Kod przedmiotu Rok akad./semestr (zimowy, letni) II rok – semestr

Kod przedmiotu
Rok akad./semestr
(zimowy, letni)
II rok – semestr letni
Nazwa przedmiotu
Środki ochrony roślin w ekosystemach
Kierunek
Rolnictwo
Typ studiów
Studia stacjonarne I stopnia
Rodzaj przedmiotu
Fakultatywny
Semestr studiów
4
Punkty ECTS
2
Formy kształcenia
(wykłady) – liczba
godz.
wykłady – 15 h
ćwiczenia – 15 h
Prowadzący
dr inż. Jacek Jackowski,
Język
Polski
Efekty kształcenia
Wiedza:
Zna uboczne konsekwencje wprowadzania do ekosystemów
substancji biologicznie czynnych (sbc) środków ochrony roślin.
Rozumie wagę i znaczenie dla bioróżnorodności, stosowania
selektywnych środków ochrony roślin. Rozumie podstawowe
prawidłowości rządzące zachowaniem się ksenobiotyków w
środowisku, tj. w glebie, wodzie i w roślinach.
(R1A_W01,W03,W04,W06).
Umiejętności:
Posiada zdolność wykorzystania nabytych wiadomości do oceny
Wymagania wstępne
Treści kształcenia
Literatura
Metody oceny
możliwych do przewidzenia skutków środowiskowych stosowania
środków ochrony roślin. Potrafi wykorzystać tę wiedzę dla
zapobiegania lub zmniejszenia zagrożenia dla ludzi, zwierząt i
środowiska, wynikającego z nieprawidłowości w wykonywaniu
zabiegów chemicznych.
(R1A_U01,U02,U05,U07).
Kompetencje społeczne:
Jest świadomym potencjalnym użytkownikiem środków ochrony
roślin. Umieć ocenić szkodliwość preparatu, jak i ryzyko związane z
jego niewłaściwym zastosowaniem, w kontekście bezpieczeństwa
operatora, środowiska, oraz konsumenta. Rozumie potrzebę
ustawicznego podnoszenia swoich kwalifikacji w na styku ochrony
roślin i wiedzy ekologicznej (R1A_K01,K05,K06,K07).
Botanika, zoologia, chemia, biochemia i fizjologia roślin na
poziomie akademickim, ogólna uprawa roślin.
Podstawowe pojęcia toksykologiczne i ekotoksykologiczne. Aspekty
praktyczne bezpieczeństwa operatora i środowiska podczas zabiegów
chemicznych. Zagadnienie selektywności sbc. Obieg w środowisku
ksenobiotyków pochodzenia rolniczego, ich trwałość i wpływ na
ekosystemy lądowe i wodne. Obecność pestycydów w sieciach
pokarmowych. Pozostałości sbc pestycydu w produktach
spożywczych. Zagadnienia roślin transgenicznych jako źródeł
ksenobiotyków w ekosystemach.
1.Carlile W.R., 2006. Pesticide selectivity, Health and the
Environment. Cambridge Univ Press.
2. Walker C. H., Hopkin S. P., Sibly R. M., Peakall D. B., 2002.
Podstawy ekotoksykologii. Tłum. pod red. Pawła Miguli, wyd.
polskie wg II wyd. angielskiego: PWN.
3. Źródła rozproszone w oryginalnych artykułach naukowych.
Wiedza: Egzamin pisemny po 4 semestrze
Umiejętności: Egzamin pisemny po 4 semestrze
Kompetencje społeczne: Egzamin pisemny po 4 semestrze
Uwagi
Tematyka wykładów (15 h):
Substancja biologicznie czynna (sbc), ksenobiotyk, a trucizna. Sbc środków ochrony roślin jako ksenobiotyki. Klasyfikacja trucizn.
Toksyczność ostra a toksyczność chroniczna. Mierniki toksyczności ostrej dla organizmów lądowych i wodnych.
Zasady dobrej praktyki w stosowaniu środków ochrony roślin. Przechowywanie i utylizacja opakowań i resztek preparatów.
Pojęcie selektywności. Znane mechanizmy selektywności substancji biologicznie czynnych.
Przedostawanie się i obieg sbc środków ochrony roślin w środowisku. Trwałość sbc w środowisku. Rozkład chemiczny i
mikrobiologiczny sbc. Główne czynniki wpływające na rozkład sbc w środowisku.
6. Organizmy niedocelowe bytujące w glebie, a skażenie gleb środkami ochrony roślin.
7. Migracja sbc do wód powierzchniowych i gruntowych. Organizmy niedocelowe ekosystemów wodnych, a skażenie wód substancjami
chemicznymi pochodzenia rolniczego.
8. Płazy jako organizmy wskaźnikowe stanu ekosystemów wodnych.
9. Pozostałości sbc środka chemicznego w roślinie. Możliwości bioakumulacji sbc środków ochrony roślin w sieciach pokarmowych:
właściwości chemiczne sbc sprzyjające bioakumulacji sbc w organizmach zwierzęcych.
10. Toksyczność przewlekła (chroniczna), metody jej pomiaru i mierniki.
11. Określanie maksymalnego poziomu pozostałości w produkcie spożywczym: sposób wyznaczania, mierniki, jednostki.
12. Normy dotyczące pozostałości sbc środków ochrony roślin w produktach spożywczych. Urzędowa kontrola pozostałości.
Nieprawidłowości w stosowaniu ś.o.r. i ich skutki.
13. Badania toksykologiczne środków chemicznych i biotechnologicznych przed ich wprowadzeniem do obrotu i stosowania (rejestracja
preparatu).
14. Badania środków biologicznych przed ich wprowadzeniem do obrotu i stosowania.
15. Rośliny transgeniczne o cechach odporności na szkodniki jako kategoria biopreparatu i źródło ksenobiotyków.
1.
2.
3.
4.
5.
Tematyka ćwiczeń (15 h ćwiczeń o charakterze mieszanym: audytoryjno - zadaniowym):
1. Rozproszone źródła informacji o klasyfikacji, chemizmie i mechanizmach działania substancji biologicznie czynnych pestycydów:
rodzaje dostępnych informacji – prezentacja.
2. Kontynuacja: źródła informacji o klasyfikacji, chemizmie i mechanizmach działania substancji biologicznie czynnych pestycydów:
korzystanie / wyszukiwanie informacji, dyskusja.
3. Mierniki toksyczności ostrej dla organizmów lądowych. Obliczenie wartości LD50 w oparciu o modelowe zestawy danych
toksykologicznych - zadanie.
4. Przepisy regulujące sposoby klasyfikacji, etykietowania i pakowania pestycydów (CLP, zgodnie z dyrektywą EC 1272/2008) –
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
omówienie.
CLP w oparciu o EC 1272/2008 - kontynuacja.
Selektywność środków ochrony roślin: skontrastowane ogólnie dostępne i specjalistyczne źródła informacji: prezentacja, korzystanie,
dyskusja.
Metodyka badań toksyczności pestycydu dla owadów pożytecznych, a współczesne technologie uprawy i ochrony roślin – zgodności,
sprzeczności, luki koncepcyjne, niebezpieczeństwa, których można uniknąć – prezentacja źródeł i dyskusja.
Biocydy używane w pasiekach – prezentacja zagadnień, dyskusja.
Moluskocydy jako potencjalne źródło zagrożeń dla pożytecznej fauny glebowej - krytyczny przegląd sbc i metod aplikacji oraz ich
wpływu na wybrane organizmy glebowe: konfrontacja informacji handlowej i opublikowanych wyników badań naukowych.
Fungicydy chemiczne jako potencjalne źródło zagrożeń dla mykoflory pożytecznej – entomopatogenów i grzybów nadpasożytniczych.
Ekosystem zbiornika słodkowodnego jako przykład układu wrażliwego na ksenobiotyki – zadanie do wykonania w grupach.
Wodne organizmy testowe w badaniach toksykologicznych. Mierniki toksyczności substancji chemicznych dla organizmów wodnych prezentacja, dyskusja. Cechy ekotoksykologiczne pyretroidów w odniesieniu do organizmów wodnych.
Płazy jako organizmy wskaźnikowe stanu ekosystemów wodnych: współdziałanie czynników antropogenicznych i naturalnych
czynników środowiskowych – zadanie, dyskusja, podsumowanie.
Gatunki roślin transgenicznych odporne na szkodniki – agronomiczne, ekonomiczne i ekologiczne skutki uprawy – prezentacja i dyskusja
moderowana przez wykładowcę.
Gatunki roślin transgenicznych odporne glifosat, glufosinat i na herbicydy selektywne – agronomiczne, ekonomiczne i ekologiczne
skutki uprawy – prezentacja i dyskusja moderowana przez wykładowcę.