produkcji. Idea CP kładzie nacisk na ograniczenie zanieczyszczeń "u źródła", czyli w momencie ich powstawania w procesie produkcyjnym. Ideałem Czystszej Produkcji jest produkcja bezodpadowa. Idea ta funkcjonuje na terenie miasta w postaci udziału wielu zakładów w szkołach „czystszej produkcji”. Kolejną metodą jest wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarządzania środowiskowego według norm ISO serii 14 000. Norma ISO 14 001 jest przydatna dla przedsiębiorstw o dowolnym charakterze i wielkości. Norma ta określa wymagania, które umożliwiają sformułowanie polityki i celów działalności organizacji, Urząd Gminy Spytkowice 66 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic jej wyrobów i usług, które mogą oddziaływać na środowisko i które organizacja może kontrolować. Jednym z celów powinna być minimalizacja wytwarzanych odpadów. 5.4. Odpady niebezpieczne Założone cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami niebezpiecznymi Zgodnie z wytycznymi zawartymi w WPGO główne cele i zadania do realizacji w tej dziedzinie w Spytkowicach to: - stworzenie systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych, sektorze handlu i usług oraz szkolnictwie, - całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska do 2010 r., - unieszkodliwianie odpadów powstających przy demontażu wyrobów zawierających azbest, Powyższe zamierzenia muszą być poprzedzone wdrożeniem rozwiązań organizacyjnych polegających na: - wprowadzeniu, na szczeblu gminy, pełnej ewidencji odpadów niebezpiecznych i stworzeniu banku danych o odpadach powstających w MŚP, sektorze usług, szkolnictwie i sektorze medycznym, - prowadzeniu na szczeblu gminy systemu szerokiej edukacji społeczeństwa o substancjach niebezpiecznych i ich wpływie na zdrowie. Założenia funkcjonowania systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Z analizy stanu gospodarki odpadami niebezpiecznymi wynika, że odpady z większych jednostek gospodarczych gminy są w całości zagospodarowywane i unieszkodliwiane we własnym zakresie, zgodnie z posiadanymi decyzjami w tym zakresie. Problemem jest wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów powstających w jednostkach rozproszonych (gospodarstwa domowe, drobne podmioty gospodarcze, szkolnictwo itp.). Dla Spytkowic istotne są następujące jego założenia: - utworzenia na terenie gminy systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych opartego o mobilny punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych od mieszkańców i małych producentów oraz o planowane w powiecie wadowickim tzw. Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON), Urząd Gminy Spytkowice 67 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - współpracę lokalnych władz samorządowych z samorządem powiatowym w działaniach organizacyjnych oraz stworzeniu w systemie gospodarki odpadami niebezpiecznymi powiązań funkcjonalnych. System selektywnej zbiórki odpadów jest zadaniem złożonym, dlatego podstawowym warunkiem wdrożenia jest gotowość mieszkańców do realizowania tego zadania. Wymaga to odpowiedniej akcji propagandowo-edukacyjnej. Urząd Gminy Spytkowice 68 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 6. Działania zmierzające do realizacji wyznaczonych celów w gospodarce odpadami Każdy samorząd dąży do wypracowania takiej sytuacji, w której gospodarka odpadami będzie prowadzona efektywnie, przy jak najmniejszym obciążeniu budżetu. Efektywne zarządzanie planuje się osiągnąć dzięki rozwiązaniu systemowemu, w którym poszczególne składniki systemu (gromadzenie odpadów, ich transport i unieszkodliwianie) będą funkcjonować spójnie, wzajemnie się dopełniając. W celu technicznego i organizacyjnego zabezpieczenia wykonalności zadań w zakresie realizacji ustawy o odpadach, ustawy prawo ochrony środowiska, w długofalowej perspektywie czasu w ramach realizacji pracy określono najważniejsze priorytety działań w najbliższym okresie zmierzające do poprawy gospodarki odpadami w Spytkowicach. Cele w gospodarce odpadami w Spytkowicach do roku 2015 I. Odpady komunalne Cel: Wdrożenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi Priorytetowe kierunki działań: - Optymalizacja systemu zbiórki odpadów komunalnych - Rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych o odpady objęte częściową zbiórką tj.: szkło, tworzywa sztuczne, złom, makulatura, o odpady wielkogabarytowe, o odpady budowlane - Wykorzystanie osadów ściekowych - Gospodarka odpadami opakowaniowymi II. Odpady niebezpieczne Cel: Objęcie zbiórką wszystkich strumieni odpadów niebezpiecznych Urząd Gminy Spytkowice 69 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Priorytetowe kierunki działań: - Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych - Sukcesywne wycofywanie funkcjonujących urządzeń zawierających PCB oraz ich unieszkodliwienie - Odzysk olejów smarowych - Odzysk akumulatorów i baterii - Usunięcie wyrobów zawierających azbest - Objęcie systemem zbiórki, transportu i unieszkodliwiania wszystkich wytwórców odpadów medycznych i weterynaryjnych, - Odzysk części i surowców z wyeksploatowanych samochodów - Wdrażanie systemu selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych III. Odpady z sektora handlu i usług Cel: Minimalizacja ilości odpadów z sektora gospodarczego Priorytetowe kierunki działań: - Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów - Zwiększenie stopnia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów IV. Składowiska odpadów Cel: Utrzymanie czystości na terenie gminy Priorytetowe kierunki działań: - Rekultywacja składowiska odpadów w Spytkowicach - Bieżąca likwidacja dzikich miejsc składowania odpadów V. Edukacja ekologiczna Cel: Rozwój edukacji ekologicznej w obszarze gospodarki odpadami Priorytetowe kierunki działań: Edukacja młodzieży z zakresu gospodarki odpadami stałymi Urząd Gminy Spytkowice 70 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Edukacja MŚP z prawa, technologii oraz pozyskiwania środków w obszarze gospodarki odpadami stałymi Organizacja akcji szkoleniowych i promocja postaw proekologicznych w gospodarce odpadami W ramach realizacji celów długoterminowych wyznaczono 5 priorytetów, do których należą: P. 1. Likwidacja składowisk odpadów (w tym składowisk dzikich) i utrzymanie czystości P. 2. Rozwój selektywnej zbiórki odpadów P. 3. Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych P. 4. Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi P. 5. Wykorzystanie odpadów z sektora gospodarczego W ramach poszczególnych priorytetów określono szczegółowe zadania, z których część wynika z kompetencji tego szczebla administracji samorządowej oraz z konieczności włączenia się w regionalne systemy gospodarki odpadami (np. działania w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym azbestu, odpadów weterynaryjnych). 6.1. Zadania w ramach priorytetu „– Likwidacja składowisk odpadów (w tym składowisk dzikich) i utrzymanie czystości” Wykonanie projektu rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w Spytkowicach przy ul.Krakowskiej Rekultywacja i monitoring składowiska odpadów komunalnych w Spytkowicach przy ul.Krakowskiej Monitoring i bieżąca likwidacja dzikich składowisk (w tym również dzikich składowisk w korytach rzecznych) Utrzymywanie czystości na szlakach turystycznych na terenie gminy Organizowanie akcji porządkowych na terenie gminy np.„Sprzątanie Świata”,„Dzień Ziemi” Urząd Gminy Spytkowice 71 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 6.2. Zadania w ramach priorytetu „Rozwój selektywnej zbiórki odpadów ” Doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych Edukacja młodzieży z zakresu selektywnej zbiórki Zwiększenie ilości strumieni zbieranych selektywnie (AGD, elektryczne i elektroniczne, budowlane, paleniskowe, szkło, tworzywa sztuczne, szmaty, papier, złom) Doposażenie ZUK w Spytkowicach (m.in. zakup belownicy i pojemnoków na odpady) 6.3. Zadania w ramach priorytetu „Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych ” Rozwój systemu wykorzystania odpadów biodegradowalnych w oparciu o kompostowniki przydomowe, Zagospodarowanie opsadów ściekowych 6.4. Zadania w ramach priorytetu „Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi” Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych Organizacja gospodarki odpadami zawierającymi azbest (pełna inwentaryzacja stanu technicznego obiektów i instalacji, organizacja miejsca przeładunku i czasowego gromadzenia odpadów) Organizacja Gminnego Punktu Przeładunku Odpadów Niebezpiecznych Organizacja systemu zbiórki i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych Unieszkodliwianie przeterminowanych środków chemicznych znajdujących się w laboratoriach szkół gimnazjalnych i podstawowych 6.5. Zadania w ramach priorytetu „Wykorzystanie odpadów z sektora gospodarczego” Organizacja systemu zbiórki gromadzenia i transportu odpadów powstających w sektorze MŚP i rzemiośle Urząd Gminy Spytkowice 72 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Edukacja – jest to jeden z najważniejszych czynników przy wdrażaniu całego systemu gospodarki odpadami, ponieważ aktywny udział muszą w nim wziąć członkowie poszczególnych społeczności. Edukację należy prowadzić począwszy od przedszkoli poprzez szkoły, spotkania gminne, w lokalnych mediach publicznych, plakaty i ulotki wywieszane w miejscach publicznych lub roznoszonych w postaci folderów reklamowych do poszczególnych domów i mieszkań. Zadania w obszarze edukacji ekologicznej zostały zawarte w programie ochrony środowiska dla gminy Spytkowice. Urząd Gminy Spytkowice 73 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 7. Projektowany system gospodarki odpadami „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” w odniesieniu do odpadów komunalnych zakłada, że stworzone zostaną podstawy do nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi, oraz zapewniony zostanie wzrost odzysku a tym samym zmniejszenie ilości odpadów składowanych. Nowe prawo polskie, dostosowywane do dyrektyw Unii Europejskiej, reguluje obowiązki samorządów i podmiotów gospodarczych z zakresu gospodarki odpadami. W perspektywie najbliższych lat powinno nastąpić ograniczenie ilości składowanych odpadów a wzrosnąć muszą ilości odzyskiwanych surowców, rozwinąć się powinno przetwórstwo odpadów komunalnych, oraz odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. Preferowane będą metody termicznej przeróbki i kompostowania. W sektorze przemysłowym wzrosnąć powinno wykorzystanie odpadów przemysłowych. Biorąc pod uwagę przyjmowane w niniejszym planie limity redukcji odpadów kierowanych na składowiska, w tym odpadów niebezpiecznych, proponuje się włączenie gminy Spytkowice w planowane rozwiązania systemowe w skali powiatu w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi. W obszarze odpadów z działalności gospodarczej obowiązki zagospodarowania czy odzysku spoczywają na podmiotach gospodarczych. Prawidłowa gospodarka odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi na terenie gminy wymagać będzie znacznych środków finansowych oraz potencjału organizacyjnego i technicznego, pozwalającego sprostać wymaganiom prawnym. Prowadzenie wspólnej polityki przez gminy stwarza szansę osiągnięcia zakładanych limitów redukcji ilości odpadów kierowanych na składowiska. Podstawowym celem do osiągnięcia w zakresie gospodarki odpadami w gminie jest objęcie wszystkich mieszkańców systemem zbiórki odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych oraz ograniczenie ilości składowanych odpadów komunalnych. Będzie to możliwe pod warunkiem wprowadzenia systemu gospodarowania odpadami. Urząd Gminy Spytkowice 74 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 7.1. Selektywna zbiórka odpadów System gospodarki odpadami dla Spytkowic zakłada rozszerzenie i usprawnienie selektywnej zbiórki i segregacji odpadów komunalnych, objęcie zorganizowaną zbiórką wszystkich mieszkańców oraz modernizację istniejącego wyposażenia technicznego. Zakłada się następujące systemy selektywnej zbiórki odpadów komunalnych: selektywna zbiórka surowców wtórnych, selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych, selektywna zbiórka odpadów poremontowych, selektywna zbiórka odpadów paleniskowych, selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych. Selektywna zbiórka surowców wtórnych. W proponowanym systemie zakłada się selektywne zbieranie surowców wtórnych za pośrednictwem zbiorczych punktów gromadzenia odpadów („centra zbiórki”) oraz w systemie workowym dla zabudowy jednorodzinnej rozproszonej. W zabudowie jednorodzinnej każda posesja w najbliższym czasie (docelowo do r. 2007) powinna być wyposażona w zestaw kolorowych worków polietylenowych (PEHD) do zbiórki surowców wtórnych z przeznaczeniem na poszczególne frakcje zbieranych odpadów wraz z kodami identyfikacyjnymi. Warunkiem zwiększenia skuteczności selektywnej zbiórki jest ciągła edukacja ekologiczna mieszkańców oraz weryfikacja stosowanych dotychczas bodźców ekonomicznych lub ich wprowadzanie w aspekcie stworzenia dodatkowych zachęt do segregacji odpadów. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Do zbiórki odpadów wielkogabarytowych proponuje się stosować następujące systemy: okresowy odbiór bezpośredni od ich właścicieli oraz stworzenie warunków do zamawiania tej usługi indywidualnie jako „usługi na telefon”; bezpośredni odbiór przez producenta (dotyczyć będzie głównie sprzętu elektronicznego i sprzętu AGD); Urząd Gminy Spytkowice 75 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic system wymienny polegający na przekazywaniu jeszcze dobrego, ale konstrukcyjnie przestarzałego sprzętu w zamian za egzemplarz nowej generacji (z odpowiednią dopłatą). Odpady budowlane. Zbiórką i transportem odpadów budowlanych z miejsc powstawania zajmować się będą: wytwórcy tych odpadów np. firmy budowlane, rozbiórkowe, osoby prywatne prowadzące prace remontowe, specjalistyczne firmy zajmujące się zbiórką odpadów Zaleca się aby już na placu budowy składować w wydzielonych miejscach (kontenerach) posegregowane odpady budowlane, co pozwoli na ich efektywniejsze wykorzystanie. Odpady ulegające biodegradacji. Proponuje się realizować wykorzystanie odpadów biodegradowalnych we własnym zakresie poprzez przydomowe kompostowniki. Proponuje się następujący system gospodarki odpadami dla gminy Spytkowice: W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: 1. System gospodarki odpadami będzie podporządkowany uzyskaniu możliwie najwyższego poziomu segregacji i odzysku (materiałów i energii) przy równoczesnej minimalizacji ilości odpadów kierowanych do składowania. 2. System funkcjonował będzie w oparciu o wywóz na istniejące składowisko odpadów komunalnych w Oświęcimiu, które jednocześnie w horyzoncie długoterminowym będzie pełniło funkcję składowiska regionalnego obsługującego powiat wadowicki lub kilka powiatów sąsiednich. Kierowanie odpadów na składowisko regionalne będzie zgodne z propozycją zawartą w WPGO. Na tym składowisku rozwijane będą lokalne i regionalne systemy zbiórki i segregacji odpadów oraz odzysku surowców oraz koncentrować się będą inwestycje z tym związane . Urząd Gminy Spytkowice 76 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3. Zakłada się, że relacje między systemami lokalnymi a systemem regionalnym (tempo centralizacji systemu) kształtować się będą poprzez rynek, a nie przez pociągnięcia administracyjne. 4. Rozwijające się systemy zbiórki i segregacji odpadów w gminie dostosowane będą do specyfiki poszczególnych sołectw. Do zadań gminy należeć będzie doskonalenie rozwiązań zawierających selektywną zbiórkę u źródła (worki), i/lub wystawianie kontenerów (centra zbierania) i/lub tworzenie zbiorczych punktów gromadzenia (centa recyklingów). Przykładowo, można spodziewać się dalszego rozwoju systemu workowego w obsłudze gospodarstw domowych w zabudowie jednorodzinnej. Duże pojemniki do selektywnej zbiórki można ustawiać również w pobliżu sklepów mieszkańców. lub innych Pojemność obiektów worków oraz odwiedzanych krotność przez odbierania większość odpadów gromadzonych selektywnie należy, tam gdzie dotychczas nie prowadzono selektywne zbiórki odpadów, ustalić drogą doświadczalną. 5. Zakłada się że na terenie gminy Spytkowice zagospodarowanie odpadów biodegradowalnych nastąpi poprzez kompostowniki przydomowe we własnym zakresie przez mieszkańców. 6. Przy lokalnych oczyszczalniach ścieków, które powstaną w najbliższych latach rozwijane będą systemy kompostowania osadów ściekowych. 7. W ramach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ( a także selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych) osiągane będą założone cele w zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi. 8. Przewiduje się stopniowy rozwój systemu selektywnego gromadzenia odpadów wielkogabarytowych celem dalszego przekazu (demontażu) dla odzysku i unieszkodliwiania. W zakresie zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych przewidziane są następujące działania systemowe: 1. Segregacja odpadów niebezpiecznych u źródła, 2. Wprowadzenie regularnego odbioru odpadów przez Mobilny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych – do roku 2007 (jeden pojazd w powiecie), 3. Tworzenie punktów odbioru odpadów niebezpiecznych przy sieci handlowej (np. apteki, sklepy z farbami itd.), Urząd Gminy Spytkowice 77 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Zebrane odpady Niebezpiecznych, trafiałyby a do stamtąd Gminnego do Punktu Gminnego Przeładunku Punktu Zbiórki Odpadów Odpadów Niebezpiecznych zlokalizowanego na terenie powiatu wadowickiego, a stamtąd do specjalistycznych firm zajmujących się recyklingiem i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych. Proponuje się aby odpady przyjmowane były bezpłatnie od mieszkańców, a odpłatnie od małych i średnich przedsiębiorstw. W zakresie odpadów azbestowych Na terenie powiatu wadowickiego nie przewiduje się budowy składowiska odpadów zawierających unieszkodliwiania azbest. odpadów Najbliższe zawierających składowisko azbest na przystosowane terenie do województwa małopolskiego składowiska odpadów znajdują się w Ujkowie Starym (powierzchnia 0,5 ha), w Tarnowie (Zakłady Azotowe) i w Szczucinie (obecnie składowane są odpady tylko z terenu gminy Szczucin). Systemy zbiórki transportu i czasowego składowania azbestu w Spytkowicach dostosowane będą do lokalnej specyfiki i zaplanowane zostaną w opracowanym gminnym programie likwidacji azbestu. Odpady z sektora gospodarczego Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie Spytkowic powinny dążyć do zwiększenia odzysku wytwarzanych odpadów, prowadząc działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów lub energii wraz z ich wykorzystaniem zgodnie z procesami wymienionymi w załączniku nr 5 do ustawy o odpadach. Odpady których nie można wykorzystać powinny podlegać unieszkodliwianiu z zastosowaniem procesów przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy o odpadach, w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. W zakresie utylizacji poszczególnych grup odpadów obojętnych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych a także poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych proponowane są następujące rozwiązania systemowe: Na terenie powiatu istnieją dwa punkty odbioru i rozbiórki zużytych samochodów i wraków w Wadowicach (Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej oraz Spółdzielnia Pracy Urząd Gminy Spytkowice Transportowo-Motoryzacyjna 78 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic "PRZEWÓZ) i one powinny zapewnić prawidłowy demontaż tego strumienia odpadów w krótkim horyzoncie czasowym tj. do roku 2007. Udział w tworzeniu wojewódzkiego systemu informacji o komunalnych osadach ściekowych i ich stosowaniu. Zorganizowanie systemu kompostowania (lub współkompostowania) osadów ściekowych (ewentualnie z odpadami stałymi biodegradowalnymi) przy oczyszczalniach - po roku 2007 Minimalizacja ilości odpadów medycznych, wymagających szczególnych metod unieszkodliwiania na drodze termicznej, Unieszkodliwienie prowadzone termicznego w strumienia oparciu o odpadów istniejące unieszkodliwiania weterynaryjnych poza odpadów i powinno województwem dofinansowanie być instalacje Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz PFOŚiGW i GFOŚiGW. Uszczelnieniu wymaga kontrola nad sposobem unieszkodliwienia odpadów pochodzenia zwierzęcego. 8. Zadania, rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz źródła środków finansowych W – zadania własne, K – zadania koordynowane, Ws – zadania we współpracy, X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2007 w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym) *- zadanie dofinansowane przez budżet gminy w zależności od posiadanych środków # - koszty trudne do oszacowania w dniu realizacji pracy Urząd Gminy Spytkowice 79 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 8-1 Zadania, rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz źródła środków finansowych Szacunkowy łączny Nazwa zadania w zakresie racjonalnej W/K gospodarki odpadami /Ws Do Do zrealizowania w koszt realizacji (w zrealizowania perspektywie przypadku zadań we do roku 2007 długoterminowej współpracy – udział Podmiot Źródła realizujący finansowania zadanie i partnerzy gminy) Zadania w ramach priorytetu P. 1. – Likwidacja składowisk odpadów (w tym składowisk dzikich) i utrzymanie czystości Środki własne Z. 1. Wykonanie projektu rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w W X 20.000 Środki własne Z. 2. Rekultywacja i monitoring W X 1.000.000 Spytkowicach przy ul. Krakowskiej Ws X X 8.000 / ROK składowisk w korytach rzecznych) Z. 4. Utrzymywanie czystości na szlakach turystycznych na terenie powiatu odpowiedzialnego, Fundusze krajowe U.G. WFOŚiGW, BOŚ Z. 3. Monitoring i bieżąca likwidacja dzikich składowisk (w tym również dzikich U.G. PFOŚiGW Spytkowicach przy ul. Krakowskiej składowiska odpadów komunalnych w odpowiedzialnego, Środki własne Użytkownicy lub odpowiedzialnego, właściciele Fundusze krajowe terenu U.G. Środki K X X - odpowiedzialnego podmiotu Urząd Gminy Spytkowice Nadleśnictwa, Starostwo Powiatowe, U.G. 80 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Z. 5. Organizowanie akcji porządkowych na terenie gminy np.: - W „Sprzątanie Świata”, - X X 2.000 / ROK Środki własne, U.G, Fundusze krajowe szkoły „Dzień Ziemi” Zadania w ramach priorytetu P. 2. – Rozwój selektywnej zbiórki odpadów Z. 1. Doskonalenie zbiórki odpadów komunalnych Z. 2. Edukacja młodzieży z zakresu gospodarki odpadami stałymi W Ws X X X X ZADANIE ADMINISTRACYJNE 1.000 / ROK* Środki własne odpowiedzialnego, Fundusze krajowe Budżet powiatu. Budżet gminy U.G., Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej Powiat Kuratorium Oświaty, Szkoły U.G., Z. 3. Zwiększenie ilości strumieni Środki własne zbieranych selektywnie (AGD, elektryczne i elektroniczne, budowlane, Ws X X 50.000 / ROK* paleniskowe, szkło, tworzywa sztuczne, odpowiedzialnego, Fundusze krajowe szmaty, papier, złom) (min. zakup belownicy i pojemników na gospodarcze Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej Z. 4. Doposażenie Z.U.K. w Spytkowicach Podmioty Środki własne, W X X 95.000 U.G, Fundusze krajowe, ZUK Środki unijne odpady) Zadania w ramach priorytetu P. 3 – Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych Z.1. Rozwój systemu wykorzystania odpadów biodegradowalnych w oparciu o K X X kompostowniki przydomowe Urząd Gminy Spytkowice - Środki własne Mieszkańcy, mieszkańców U.G 81 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Środki własne Z. 2. Zagospodarowanie osadów ściekowych W X 10.000 / ROK U.G., odpowiedzialnego, Przedsiębiorstwa Fundusze krajowe, Gospodarki Środki unijne Komunalnej Zadanie w ramach priorytetu P.4. – Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi U.G., Z.1. Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych W X X 80.000 Środki własne Przedsiębiorstwa odpowiedzialnego, gospodarki Fundusze krajowe, komunalnej, Środki unijne podmioty gospodarcze Z.2. Organizacja gospodarki odpadami Środki własne zawierającymi azbest (pełna gminy inwentaryzacja stanu technicznego Środki własne obiektów i instalacji, organizacja miejsca W X 100.000 odpowiedzialnego, przeładunku i czasowego gromadzenia Fundusze krajowe, odpadów) Środki unijne Środki własne Z. 3. Organizacja Gminnego Punktu Przeładunku Odpadów Niebezpiecznych W X 50.000 Z. 4. Organizacja systemu zbiórki i unieszkodliwienia zwłok zwierzęcych Ws X 5.000 / ROK* Urząd Gminy Spytkowice Właściciele obiektów, U.G. U.G., odpowiedzialnego, Przedsiębiorstwa Fundusze krajowe, gospodarki Środki unijne komunalnej Agencja Gminy Powiatu, Restrukturyzacji Sąsiednie i Modernizacji Powiaty, Rolnictwa, Starostwo mieszkańcy Powiatowe 82 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Z. 5. Unieszkodliwienie przeterminowanych środków chemicznych znajdujących się w Ws X X 1.000 / ROK* laboratoriach szkół gimnazjalnych i Budżet gminy, budżety szkół Szkoły podstawowych Zadanie w ramach priorytetu P. 5. – Wykorzystanie odpadów z sektora gospodarczego Środki podmiotów Z. 1. Organizacja systemu zbiórki, gromadzenia i transportu odpadów Ws 2.000 / ROK* powstających w sektorze MŚP i rzemiośle (MŚP i rzemiosło) MŚP Środki U.G Wykaz skrótów użytych w tabeli: U.G. – Urząd Gminy, WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, PFOŚ – Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska, ZUK – Zakład Usług Komunalnych, B.O.Ś. – Bank Ochrony Środowiska, MŚP – Małe i Średnie Przedsiębiorstwa Urząd Gminy Spytkowice 83 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Tabela 8-2 Harmonogram realizacji zadań wraz z harmonogramem uruchamiania środków finansowych Numeracja zadań w harmonogramie jest zgodna z numeracją przyjętą w tabeli zbiorczej 8-1. * - zadanie we współpracy, dofinansowane przez budżet gminy w miarę posiadanych środków # - koszty trudne do oszacowania w dniu opracowania programu Nazwa zadania Zadania: Środki finansowe w perspektywie własne – W czteroletniej Łącznie w we współpracy latach 2004 2005 2006 2007 Dofinansowanie Źródło dofinansowania 2004-2007 - Ws Racjonalna gospodarka odpadami (suma nakładów w latach 2004-2007 = 529.000 + #* i #) Zadania w ramach priorytetu P. 1. – Likwidacja dzikich składowisk odpadów i utrzymanie czystości Z. 1. Wykonanie projektu rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w Spytkowicach przy W 20.000 0 0 0 20.000 20.000 P.F.O.Ś. Ws 5.000* 5.000* 5.000* 5.000* 20.000* 70% WFOŚiGW W 2.000 2.000 2.000 2.000 8.000 50% WFOŚiGW ul. Krakowskiej Z. 3. Monitoring i bieżąca likwidacja dzikich składowisk (w tym również dzikich składowisk w korytach rzecznych) Z. 5. Organizowanie akcji porządkowych na terenie gminy np.: „Sprzątanie Świata”, „Dzień Ziemi” Urząd Gminy Spytkowice 84 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Zadania w ramach priorytetu P. 2. – Rozwój selektywnej zbiórki odpadów Z. 1. Doskonalenie zbiórki odpadów komunalnych W - - - - - - Ws 1.000* 1.000* 1.000* 1.000* 4.000* 50% Ws 50.000* 50.000* 50.000* 50.000* 200.000* - - W 95.000 0 0 0 95.000 - - Z. 2. Edukacja młodzieży z zakresu gospodarki odpadami stałymi - M.E.N, P.F.O.Ś. Z. 3. Zwiększenie ilości strumieni zbieranych selektywnie (AGD, elektryczne i elektroniczne, budowlane, paleniskowe, szkło, tworzywa sztuczne, szmaty, papier, złom) Z. 4. Doposażenie Z.U.K. w Spytkowicach (min. zakup belownicy i samochodu do wywozu odpadów) Zadanie w ramach priorytetu P. 4. – Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi Z.2. Organizacja gospodarki odpadami zawierającymi azbest (pełna inwentaryzacja stanu technicznego obiektów i instalacji, W 10.000 20.000 30.000 40.000 100.000 - - organizacja miejsca przeładunku i czasowego gromadzenia odpadów) Urząd Gminy Spytkowice 85 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Z. 3. Organizacja Gminnego Punktu Przeładunku Odpadów W 0 40.000 5.000 5.000 50.000 70% WFOŚiGW Ws 5.000* 5.000* 5.000* 5.000* 20.000* - - Ws 1.000* 1.000* 1.000* 1.000* 4.000* - - Niebezpiecznych Z. 4. Organizacja systemu zbiórki i unieszkodliwienia zwłok zwierzęcych Z. 5. Utylizacja przeterminowanych środków chemicznych znajdujących się w laboratoriach szkół gimnazjalnych i podstawowych Zadanie w ramach priorytetu P. 5. – Wykorzystanie odpadów z sektora gospodarczego 1. Organizacja systemu zbiórki, gromadzenia i transportu odpadów powstających w sektorze MŚP i Ws 2.000* 2.000* 2.000* 2.000* 8.000* - - rzemiośle Urząd Gminy Spytkowice 86 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 9. Analiza oddziaływania planu na środowisko Projekt planu zakłada odzysk lub unieszkodliwienie wszystkich odpadów powstających na terenie gminy w długim horyzoncie czasowym, a także usunięcie zagrożeń związanych z odpadami już nagromadzonymi i utrzymanie czystości na terenie gminy. Odpady komunalne powstające będą zagospodarowane w ramach wywozu poza obszar gminy – na składowisku w Oświęcimiu. Realizacja planu będzie oznaczała dla środowiska gminy zasadniczą redukcję zagrożeń i uciążliwości wynikających ze składowania odpadów. Ogólne zmniejszenie ilości odpadów niesegregowanych, przeznaczonych do składowania oznaczać będzie zmniejszenie obciążenia dla środowiska. Rozbudowa systemu segregacji odpadów i odzysku surowców wtórnych połączona z akcją edukacyjną przyczyni się do oszczędniejszego gospodarowania zasobami środowiska. Rozwiązanie problemu odpadów wielkogabarytowych, pełne zagospodarowanie gruzu budowlanego przyczynią się do ochrony powierzchni ziemi. Wdrożenie planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi, prowadzić będzie do likwidacji niekontrolowanego deponowania ich w środowisku. W rezultacie zmniejszone zostanie zagrożenie zanieczyszczenia gleb i wód, zarówno powierzchniowych jak podziemnych. Rozwiązanie gospodarki odpadami będzie zatem warunkiem skutecznej ochrony i wykorzystania zasobów krajobrazowych gminy, jak i ochrony zasobów wód podziemnych o potencjalnym znaczeniu użytkowym. Realizacja planu nie przyczyni się, na jakimkolwiek jej etapie, do powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska gminy Spytkowice. Wnioski Dzięki wprowadzonemu systemowi gospodarowania odpadami na terenie Spytkowic będą osiągane podstawowe cele w zakresie objęcia zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców, zmniejszenia ilości odpadów trafiających do środowiska oraz odzyskowi w coraz większym stopniu odpadów powstających. Urząd Gminy Spytkowice 87 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Celem wprowadzenia systemu gospodarki odpadami będzie w dłuższym horyzoncie czasowym deponowanie na składowiskach tylko tych odpadów, których nie da się powtórnie przerobić. System wywozowy odpadów komunalnych poza obszar gminy – na składowisko w Oświęcimiu, brak potrzeby budowy takiego obiektu na terenie gminy będzie oznaczać dla środowiska Spytkowic zasadniczą redukcję zagrożeń i uciążliwości wynikających ze składowania odpadów, w tym związanych z: o emisją gazu wysypiskowego o emisją odorów o zagrożeniem wód powierzchniowych o zagrożeniem wód podziemnych o degradacją gleb i powierzchni ziemi. Ogólne zmniejszenie ilości odpadów niesegregowanych, w tym wydzielenie odpadów niebezpiecznych, przeznaczonych do składowania oznaczać będzie zmniejszenie obciążenia dla środowiska. Wdrożenie planu gospodarki odpadami na terenie Spytkowic spowoduje ponadto: o sprostanie wymogom polskiego prawa oraz Dyrektyw UE w dziedzinie gospodarowania odpadami o likwidację „dzikich” miejsc składowania odpadów o odzysk surowców wtórnych o zminimalizowanie uciążliwości dla mieszkańców Spytkowic i innych użytkowników środowiska o wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa o poprawę gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym, szczególnie wśród MŚP Założone cele i podstawowe kierunki działań są zgodne z Polityką Ekologiczną Państwa, Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, Planem Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego oraz Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu wadowickiego. Urząd Gminy Spytkowice 88 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 1 0. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów Analiza ekonomiczno – finansowa budżetów gmin jest nieodłączną częścią planu gospodarki odpadami, gdyż możliwości finansowania zadań infrastrukturalnych ze środków własnych są ograniczone, a zadania inwestycyjne, które stoją przed samorządami są bardzo duże. Stan środowiska przyrodniczego w Polsce ulega jednak stopniowej poprawie dzięki wzrostowi nakładów inwestycyjnych na jego ochronę. Przeznaczenie środków w budżecie na daną inwestycję jest bardzo ważnym elementem planowania, gdyż samorząd finansuje różne sfery życia społeczności lokalnej. Mając świadomość znaczenia planowanych inwestycji w gospodarce odpadami dla poprawy stanu środowiska naturalnego stwierdza się, że wielkość projektowanych zamierzeń daleko wykracza poza lokalne możliwości finansowe, stąd też realizacja wnioskowanych zadań jest możliwa wyłącznie przy wspomaganiu ich wykonywania ze źródeł zewnętrznych. Dla Spytkowic dostępnymi źródłami finansowania inwestycji ekologicznych związanych z gospodarką odpadami są trzy grupy środków: publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, gminy lub pozabudżetowych instytucji publicznych, prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych, prywatno-publiczne . Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są: zobowiązania kapitałowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing, udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach, dotacje. Mogą one występować łącznie. Kredyty bankowe można podzielić na: kredyty udzielane ze środków własnych - kredyt komercyjny, kredyty ze środków powierzonych - otrzymanych z innych źródeł na uzgodnionych warunkach, kredyty udzielane ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania przez instytucje zewnętrzne. Urząd Gminy Spytkowice 89 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic W kraju występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami: fundusze własne inwestorów, pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, konwersji długu wobec Finlandii, funduszu ISPA), kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy), kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne, leasing. Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce. Główne kierunki jego działalności określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast co roku aktualizowane są cele szczegółowe - dokumenty wewnętrzne Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsięwzięć priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami, zakłada się dofinansowanie zadań inwestycyjnych zgodnych z niżej wymienionymi programami priorytetowymi: - Rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko Polskie i przemysł. - Likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych. - Unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem samochodowym (autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych. - Przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i odpadów niebezpiecznych. Urząd Gminy Spytkowice 90 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - Realizacja międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych (w tym budowa zakładów przetwórstwa odpadów oraz wspomaganie systemów zagospodarowywania osadów ściekowych). Rolą wojewódzkiego funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym, a podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. W WFOŚiGW w Krakowie została przygotowana na wzór NFOŚiGW lista zadań priorytetowych, które mogą być dofinansowywane z ich środków oraz zasady i kryteria, które będą obowiązywać przy wyborze zadań do realizacji. Fundusze, oprócz udzielania pożyczek i przyznawania dotacji, zgodnie z art. 411 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska także mogą: - udzielać dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek, - wnosić udziały do spółek działających w kraju, - nabywać obligacje, akcje i udziały spółek działających w kraju. W kryteriach oceny Wniosku o dofinansowanie punktowana jest także pozycja przedsięwzięcia na liście przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w dziale II rozdziale 4 określa przeznaczenie środków finansowych funduszy gminnych, powiatowych i wojewódzkich. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistniała możliwość finansowania inwestycji w ochronie środowiska z Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójności, a także możliwość finansowania inwestycji ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (inwestycje w skali regionalnej i lokalnej). Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych w przyszłości ze wspomnianych funduszy określa Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006). W ramach jednego z priorytetów Narodowego Planu Rozwoju: Ochrona Środowiska i zagospodarowanie przestrzenne podstawowe znaczenie będzie miało wsparcie inwestycyjne ukierunkowane między innymi na racjonalną gospodarkę odpadami. W zakresie gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi wsparcie inwestycyjne w okresie realizacji Narodowego Planu Rozwoju przeznaczone będzie przede wszystkim na komunalnych, budowę, systemy rozbudowę selektywnej lub modernizację zbiórki, recyklingu Urząd Gminy Spytkowice składowisk odpadów i odpadów odzysku 91 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic komunalnych (sortownie, kompostownie), systemy zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Równolegle z realizacją sektorowych programów operacyjnych i programu regionalnego realizowane będą duże projekty współfinansowane z Funduszu Spójności. Z funduszu tego wsparcie uzyska między innymi sektor środowisko. W ramach tego sektora nastąpi wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi, mające na celu stworzenie systemów zbiorki, transportu, odzysku i unieszkodliwienia odpadów komunalnych. W ramach tego priorytetu będą realizowane działania, służące stworzeniu zintegrowanego systemu gospodarki odpadami oraz działania związane z eliminacją zanieczyszczeń azbestem. Rachunek ekonomiczny wykazuje jednak, iż w naszych warunkach efektywność prowadzenia inwestycji wymaga nie tylko angażowania wysokich środków własnych, ale także aktywnej polityki pozyskiwania alternatywnych źródeł finansowania. Urząd Gminy Spytkowice 92 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 1 1. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów Plan gospodarki odpadami winien być skorelowany z wojewódzkim i powiatowym planem gospodarki odpadami oraz z całym systemem planowania na określonym obszarze zwłaszcza z: - programem ochrony środowiska, - planem zagospodarowania przestrzennego, - strategią rozwoju, - założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, - planem zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Szczególnie istotna jest zgodność planu gospodarki odpadami z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, który określa przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu. Zgodnie z ustawą o odpadach projekty planów podlegają zaopiniowaniu: - projekt planu wojewódzkiego - przez ministra właściwego do spraw środowiska oraz organy wykonawcze powiatów i gmin z terenu województwa, - projekt planu powiatowego - przez zarząd województwa oraz przez organy wykonawcze gmin z terenu powiatu, - projekt planu gminnego - przez zarząd województwa oraz zarząd powiatu. Ustawa o odpadach wymaga, aby plany: krajowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne były aktualizowane nie rzadziej niż raz na 4 lata. Organy wykonawcze województw, powiatów i gmin przygotowują co 2 lata sprawozdanie z realizacji planów gospodarki odpadami i składają je sejmikowi województwa, radzie powiatu i radzie gminy. Jeżeli będzie wymagała tego sytuacja lokalna i uchwalony plan będzie wymagał modyfikacji - winno być przeprowadzone stosowne postępowanie, przed upływem wymaganych ustawowo 4 lat, w celu aktualizacji planu. Monitoring i ocena wdrażania planu wymagają następujących działań: 1. Przyjęcie wskaźników określających: - wielkość strumienia odpadów komunalnych - stopień odzysku i powtórnego wykorzystania odpadów Urząd Gminy Spytkowice 93 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic - ekonomiczną efektywność przedsięwzięć na rzecz ograniczenia strumienia odpadów i zwiększenie stopnia odzysku - monitoring elementów środowiska związanych z gospodarką odpadami (zanieczyszczenia wód podziemnych, liczba i powierzchnia dzikich wysypisk). Wskaźniki te należy przyjąć, mając na uwadze: - limity wynikające z prognozy oraz wdrażania dyrektyw UE - limity i wskaźniki, jakie pojawią się w przygotowywanym planie gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego oraz w planie powiatowym; - dotychczasowy stan środowiska gminy. 2. Ustawiczne zbieranie informacji z poszczególnych gmin o stanie gospodarki wszystkimi rodzajami odpadów na terenie gminy, realizowane przez wyznaczoną komórkę organizacyjną. Niezależnie od wymienionych działań, na administracji samorządowej spoczywa obowiązek włączenia się w działania w zakresie wojewódzkiego monitoringu gospodarki odpadami, m.in. poprzez dostarczanie informacji niezbędnych dla utworzenia i aktualizacji wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami. Na potrzeby niniejszego planu przyjęto jako istotne wskazane poniżej wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, uznając, że lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana i uzupełniana. Tabela 11-1 Proponowany zestaw wskaźników monitoringu PGO – sektor komunalny Lp. Wskaźnik charakteryzujący gospodarkę Stan istniejący rok 2003 odpadami – sektor komunalny 1 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych 2038 Mg [Mg/rok] w oparciu o wskaźniki 2 Ilość zebranych odpadów komunalnych Brak danych [Mg/rok] 3 Ilość odpadów objętych zorganizowaną zbiórką Brak danych [%] 4 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych na 240 kg 1 mieszkańca na rok [kg/M/rok] 5 Ilość zebranych odpadów komunalnych na 1 Brak danych mieszkańca na rok [kg/M/rok] Urząd Gminy Spytkowice 94 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 6 Udział odpadów z sektora komunalnego 100 % składowanych na składowiskach [%] 7 Udział odzyskiwanych surowców wtórnych w 0 całkowitym strumieniu zebranych odpadów komunalnych [%] 8 Ilość odzyskiwanych surowców wtórnych [Mg] 0 w tym: - tworzywa sztuczne - papier i tektura - szkło - blacha stalowa i aluminium - opakowania wielomateriałowe 9 Ilość odzyskanych odpadów [Mg]: 0 - wielkogabarytowych - budowlanych - niebezpiecznych 10 Ilość powstających osadów ściekowych 5 Mg 11 Sposób postępowania z osadami ściekowymi: wykorzystane w tym: 5 Mg na cele przemysłowe 5 Mg na cele rolnicze kompostowane przekształcone termicznie składowane (na terenie oczyszczalni) inne (składowane na składowisku odpadów komunalnych) nagromadzone na terenie oczyszczalni Tabela 11-2 Proponowany zestaw wskaźników monitoringu PGO – sektor gospodarczy Lp. Wskaźnik charakteryzujący gospodarkę Stan istniejący rok 2003 odpadami – sektor gospodarczy 1 Ilość wytwarzanych odpadów w sektorze Brak danych gospodarczym [tys. Mg] w tym: - niebezpiecznych 2 Sposób zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego [ Mg / %] w tym: tymczasowo składowane wykorzystywane unieszkodliwiane składowane 100% Urząd Gminy Spytkowice 95 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 3 Sposób zagospodarowania odpadów Brak danych niebezpiecznych powstających w przemyśle [%] w tym: wykorzystane unieszkodliwione składowane 4 Ilość odpadów powstających w placówkach Brak danych medycznych [Mg/rok]: odpady o charakterze komunalnym odpady infekcyjne i specjalne 5 Ilość odpadów zawierających azbest [tys. Mg 90 000 m2 lub w m2] Urząd Gminy Spytkowice 96 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Streszczenie w języku niespecjalistycznym 1 2. Plan gospodarki odpadami w Spytkowicach został opracowany zgodnie z polityką ekologiczna państwa oraz wymaganiami określonymi w Ustawie o odpadach, w Rozporządzeniu MŚ w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami oraz z odpowiednimi istniejącymi i projektowanymi dokumentami szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. Plan stanowi integralną część programu ochrony środowiska dla gminy Spytkowice. Gmina Spytkowice stanowi najdalej na północ wysuniętą część powiatu wadowickiego w województwie małopolskim. Graniczy z gminami: Czernichów (powiat krakowski), Alwernia, Babice (powiat chrzanowski), Zator (powiat oświęcimski), oraz Tomice i Brzeźnica (powiat wadowicki). Obszar gminy, o powierzchni 4703 ha podzielony jest na 5 sołectw: Spytkowice, Bachowice, Ryczów, Miejsce i Lipowa. Gmina Spytkowice położona jest w dorzeczu Wisły (około 87,5 % powierzchni) i Skawy. Do Wisły wody z terenu gminy odprowadzane są poprzez zlewnie: Potoku Spytkowickigo (12,7 km2), Grabarza z Wilgoszczem (19,6 km2) i Starej Wisły (8,9 km2). Do Skawy wody odprowadzane są z południowo-zachodniej części gminy (Bachowice, Górki Spytkowskie i Górki Bachowskie) poprzez Czarczówkę (powierzchnia zlewni 5,8 km2). Analiza stanu aktualnego przeprowadzona została, wzorem krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, dla odpadów podzielonych na trzy zasadnicze grupy: Odpady powstające w sektorze komunalnym, w tym: zbierane selektywnie, opakowaniowe, komunalne osady ściekowe Odpady powstające w sektorze gospodarczym, w tym odpady budowlanoremontowe Odpady niebezpieczne, w tym: odpady medyczne i weterynaryjne, baterie i akumulatory, oleje odpadowe, odpady zawierających PCB oraz odpady zawierających azbest. Dotychczasowy sposób gospodarowania odpadami na terenie gminy został zmieniony w roku 2004 na podstawie Uchwały Nr XVII/126/04 Rady Gminy Spytkowice z dnia 2 marca 2004 r. w sprawie regulaminu utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Spytkowice. Urząd Gminy Spytkowice 97 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Odpady odbierane są na podstawie indywidualnych umów mieszkańców gminy z firmami wywozowymi. Deponowanie na składowisku jest aktualnie podstawowym sposobem postępowania z odpadami komunalnymi w gminie. Wywóz odpadów przeprowadzany jest poza teren gminy, a unieszkodliwianie poprzez składowanie odbywa się głównie na Składowisku Odpadów Komunalnych w Oświęcimiu przy ul. Nadwiślańskiej 36. Nowy system obowiązuje od 1.04.2004r., stąd w okresie od kwietnia do końca lipca na terenie gminy zebrano 17 550 kg niesegregowanych odpadów komunalnych, co daje średnią miesięczną ok.4,4 Mg Z danych gminnych wynika ponadto, iż ogólna ilość posesji objęta zbiórką odpadów komunalnych wynosiła w końcu lipca 2004r. ok. 1600, co stanowi ok. 70,0% ilości posesji w gminie Spytkowice (przy średniej w województwie małopolskim 60%), z czego największy udział w rynku posiada Zakład Usług komunalnych w Spytkowicach, który podpisał 1524 umowy. Selektywnie zebrane odpady odbierane są od właścicieli posesji w workach z nadrukiem w odpowiednim kolorze wg poszczególnych asortymentów, zgodnie z ustaloną trasą i obowiązującym harmonogramem odbioru odpadów. Od 1.04.2004r. do końca lipca na terenie gminy zebrano: - Szkło bezbarwne - 2900 kg, - Szkło kolorowe - 2500 kg, - Tworzywa sztuczne - 5830 kg, - Papier - 65 kg, - Metale - 770 kg, - Opakowania wielomateriałowe - 10 kg Z uwagi na fakt, że w Spytkowicach nie wszyscy mieszkańcy są objęci zbiórką odpadów - dla potrzeb niniejszego planu ustalono bilans odpadów powstających w sektorze komunalnym w oparciu o dane wskaźnikowe. Według obliczeń wskaźnikowych w Spytkowicach w 2003 roku wytworzono 2038 Mg odpadów komunalnych (tabela 3-5), a według prognozy na 2004 rok – 2101 Mg. Według obliczeń teoretycznych dokonanych na podstawie danych statystycznych udostępnionych przez ZUK (ogólna ilość wywiezionych odpadów komunalnych przez firmę wywozową w Spytkowicach wyniosła 30 Mg w okresie od kwietnia do lipca), co stanowi ok. 14% ilości teoretycznie wytwarzanej Urząd Gminy Spytkowice 98 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Odpady z sektora gospodarczego zbierane są selektywnie i wywożone do odzysku lub unieszkodliwienia do Oświęcimia przez firmy wywozowe. W I połowie 2004 roku w sektorze gospodarczym wytworzono: - 04 02 15 - 3 Mg, - 15 01 05 - 15 Mg, - 15 01 07 - 2 Mg. Na terenie gminy Spytkowice znajduje się przy ulicy Krakowskiej nieczynne składowisko odpadów komunalnych, zbudowane na podstawie decyzji z roku 1978, a wyłączone z eksploatacji na początku 2004 roku. Ze względu na wypełnienie pojemności składowiska oraz brak możliwości jego rozbudowy podjęto decyzję o zakończeniu jego eksploatacji. Składowisko w chwili obecnej nie posiada zabezpieczeń przed negatywnym oddziaływaniem na środowisko Analizując aktualny stan gospodarki odpadami z sektora komunalnego należy stwierdzić, że podstawowymi zagrożeniami ekologicznym w Spytkowice są: Niekontrolowany wywóz odpadów i nieczystości w miejsca do tego celu nie przeznaczone lub spalanie odpadów w paleniskach domowych, Istniejące dzikie wysypiska odpadów, zlokalizowane w lasach i zagłębieniach terenowych, Brak objęciem wywozem wszystkich mieszkańców, Brak objęciem selektywną zbiórką odpadów niebezpiecznych mieszkańców, Brak systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (w tym bateriami i akumulatorami, sprzętem elektronicznym i elektrycznym, zużytymi olejami, oponami, odpadami weterynaryjnymi), Niekontrolowany sposób postępowania z odpadami pozostawianymi przez turystów odwiedzających gminę. Do pozytywnych rozwiązań należy wprowadzenie od 1.04.2004r. systemu zbiórki i wywozu odpadów w gminie, uwzględniającego selektywną zbiórkę. Prognozę ilości i jakości odpadów komunalnych powstających na terenie Spytkowic określono na podstawie danych statystycznych i literaturowych na lata 2005, 2010 i 2015 (danych z WPGO dla województwa małopolskiego). Na ilość odpadów wpływ mają również czynniki demograficzne. W prognozie ilości odpadów wytwarzanych w gminie uwzględniono również prognozowane zmiany Urząd Gminy Spytkowice 99 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic liczby ludności do roku 2015. Prognoza zakłada stały wzrost liczby ludności na terenach wiejskich o ok. 0,2 % rocznie. Prognozowane zmiany demograficzne Spytkowic nie będą miały istotnego znaczenia dla ilości powstających w tym czasie odpadów z działalności gospodarczej na terenie gminy. Zważywszy, że część podmiotów gospodarczych nie posiada uregulowanego sposobu postępowania z odpadami, dlatego przewiduje się, że w najbliższej przyszłości (lata 2004 – 2007) ilość odpadów z sektora gospodarczego ulegnie zwiększeniu. W dalszej perspektywie czasowej do 2011 przewiduje się relatywne zmniejszenie (w stosunku do wzrostu produkcji w sektorze gospodarczym) wytwarzanych odpadów, w związku z wprowadzaniem technologii mało- i bezodpadowych. Można liczyć na ograniczanie ilości odpadów w obszarze spalania paliw energetycznych a zwłaszcza w zakładach posiadających kotłownie małych i średnich mocy. Zastępowanie węgla gazem lub olejem może spowodować ograniczenie powstawania odpadów o około 10% w stosunku do aktualnego stanu. Głównym celem gospodarki odpadami jest zintensyfikowanie działań związanych z rekultywacją nieczynnego składowiska, a tym samym ograniczenie jego negatywnego wpływu na środowisko oraz działań organizacyjnych i technologicznych umożliwiających maksymalny, możliwy do osiągnięcia stopień odzysku wytwarzanych odpadów, a tym samym ograniczenie ilości składowanych odpadów komunalnych, w szczególności odpadów biodegradowalnych. Główne założenia planu polegają na: - rekultywacji składowiska odpadów - objęciu systemem zbiórki odpadów 100% mieszkańców - rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych: surowców wtórnych odpadów wielkogabarytowych odpadów poremontowych odpadów niebezpiecznych. - budowie Gminnego Punktu Przeładunku Odpadów Niebezpiecznych - likwidacji dzikich miejsc składowania odpadów. Projekt planu zakłada odzysk lub unieszkodliwienie wszystkich odpadów powstających na terenie gminy, a także usunięcie zagrożeń związanych z odpadami Urząd Gminy Spytkowice 100 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic już nagromadzonymi i rekultywację terenu zdegradowanego w wyniku składowania. Odpady powstające będą zagospodarowane w ramach systemu gminnego, którego elementem będzie rozbudowa infrastruktury służącej odzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów. Realizacja planu będzie oznaczała dla środowiska zasadniczą redukcję zagrożeń wynikających z wytwarzania odpadów i składowania odpadów. Ogólne zmniejszenie ilości odpadów nie segregowanych przeznaczonych do składowania oznaczać będzie zmniejszenie negatywnego wpływu odpadów na stan poszczególnych elementów środowiska. Propozycja docelowego systemu gospodarki odpadami oparta jest o wywóz odpadów komunalnych poza teren gminy na składowisko w Oświęcimiu,, dlatego nie przewiduje się budowy składowisk lub innych obiektów gospodarki odpadami na terenie gminy. Rozbudowa systemu segregacji i odzysku odpadów, połączona z akcję edukacyjną środowiska. przyczyni się Rozwiązanie do oszczędniejszego problemu odpadów gospodarowania zasobami wielkogabarytowych, pełne zagospodarowanie gruzu budowlanego przyczynia się do ochrony środowiska. Rozbudowa systemu obejmująca m.in. modernizację składowiska, wydzielenie i odzysk strumienia odpadów biodegradowalnych, a tym samym zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych przeznaczonych do składowania przyczyni się m.in. do zmniejszenia negatywnego oddziaływania na atmosferę. Wdrożenie planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi prowadzić będzie do likwidacji przyczyn powstawania dzikich składowisk. W rezultacie zmniejszone zostanie zagrożenie zanieczyszczeń gleb i wód, zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami będzie zatem jednym z warunków skutecznej ochrony i wykorzystania zasobów krajobrazowych gminy, jak i ochrony zasobów wód podziemnych o znaczeniu użytkowym. Wdrożenie systemu gospodarki odpadami doprowadzi do wyeliminowania przyczyn powstawania nielegalnych składowisk, oraz do rozwiązania problemu zagospodarowania osadów ściekowych, co z kolei pozwoli nie tylko zmniejszyć negatywne oddziaływanie na poszczególne elementy środowiska, ale także ograniczyć zagrożenia sanitarne na terenie gminy. Realizacja planu gospodarki odpadami przyczyni się do radykalnego zmniejszenia zagrożeń wynikających z dotychczasowego zastosowania azbestu. Urząd Gminy Spytkowice 101 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic Założone cele i podstawowe kierunki działań są zgodne z Polityką Ekologiczną Państwa, Krajowym Planem Gospodarki Odpadam Planem Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego oraz Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu wadowickiego. Plan zawiera cele do osiągnięcia w perspektywie długoterminowej, priorytetowe kierunki działań związanych z gospodarką odpadami w perspektywie roku 2015 oraz szczegółowy wykaz zadań do roku 2007. Zadania ujęto - w strukturze celów i priorytetów - w harmonogramie rzeczowo-finansowym (w rozbiciu na lata), w którym podano zasady odpowiedzialności i współpracy, a także wskazano zewnętrzne źródła finansowania. W planie zawarto także propozycje systemu oceny skuteczności wdrażania. Wybór celów, priorytetów i zadań jest dorobkiem analizy dokumentów strategicznych szczebla wojewódzkiego i miejskiego, programów inwestycyjnych realizowanych na terenie gminy, opracowań naukowych, uwarunkowań finansowych oraz konsultacji, którymi objęto zainteresowane podmioty samorządowe, gospodarcze i środowiska opiniotwórcze Spytkowic. Dla zadań krótkoterminowych – w perspektywie 4-letniej opracowano harmonogram rzeczowo-finansowy uwzględniający nakłady finansowe do roku 2007, zewnętrzne źródła finansowania oraz partnerów uczestniczących w realizacji. Wszystkie zadania podzielono na zadania własne gminy W (realizatorem jest Gmina – Gmina ponosi koszty realizacji zadań w całości) zadania we współpracy Ws (Gmina uczestniczy finansowo w realizacji zadań wspólnie z partnerami) oraz zadania koordynowane K (Gmina nie uczestniczy finansowo w realizacji zadań). Część zadań wynika z konieczności włączenia się w regionalne systemy gospodarki odpadami (np. działania w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym azbestu, odpadów weterynaryjnych, działania w zakresie wydzielenia i wykorzystania odpadów opakowaniowych i biodegradowalnych, działania edukacyjne itd.) oraz z obowiązków ustawowych w zakresie rekultywacji terenów zdegradowanych w wyniku składowania odpadów. Monitoring i ocena wdrażania planu opierać się będzie na konkretnych miernikach ilości odpadów odzyskanych i unieszkodliwionych oraz miernikach zawartych w dokumentach krajowych i wojewódzkich. Cele krótkoterminowe w gospodarce odpadami będą weryfikowane co 2 lata, natomiast długoterminowe – co 4 lata. Urząd Gminy Spytkowice 102 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 1 3. LITERATURA Ważniejsze publikacje 1. Wojewódzki plan gospodarki odpadami na lata 2003 – 2010. Zarząd Województwa Małopolskiego. 2003r. 2. Powiatowy plan gospodarki odpadami dla powiatu wadowickiego, Zarząd Powiatu Wadowiskiego, 2004 3. Analiza sytuacji gospodarczej powiatu wadowickiego. Starostwo Powiatowe w Wadowicach, Wadowice 2000 r. 4. Geografia fizyczna Polski. J. Kondracki. PWN, Warszawa 1981 r. 5. Geografia Polski, mezoregiony fizyczno-geograficzne. Kondracki J. PWN, Warszawa 1994. 6. Geomorfologia Polski. Klimek, Starkel. PWN, Warszawa 1972. T.I. 7. II Polityka Ekologiczna Państwa, Rada Ministrów, Warszawa, grudzień 2000r, 8. Informacja o stanie środowiska w 2000 r. – Powiat Wadowicki. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2001 r. 9. Objaśnienia do szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Krysowska W. Wyd. Geol. Warszawa 1967r. 10. Objaśnienie arkusza Wadowice. B. Książkiewicz. P.I.G Warszawa 1951 r.. 11. Obszary chronione w Polsce. Red. Radziejowski J. – Instytut Ochrony Środowiska Warszawa . 1996 r. 12. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, Rada Ministrów, Warszawa, grudzień 2002r., 13. Polska Statystyka Publiczna – bazy danych regionalnych, 14. Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska województwa małopolskiego na lata 2001 – 2015 – nasza zielona małopolska. Kraków, 2000r., 15. Raport o stanie gospodarki lokalnej w powiecie wadowickim. FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji. Wadowice – Kraków, wrzesień 2003 r. 16. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 1999 r.. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2000 r. 17. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2002 r.. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2003 r., 18. Województwo Małopolskie. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2001 r, Urząd Gminy Spytkowice 103 Plan gospodarki odpadami dla Spytkowic 19. Zintegrowany system zarządzania środowiskowego powiatem i gminami ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki odpadami komunalnymi - Syntetyczny opis projektu pilotowego WFOŚiGW, autor: dr inż. Włodzimierz A. Sokół, Katowice 2001 r. Ważniejsze materiały o zasięgu lokalnym: 1. Budżet gminy Spytkowice na rok 2004, 2. Informacje i sprawozdania budżetowe gminy Spytkowice za lata 2001-2003, 3. Wieloletni Plan Inwestycyjny gminy Spytkowice 2004 - 2008, 4. Strategia Rozwoju Gminy Spytkowice, 5. Informacje uzyskane w wyniku ankietyzacji, bieżące konsultacje ze specjalistami, analiza dorobku warsztatów roboczych w Urzędzie Gminy Spytkowice(2004, niepublikowane). Urząd Gminy Spytkowice 104
