zakażenia szpitalne lic - Zakażenia szpitalne

zakażenia szpitalne lic.doc
(11093 KB) Pobierz
ZAKAŻENIA SZPITALNE
Wiadomości ogólne
DEFINICJA- jest to zakażenie, które rozwija się w czasie pobytu chorego w szpitalu lub po
opuszczeniu szpitala. U noworodka za zakażenie szpitalne uważa się zakażenie rozwijające się u
noworodka urodzonego przez matkę, która w momencie przyjęcia do szpitala nie była zakażona a
po 48-72 godzinach rodzi zakażonego noworodka.
Zakażenia szpitalne dotyczą również personelu szpitalnego, który ulega zakażeniom lub kolonizacji
przez szpitalną florę bakteryjną.
ŹRÓDŁA ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH
Zakażenia szpitalne mogą mieć źródło egzogenne ( od innego chorego lub ze środowiska ) oraz
endogenne w przypadku zakażenia własną florą bakteryjną skóry lub błon śluzowych.
Zakażenia szpitalne dzielimy na wczesne i późne. Wykazano, że po tygodniu pobytu na oddziale
intensywnej terapii medycznej 80-90% chorych jest skolonizowanych florą bakteryjną
charakterystyczną dla oddziału.
Zakażenie ran pooperacyjnych najczęściej powoduje gronkowiec złocisty, natomiast w przypadku
ran w sąsiedztwie przewodu pokarmowego dodatkowo pałeczki Gram ( - ) i Enterococcus
U chorych z drenażem ( cewnikiem do pęcherza moczowego lub zaintubowanych - pałeczki Gram
(-) a u chorych z kaniulami naczyniowymi - gronkowiec skórny oraz drożdżaki.
Szczepy własne chorego są wrażliwe na antybiotyk a zakażenia przez nie wywołane są łatwiejsze do
leczenia. W szpitalu, gdzie często są stosowane antybiotyki, wyselekcjonowane szczepy są oporne
na wiele antybiotyków i leczenie jest trudne.
Przenoszenie egzogennych zakażeń szpitalnych
Źródłem zakażeń szpitalnych mogą być bakterie pochodzące od innego chorego lub bytujące w
środowisku otaczającym pacjenta.
Ręce są najważniejszym wektorem transmisji zakażeń szpitalnych.
Florę bakteryjną dłoni klasyfikujemy na:
•
przejściową ( ma luźny kontakt ze skórą dłoni )
•
stałą ( naturalna ) – charakteryzuje się niską patogennością
•
obecną w czynnych ogniskach zakażenia
Zakażenie szpitalne może szerzyć się także drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z
zakażonym chorym lub jego wydzielinami.
Źródłem bakterii w powietrzu bloku operacyjnego jest zespół operacyjny , a ich liczba pozostaje w
prostym związku z liczebnością zespołu ( zakażenia są wyjątkowo rzadkie ).
Rola środowiska szpitalnego w przenoszeniu zakażeń szpitalnych ( egozogennych )
•
przedmioty będące w zasięgu chorego (łóżko, pościel, stolik ). Utrzymanie sprzętu w
czystości oraz dobrze osuszonych utrudnia namnażanie bakterii.
•
nawilżacze, pojemniki na mydło, miski do mycia, baseny wanny są olbrzymim
rezerwuarem pałeczek ropy błękitnej.
Przestrzeganie zasad higieny nie stwarza zagrożenia zakażeniem chorego.
Zakażenia endogenne
Najczęściej zakażenia szpitalne powoduje flora endogenna, a znacznie rzadziej
drobnoustroje pochodzące od innego pacjenta lub środowiska. Wraz z czasem pobytu chorego w
szpitalu własna flora endogenna pacjenta jest zastępowana florą szpitalną.
Skóra i błony śluzowe człowieka zawierają własną fizjologiczną florę bakteryjną. Drobnoustroje te
nie stanowią zagrożenia dla człowieka a ich obecność zabezpiecza przed wtargnięciem innych
patogennych szczepów.
Bakterie te stają się chorobotwórcze wówczas, gdy zmienią miejsce swojego pobytu- np. gdy
gronkowiec skórny skolonizuje linię naczyniową i wywoła bakteriemię.
Flora fizjologiczna
Skład flory fizjologicznej człowieka jest dynamiczny i zależy z jednej strony od wydolności układu
odpornościowego, a z drugiej strony od środowiska w którym przebywa chory ( szpital ).
Na skórze człowieka i w każdym odcinku przewodu pokarmowego, bytują odmienne bakterie
należące do flory fizjologicznej.
Najobfitszym siedliskiem drobnoustrojów jest dolny odcinek przewodu pokarmowego – jelito
grube, gdzie główny składnik masy kałowej tworzą bakterie.
Drobnoustroje wchodzące w skład flory fizjologicznej po zmianie miejsca pobytu i uszkodzeniu
błony śluzowej wywołują poważne zakażenia i określone są już mianem drobnoustrojów
patogennych.
Drobnoustroje, które wywołują zakażenia tylko u chorego z uszkodzonym układem
odpornościowym, noszą nazwę oportunistycznych.
Translokacja bakterii z przewodu pokarmowego
Przewód pokarmowy obok podstawowej funkcji, jaką jest trawienie i odżywianie ustroju, spełnia
rolę bariery zapobiegającej uwolnieniu się bakterii i endotoksyn do narządów wewnętrznych i
tkanek
Zaburzenie tej funkcji prowadzi do przemieszczenia się bakterii i ich produktów poza światło
przewodu pokarmowego a zjawisko to określane jest terminem translokacji.
Translokacja sprzyjająca:
•
zaburzenie składu jakościowego i ilościowego normalnej flory np.; nadmierny rozplem
tlenowych pałeczek Gram (-)
•
uszkodzenie miejscowych mechanizmów obronnych
•
przerwanie ciągłości śluzówki.
Do prawdopodobnych czynników sprzyjających translokacji drobnoustrojów należą:
oparzenia, immonusupresja, niedożywienie, niedotlenienie naczyń krezki, leczenie antybiotykami,
chemioterapia, glikokortykoidów, żywienie parenteralne, oraz endotoksemia.
Pierwszym etapem prowadzącym do translokacji bakterii z przewodu pokarmowego jest ich
adherencja do komórek nabłonkowych śluzówki w miejscach jej uszkodzenia. Następnie
przenikają przez barierę śluzówki do blaszki podstawnej, dalej do układu chłonnego i
krwionośnego.
W warunkach zdrowia proces ten jest kontrolowany prze układ odpornościowy. Układ
odpornościowy dzięki temu jest w sposób ciągły stymulowany, czego wyrazem jest synteza
przeciwciał, tzw. ”naturalnych „
TOKSYNY – wytwarzane przez komórki bakterii dzielą się na egzotoksyny ( uwalniane do
środowiska ) oraz endotoksyny (LPS ) wytwarzane przez komórki Gram (-).
Oporność bakterii na antybiotyk
Wyróżniamy oporności na antybiotyki:
naturalną,
-
Nabytą.
Oporność naturalna polega na braku zdolności penetracji antybiotyku do wnętrza komórki.
Drobnoustroje naturalnie oporne zasiedlają szpital, gdzie tworzą własną niszę ekologiczną (np;
szczepy pałeczek PSEUDOMONAS AERUGINOSA , ziarenkowce z rodzaju ENTEROCOCCUS
oraz GRONKOWCE SKÓRNE.
Nabyta oporność – rozwija się w wyniku mutacji, albo nabycia genów oporności od innych
bakterii.
Sposób powstawania szczepów opornych na antybiotyki.
Mutacje jedno – lub wielostopniowe w genach chromosomalnych lub plazmidowych
Przykładem mogą być mutacje w enzymach typu TEM i SHV prowadzące do wytwarzania ESβL i
oporności na cefalosporyny wyższych generacji
Nabywanie genów oporności ze środowiska lub od innych drobnoustrojów
Jest to mechanizm adaptacji do środowiska, w którym obecnie są antybiotyki, np. nabywanie
plazmidów oporności na antybiotyki w środowisku szpitalnym
Selekcja szczepów naturalnie opornych
Są to szczepy, które pierwotnie charakteryzowały się o małą zjadliwością, i dopiero pod wpływem
środowiska zewnętrznego (szpitale, domy opieki) doszło do selekcji szczepów zjadliwych (np.
Pseudomonas, Enterococcus)
Do najbardziej ruchomych elementów genetycznych należą integrony, które wyłapują
egzogenne geny oporności ze środowiska i wbudowują je w genom bakterii Gram (-).
Liczba zakażeń wywołanych w szpitalach przez bakterie Gram (-) wykazuje tendencje
spadkowe na korzyść wzrostu odsetka zakażeń o etologii Gram (+).
Wśród gronkowców niepokojąco w szpitalach wzrasta liczba szczepów opornych na metycylinę.
(MRSA – metycylinooporny gronkowiec złocisty ).
Istotą oporności jest synteza przez oporny szczep nowego enzymu ( PBP2a ), który nie ma zdolności
wiązania z antybiotykami. W ten sposób antybiotyk po dostaniu się do komórki bakteryjnej
przestaje wywierać działanie toksyczne.
W leczeniu poważnych zakażeń, takich jak bakteriemia o etiologii Enterococcus, lekiem z wyboru
są glikopeptydy ( najczęściej stosowana Wankomycyna ). Od 20 lat pojawiają się szczepy oporne na
Wankomycynę.
Bakteriemia wywołana szczepem Enterococcus opornym na wankomycynę w 50% przypadków
kończy się zejściem śmiertelnym.
Klasyfikacja ważniejszych drobnoustrojów
PODZIAŁ BAKTERII GRAM (+ )
PODZIAŁ BAKTERII GRAM ( - )
BAKTERIE NIETYPOWE, CHLAMYDIE I RIKETSJE
Czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych
Gronkowce – Staphylococcus
GRONKOWIEC ZŁOCISTY – jest jednym z najczęstszych drobnoustrojów powodujących
zakażenia szpitalne. Szczepy oporne na penicylinę wytwarzają penicylinazę, która rozkłada
antybiotyk.
W latach siedemdziesiątych pojawił się problem oporności gronkowca złocistego na metycylinę co
stanowi jeden z podstawowych problemów leczenia zakażeń szpitalnych.
Gronkowiec złocisty Gram (+)jest ziarenkowcem układającym się w skupiska przypominające liść
winogron ( stąd nazwa ).
Po rozwinięciu zakażenia w miejscu wtargnięcia drobnoustrojów, gronkowiec może przenosić się
do odległych narządów i tkanek, gdzie powstają ropnie.
Postacie zakażeń szpitalnych powodowanych przez gronkowce:
•
Bakteriemia lub posocznica,
•
Bakteryjne zapalenie wsierdzia,
•
Zakażenia ran chirurgicznych w tym oparzeniowych,
•
Zapalenie kości i stawów,
•
Zakażenia skóry i tkanek miękkich,
•
Zapalenie otrzewnej, płuc, opon mózgowo-rdzeniowych,
•
Zatrucia pokarmowe.
Źródła zakażenia
Źródłem zakażenia szczepami gronkowców w szpitalu są ludzie: skolonizowany personel oraz
chorzy. Zakażenie najczęściej przenoszone jest przez bezpośredni kontakt oraz w mniejszym
stopniu drogą powietrzną ( cząsteczki kurzu, chory z zapaleniem płuc itd.. )
Do najczęstszych gronkowcowych zakażeń szpitalnych należą zakażenia rany chirurgicznej ( 50 %).
Najczęściej są to zakażenia egzogenne przenoszone przez ręce personelu.
ZAPOBIEGANIE
U pacjentów poddawanych zabiegom operacyjnym stosowana jest profilaktyka okołooperacyjna.
U pacjentów skolonizowanych gronkowcem zwłaszcza MRSA stosuje się:
•
kąpiele z dodatkiem środka dezynfekcyjnego,
•
miejscowe stosowanie antybiotyków w maści,
•
doustne podawanie leków p/ zapalnych.
LECZENIE
antybiotyk – po ocenie wrażliwości,
•
•
izolacja chorego w oddziale
Standardowe postępowanie w przypadku obecności na oddziale metycylinoopornych
szczepów gronkowca złocistego.
Pokój jednoosobowy – drzwi pozostają stale zamknięte; pacjent nie może opuszczać pomieszczenia
bez specjalnego przygotowania
Ubranie ochronne – stosować fartuchy i rękawice jednorazowego użytku
Mycie rąk – w środkach antyseptycznych przed i po kontakcie z pacjentem lub jego najbliższym
otoczeniem
Ubranie i pościel pacjenta – wysyłać do pralni jako „skażone”
Mycie podłóg i sprzętów – aktualnie zalecane środki dezynfekcyjne
Wpisać pacjenta do rejestru zakażeń szpitalnych
Pobrać wymazy z następujących miejsc: nos, okolica okołoodbytnicza, rana lub zmiany
patologiczne na skórze. Wymazy powtarzać do czasu uzyskania wyniku ujemnego
Izolacja pacjenta (w izolatce oddziałowej)
Przestrzegać zaleceń „Standardowe postępowanie w przypadku obecności na oddziale szczepów
MRSA” (wywieszona instrukcja na drzwiach izolatki – od wewnątrz)
Postępowanie higieniczne
- całe ciało umyć codziennie środkiem antyseptycznym, włosy 2 razy w tygodniu szamponem
- donosowo podawać mupirocynę 3 razy dziennie przez 5 dni
- pościel: zmieniać codziennie, wysyłać do pralni w oddzielnie oznakowanym worku
- bielizna osobista – zmieniać codziennie
- mycie podłóg 2 razy dziennie
- dokładne, całkowite umycie sal 1 raz w tygodniu
W przypadku nosicielstwa MRSA, przy wypisie pacjenta zaznaczyć w karcie wypisowej.
Gronkowce koagulazo ( - )
Najistotniejszym czynnikiem zjadliwości gronkowca skórnego jest zdolność wytwarzania
zewnątrzkomórkowego śluzu, który ułatwia przyleganie do powierzchni sztucznych tworzyw
używanych do konstrukcji protez lub cewników.
Wytwarzany śluz utrudnia dostęp do komórek bakteryjnych komórkom fagocytarnym,
przeciwciałom opsonizującym oraz antybiotykom.
Postacie zakażenia
Najczęstsze zakażenia to bakteriemia związana z obecnością linii naczyniowej. Może prowadzić do
wstrząsu septycznego. Powikłaniem bakteriemii może być zapalenie żył, zapalenie płuc, zapalenie
kości, zapalenie wsierdzia.
Źródła zakażenia
Źródłem zakażenia dla chorych hospitalizowanych może być personel szpitalny zwykle
skolonizowany szczepami opornymi na metycylinę.
Paciorkowce - Enterokoki
Rodzaj Enterococcus zawiera 16 gatunków, z czego najczęściej tylko dwa są izolowane z
zakażeń człowieka, tj. Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium. W warunkach normalnych
wchodzą w skład flory fizjologicznej przewodu pokarmowego, pochwy, w nosogardzieli i w
drogach żółciowych.
Wykazano, że pomimo braku zjadliwości enterokoki mogą powodować bardzo poważne
zakażenia szpitalne. W warunkach klinicznych stają się łatwo oporne przez nabycie plazmidu
lub transpozonu – na penicyliny, makrolidy, tetracykliny, aminoglikozydy, linkozamidy,
chloramfenikol, wankomycynę, chinolony
W przypadku stwierdzenia w oddziale występowania szczepów VRE ( Vankomycin resistant
Enterococcus ) należy bezwzględnie przestrzegać reżimu sanitarnego.
Postacie zakażeń:
•
Zakażenie układu moczowego,
•
Bakteriemie ( drenaż naczyń centralnych, cewnikowanie dróg moczowych, ch.
Nowotworowa, oparzenia itd.),
•
Bakteryjne zapalenie wsierdzia,
•
•
Zakażenia w obrębie jamy brzusznej,
Zakażenia skóry i tkanek miękkich,
•
Zakażenia u noworodków.
Źródło
Własna flora bakteryjna chorego, sporadycznie zakażenie egogenne, przeniesione od innego chorego
przez ręce personelu. Zakażenie występuje najczęściej u osób z wysokiego ryzyka zakażenia. (
cewnikowanie, obniżenie odporności ).
Zapobieganie:
Uzasadnione stosowanie antybiotyków,
•
•
Ograniczenie zakładania centralnych linii naczyniowych,
•
Przestrzeganie reżimu sanitarnego.
Paciorkowce ropne ( Streptococcus pyogenes )
Od roku 1980 obserwuje się wzrost zakażeń, w tym zakażeń inwazyjnych. Za patogenezę
odpowiedzialne są toksyny pirogenne i endotoksyny ( ABC ).
Zakażenie paciorkowcowe grupy A może przypominać gronkowcowy wstrząs toksyczny. Powstaje
on w wyniku głębokiego zakażenia tkanek miękkich lub posocznicy.
Hospitalizacja chorego z inwazyjną postacią zakażenia grupy A wymaga maksymalnego reżimu
sanitarnego z pełną izolacją chorego.
Paciorkowce β-hemolizujące grupy B
Należą do tej grupy Streptococcus agalactiae jest podstawowym patogenem okresu
noworodkowego którego nosicielstwo w pochwie zdrowych kobiet sięga 25%.
Najczęstsza kliniczna manifestacja zakażenia u noworodka obejmuje zespół ostrej
niewydolności oddechowej w wyniku zapalenia płuc oraz posocznicę.
Inne rzadsze zakażenia u noworodków: zapalenie ucha środkowego, zapalenie wyrostka, zapalenie
wyrostka sutkowego, zakażenia kikuta pępowiny oraz zapalenie kości. Lekami z wyboru są
penicyliny. Paciorkowce z grupy B w szpitalu mogą być przenoszone za pomocą rąk personelu lub
przez matkę na noworodka
Dwoinka zapalenia płuc
Streptococcus pneumoniae jest najczęstszym czynnikiem etiologicznym zakażeń
dróg oddechowych niezależnie od wieku i regionu świata. Może wywołać zapalenie ucha
środkowego, zatok obocznych nosa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, rzadziej posocznicę i
zapalenie stawów.
Nadzór epidemiologiczny i postępowanie wobec nosicieli szczepów wysoko opornych
przyjmowanych do szpitali wymagają bardzo rygorystycznego przestrzegania zasad higieny. Pełna
izolacja chorych dotyczy chorych OJOM-u i oparzonych
Pałeczki Gram ( - ) z rodziny Enterobacteriaceae
•
Escherichia coli,
•
Klebsiella pneumoniae,
•
Enterobacter,
•
•
Serratia,
Proteus.
Rezerwuarem bakterii jest woda, przewód pokarmowy człowieka, zwierząt i ptaków. Kolonizacja
szczepami szpitalnymi przewodu pokarmowego i nosogardzieli stanowi poważne ryzyko zakażenia.
Szybkość kolonizacji jest wprost proporcjonalna do czasu pobytu chorego w szpitalu. Zakażenia
szpitalne częściej wywoływane przez szczepy, które zagnieździły się w danym oddziale lub w
szpitalu.
•
Najczęstsze zakażenia:
zakażenia układu moczowego,
•
•
•
zapalenie płuc,
zakażenia ran chirurgicznych,
zakażenia przewodu pokarmowego,
•
bakteriemia ( ok.. 17% bakteriemii szpitalnej ).
Zapobieganie:
•
mycie rąk,
•
•
kontrola sprzętu szpitalnego,
•
•
rękawice ochronne,
eliminacja rezerwuarów,
restrykcyjne stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum
...
Plik z chomika:
agachowaniec
Inne pliki z tego folderu:

zakażenia szpitalne lic.doc (11093 KB)
Inne foldery tego chomika:


Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
Anestezjologia
Badania fizykalne
 Biochemia
 Chirurgia
 Farmakologia