Zasolenie mórz

W 4 MORZA i OCEANY
-
ocean, wrzechocean, wrzechmorze, ocean światowy powłoka wodna
morza- 71 % (p. północna – 60,6 p. południowa – 81)
lądy 29 % (p. północna – 39,4 p. południowa – 19)
Objętość
- lądy – 100 mln km ^3
- oceany – głębokość 3600 m
- powierzchnia – 14000 mln km^3
Cechy
Morza
- 2/3 pow. Ziemi , 95% wód
- starsze od gleb, od początku
- jednolity, wahania wody znikome
- życie w sposób ciągły
- woda krąży po kuli
- lądy nie mają wpływu na morza
- morze regulują klimat
- chlorki Na , Mg
- duża wartość osmotyczne
- osobne typy; gromady
- wpływ organizmów nikły
- pelagial rozległyl przewaga planktonu
nad bentoserm
Zwierzęta
37
14
3
6
Rośliny
5
10
3
15
Wody słodkie
- 5 % pow. ziemi
- zbiorniki młode (trzeciorzęd, czwartorzęd)
- zmienne, charakter wyspowy, szybkie wahania;
- ciągłe zmiany, zarastanie
- wyspy na lądowym oceanie
- ląd wpływa na wody śródlądowe. Regulacja klimatu
- siarczany, węglany
- zasolenie małe
- brak osobnych typów i gromad zwierząt; dużo roślin
i zwierząt wtórnie przystosowanych do wody
- wpływ organizmów znaczny
- bentos i plankton równorzędne(przewaga bentosu)
morza
morza i wody słodkie
wody słodkie
ląd
Ocean – słona powłoka, 71 % powierzchni ziemi, głębokośc 3704 m; objętość 1370,4; zasolenie 38%, pH=8,2;
powierzchnie 361 mln km^ 2  oceanografia; oceanografia biologiczna
- liczba oceanów 3,4 lub 5!
Morze – przybrzeżna część oceanu; oddzielona łańcuchem wysp, występami lądu; indywidualizm; zasolenie 7 –
40 ‰ ; Azowskie – najpłytsze; karaibskie – najgłębsze; 10 % powierzchni wrzechoceanu
- przybrzeżne
- śródziemne (międzykontynentalne, śródkontynentalne, międzywyspowe (girlandowe)
- morza są geologicznie młodymi; powstały w trzeciorzędzie i czwartorzędzie
Zatoka– część zbiornika wodnego (oceanu, morza, jeziora) wcinająca się w ląd, ograniczona często od wód
otwartych przylądkami lub małymi wyspami, przy czym rozmiary i kształt tego akwenu nie mają większego
znaczenia.
Największy ocean- spokojny (Pacyfik); najgłębszy i największa objętość; jest tam Rów Mariański
- litoral w jeziorach inny niż w morzach
- szelf- ze strefą... litoral ograniczony szelf kontynentalny (półka kontynentalna) – część kontynentu zalana
wodami płytkiego morza - morza szelfowego. Szelf stanowi podwodne przedłużenie kontynentów i
wyznacza granicę ich powierzchni, jak również przybliżoną granicę wpływu morza na kontynent.
Hadalpelagial
- temp. Spada poniżej 4 stopni
- światło ulega zanikowi
- biomasa skupiona w epipelagialu niska w słupie wody; skupiona tez przy dnie
Szelf- platforma kontynentalna, najniższa, płaska część kontynentu; zalana przez morze; dno szelfu- litoral a
wody to strefa nerytyczna; szerokość 90 km.; 1/16 powierzchni oceanu najsilniej eksploatowana; najwięcej
organizmów żywych
Stok oceaniczny- skłon, łączy zewnętrzny kraniez szelfu z dnem oceanicznym; strony o budowei
przypominającej ląd
Batial (abysam)– pomiędzy litoralem a abisalem; obszar stoku i wzniesienia kontynentalnego
Abisal – ‘bezdenny’ strefa denna oceanu; od końca stoku kontynentalnego
Strefa afotyczna- do największych głębin (hadal)
Hadal – rowy oceaniczne; największe głębiny; mięszaki; Rów Mariański; rowy głęobokie
-
pochłanianie różnych części widma świetlnego wraz z głębokością najszybciej zanika czerwone, żółte,
zieolone, fiolet, niebieskie (dociera najgłębiej)
Zasolenie
- średnie 35‰
Wpływa na:
- gęstość wody
- temp. Zamarzania < 0
- prędkość rozchodzenia dźwięku
- rozpuszczalność tlenu
- życie
- załamywanie się promieni świetlnych
- woda morska: chlorki, trochę siarczanów
- woda słodka: siarczany i węglany
Skład wody morskiej
- NaCl – 28,014 – przewaga
- Zasolenie oceanu Cl (50%) Na (30%) SO4 (7,67%) , Mg, Ca
- Składniki drugorzędowe: Br, C,Sr,B,Si ,F
- Pierwiastki śladowe: P, N, Fe,Mo, Zn, P
Zasolenie mórz
35‰ = 3,5%
- w pobliżu równika 35,5 ‰ – zasilenie z deszczy zenitalnych
- w strefie passatów - 18‰ – wysoka temp. Powietrza, parowanie, małe opady
- podbiegunowe 30 ‰
- zasolenie zmienia się z głębokością; spada, wzrasta a później jest stałe
Wenecki system podziału wód ze względy na zasolenie
Strefa
zasolenie – ‰
Hyperhalinowa
>40
Euhalinowa- większość
30-40
(mixo) halinowa
0,5-30
(mixo)polihalinowa
18-30
(mixo) mesohalinowa
18-5
(mixo) oligohalinowa
5-0,5
limnetyczne -słodkie
<0,5
Mixo – wody morskie i słodkie wymieszane- słonawe
Rozpuszczalność tlenu zależy od:
- temperatury
- zasolenia
- wraz z temp. I zasoleniem spada rozpuszczalność
- rozpuszczone- stężenie
- zasolenie, mineralizacja
- masa soli nieorganicznych wyrażona w gramach rozpuszczonych w 1 kg wody morskiej, masa soli na
objętość wody
Wzór Kundsena
S ‰ =1,805 Cl ‰ + 0,030
Cl‰- równowartość chlorkowa
PSU – practical salinity units – stosowanie przewodnictwa elektrolitycznego do próbki wody skala od 2 PSU
do 42PSU odpowiada przedziałowi zasoleń 2 ‰ – 42 ‰ przewodnictwo elektrolityczne a nie masa soli
Temperatura wód oceanicznych
Średnia 3,8 C
Dla wód powierzchniowych 17, 4 C
Na równiku 27 C
Upwelling- prąd wstępujący – wiatr odpycha wodę od brzegu i z głębi wynoszona jest woda chłodna i bogata w
biogeny
- obszary produktywne rybacko
Biogeografia mórz
- podział zoogeograficzny w oparciu o faunę wód szelfowych, mało ruchliwa
1- kraina borealna (północna)- dzielnice: arktyczna, bałtycka, śródziemnomorska, sarmacka
2- kraina tropikalna – dzielnice: panamska, karaibska, gwinejska, indopacyficzna
3- kraina antyborealna – atyborealna i antarktyczna
Najbogatsza – indopacyficzna i karaibska
Uboga – gwinejska i sarmacka
Uboższa – sarmacka
Biomasa zooplanktonu – wysoka na północy; południu w strefach upwellingu
Obszary otwarte
- biomasa fauny dennej bogata na szelfie- obszary otwarte to pustynia
Podział morza
Strefa przyboju (oprysku)- część pobrzeżna, środowisko lotyczne- narażone na falowanie; omywane przez
fale; litoral kamienisty; organizmy strefy przyboju
Przystosowania: narządy czepne, przylgi, nici bisiorowe – Patella, Fucus
Przypływy i odpływy
Przypływy syzygijne – duże; siły się sumują,
Przypływy kwadraturowe – małe
- wysokości zależne od ustawienia księzyca i słońca
- Pływ syzygijny (pływ maksymalny) – zjawisko pływowe powstające, gdy Ziemia, Księżyc i Słońce
znajdują się w linii prostej. Oddziaływania grawitacyjne Księżyca i Słońca działają wówczas na Ziemię w
tym samym kierunku (choć ich zwrot może być ten sam lub przeciwny), skutkiem czego występujące na
Ziemi pływy morskie są maksymalne. Zjawisko to występuje dwa razy w miesiącu synodycznym: pełni
Księżyca (Ziemia jest wtedy pomiędzy Księżycem i Słońcem) oraz w nowiu (Księżyc jest wtedy pomiędzy
Ziemią i Słońcem).
- Odwrotnością pływu syzygijnego jest pływ kwadraturowy (minimalny) mający miejsce również dwa razy
w miesiącu synodycznym, a występuje on, gdy Księżyc, Ziemia i Słońce tworzą kąt prosty.
- prędkość niektórych prądów pływowych niekiedy b. znaczna (m/s)
Strefa pływów – w morzach otwartych część litoralu, środowisko astatyczne; zmienne w czasie; zmiany
zasolenia,parowania, deszcze rozcieńczają
Organizmy strefy pływów znoszą brak wody i zmiany; małe zbiorniczki; woda nagrzewa się , spada stężenie
tlenu, silne promieniowanie
Przystosowania do zmian
- zgrupowania zależne od głębokości
- najwyżej zielenice, brunatnice, krasnorosty, małże, ryby
- mogą uciekać lub zagrzebywać, zamykać, przywierać do podłoża ślimaki przytwierdzają się
- strefa bogata w strefie umiarkowanej; uboga w zimnej i tropikalnej (przegranie, wysusznie)
- nie występują rafy koralowe
Strefy roślinności w morzu
- mało urozmaicona
- osiadła
- głównie rdestnicowate (Potamogetonaceae)
- max zasięg do 130 m
- 2% pokrywa powierzchni
- niewielka rola w produkcji pierwotnej
- płycizny – głównie zielenice
- głębiej – brunatnice i krasnorosty
- brunatnice – wielkomorszcz (Macrocystis) Laminaria, Fucus
- krasnorosty – Callithamnion, Ceramium, Furcelaria, „mech irlandzki”, glony wapienne
- „trawy morskie” – żabiściekowate (Hydrocharitaceae); Zoostera, posidania
- Glony – docierają do 130 m (zwykle kilka, kilkadziesiąt m.)
- Ulva lactuca – sałata morska
- Acetabularia, Caulerpa, Taxiflora,
- Macrocystis pyrifera – wielkomorszcz
- Lithotamnium sp
- Halophila sipulscra
- Kryl – Euphasia superba
- Żebropław
- Wiele gatunków świeci
- Ryby- Chauliodus
- Łańcuch pokarmowy: phytoplankton zooplanktonfish larvaesmall fishpredators
- 2/3 powierzchni ziemi- oceany
- Estualria i rafy koralowe – największa produktywnosć
- Pelagial oceanów- mało produkuje na jednostkę powierzchni
- Produktywność (g C/ m 2/ rok)
- Morza i oceany – ultraoligotroficzne
- Dorsz , plamiak, czerniak