Zaburzenia nastroju w czasie ciąży i po porodzie
advertisement
Zaburzenia nastroju w czasie ciąży i po porodzie Broszura dla kobiet i ich rodzin Kwiecień 2012 Evidence Polish version: Mood disorders during pregnancy and after the birth of your baby © Scottish Intercollegiate Guidelines Network ISBN 978 1 909103 00 9 Data pierwszej publikacji: kwiecień 2012 Data tłumaczenia tej publikacji: marzec 2013 SIGN wyraża zgodę na kserokopiowanie niniejszej ulotki w celu wdrożenia w NHSScotland Spis treści O czym jest ta broszura? 2 Co to są zaburzenia nastroju w czasie ciąży i skąd mam wiedzieć, że jestem w grupie ryzyka? 4 Jak się będę czuła, gdy w czasie ciąży lub po porodzie zachoruję na zaburzenie nastroju? 6 Jak diagnozuje się zaburzenia nastroju i jak się je leczy w ciąży i po porodzie? 10 Jak poznam, że mam depresję przed- lub poporodową? 11 Kto jest bardziej narażony na psychozę poporodową i jak rozpoznać, że mam tę chorobę? 13 Czy w czasie ciąży mogę bezpiecznie przyjmować moje leki na zaburzenie nastroju? 16 Jak mogę sobie pomóc? 17 Jaką pomoc mogę uzyskać od partnera lub rodziny? 18 Jak leczy się zaburzenia nastroju w ciąży? 21 Z jakich opcji leczenia depresji i psychozy poporodowej mogę skorzystać? 24 Które leki mogę stosować w ciąży lub gdy karmię piersią? 29 Gdzie mogę znaleźć więcej informacji? 31 Co to jest SIGN? 37 1 O czym jest ta broszura? Ta broszura jest przeznaczona dla Ciebie, jeżeli: myślisz o zajściu w ciążę i masz pytania dotyczące przyjmowania leków na zaburzenie nastroju, na które cierpisz - na przykład depresję i chorobę dwubiegunową (depresję maniakalną); uważasz, że jesteś narażona na depresję przedporodową bądź depresję lub psychozę poporodową; uważasz, że objawy, które odczuwasz w ciąży lub w ciągu pierwszego roku po porodzie, mogą wskazywać na zaburzenie nastroju; zdiagnozowano u Ciebie zaburzenie nastroju i rozważasz opcje leczenia. Broszura ta może być pomocna także dla Twojego partnera, rodziny i znajomych. Niniejsza broszura ma udostępnić kobietom, które cierpią na zaburzenie nastroju w czasie ciąży lub w pierwszym roku po porodzie, oraz ich rodzinom informacje na temat leczenia i przysługującej im opieki medycznej. Zawiera także informacje na temat najnowszych badań, dzięki którym kobiety, ich partnerzy oraz rodziny będą mogli lepiej radzić sobie z chorobą. Broszura powstała w oparciu o zalecenia zamieszczone w opracowanych przez organizację SIGN wytycznych dotyczących zaburzeń nastrojów w okresie perinatalnym. Więcej informacji na temat SIGN można znaleźć na stronie 37 lub na stronie internetowej www.sign.ac.uk. Nasze wytyczne są oparte na badaniach medycznych i naukowych. Broszura objaśnia: kto jest narażony na zaburzenia nastroju w czasie ciąży i po porodzie; jak diagnozuje się zaburzenia nastroju; z jakich opcji leczenia można skorzystać; i jakich wyników można spodziewać się po leczeniu. 2 Niektóre sekcje tej broszury mogą Ciebie nie dotyczyć. To, które sekcje będą dla Ciebie pomocne, będzie zależeć od zaburzenia nastroju, na które cierpisz. Informacje w każdej sekcji stanowią uzupełnienie informacji i porad udzielonych Ci przez pracowników służby zdrowia. Osoby te mogą doradzić, które sekcje należy przeczytać. Pomocna może okazać się także tabela na stronie 10, ułatwiająca identyfikację sekcji dotyczących zaburzenia nastroju, na które cierpisz. 3 Co to są zaburzenia nastroju w czasie ciąży i skąd mam wiedzieć, że jestem w grupie ryzyka? Zaburzenia nastroju w czasie ciąży obejmują: depresję przedporodową (depresję podczas ciąży); depresję poporodową (depresję po porodzie); i psychozę poporodową (ciężką chorobę psychiczną, w wyniku której tracisz kontakt z rzeczywistością; może ona wystąpić nagle po porodzie). Ryzyko zachorowania zależy od szeregu czynników. Tabela na stronie 5 zawiera opis czynników zwiększających ryzyko wystąpienia różnych zaburzeń nastroju w czasie ciąży i po porodzie. Jeżeli należysz do grupy podwyższonego ryzyka, nie oznacza to, że na pewno zachorujesz na zaburzenie nastroju. Niektóre osoby nie stwierdzają u siebie żadnych czynników zwiększających ryzyko, a mimo to zapadają na tę chorobę. Powinnaś omówić te kwestie z lekarzem pierwszego kontaktu, położną lub pielęgniarką środowiskową. 4 Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na zaburzenie nastroju w czasie ciąży lub po porodzie Zaburzenie nastroju Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania Depresja przedporodowa yy Lęk yy Stres yy Wcześniejsze przypadki depresji yy Brak wsparcia ze strony rodziny i znajomych (wsparcie społeczne) yy Przemoc w rodzinie yy Nieplanowana ciąża yy Problemy w relacjach z partnerem Depresja poporodowa yy Smutek poporodowy (krótki okres po porodzie, gdy czujesz się rozdrażniona i łatwo dajesz się ponosić emocjom - stan ten trwa zaledwie kilka dni) yy Wcześniejsze przypadki złego samopoczucia psychicznego w czasie ciąży yy Brak wsparcia ze strony rodziny i znajomych yy Problemy w relacjach z partnerem yy Niedawne problemy życiowe yy Trudne dzieciństwo yy Nieplanowana ciąża yy Brak pracy yy Brak pokarmu w piersiach yy Stres w czasie ciąży yy Zaburzenia czynności tarczycy w czasie ciąży yy Trudności w radzeniu sobie ze zmianami yy Problemy z zajściem w ciążę yy Depresja u ojca dziecka yy Posiadanie dwójki lub więcej dzieci Psychoza poporodowa yy Wcześniejsze przypadki poważnej choroby psychicznej, szczególnie choroby dwubiegunowej lub psychozy poporodowej yy Wcześniejsze przypadki choroby dwubiegunowej lub psychozy poporodowej w rodzinie (u bliskich krewnych, np. rodzica lub siostry) yy Przerwane leczenie zaburzenia nastroju yy Komplikacje przy porodzie 5 Jak się będę czuła, gdy w czasie ciąży lub po porodzie zachoruję na zaburzenie nastroju? iałam wrażenie, że tylko ja mam tę chorobę.” “M “ Z aszłam w ciążę po trzydziestce, po czym powróciły objawy mojej choroby dwubiegunowej, w szczególności nastrój ogólnego przygnębienia. Byłam szczęśliwa, że zaszłam w ciążę, jednak z powodu huśtawki emocjonalnej miałam wrażenie, że moje życie rozpada się.” “ iałam częste ataki gniewu i coraz bardziej bałam się o sobie, ponieważ M czułam, że tracę kontrolę.” “ Uważałam, że ona (dziecko) celowo zachowuje się w taki sposób, aby mnie drażnić i denerwować. Oczywiście nie było to prawdą - zachowywała się po prostu jak dziecko.” szystko wymykało mi się spod kontroli i czułam się w tym wszystkim “W osamotniona.” “ Czułam się przerażona, zachowywałam się jak paranoik i myślałam, że wszyscy nastają na moje życie. Chowałam się, gdy ktoś zbliżał się do drzwi.” “ P rzepłakałam całe trzy miesiące, miałam myśli samobójcze, czułam się bezradna i przygnębiona.” iałam bardzo negatywne, katastroficzne myśli.” “M Być może masz/miałaś podobne myśli. Pamiętaj jednak, że są to tylko przykłady, a Twoje doświadczenia mogą być odmienne. Smutek poporodowy Większość kobiet po porodzie łatwo wybucha płaczem - jest to tzw. smutek poporodowy. Jest to stan emocjonalny występujący u kobiet po porodzie. 6 Wiele matek odczuwa wtedy nadwrażliwość emocjonalną i rozdrażnienie, a także łatwo bez powodu wybucha płaczem. Może Ci się wydawać, że nic nie jest w stanie Cię rozweselić. Być może odczuwasz ogromny lęk i napięcie. Małe problemy mogą przerodzić się w duże zmartwienia. Nie martw się - smutek poporodowy bardzo szybko mija. Stan ten pojawia się zazwyczaj w drugim lub trzecim dniu po porodzie, jednak gdy masz odpowiednie wsparcie i pomoc ze strony położnej, pielęgniarki środowiskowej, rodziny i znajomych, najpóźniej w piątym dniu powinnaś poczuć się lepiej. Możesz także odczuwać: ból bez żadnych przyczyn zdrowotnych lub złe samopoczucie bez żadnych szczególnych objawów; trudności z zasypianiem; zmęczenie i wyczerpanie (zazwyczaj z powodu porodu); i niepokój (szczególnie gdy dziecko ma nieznaczne problemy ze zdrowiem, np. problemy z karmienie). Odczucia te są całkowicie normalne, jednak jeżeli smutek poporodowy nie ustąpi po kilku dniach, powinnaś o swoich uczuciach porozmawiać z położną, pielęgniarką środowiskową lub lekarzem, ponieważ objawy te mogą wskazywać na depresję poporodową. Depresja poporodowa Depresja poporodowa występuje w czasie pierwszych 12 miesięcy po porodzie. Na depresję poporodową cierpi 10-15 na 100 kobiet. Objawy nie różnią się od typowej depresji. Przed wizytą u lekarza warto zanotować, jak się czujesz. Pomoże to w ustaleniu optymalnej opcji leczenia. Więcej informacji na temat leczenia można znaleźć na stronie 24. 7 Mogą pojawić się u Ciebie: ograniczona zdolność lub niemożność w zakresie obowiązków związanym z opieką nad dzieckiem i prowadzeniem domu; zmniejszone zainteresowanie codziennymi czynnościami; smutek i skłonność do płaczu; niepokój i lęk (martwisz się o siebie i o zdrowie dziecka); zmęczenie i brak energii; ataki paniki; ból bez żadnych przyczyn (poza zmęczeniem i niepokojem); trudności z zasypianiem; obniżona zdolność koncentracji; obsesyjne zachowania; brak apetytu; i brak zainteresowania seksem. Możesz także odczuwać następujące objawy fizyczne: bóle głowy; zdrętwienie; i przyspieszony oddech (hiperwentylacja). Czasami niektóre matki mogą odczuwać potrzebę samookaleczania lub ranienia dziecka. Jeżeli masz takie myśli, poinformuj o tym pielęgniarkę środowiskową, lekarza pierwszego kontaktu lub rodzinę. Myśli tych nie należy się wstydzić ani obawiać - wynikają one z choroby. 8 Psychoza poporodowa Psychoza poporodowa jest znacznie rzadszą chorobą, na którą zapada 1-2 spośród 1000 kobiet po porodzie. Choroba ta, choć rzadka, jest bardzo groźna. Psychoza poporodowa pojawia się zazwyczaj w pierwszym miesiącu po porodzie. Jej objawy pojawiają się zazwyczaj w ciągu pierwszych kilku dni. Początkowo może rozpierać Cię szczęście lub przytłaczać nadmierny niepokój. W przypadku kobiet z grupy wysokiego ryzyka ważne jest, aby partner i rodzina znali objawy psychozy poporodowej, ponieważ to oni mogą jako pierwsi zauważyć początki choroby. Jeżeli zachorujesz na psychozę poporodową, możesz stracić zainteresowanie dzieckiem. Możesz także być negatywnie nastawiona do ludzi i stracić kontakt z rzeczywistością. Może także pojawić się potrzeba samookaleczania lub ranienia dziecka. Jeżeli pojawią się takie myśli, poinformuj o nich pielęgniarkę środowiskową, lekarza pierwszego kontaktu lub rodzinę, aby umożliwić rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Jeżeli przychodnia jest zamknięta, zadzwoń na infolinię NHS 24 pod numerem 08454 24 24 24. Objawy psychozy poporodowej obejmują: ogromny niepokój o wszystko; urojenia (dziwne myśli lub przekonania, które najprawdopodobniej są nieprawdziwe, np. że ludzie nastają na Twoje życie); halucynacje (łącznie ze słyszeniem głosów, które komentują Twoje zachowanie, obrażają Cię lub wydają rozkazy); i irracjonalne myśli. 9 Jak diagnozuje się zaburzenia nastroju i jak się je leczy w ciąży i po porodzie? Gdy będziesz w ciąży lub po porodzie, położna, lekarz pierwszego kontaktu i pielęgniarka środowiskowa będą często zadawać Ci pytania na temat Twojego zdrowia psychicznego. Mogą pytać się bezpośrednio lub poprosić Cię o wypełnienie kwestionariusza dotyczącego zdrowia psychicznego. Ważne jest, abyś szczerze odpowiedziała na te pytania. Warto wiedzieć, że zaburzenia nastroju można leczyć - musisz koniecznie zwrócić się o pomoc, aby zmniejszyć zagrożenie dla Ciebie i Twojego dziecka. Porozmawiaj z osobami, które się Tobą opiekują, i razem wybierzcie odpowiednie leczenie. Leczenie będzie zależeć od typu zaburzenia nastroju, na które chorujesz. Poniższa tabela zawiera informacje na temat różnych etapów leczenia zaburzeń nastroju. Możesz ustalić, na którym etapie jesteś, na przykład planujesz ciążę lub obecnie bierzesz leki na depresję. Następnie możesz przeczytać o dostępnych opcjach leczenia w odpowiedniej sekcji tej broszurki. Wcześniejsze przypadki zaburzenia nastroju lub planowanie ciąży - patrz str. 16 Przed poczęciem i wczesna ciąża - patrz str. 16 yy Pierwszy trymestr (pierwsze 12 tygodni ciąży) yy Przyjmowanie leków w ciąży Ciąża yy Czy jesteś bardzo narażona na zachorowanie na chorobę psychiczną? - patrz str. 5 yy Jak mogę sobie pomóc - patrz str. 17 yy Opcje leczenia w czasie ciąży - patrz str. 21 Po porodzie yy yy yy yy Czy jesteś bardzo narażona na zachorowanie na chorobę psychiczną? - patrz str. 11 Jak mogę sobie pomóc - patrz str. 17 Opcje leczenia - patrz str. 24 Wybór leków w przypadku karmienia piersią - patrz str. 27 Czy istnieje jakieś zagrożenie dla mnie lub mojego dziecka? - patrz str. 14 yy Informacje kontaktowe dotyczące usług związanych ze zdrowiem psychicznym 10 Jak poznam, że mam depresję przed- lub poporodową? Wizyty kontrolne przed i po porodzie W trakcie ciąży i zaraz po porodzie możesz odczuwać huśtawkę emocjonalną - jest to rzecz normalna. Podczas wizyt kontrolnych przed porodem wszystkie kobiety powinny usłyszeć pytania dotyczące ich problemów emocjonalnych. Jeżeli w czasie ciąży lub zaraz po porodzie obserwujesz u siebie nieoczekiwane zmiany nastroju i problemy ze zdrowiem psychicznym, koniecznie porozmawiaj o tym z położną, lekarzem pierwszego kontaktu lub pielęgniarką środowiskową. Być może konieczne będą dalsze badania. Jeżeli wcześniej cierpiałaś na zaburzenie nastroju lub depresję, położna lub lekarz pierwszego kontaktu zapyta Cię o Twoje samopoczucie przy każdym spotkaniu. Po porodzie pytania te będzie zadawać pielęgniarka środowiskowa przy każdym spotkaniu z Tobą. Daje Ci to okazję do wspólnego omówienia dostępnych opcji i ustalenia najlepszych metod kontrolowania emocji, abyś szybciej mogła w pełni dojść do siebie. Wszyscy miewamy dobre i złe dni, jednak jeżeli po upływie dwóch tygodni przygnębienie nie minie, pielęgniarka środowiskowa skieruje Cię do lekarza pierwszego kontaktu na dalsze badania. Gdy wrócisz do domu, położna zapyta Cię o samopoczucie, szczególnie jeżeli w czasie ciąży miałaś ataki depresji lub stany lękowe. Podobnie jak wcześniejsze przypadki depresji, zwiększają one ryzyko wystąpienia depresji poporodowej. Pielęgniarka środowiskowa powinna zapytać Cię o samopoczucie po 4-6 tygodniach po porodzie, a następnie po 3-4 miesiącach. Podczas wizyty osoba ta może zadawać Ci pytania lub poprosić o wypełnienie kwestionariusza. Kwestionariusz ma za zadanie ułatwić pielęgniarce środowiskowej lub lekarzowi pierwszego kontaktu rozmowę na temat dostępnych opcji i podjęcie optymalnych działań po to, abyś poczuła się lepiej. Ważne jest, aby wypełnić formularz podczas wizyty - nie zabieraj go do domu w celu późniejszego odesłania do pielęgniarki środowiskowej. 11 Natychmiast skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu lub pielęgniarką środowiskową, jeżeli: Twój partner lub rodzina zauważą u Ciebie objawy znacznych zmian nastroju; lub odczuwasz zmiany nastroju - od łagodnych objawów lęku i huśtawki nastrojów po ostre stany lękowe i zdenerwowanie. Da Ci to okazję, aby porozmawiać o swoich uczuciach oraz, gdy zechcesz, możliwość spotkania z członkiem lokalnego zespołu pomocy psychologicznej. U niektórych kobiety nastrój może się w ciągu kilku godzin wielokrotnie gwałtownie zmieniać. Może to świadczyć o rozwoju psychozy poporodowej. Na stronie 18 znajdują się informacje dotyczące pomocy, jakiej mogą Ci udzielić członkowie rodziny lub partner. Jeżeli zechcesz z kimś porozmawiać, gdy przychodnia rejonowa będzie zamknięta, zadzwoń na infolinię NHS 24 pod numerem 08454 24 24 24. 12 Kto jest bardziej narażony na psychozę poporodową i jak rozpoznać, że mam tę chorobę? Najprawdopodobniej nie będziesz wiedzieć, że masz psychozę poporodową, jednak istnieją pewne objawy, na które Twój partner, rodzina i pracownicy służby zdrowia powinni zwrócić uwagę: niepokój o wszystko; urojenia (dziwne myśli lub przekonania, które najprawdopodobniej są nieprawdziwe, np. że ludzie nastają na Twoje życie); halucynacje (łącznie ze słyszeniem głosów, które komentują Twoje zachowanie, obrażają Cię lub wydają rozkazy); i irracjonalne myśli. U wielu kobiet, które zapadają na psychozę poporodową, nie występują żadne sygnały ostrzegawcze. U innych objawy te są wyraźnie widoczne. Należy jednak uświadomić sobie, że wszystkie kobiety są narażone na psychozę poporodową. Możesz zachorować, nawet jeżeli nic nie wskazuje na to, że należysz do grupy podwyższonego ryzyka (takie przypadki są jednak bardzo rzadkie). U kobiet, które cierpią na zaburzenia psychotyczne (takie jak schizofrenię, ostrą depresję, chorobę dwubiegunową lub wcześniejsze przypadki psychozy poporodowej) prawdopodobieństwo zachorowania podczas ciąży lub po porodzie jest znacznie większe. Ryzyko wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym po porodzie dodatkowo wzrasta, jeżeli ktoś z Twojej rodziny cierpi lub cierpiał na chorobę dwubiegunową lub psychozę poporodową. Aby dowiedzieć się, czy znajdujesz się w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na psychozę poporodową, pielęgniarka środowiskowa zada Ci następujące pytania: czy wcześniej chorowałaś na chorobę dwubiegunową (inna nazwa depresji maniakalnej); czy wcześniej chorowałaś na schizofrenię; czy wcześniej chorowałaś na psychozę poporodową; 13 czy ktoś w rodzinie wcześniej chorował na chorobę dwubiegunową lub psychozę poporodową (np. czy rodzice, siostra lub brat cierpieli na chorobę dwubiegunową albo czy matka lub siostra miały wcześniej psychozę poporodową); lub czy wcześniej z jakiegoś powodu byłaś leczona w szpitalu psychiatrycznym (dotyczy to także okresów po porodzie). Informacje te są ważne, ponieważ pozwalają pracownikom służby zdrowia stwierdzić, czy należysz do grupy podwyższonego ryzyka. Osoby te mogą Ci poradzić, jak najskuteczniej zmniejszyć ryzyko wystąpienia złego samopoczucia po porodzie. Gdy poznasz, jaki wpływ ma choroba na Twoją psychikę, będziesz mogła skuteczniej radzić sobie z nią i podjąć odpowiednie czynności zmniejszające ryzyko złego samopoczucia. Więcej informacji na temat zdrowia psychicznego w ciąży można znaleźć na stronie internetowej www.rcpsych.ac.uk/mentalhealthinfo/problems/ mentalhealthinpregnancy.aspx Jeżeli znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na psychozę poporodową Jeżeli znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na psychozę poporodową, ważne jest, abyś odwiedziła psychiatrę, który się Tobą opiekuje, lub uzyskała odpowiednie skierowanie, jeżeli wcześniej nie byłaś u psychiatry. Podczas spotkania możesz omówić plan minimalizujący ryzyko wystąpienia złego samopoczucia oraz najskuteczniejsze działania, gdy poczujesz się źle i pojawią się objawy choroby. Jeżeli cierpisz na umiarkowaną chorobę dwubiegunową lub jeżeli jedno z Twoich rodziców lub rodzeństwa ma chorobę dwubiegunową lub ma/miało psychozę poporodową, opiekująca się Tobą położna lub lekarz pierwszego kontaktu może zaproponować skierowanie Cię do odpowiedniego lekarza specjalisty. Lekarz ten zbada Cię i spróbuje zminimalizować ryzyko wystąpienia złego samopoczucia po porodzie. 14 Jeżeli czujesz się dobrze, lecz jedno z Twoich rodziców lub rodzeństwa choruje/chorowało na chorobę dwubiegunową, schizofrenię lub psychozę poporodową, to gdy odczujesz zaburzenia nastroju w czasie ciąży lub po porodzie, powinnaś o tym poinformować położną lub lekarza pierwszego kontaktu. Konsultacja z tymi osobami jest bardzo ważna, ponieważ pomaga ustalić, czy konieczne jest skierowanie do lekarza specjalisty. Ważne jest, aby pracownicy służby zdrowia opracowali szczegółowy plan działań zapobiegawczych na okres późnej ciąży i wczesny okres poporodowy. Powinien być on gotowy przed 32 tygodniem ciąży. Plan ten pozwoli skutecznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia złego samopoczucia. Możesz także omówić dostępne opcje leczenia oraz najskuteczniejsze działania, które należy podjąć, gdy poczujesz się źle i pojawią się objawy choroby. Plan ten powinien być dostępny zarówno dla Ciebie, jak i dla każdej osoby, która się Tobą opiekuje (psychiatry, położnika, lekarza pierwszego kontaktu, położnej, pielęgniarki środowiskowej oraz innych specjalistów) - dzięki niemu wszyscy będą wiedzieć, jak najskuteczniej zmniejszyć ryzyko wystąpienia złego samopoczucia. Plan powinien też zawierać szczegółowe dane osoby kontaktowej, którą należy powiadomić, gdy zaczniesz się źle czuć. Ważne jest, aby kopię planu zabrać z sobą na oddział położniczy, gdy będziesz się przygotowywać do porodu. Jeżeli należysz do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na psychozę poporodową, pracownicy powinni przygotować plan opieki w okresie okołoporodowy („Pregnancy and Early Postpartum Care Pathway”). Dokument ten powinnaś wypełnić z partnerem lub członkiem rodziny. Zapewni to Ci, Twojemu partnerowi i członkom rodziny informacje na temat opieki, którą otrzymasz po porodzie. Plan opieki może obejmować: wcześniej uzgodnioną datę rozpoczęcia przyjmowania leków z uwzględnieniem Twojej decyzji dotyczącej karmienia piersią; ocenę przez lekarza-specjalistę zanim zostaniesz zwolniona z oddziału położniczego; i badanie kontrolne po wyjściu ze szpitala przeprowadzone przez specjalistyczny zespół zajmujący się zdrowiem psychicznym. Więcej informacji na temat psychozy poporodowej można znaleźć na stronie internetowej www.rcpsych.ac.uk/mentalhealthinfo/problems/ postnatalmentalhealth/postpartumpsychosis.aspx 15 Czy w czasie ciąży mogę bezpiecznie przyjmować moje leki na zaburzenie nastroju? Jeżeli przyjmujesz leki na zaburzenie nastroju w ramach leczenia bieżącego zaburzenia nastroju lub terapii zapobiegającej nawrotowi poprzedniej choroby, musisz koniecznie zapytać lekarza, czy możesz je bezpiecznie zażywać w czasie ciąży. Niektóre leki (w szczególności kwas walproinowy) mogą być szkodliwe dla płodu, więc jeżeli przyjmujesz ten lek, musisz koniecznie stosować skuteczne środki antykoncepcyjne. Jeżeli Twój lekarz pierwszego kontaktu lub psychiatra uzna, że powinnaś kontynuować przyjmowanie leku, być może na czas ciąży bezpieczniej będzie zmienić leki na inne. Ryzyko wystąpienia złego samopoczucia wzrasta przy gwałtownym odstawieniu leku. Jeżeli zdarzy Ci się zajść w ciąże w trakcie leczenia kwasem walproinowym, najlepiej porozmawiaj z osobą, która przepisała Ci ten lek. Aby uzyskać poradę poza godzinami pracy przychodni, zadzwoń na infolinię NHS 24 pod numerem 08454 24 24 24. Kwas foliowy Kwas foliowy to witamina, którą powinny przyjmować wszystkie kobiety ciężarne przez pierwsze 12 tygodni ciąży (zazwyczaj w dawce 400 mikrogramów dziennie). Lek ten zmniejsza ryzyko problemów z rozwojem rdzenia kręgowego i mózgu u dziecka. Jeżeli przyjmujesz lek zapobiegający nawrotom cyklicznego zaburzenia nastroju, który jest także lekiem przeciwpadaczkowym (na przykład karbamazepinę), lekarz przepisze większą dawkę kwasu foliowego (5 mg dziennie). 16 Jak mogę sobie pomóc? Musisz pamiętać, że wszyscy miewamy dobre i złe dni. Także wtedy, gdy mamy dziecko. Masz do dyspozycji szereg sposobów, które pomogą Ci radzić sobie z zaburzeniem nastroju w czasie ciąży lub po porodzie. Może to być trudne, ale musisz koniecznie szczerze i jak najdokładniej odpowiadać na pytania zadawane przez położną, pielęgniarkę środowiskową lub lekarza. Pozwoli Ci to uzyskać odpowiednią pomoc. Podczas spotkania opisz, jak się czujesz i czy wcześniej leczyłaś się na jakieś dolegliwości psychiczne, nawet jeżeli położna, pielęgniarka środowiskowa lub doktor nie zapytają o to. Aktywnie uczestnicz w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia. Zapoznaj się ze szczegółowymi informacjami na temat depresji lub porozmawiaj z innymi osobami, które są w podobnej sytuacji (listę grup wsparcia możesz znaleźć na stronie 32); i Postaraj się jak najwięcej spać. Pielęgniarka środowiskowa będzie Cię zachęcać, abyś wraz z dzieckiem przebywała wśród innych osób. W wielu miejscach dostępnych jest wiele zajęć dla matek z niemowlętami, takich jak zajęcia z muzyki i rytmiki, wspólne spacery, pływanie oraz grupy wsparcia. Możesz otrzymać skierowanie na zajęcia, które ułatwią Ci kontakty z dzieckiem i poprawią Twoje samopoczucie. Skierowanie na ćwiczenia możesz uzyskać od lekarza pierwszego kontaktu w ramach leczenia depresji poporodowej. Wiele lokalnych ośrodków sportowych współpracuje z rejonowymi jednostkami NHS i prowadzi zajęcia przeznaczone w szczególności dla matek z dziećmi. Zajęcia te zapewnią Ci odpowiednie wsparcie i ułatwią kontakt z dzieckiem. Będą miały także korzystny długofalowy wpływ na rozwój dziecka. Dzielenie się doświadczeniami, pomaganie innym i korzystanie ze wsparcia innych osób uświadomi Ci, że nie jesteś sama. “D zięki wsparciu opiekującego się mną zespołu medycznego zajmującego się zdrowiem psychicznym oraz zapoznaniu się z technikami samodzielnego radzenia sobie z chorobą udało mi się znów odstawić leki. ” 17 Jaką pomoc mogę uzyskać od partnera lub rodziny? Warto polecić tę sekcję partnerowi i członkom rodziny do przeczytania. Choroba psychiczna kobiety w ciąży lub po porodzie może oznaczać trudności dla całej rodziny. Często trudno zrozumieć charakter tej choroby i nie wiadomo, jak radzić sobie z zachodzącymi zmianami. Twój partner i rodzina mogą pomóc Ci lepiej zrozumieć Twoje uczucia i nauczyć Cię, jak radzić sobie z emocjami. Partnerzy i członkowie rodziny powinni zwracać uwagę na następujące objawy: rozdrażnienie lub niepokój; nadmierna ostrożność w postępowaniu z dzieckiem; brak zainteresowania dzieckiem; i odrzucanie bliskich Ci osób. Jeżeli wydaje Ci się, że widzisz u siebie jeden z powyższych objawów, porozmawiaj z partnerem o swoich odczuciach. Płacz, jeżeli chcesz, i daj wyraz wszystkim nurtującym Cię uczuciom. Jeżeli czujesz się beznadziejnie, nie duś tego w sobie. Rozmowa z innymi osobami może przynieść Ci ulgę. Poza tym dowiesz się, że zmartwieniom i poczuciu beznadziejności można zaradzić i że wkrótce będzie Ci lepiej. Odpoczynek i spokój po porodzie są bardzo ważne. Pamiętaj, aby jak najwięcej spać. 18 Pomoc partnera może polegać na: zachęcaniu Cię do rozmów o Twoich uczuciach; wysłuchaniu i zaakceptowaniu tego, co mówisz - Twoje lęki i zmartwienia są dla Ciebie jak najbardziej realne; wydzieleniu szczególnego czasu tylko dla siebie; zachęcaniu Cię do spędzania czasu z innymi członkami rodziny i znajomymi; pomaganiu Ci przy wizytach u lekarzy i innych specjalistów; i organizowaniu Ci czasu w taki sposób, abyś długo nie była sama. Matki z zaburzeniami nastroju często przesadnie reagują na uwagi ze strony krewnych i personelu oddziału położniczego, więc partnerzy, rodzina i znajomi muszą wykazać się dużym taktem i uprzejmością. Więcej informacji na temat roli partnera i rodziny można znaleźć na stronie internetowej Royal College of Psychiatrists. www.rcpsych.ac.uk/ mentalhealthinfoforall/problems/postnatalmentalhealth/ postnataldepression.aspx 19 20 Jak leczy się zaburzenia nastroju w ciąży? Czy w czasie ciąży mogę bezpiecznie kontynuować przyjmowanie leków na zaburzenia nastroju? Specjaliści odradzają przyjmowanie jakichkolwiek leków w czasie ciąży, ponieważ nie ma żadnych gwarancji, że będą one całkowicie bezpieczne. Należy koniecznie uświadomić sobie, że przyjmowanie leków w czasie ciąży niesie z sobą zagrożenie zarówno dla Ciebie, jak i dziecka. Jednak odstawienie leków także naraża Cię na problemy zdrowotne. Ryzyko jest małe, jednak leki przyjmowane we wczesnej ciąży mogą powodować uszkodzenia płodu. W późniejszym okresie ciąży leki mogą niekorzystnie wpływać na rozwój dziecka lub powodować skutki uboczne mające wpływ na zachowanie dziecka, np. problemy z karmieniem. Jednak nieleczone zaburzenia nastroju mogą mieć długofalowy niekorzystny wpływ na dziecko. Lekarz i położna pomogą Ci zdecydować, czy powinnaś brać leki w ciąży. Podejmując decyzję dotyczącą przyjmowania leków w ciąży, należy koniecznie rozważyć zarówno zalety, jak i zagrożenia, ponieważ dobro dziecka zależy od zdrowia i szczęścia mamy. Wspólnie z lekarzem lub położną wybierzesz najlepszą opcje dla Ciebie i Twojego dziecka. Niestety każda decyzja wiąże się z pewnym ryzykiem. Wiele kobiet musi przyjmować leki w ciąży, dlatego podejmując decyzję, warto wziąć pod uwagę poniższe fakty. Trudno jest ocenić długofalowy niekorzystny wpływ leków przyjmowanych w czasie ciąży lub karmienia piersią, ponieważ ze względów etycznych nie prowadzi się badań na kobietach ciężarnych i karmiących. Jedynym lekiem na zaburzenia nastroju, którego absolutnie nie zaleca się kobietom w ciąży, jest kwas walproinowy. Odstawienie leku może spowodować nawrót złego samopoczucia. Jak długo trwa choroba? Jak ostry był jej przebieg? Czy leki były skuteczne? Czy są dostępne alternatywne rozwiązania, np. inne bezpieczniejsze leki lub psychoterapia. 21 Leki mogą czasami wchodzić z sobą w różne reakcje, więc w czasie ciąży najlepiej jest zażywać tylko jeden lek. Jeżeli leczenie zaczyna się dopiero w ciąży, wybierz lek, który można przyjmować w okresie karmienia piersią. Jeżeli w trakcie przyjmowania leków na zaburzenie nastroju dowiesz się, że jesteś w ciąży, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem. Nie odstawiaj gwałtownie leków. Nasilenie choroby może zaszkodzić zarówno Tobie, jak i Twojemu dziecku. Lekarz pomoże Ci i Twojej rodzinie w podjęciu optymalnej decyzji. Lekarz lub psychiatra powinien mieć dostęp do najnowszych informacji na temat kontynuacji lub przerwania leczenia farmakologicznego. Najlepiej jest nie zmieniać leków zbyt często. Zbyt częste zmiany narażają dziecko na działanie większej liczby leków, co może być bardziej szkodliwe niż pozostanie przy jednym leku. Jakie opcje leczenia są dostępne, jeżeli będąc w ciąży zachoruję na zaburzenie nastroju? Jeżeli po zajściu w ciążę zachorujesz na zaburzenie nastroju, ważne jest, aby zwrócić się o odpowiednią pomoc, ponieważ nieleczona depresja lub lęk mogą być szkodliwe dla dziecka. Lekarz omówi z Tobą i Twoją rodziną zagrożenia i korzyści wynikające z leczenia, co pomoże Ci wybrać optymalną opcję. Może także zwrócić się do odpowiedniego specjalisty o poradę. Psychoterapia Psychoterapia polega na indywidualnej rozmowie z wykwalifikowanym terapeutą. Można ją stosować jako oddzielną terapię lub łączyć z leczeniem środkami antydepresyjnymi. Więcej informacji na temat psychoterapii można znaleźć w ulotce SIGN poświęconej leczeniu depresji bez stosowania przepisanych leków (www.sign.ac.uk/pdf/pat114.pdf). 22 Leczenie Jeżeli po konsultacji z lekarzem uznasz, że potrzebujesz leków, lekarz, który się Tobą opiekuje, postara się wdrożyć leczenie o najmniejszym ryzyku, najmniejszych dawkach i najkrótszym okresie przyjmowania leku. Być może konieczne będzie kontynuowanie leczenia farmakologicznego przepisanego w czasie ciąży i po porodzie. Nie oznacza to, że nie możesz karmić piersią. Ważne jest, aby wybrane leki były odpowiednie dla kobiet karmiących. W ten sposób nie trzeba zmieniać leków po porodzie, a dziecko nie będzie narażone na działanie drugiego leku. Tabela na stronie 29 może pomóc lekarzowi i Tobie w wyborze odpowiedniego leku. 23 Z jakich opcji leczenia depresji i psychozy poporodowej mogę skorzystać? Depresja poporodowa Jeżeli zaraz po porodzie po raz pierwszy zachorujesz na ostrą depresję lub wystąpią u ciebie ostre objawy lękowe, musisz koniecznie zwrócić się o pomoc do położnej, pielęgniarki środowiskowej lub lekarza. Wczesne rozpoczęcie leczenie będzie miało korzystny wpływ na rozwój i zachowanie dziecka oraz Twoje samopoczucie. Potrzebna terapia będzie zależeć od stopnia zaburzenia nastroju. Położna, lekarz lub pielęgniarka środowiskowa powinni omówić z Tobą zalety i zagrożenia wynikające z leczenia, aby ułatwić Ci podjęcie kompetentnej decyzji. Psychoterapia Psychoterapia obejmuje szereg metod leczenia, które z reguły polegają na indywidualnej rozmowie z terapeutą. Można ją stosować jako oddzielną terapię lub łączyć z leczeniem środkami antydepresyjnymi. Jeżeli masz łagodną/ umiarkowaną depresję, powinnaś rozważyć terapię poznawczo-behawioralną (cognitive behavioural therapy, CBT). Gdy cierpisz na depresję, wiele sytuacji będzie Ci się jawić w negatywnym świetle. Możesz wtedy przestać robić rzeczy, które do tej pory lubiłaś. Terapia CBT koncentruje się na tym, jak Twoje myśli, uczucia i zachowania wpływają na Twój nastrój. Polega na współpracy z wykwalifikowanym terapeutą, który pomoże Ci pokonać niekorzystne myśli i zachowania. Zajęcia dla matek i dzieci Depresja poporodowa może oznaczać trudności w kontaktach z dzieckiem. Pielęgniarka środowiskowa lub lekarz pierwszego kontaktu mogą polecić zajęcia ułatwiające kontakt z dzieckiem i poprawiające Twoje samopoczucie. 24 25 Ćwiczenia zorganizowane Badania wykazały, że ćwiczenia mogą łagodzić objawy depresji. Ćwiczenia to między innymi: spacery; pływanie; i uczestnictwo w zajęciach dla matek i dzieci. W ramach terapii dla kobiet cierpiących na depresję poporodową lekarz pierwszego kontaktu może skierować Cię na ćwiczenia. Wiele lokalnych ośrodków sportowych współpracuje z regionalnymi jednostkami NHS i oferuje specjalne zajęcia dla matek z dziećmi. 26 Leczenie Czy mogę bezpiecznie przyjmować leki, gdy karmię piersią? Jeżeli wraz z lekarzem podejmiecie próbę leczenia farmakologicznego, należy wybrać lek, który można podawać kobietom karmiącym, aby umożliwić późniejsze karmienie dziecka piersią. Specjaliści odradzają kobietom karmiącym przyjmowanie jakichkolwiek leków, ponieważ trudno zagwarantować, że będą one całkowicie bezpieczne. Jednak nieleczona depresja lub psychoza poporodowa mogą mieć szkodliwy długofalowy wpływ zarówno na Ciebie, jak i Twoje dziecko. Jeżeli karmisz piersią i stoisz przed podjęciem decyzji dotyczącej leczenia farmakologicznego, musisz koniecznie przemyśleć zalety oraz zagrożenia, ponieważ dobro dziecka w dużym stopniu zależy od zdrowia i szczęścia mamy. Lek może dostać się do organizmu dziecka karmionego piersią wraz z mlekiem matki, dlatego należy koniecznie obserwować, czy zachowanie i rozwój noworodka karmionego piersią nie odbiega od normy. Podczas podejmowania wspólnej decyzji z lekarzem warto wziąć pod uwagę następujące czynniki: jak często byłaś wcześniej chora, jaki przebieg miała choroba i czy leki były skuteczne; odstawienie leków może spowodować powrót złego samopoczucia; czy dostępne są alternatywne metody leczenia, na przykład inne bezpieczniejsze leki lub terapie (np. psychoterapia); i bardzo niewiele wiadomo o długofalowym wpływie leków przyjmowanych podczas karmienia piersią. 27 Jeżeli zdecydujesz się na leki, musisz pamiętać, że: wcześniaki lub dzieci chore są bardziej narażone na skutki uboczne leków; wszystkie dzieci należy obserwować pod kątem wystąpienia skutków ubocznych oraz kontrolować częstotliwość karmienia, wzrost i rozwój; i nie powinnaś spać w łóżku, na sofie lub krześle z dzieckiem, szczególnie gdy bierzesz lek, który sprawia, że czujesz się senna. Na stronie 29 znajduje się tabela leków, która ułatwi Ci i lekarzowi w wyborze optymalnego leku. Psychoza poporodowa Leczenie większość kobiet cierpiących na psychozę poporodową odbywa się w szpitalu, jednak chorobę tę można z reguły w pełni wyleczyć. Jeżeli zachorujesz na psychozę poporodową, psychiatra może zaproponować lek z grupy środków przeciwpsychotycznych (leków stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia lub choroba dwubiegunowa). Psychiatra powinien omówić z Tobą wybór leku i poinformować, czy możesz go brać podczas karmienia piersią - patrz tabela leków na stronie 29. W przypadku ostrej choroby lekarz może zalecić terapię elektrowstrząsową (electroconvulsive therapy, ECT). Terapia ta przynosi dobre wyniki w leczeniu ostrych przypadków psychozy poporodowej i może szybciej od leków złagodzić objawy tej choroby. Aby uzyskać więcej informacji o tej terapii, zapytaj psychiatrę lub odwiedź stronę internetową www.rcpsych.ac.uk/mentalhealthinfoforall/treatments/ ect.aspx 28 Które leki mogę stosować w ciąży lub gdy karmię piersią? Leki Lek Odpowiedni dla kobiet w ciąży? Odpowiedni dla kobiet karmiących? Leki przeciwdepresyjne Tak Tak Paroksetyna nie jest odpowiednim lekiem dla kobiet w ciąży. Jeżeli już go przyjmujesz, lekarz powinien poinformować Cię o zagrożeniach oraz zaletach dla Ciebie i Twojego dziecka, zanim zaleci kontynuację leczenia lub zmianę leku. Spośród leków przeciwdepresyjnych poleca się w pierwszej kolejności sertralinę lub paroksetynę, jednak w niektórych przypadkach można wybrać inne leki (np. jeżeli musisz kontynuować leczenie farmakologiczne rozpoczęte w ciąży lub jeżeli depresja, na którą cierpisz, jest trudna do wyleczenia). Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) oraz trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TCA) Nie można stwierdzić, czy leki przeciwdepresyjne zwiększają ryzyko poronienia. Istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że wszystkie leki SSRI mogą powodować wady serca u dzieci. Powinnaś unikać doksepiny. Dzieci narażone na działanie leków przeciwdepresyjnych w czasie ciąży mogą przejawiać niepokój, rozdrażnienie, a w rzadkich przypadkach mogą mieć konwulsje. Takie przypadki nie zdarzają się często, są z reguły nieszkodliwe i trwają krótko. Lit Tak Lek niezalecany. Litu nie wolno gwałtownie odstawiać. Przyjmowanie tego leku niesie z sobą ryzyko uszkodzenia płodu, dlatego być może konieczne będą dodatkowe badania ultrasonograficzne, aby kontrolować wzrost i rozwój dziecka. Lit może negatywie oddziaływać na tarczycę i nerki dziecka. Jeżeli chcesz karmić piersią, musisz uważnie kontrolować dziecko. Dzieci narażone na działanie litu przed narodzinami są narażone na problemy z kontrolą temperatury ciała, wiotkimi mięśniami, oddychaniem i tarczycą. W takich przypadkach konieczny może być dłuższy pobyt w szpitalu. 29 Leki Lek Odpowiedni dla kobiet w ciąży? Odpowiedni dla kobiet karmiących? Leki przeciwpadaczkowe stabilizujące nastrój Nie Tak Ten lek zwiększa ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w rozwoju płodu, np. rozszczepu kręgosłupa. Przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych nie musi wiązać się z niemożnością karmienia piersią. Zagrożenia i korzyści tego leczenia powinien z Tobą omówić personel medyczny. (na przykład kwas walproinowy) Benzodiazepiny (np. walium) Benzodiazepin nie wolno gwałtownie odstawiać. Być może będziesz miała dodatkowe badania USG sprawdzające wzrost i rozwój dziecka. Tak Leków tych należy z reguły unikać. Jeżeli już zażywasz takie leki i zdaniem lekarza powinnaś przyjmować je także Mogą one mieć niekorzystny w czasie ciąży, należy brać je tylko wpływ na sen i karmienie przez krótki okres w możliwie jak dziecka. najmniejszych dawkach. Jeżeli potrzebujesz leków z tej grupy, lekarz powinien Ci na krótko przepisać lek podawany w małych dawkach. Leki przeciwpsychotyczne (leki stosowane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia lub choroba dwubiegunowa) Tak Tak Nie można stwierdzić, czy leki przeciwpsychotyczne zwiększają ryzyko powikłań ciążowych. Być może będziesz miała dodatkowe badania USG sprawdzające wzrost i rozwój dziecka. Nie można określić, czy leki przeciwpsychotyczne stanowią zagrożenie dla dziecka. Leki alternatywne (np. ziele św. Jana) Nie Należy unikać klozapiny. Mogą być szkodliwe dla dziecka. Brakuje informacji na temat długo- i krótkoterminowej szkodliwości tych leków. 30 Gdzie mogę znaleźć więcej informacji? Linie pomocy Breathing Space 0800 838 587 Breathing Space to bezpłatna i poufna usługa pomocy dla osób przygnębionych lub cierpiących na depresję, które potrzebują rozmowy z drugą osobą. Breathing Space także oferuje bezpłatną i poufną usługę w brytyjskim języku migowym (BSL) dostępną na stronie internetowej www.breathingspacescotland.co.uk. CarersLine 0808 808 7777 Linia porad Carers UK to bezpłatna i poufna infolinia udostępniająca informacje dla opiekunów. Cry-sis 08451 228669 Cry-sis oferuje pomoc dla rodzin z dziećmi, które nadmiernie płaczą, nie śpią i wymagają szczególnej opieki. NHS 24 08454 24 24 24 Konsultant infolinii NHS 24 udziela porad i odpowiedzi na pytania dotyczące zdrowia. Bluebell at Parentline Scotland Helpline for Postnatal Depression 0800 345 7457 Specjalistyczna infolinia w Szkocji dotycząca depresji poporodowej. Ta usługa wsparcia jest dostępna dla każdej osoby w Szkocji dotkniętej depresją poporodową. 31 Samaritans 0845 790 9090 Samaritans to dostępna całą dobę linia pomocy zapewniająca poufną pomoc osobom, które są pogrążone w depresji i myślą o samobójstwie. SAMH (Scottish Association for Mental Health) 0800 917 3466 SAMH udostępnia za pośrednictwem usługi informacyjnej szereg informacji na temat zdrowia psychicznego. SANEline 0845 767 8000 Krajowa linia pomocy działająca poza godzinami pracy placówek służby zdrowia, oferująca wsparcie emocjonalne i informacje dla osób dotkniętych problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym. Organizacje Action on Depression Thorn House, 5 Rose Street, Edinburgh EH2 2PR Tel.: 0808 802 2020 E-mail: [email protected] Strona internetowa: www.actionondepression.org Action on Depression to krajowa organizacja charytatywna w Szkocji zajmująca się depresją. Udostępnia szereg informacji, w tym dane kontaktowe grup samopomocowych, usługi informacyjne za pośrednictwem poczty e-mail oraz szereg broszur i materiałów informacyjnych. Action on Puerperal Psychosis Strona internetowa: www.app-network.org Organizacja zrzeszająca kobiety, które przeszły przez psychozę poporodową i chcą pomagać w badaniach. Organizacja ta ma na celu udostępnianie informacji badawczych dla kobiet, które są dotknięte psychozą poporodową, i dla ich rodzin. 32 Bipolar Scotland Studio 1015, Mile End Mill, Abbeymill Business Centre Seedhill Road Paisley PA1 1TJ Tel.: 0141 560 2050 Strona internetowa: www.bipolarscotland.org.uk Sieć grup samopomocy w całej Szkocji. Bluebell Perinatal Depression Counselling Service Tom Allan Counselling Centre 23 Elmbank St Glasgow G2 4PB Tel.: 0141 221 1535 Strona internetowa: www.crossreach.org.uk Działająca w całej Szkocji sieć wsparcia dla osób cierpiących na depresje poporodową oraz ich rodzin. „Breaking the Silence” Mental Health Network Templeton Business Centre Bridgeton, Glasgow Tel.: 0141 550 8417 Strona internetowa: www.mhngg.org.uk Udostępnia informacje na temat zdrowia psychicznego dla kobiet przed porodem. CrossReach Postnatal Depression Services Wallace House, 3 Boswall Road Edynburg EH5 3RJ Tel.: 0131 538 7288 Faks: 0131 552 2319 E-mail: [email protected] Strona internetowa: www.crossreach.org.uk Udziela wsparcia i świadczy szereg usług rodzinom, w których matki cierpią na depresję poporodową. 33 National Childbirth Trust Alexandra House, Oldham Terrace Acton, London W3 6NH Tel.: 0300 330 0700 Strona internetowa: www.nct.org.uk National Childbirth Trust udostępnia informacje i wsparcie w zakresie wszystkich zagadnień dotyczących ciąży, porodu oraz wczesnego rodzicielstwa. Oferuje pomoc indywidualną i grupową. Grupy lokalne działają w całej Szkocji. Royal College of Psychiatrists 21 Prescot Street London E1 8BB Tel.: 020 7235 2351 Strona internetowa: www.rcpsych.ac.uk/ Royal College of Psychiatrists wydaje ulotki dotyczące depresji i psychozy poporodowej, które można pobrać ze strony internetowej tej organizacji. SAMH (Scottish Association for Mental Health) Brunswick House, 51 Wilson Street Glasgow G1 1UZ Tel.:0141 530 1000 E-mail: [email protected] Strona internetowa: www.samh.org.uk SAMH udziela informacji i wsparcia dla osób z problemami ze zdrowiem psychicznym. Organizacja oferuje także szereg ulotek i materiałów informacyjnych na temat zdrowia psychicznego. 34 Association for Post-Natal illness (APNI) 145 Dawes Road, Fulham London SW6 7EB Tel.: 020 7386 0868 Strona internetowa: www.apni.org APNI to organizacja charytatywna, która zapewnia informacje i wsparcie dla osób dotkniętych depresją poporodową. Organizacja ta udostępnia także ulotki informacyjne, które można pobrać ze strony internetowej. Strony internetowe SIGN nie odpowiada za żadne treści opublikowane na podanych stronach internetowych i nie wspiera terapii, których skuteczność nie została potwierdzona przy użyciu stosowanych przez nas metod. www.breathingspacescotland.co.uk http://choiceandmedication.org/cms www.mind.org.uk www.moodjuice.scot.nhs.uk http://moodgym.anu.edu.au/welcome www.moodcafe.co.uk 35 Pomocne ulotki Mental health in pregnancy (Zdrowie psychiczne w ciąży) Royal College of Psychiatrists Do bezpłatnego pobrania ze strony internetowej www.rcpsych.ac.uk/ mentalhealthinfo/problems/mentalhealthinpregnancy.aspx Postnatal depression (Depresja poporodowa) Royal College of Psychiatrists Do bezpłatnego pobrania ze strony internetowej www.rcpsych. ac.uk/mentalhealthinfoforall/problems/postnatalmentalhealth/ postnataldepression.aspx Postpartum psychosis: severe mental illness after childbirth (Psychoza poporodowa: poważna choroba psychiczna po porodzie) Royal College of Psychiatrists Do bezpłatnego pobrania ze strony internetowej www.rcpsych.ac.uk/ mentalhealthinfo/problems/postnatalmentalhealth/postpartumpsychosis. aspx Pomocne informacje dla ojców Strona internetowa www.fatherhoodinstitute.org 36 Co to jest SIGN? Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN) opracowuje wytyczne z poradami dla pracowników służby zdrowia, pacjentów i opiekunów na temat optymalnych opcji leczenia. Materiały te powstają we współpracy z pracownikami służby zdrowia, personelem NHS, pacjentami, opiekunami i opinią publiczną. Wytyczne są oparte na najnowszych dowodach naukowych. Więcej informacji o nas można znaleźć na stronie internetowej www.sign.ac.uk Inne formaty Jeżeli chciałabyś uzyskać tę broszurę w innym języku lub innym formacie (np. z większą czcionką), zadzwoń do Karen Graham, pracownika ds. kontaktu z pacjentami (Patient Involvement Officer) pod numer 0131 623 4740 lub prześlij wiadomość e-mail na adres [email protected] 37 ISBN 978 1 909103 00 9 www.healthcareimprovementscotland.org Biuro w Edinburgh | Gyle Square | 1 South Gyle Crescent | Edinburgh EH12 9E Telefon 0131 623 4300 Faks: 0131 623 4299 Biuro w Glasgow | Delta House | 50 West Nile Street | Glasgow | G1 2NP Telefon 0141 225 6999 Faks: 0141 248 3776 Healthcare Environment Inspectorate, Scottish Health Council, Scottish Health Technologies Group, Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN) oraz Scottish Medicines Consortium to kluczowe elementy naszej organizacji. www.sign.ac.uk
