,,Zaburzenia psychomotoryczne dziecka sześcioletniego mające

,,Zaburzenia psychomotoryczne dziecka sześcioletniego mające
bezpośredni wpływ na niepowodzenia w szkole”
Z punktu widzenia psychologii rozwojowej i wychowawczej dziecko
sześcioletnie osiągnie dojrzałość szkolną, kiedy uzyska odpowiedni stopień
rozwoju fizycznego, psychicznego, umożliwiający sprostanie wymaganiom szkoły.
Prawidłowy rozwój psychomotoryki można określić jako harmonijny, w którym
rytm i tempo rozwoju jest właściwe dla danego wieku dziecka. Prawidłowy rytm
poszczególnych funkcji psychomotorycznych obrazuje rozwój harmonijny.
Natomiast zakłócony rytm rozwoju wskazuje na rozwój nieharmonijny. Dziecko
kończące szósty rok życia powinno osiągnąć pożądany poziom dojrzałości
szkolnej w zakresie rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego
i społecznego.
 zaburzenia motoryczne przybierające formę niezręczności ruchowej
Już na przełomie XIX i XX wieku M. Montessori twierdziła, „ręka jest
instrumentem mózgu”. Najważniejszym analizatorem motorycznym jest analizator
ruchu. Opóźnienia w rozwoju mogą dotyczyć całokształtu motoryki dziecka lub
wolniejszego opanowania umiejętności ruchowych, gdy inne rozwijają się w
normalnym tempie. Natomiast zaburzenia motoryczne przybierają formę
niezręczności ruchowej, wówczas obserwujemy u dzieci zwolnienie tempa
ruchów, brak koordynacji pomiędzy pracą grup mięśniowych, zbyt silne lub za
małe napięcie mięśni powoduje zakłócenie proporcji między szybkością a
precyzją ruchów, jak również długo utrzymujące się i rozległe współruchy. Cechy
te dają obraz niezręczności i mogą dotyczyć całego ciała lub tylko pewnych grup
mięśni. Charakterystyczne cechy to: kanciastość, brak płynności, duże napięcie
mięśni, ruchy sztywne, urywane. Dziecko unika wspólnych zabaw ruchowych, a
sytuacje odtrącenia i wyśmiania mogą doprowadzić do zaburzeń emocjonalnych i
społecznych.
 zaburzenia sprawności manualnej, ujawniające się niską precyzją
ruchów dłoni i palców
Następną grupą zaburzeń, które niekorzystnie rzutują na dojrzałość szkolną
dziecka, stanowią zakłócenia sprawności manualnej. Ujawniają się one w niskiej
precyzji ruchów dłoni i palców, a towarzyszy im przyspieszenie lub opóźnienie
tempa pracy. Niedobory rozwojowe sprawności manualnej mogą być
spowodowane również brakiem nabytych umiejętności samoobsługowych.
Charakterystyczne cechy rysunków takich dzieci to linie chwiejne lub przerywane,
utrzymująca się geometryzacja, gdyż sprawia im trudność kreślenie linii ciągłych
i płynnych. Często zbyt mocno przyciskają ołówek co świadczy
o nadmiernym napięciu mięśni dłoni i palców.
 wady wymowy -zaburzenia w zakresie fonii ( jąkania ) i artykulacji (
bełkotanie i opóźniony rozwój mowy )
Mowa dziecka w wieku przedszkolnym bogaci się i doskonali pod względem
formalnym i treściowym. Gdy mowa dziecka jest niedbała, opóźniona, cicha,
krzykliwa lub z wadami wymowy to sygnał istnienia wad wymowy. Mowa integruje
wszystkie procesy rozwojowe dziecka, towarzyszy wszystkim jego czynnościom.
Wady wymowy obejmują zaburzenia w zakresie fonii(jąkania) i artykulacji
(bełkotanie i opóźniony rozwój mowy).
 zaburzenia percepcji wzrokowej brak zdolności do różnicowania
kształtów, do ich zapamiętywania i odtwarzania na podstawie wzoru i
z pamięci
Warunkiem prawidłowego spostrzegania jest właściwe funkcjonowanie
analizatora wzrokowego. M. Miciorek pojmuje „percepcję wzrokową jako zdolność
do różnicowania kształtów, do ich zapamiętywania i odtwarzania na podstawie
wzoru i z pamięci”. Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową niedokładnie
spostrzega szczegóły źle rozróżnia przedmioty podobne i ich elementy, wykazuje
słabą pamięć, wyobraźnie wzrokową i przestrzenną. Zaburzenia percepcji
wzrokowej stają się przyczyną tzw. dysleksji i dysgrafii. W przyswajaniu znaków
graficznych ich wielkość i barwa nie ułatwiają zapamiętywania kształtu.
 zaburzenia analizatora słuchowego, niemożność odtwarzania rytmu,
rozumienia bardziej skomplikowanych poleceń słownych,
zapamiętywania i powtarzania trudnych wyrazów, uczenia się na
pamięć, wyodrębnianiu sylab
i głosek w wyrazie
Na całokształt rozwoju dziecka niekorzystnie wpływają również zaburzenia
w zakresie analizatora słuchowego, takie jak: odtwarzanie rytmu, rozumienie
bardziej skomplikowanych poleceń słownych, zapamiętywanie i powtarzanie
trudnych wyrazów, uczenie się na pamięć, wyodrębnianiu sylab i głosek
w wyrazie, odróżnianie dźwięków nosowych: on, om, en, em, od, ą, ę,
rozróżnianie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, składanie liter w jedną całość,
poprawne czytanie.
 zaburzenia koordynacji wszystkich funkcji słuchowo – wzrokoworuchowych, tzw. integracja percepcyjno – motoryczna
Zaburzenia koordynacji wszystkich funkcji słuchowo – wzrokowo- ruchowych
mają związek ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu. Obecnie
w literaturze i praktyce psychologicznej i pedagogicznej wymienia się termin
„integracja percepcyjno – motoryczna”. M. Bogdanowicz twierdzi, że czytanie
i pisanie jako ,,wyższe czynności psychiczne nie tylko angażują wszystkie proste
funkcje, ale wymagają tez ich integracji, są bowiem efektem ich współdziałania”.
 zaburzenia emocjonalne
Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym są najczęstszym
stanem niepokojącym wśród rodziców i nauczycieli. Nieprawidłowe formy
zachowań są podłożem zakłócenia rozwoju emocjonalnego. Objawy zaburzeń
sfery emocjonalnej mogą występować u dzieci nadpobudliwych i zahamowanych,
agresywnych lub wycofujących się, u dzieci z chorobą sierocą i u dzieci
wychowujących się w domu rodzinnym w którym najbliższe otoczenie może
zapewnić im dobrą opiekę. Zaburzenia emocjonalne ze względu na ich objawy
można podzielić:
1. Reakcje emocjonalne o charakterze negatywnym (płacz, smutek, złość,
grymaszenie) występują częściej niż reakcje pozytywne (śmiech).
2. Dziecko czyni wrażenie zobojętniałego, reakcje pozytywne pojawiają
się rzadko przy małej sile reakcji negatywnych.
3. Reakcje zarówno pozytywne jak i negatywne są niewspółmierne do bodźca
je wywołującego.
4. Dziecko nie reguluje swych reakcji uczuciowych zgodnie z wymaganiami
otoczenia.
5. Reakcje uczuciowe na sytuacje są słabe lub ich brak – może się to wyrażać
w postaci niewystępowania „współdźwięczenia” uczuciowego z innymi
w sytuacjach zrozumiałych dla dziecka.
6. Przeważają reakcje uczuciowe prymitywne, charakterystyczne dla dzieci
młodszych.
7. Wytworzyły się uogólnione niewłaściwe postawy emocjonalno- uczuciowe
w postaci negatywnego stosunku do kolegów, do szkoły, wycofania się
z aktywności w określonych sytuacjach społecznych.
 zaburzenia matematyczne
Z badań nad zjawiskiem niepowodzeń w uczeniu się matematyki wynika, iż
przyczyną jest brak dojrzałości do uczenia się matematyki wówczas, gdy osiągają
odpowiedni poziom rozwoju psychicznego. Dziecko powinno osiągnąć odpowiedni
poziom myślenia, aby mogło zrozumieć sens podstawowych pojęć.
Wszystkie zaburzenia procesów psychicznych są zaburzeniami rozwoju
umysłowego dzieci. Procesy intelektualne są odpowiedzialne za klasyfikację,
tworzenie i rozumienie wszelkich pojęć, przewidywania skutków, sprawnego
liczenia. Fundamentem w edukacji matematycznej jest rozwój funkcji poznawczej.
Zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej, orientacji przestrzennej i odchyleń w
rozwoju mowy są przyczyną niepowodzeń w nauce matematyki.
 zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD.
Dziecko nadpobudliwe ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli
i hamowania. Nadruchliwość, impulsywność i zaburzenia koncentracji uwagi
ogromnie utrudniają wykonywanie zadań i nawiązywanie prawidłowych relacji z
rówieśnikami. Obecnie zaburzenie to określa się jako zespół nadpobudliwości
psychoruchowej z deficytem uwagi i stosuje się skrót ADHD. Dokładnie określa
kryteria do rozpoznawania dziecko nadpobudliwe jest nieuważne, impulsywne i
nadpobudliwe zawsze lub prawie zawsze. W zależności od wymagań i tolerancji
otoczenia objawy mogą być mniej lub bardziej przeszkadzające i utrudniające
życie dziecka i jego otoczenia.
Występujące trudności w nauce objawiają się trudnościami:
* w czytaniu (dysleksja),
*w czytaniu ze zrozumieniem ( hiperdysleksja ),
*pisaniu (dysgrafia, dysortografia),
*koncentracji uwagi, pamięci, spostrzeganiu, *porozumiewaniu się ( wady
mowy ),
*sprawnym poruszaniu się( niezgrabność ruchowa),
*brakiem koordynacji ruchowej ( dyspraksja),
* liczeniu ( dyskalkulia ),
* muzyce (dysmuzja).
Opracowały :
mgr Maria Dybka - nauczyciel przedszkola
mgr Bożena Morawiec - logopeda