ćw. 5podstawowe kategorie, pieniądz bnki

PIENIĄDZ, SYSTEM BANKOWY – PODSTAWOWE KATEGORIE
Pieniądz – powszechnie akceptowany środek wymiany
Pieniądz bankowy – depozyty złożone w bankach komercyjnych
Popyt na pieniądz (Md) zależy od:
-poziomu cen,
-dochodu,
-nominalnej stopy procentowej
-(oraz wielu innych zmiennych
Funkcje pieniądza:
a) Miernik wartości (dokonywanie porównań, ustalanie cen)
b) Środek cyrkulacji (zapłata w transakcjach kupna – sprzedaży)
c) Środek płatniczy (regulacja zobowiązań)
d) Środek tezauryzacji – (gromadzenie bogactwa, oszczędności)
tworzą M1 i depozyty oszczędnościowe i terminowe o krótkim terminie zapadalności ( do roku)
Agregat pieniężny
M0 (H)
składniki
Gotówka w obiegu pozabankowym + gotówka w bankach komercyjnych
Baza monetarna (pieniądz wielkiej mocy)
M1
Gotówka w obiegu (bez gotówki w kasach banków) + depozyty czekowe
M2
M1 + depozyty na rachunkach oszczędnościowych oraz certyfikaty depozytowe o
niewysokich nominałach (o krótkim terminie zapadalności – do roku)
M3
M2 + depozyty o dużych nominałach
L
M3 + weksle bankowe, dokumenty handlowe, obligacje bankowe
Bank centralny – instytucja powołana do:
1. Dokonywania rozliczeń państwa – przygotowanie bilansu płatniczego państwa (bank państwa)
2. Nadzorowania systemu bankowego i dokonywania rozliczeń pomiędzy bankami (bank banków)
3. Prowadzenia polityki pieniężnej tj. oddziaływania na aktywność gospodarczą
Banki komercyjne – instytucje umożliwiające transfer środków pieniężnych od pożyczkodawców do
pożyczkobiorców. Banki komercyjne mają udział w tworzeniu podaży pieniądza. Celem banków komercyjnych
jest maksymalizacja zysku
Funkcje banków komercyjnych
 Zabezpieczenie depozytów
 Udzielanie pożyczek
 Kreacja pieniądza
 Prowadzenie rachunków transakcyjnych
Aktywa banku komercyjnego
pasywa banku komercyjnego
Gotówka
Wkłady bieżące
Środki pieniężne w NBP
Lokaty terminowe
Obligacje
Odsetki naliczone i inne zobowiązania
Kredyty dla klientów
Kapitał ogółem (akcyjny i inne fundusze własne)
Lokaty w bankach i kredyty udzielone bankom
Inne pasywa
Środki trwałe
Inne aktywa
uporządkowane wg malejącej płynności
Depozyt na żądanie (a vista) najbardziej płynne z depozytów, bardzo nisko lub w ogóle nieoprocentowane.
Wycofanie depozytu a vista przez depozytariusza może nastąpić w dowolnym momencie bez utraty jego
wartości. Na depozyty na żądanie mogą być wystawiane czeki, dlatego nazywane bywają depozytami
czekowymi
Depozyt pierwotny – początkowy depozyt lokowany w banku komercyjnym, wywołuje proces kreacji pieniądza
bankowego
Depozyt terminowy – depozyt oprocentowany składany na określony z góry termin. Wycofanie przed upływem
terminu powoduje utratę jego wartości – bank komercyjny pobiera opłatę
Depozyty wtórne – suma depozytów generowanych procesem kreacji pieniądza bankowego
Gotówka w obiegu pozabankowym – część wyemitowanej przez bank centralny gotówki (bazy monetarnej)
znajdująca się poza kasami banków komercyjnych
Kreacja pieniądza bankowego – proces przekształcania depozytu pierwotnego w zwielokrotnioną sumę
depozytów wtórnych; kreacja pieniądza bankowego przebiega w systemie banków komercyjnych
Mnożnik pieniądza bankowego pokazuje jak podaż pieniądza powiązana jest z bazą monetarna – czyli jak
zmieni się podaż pieniądza jak baza monetarna zmieni się o jednostkę
m = M1/M2
m – mnożnik kreacji pieniądza,
mnożnik kreacji pieniądza pokazuje ile maksymalnie system bankowy może wykreować pieniądza z rezerw
nadwyżkowych
m = 1/ stopa rezerw obowiązkowych lub
m = cp + 1/cp + cb (ta formuła uwzględnia fakt trzymania przez społeczeństwo części aktywów w formie
gotówki.)
cp – zamierzona stopa gotówki (wkłady na żądanie) sektora prywatnego
cb – zamierzona stopa rezerw gotówkowych banków
Mnożnik kreacji pieniądza jest tym wyższy im:
 niższa jest planowana stopa rezerw gotówkowych banków
 niższy stosunek gotówki w obiegu do wkładów na żądanie sektora prywatnego
Od wielkości mnożnika kreacji pieniądza i bazy monetarnej zależy wielkość podaży pieniądza
M1 = (cp + 1/ cp +cb) x H H – baza monetarna (pieniądz o podwyższonej sile)
Motywy utrzymywania pieniądza
Motyw przezorności owy – utrzymywany przez podmioty niebankowe w celu dokonywania przyszłych
nieoczekiwanych transakcji (na wszelki wypadek)
Motyw spekulacyjny – utrzymywany przez podmioty niebankowe jako forma „oszczędności” , np. w celu
zakupu akcji na giełdzie
Motyw transakcyjny - utrzymywany przez podmioty niebankowe w celu finansowania transakcji kupna –
sprzedaży
Popyt na pieniądz zgłaszają: ludność, podmioty gospodarcze, banki ( w celu poprawy płynności), instytucje
finansowe, państwo i instytucje państwowe (zaciąganie pożyczek), operatorzy giełdowi
Operacje otwartego rynku – podstawowy instrument polityki pieniężnej (monetarne); polegaja na sprzedaży i
skupie od banków komercyjnych przez bank centralny posiadanych prze nie papierów wartościowych. Operacje
bezwarunkowe oraz warunkowe (repo)
Pieniądz wielkiej mocy – baza monetarna M0
Płynne rezerwy banków komercyjnych – część depozytów złożonych bankach komercyjnych utrzymywana w
gotówce
Płynność – szybkość z jaką dane aktywa mogą zostać zamienione na gotówkę; gotówka jest najbardziej
płynnym aktywem – umożliwia natychmiastowe dokonanie transakcji kupna – sprzedaży
Podaż pieniądza – zasób środków płatniczych w gospodarce
Popyt na pieniądz – skłonność podmiotów niebankowych do utrzymywania stale odnawialnego zasobu gotówki
Polityka pieniężna – działanie banku centralnego majace na celu oddziaływanie na aktywność gospodarczą i
ogólny poziom cen. Zadania polityki pieniężne realizowane są poprzez :
a) kontrolę nominalnej podaży pieniądza
b) poziom stóp procentowych
Stopa rezerw obowiązkowych (rezerwa obowiązkowa) – część wkładów depozytowych, jaka na mocy decyzji
banku centralnego, bank komercyjny musi utrzymywać w gotówce
Rezerwa nadwyżkowa – zasoby gotówki w banku komercyjnym ponad poziom rezerwy obowiązkowej