Środki ochrony roślin w ekosystemach

Rok akad./semestr
(zimowy, letni)
IV rok – semestr zimowy
Nazwa przedmiotu
Środki ochrony roślin w ekosystemach
Kierunek
Rolnictwo
Typ studiów
Studia niestacjonarne I stopnia
Rodzaj przedmiotu
Fakultatywny
Semestr studiów
7
Punkty ECTS
2
Formy kształcenia
(wykłady) – liczba
godz.
wykłady – 9 h
Prowadzący
dr inż. Jacek Jackowski,
Język
Polski
Efekty kształcenia
Wiedza:
Zna uboczne konsekwencje wprowadzania do ekosystemów substancji biologicznie czynnych (sbc) środków
ochrony roślin. Rozumie wagę i znaczenie dla bioróżnorodności, stosowania selektywnych środków ochrony roślin.
Rozumie podstawowe prawidłowości rządzące zachowaniem się ksenobiotyków w środowisku, tj. w glebie, wodzie
i w roślinach. (R1A_W01,W03,W04,W06).
Umiejętności:
Posiada zdolność wykorzystania nabytych wiadomości do oceny możliwych do przewidzenia skutków
środowiskowych stosowania środków ochrony roślin. Potrafi wykorzystać tę wiedzę dla zapobiegania lub
zmniejszenia zagrożenia dla ludzi, zwierząt i środowiska, wynikającego z nieprawidłowości w wykonywaniu
zabiegów chemicznych.
(R1A_U01,U02,U05,U07).
ćwiczenia – 9 h
Kompetencje społeczne:
Jest świadomym potencjalnym użytkownikiem środków ochrony roślin. Umieć ocenić szkodliwość preparatu, jak i
ryzyko związane z jego niewłaściwym zastosowaniem, w kontekście bezpieczeństwa operatora, środowiska, oraz
konsumenta. Rozumie potrzebę ustawicznego podnoszenia swoich kwalifikacji w na styku ochrony roślin i wiedzy
ekologicznej (R1A_K01,K05,K06,K07).
Wymagania wstępne
Treści kształcenia
Literatura
Metody oceny
Botanika, zoologia, chemia, biochemia i fizjologia roślin na poziomie akademickim, ogólna uprawa roślin.
Podstawowe pojęcia toksykologiczne i ekotoksykologiczne. Aspekty praktyczne bezpieczeństwa operatora i
środowiska podczas zabiegów chemicznych. Zagadnienie selektywności sbc. Obieg w środowisku ksenobiotyków
pochodzenia rolniczego, ich trwałość i wpływ na ekosystemy lądowe i wodne. Obecność pestycydów w sieciach
pokarmowych. Pozostałości sbc pestycydu w produktach spożywczych. Zagadnienia roślin transgenicznych jako
źródeł ksenobiotyków w ekosystemach.
1.Carlile W.R., 2006. Pesticide selectivity, Health and the Environment. Cambridge Univ Press.
2. Walker C. H., Hopkin S. P., Sibly R. M., Peakall D. B., 2002. Podstawy ekotoksykologii. Tłum. pod red. Pawła
Miguli, wyd. polskie wg II wyd. angielskiego: PWN.
3. Źródła rozproszone w oryginalnych artykułach naukowych.
Wiedza: Egzamin pisemny po 6 semestrze
Umiejętności: Egzamin pisemny po 6 semestrze
Kompetencje społeczne: Egzamin pisemny po 6 semestrze
Tematyka wykładów (9 h):
1. Substancja biologicznie czynna (sbc), ksenobiotyk, a trucizna. Sbc środków ochrony roślin jako ksenobiotyki. Toksyczność ostra. Pojęcie punktu
końcowego testu toksykologicznego, LD50. Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych.
2. Toksyczność chroniczna: metody pomiaru, mierniki. Własności chemiczne i fizyczne a zdolność do bioakumulacji ksenobiotyku w organizmie
zwierzęcym. Jednolita klasyfikacja mechanizmów działania sbc.
3. Pojęcie selektywności. Ważne grupy organizmów niedocelowych: bezkręgowce, kręgowce, grzyby entomopatogeniczne, inne. Znane mechanizmy
selektywności sbc. Zagadnienia związane z toksycznością pestycydów dla pszczoły miodnej i innych zapylaczy.
4. Przedostawanie się sbc środków ochrony roślin do środowiska: 1) uwalnianie w wyniku zabiegów ochrony roślin, 2) skażenia niezamierzone.
Trwałość pestycydu w środowisku i ścieżki degradacji. Główne czynniki wpływające na tempo rozkładu sbc w środowisku.
5. Organizmy niedocelowe bytujące w glebie, a skażenia gleby sbc środków ochrony roślin.
6. Migracja sbc do wód powierzchniowych i gruntowych. Organizmy niedocelowe ekosystemów wodnych, a skażenie wód sbc pestycydów. Deformacje
rozwojowe płazów a działalność człowieka: działalność rolnicza na tle innych obszarów działalności gospodarczej.
7. Pozostałości sbc środka chemicznego w roślinie: części jadalne, a resztki pożniwne. Pozostałość związana. Możliwości transportu sbc środków
ochrony roślin w sieciach pokarmowych. Określanie maksymalnego poziomu pozostałości (MRL) w produkcie spożywczym: sposób wyznaczania,
mierniki TDD i ADI, jednostki. Pozostałość sbc i metabolitów w częściach jadalnych roślin paszowych; dopuszczalna pozostałość w produktach
zwierzęcych. Urzędowa kontrola pozostałości.
8. Badania toksykologiczne środków chemicznych, biotechnologicznych i biologicznych przed ich wprowadzeniem do obrotu i stosowania.
9. Rośliny transgeniczne jako kategoria biopestycydu i jako źródło ksenobiotyków, w tym rośliny odporne na żerowanie szkodników i rośliny odporne
na herbicydy nieselektywne.
Tematyka ćwiczeń (9 h ćwiczeń o charakterze mieszanym: audytoryjno - zadaniowym):
1. Rozproszone źródła informacji o klasyfikacji, chemizmie i mechanizmach działania substancji biologicznie czynnych pestycydów: rodzaje
dostępnych informacji – prezentacja, korzystanie / wyszukiwanie informacji, dyskusja.
2. Mierniki toksyczności ostrej dla organizmów lądowych. Obliczenie wartości LD50 w oparciu o modelowe zestawy danych toksykologicznych zadanie.
3. Przepisy regulujące sposoby klasyfikacji, etykietowania i pakowania pestycydów (CLP, zgodnie z dyrektywą EC 1272/2008) – omówienie.
4. Selektywność środków ochrony roślin. Metodyka badań toksyczności pestycydu dla owadów pożytecznych, a współczesne technologie uprawy i
ochrony roślin – zgodności, sprzeczności, luki koncepcyjne, niebezpieczeństwa, których można uniknąć – prezentacja źródeł i dyskusja.
5. Biocydy używane w pasiekach – prezentacja zagadnień, dyskusja.
6. Moluskocydy jako potencjalne źródło zagrożeń dla pożytecznej fauny glebowej. Fungicydy chemiczne jako potencjalne źródło zagrożeń dla
mykoflory pożytecznej.
7. Wodne organizmy testowe w badaniach toksykologicznych. Mierniki toksyczności substancji chemicznych dla organizmów wodnych. Cechy
ekotoksykologiczne pyretroidów w odniesieniu do organizmów wodnych.
8. Płazy jako organizmy wskaźnikowe stanu ekosystemów wodnych: współdziałanie czynników antropogenicznych i naturalnych czynników
środowiskowych – zadanie, dyskusja, podsumowanie.
9. Gatunki roślin transgenicznych odporne na szkodniki. Gatunki roślin transgenicznych odporne glifosat, glufosinat i na herbicydy selektywne –
agronomiczne, ekonomiczne i ekologiczne skutki uprawy.