Gartenservice Rafal Bartodziej Munchen 13

Wady wymowy - przyczyny, skutki i zapobieganie
Mowa bardzo intensywnie kształtuje się w najwcześniejszym okresie dzieciństwa.
Prawidłowo słyszące i normalnie rozwijające się dziecko przyswaja sobie mowę
w ciągu pierwszych 5 – 6 lat życia. To właśnie wtedy dziecko zadaje mnóstwo pytań,
tworzy niezwykłe opowieści, wzbogaca ilościowo i jakościowo swój słownik, operuje
rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, przysłówkami i zaimkami.
W dzisiejszych czasach okazuję się, że coraz więcej dzieci wadliwie wymawia
podstawowe dźwięki mowy. Największą grupę problemów w rozwoju mowy tworzą
wady artykulacyjne nazywane dyslalią.
Są to nieprawidłowości w wymawianiu jednej lub kilku głosek. W obrębie dyslalii
wyróżniamy różnego rodzaju seplenienia, rerania, mowę bezdźwięczną, kappacyzm,
gammacyzm i inne odchylenia od normalnej artykulacji. Nie każde jednak odstępstwo od
ogólnopolskiej normy wymawianiowej jest wadą wymowy.
Nie należy też mylić wady wymowy z mową gwarową. oraz błędów wymowy, które
wynikają z pewnych nawyków wypowiadania się .
Do wad wymowy nie zaliczamy
nieprawidłowości artykulacyjnych wynikających
z nieukończonego rozwoju mowy ( do 6-7 r.ż ). Dotyczy to sytuacji, gdy dziecko
zastępuje głoski, których jeszcze nie potrafi wypowiedzieć - innymi, łatwiejszymi,
których nie zniekształca, Są to typowe cechy wymowy dziecięcej, które są normalnym
przejawem jej niedojrzałości,
Każda głoska ma swój czas, więc dziecko cztero, pięcioletnie ma prawo opuszczać,
przestawiać i zamieniać głoski na łatwiejsze. Nie może natomiast - bez względu na wiek
ich deformować, np. wymawiać międzyzębowo czy
bocznie ( seplenienie
międzyzębowe, seplenienie boczne ).
Deformację głoski nazywamy wadą wymowy, czyli
niepoprawną realizacją
fonemów, odbiegającą od ustalonej przez tradycję normy wymawianej głoski.
Dzieci 6 letnie, które kończą edukację przedszkolną i idą do szkoły powinny wymawiać
prawidłowo wszystkie głoski i budować zdania poprawne pod względem logicznym
oraz pod względem gramatyki i składni.
Dlaczego powstają wady wymowy?
Przyczyną powstawania wad wymowy są najczęściej nieprawidłowości w budowie
i funkcjonowaniu narządów artykulacyjnych lub zaburzenia słuchu fonematycznego.
Można je podzielić na wewnątrzpochodne (tkwiące w dziecku i środowiskowe. Jednak
do najczęstszych przyczyn zaliczamy:

deficyt słuchu fizjologicznego (zakłócenia w artykulacji, melodii, intonacji),

nieprawidłową budowę aparatu mowy (rozszczep podniebienia, warg, zbyt duży
lub mały język, skrócone wędzidełko podjęzykowe, wady zgryzu ),

częste infekcje górnych dróg oddechowych i
przerost trzeciego migdałka,
powodują oddychanie przez usta. W konsekwencji wpływa to na osłabienie
sprawności mięśni języka, warg, podniebienia miękkiego, których praca jest
niezbędna do artykulacji. Dziecko, które źle oddycha, gorzej mówi.

dysfunkcję słuchu fonematycznego (odpowiadającego za procesy analizy i
syntezy słuchowej, które są niezbędne do nauki czytania).

nieprawidłowe połykanie. Dziecko, które przez długi czas było karmione butelką,
ssało smoczek, zamiast skórek od chleba dostawało np. chrupki kukurydziane,
było karmione papkami, bardzo późno zaczęło pić z kubka, częściej przejawia złe
nawyki w połykaniu i żuciu. Gryzienie, rozdrabnianie, formowanie kęsów,
przesuwanie ich językiem w stronę przełyku-wszystko to sprzyja wzmacnianiu
mięśni artykulatorów.

mówienie do dziecka językiem nianiek (spieszczanie),

ograniczone kontakty z matką do 2. r. ż,

problemy zdrowotne matki w ciąży,

niewłaściwa atmosfera rodzinna

nieprawidłowe wzorce wymowy w domu;

wady wymowy rodziców,

brak okazji do rozwijania mowy
Jakie skutki powodują wady wymowy?

W znacznym stopniu utrudniają osiąganie sukcesów w szkole.

trudności w nauce czytania i pisania ( agramatyzmy, nieprawidłowa budowa zdań,
trudności z przejściem od głosowania do czytania sylabami i wyrazami,
opuszczanie, przestawianie lub dodawanie różnych głosek i sylab, zamienianie
wyrazów o podobnym brzmieniu; w pisaniu trudności z posługiwaniem się
dwuznakami, spółgłoskami miękkimi, dźwięcznymi i bezdźwięcznymi, końcówkami
fonetycznymi –ą -om, i inne).

zaburzenia osobowości (poczucie niższej wartości, osamotnienia, stany lękowe np.
logofobię- lęk przed wypowiadaniem się

osłabiają wydolność umysłową dziecka i wpływają ujemnie na jego stosunek do
nauki, szkoły i kolegów.

utrzymująca się wada wymowy jak np. seplenienie międzyzębowe może być
przyczyną kształtowania
się wad zgryzu, jak i odwrotnie - nie korygowana wada zgryzu utrwala deformację
głosek.
Wczesne wykrycie u dziecka
wad zgryzu pozwala na objęcie go wczesną
interwencją logopedyczną,
a co za tym idzie – umożliwienie dziecku lepszego rozwoju mowy i zapobieganie
różnego rodzaju nieprawidłowościom w tej sferze.
Wskazówki dla rodziców:
Jak zapobiegać nieprawidłowościom w rozwoju mowy?

zapoznać się z prawidłowościami rozwoju mowy dziecka.

dziecko powinno reagować na aktywność uczuciową i słowną otoczenia. Z początku
jest to uśmiech, ruch rączki, przegięcie ciała. Wnet jednak nastąpią reakcje głosowe.
Gdy ich brak, trzeba koniecznie zbadać słuch dziecka, gdyż może on być osłabiony,

zatroszczyć się o prawidłowy rozwój mowy dziecka już we wczesnym dzieciństwie,

od urodzenia mówić do dziecka językiem dorosłych a spieszczeń używać tylko w
zabawach.

nie wymagać od dziecka posługiwania się mową dorosłych, ale też nie naśladować
jego mowy. Utrudnia to dziecku naukę mowy.

nie przestawiać dziecka leworęcznego na rękę prawą bez konsultacji z
psychologiem.

zapobiegać chorobom uszu, przewlekłym stanom kataralnym.

zapobiegać wadom zgryzu.

Wcześnie przyuczać do picia z kubeczka. Smoczek i butelkę najlepiej odstawić po
ukończeniu pierwszego roku życia. W tym okresie rozpocząć podawanie twardych
pokarmów do przeżuwania, np. marchewkę, jabłko, skórki pieczywa.

starać się słuchać, co dziecko do nas mówi, ponieważ chętnie słuchane - chętniej
mówi.
Kiedy udać się do logopedy?
Nie czekamy z wizytą u logopedy, jeżeli zauważamy, że dziecko :

nie gaworzy,

po ukończeniu roku nie wypowiada sylab,

2 letnie nie wypowiada prostych słów,

3 letnie nie buduje prostych zdań,

4 letnie formułuje jedynie zdania proste, równoważniki zdań, wypowiada
zaledwie proste słowa, zniekształca wyrazy lub nadal mówi niepłynnie, zacina
sie, powtarza sylaby, nie może "wydusić
z siebie słowa", nie wypowiada głosek: / k, g, l, ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz /

nawykowo oddycha buzią,

podczas mówienia wsuwa język między przednie zęby lub układa język bocznie,

5 letnie nie wypowiada głoski / l / ( np. nadal zastępuje przez j ) albo nie
wypowiada głosek
/ s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, k, g, ą, ę /

6 letnie nie wypowiada głosek / sz, ż, cz, dż, r, /

gdy mamy wątpliwości, czy dziecko słyszy, nie rozumie poleceń do niego
skierowanych , nie reaguje na głos, nie widząc twarzy, w rozmowie wodzi
wzrokiem za ustami rozmówcy.
Na podstawie literatury opracowała: Katarzyna Gac
Literatura:
1. Właściwości mowy
dziecka sześcio – siedmioletniego, Mystkowska H.,
2. Mowa dziecka. Słowo i tekst, Kielar-Turska M.,
3. Demel G. – Wady wymowy. Warszawa, 1979.
4. Logopedia – pytania i odpowiedzi: podręcznik akademicki. T. 2, Zaburzenia
komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych. Red. T. Gałkowski, G.
Jastrzębowska. Opole, 2003.
5. Logopedia: pytania i odpowiedzi. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole, 2001
6. Nasze dziecko uczy się mowy „Kaczmarek L.