Współczesne miasto a zmiany klimatu

Współczesne miasto a zmiany klimatu
Szymon Tumielewicz
Zastępca Dyrektora
Departament Zrównoważonego Rozwoju
Zmiany klimatu
Amerykańska Narodowa
Agencja Badania Oceanów i
Atmosfery (NOAA) ogłosiła, że
okres od stycznia do
października roku 2014 r. był
najgorętszy w historii
globalnych pomiarów
sięgających 1880 r.
r. 1880
r. 2010
Źródło: NASA
2
Polityka klimatyczna
– odpowiedź na globalne wyzwania
Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej.
adaptacja
mitygacja
Polityka klimatyczna
Zmniejszenie wrażliwości kraju na zmiany klimatyczne.
Stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno
-gospodarczego w obliczu ryzyk zw. ze zmianami klimatu.
Impuls dla innowacyjności
3
Działania Wspólnoty
Strategia Adaptacyjna UE
(opublikowana w kwietniu 2013 r.)
Cel: przyczynianie się do tego, by Europa była
bardziej odporna na zmianę klimatu
Główne założenia:
zwiększenie świadomości nt. wagi
adaptacji,
wymiana informacji (climateadapt.eea.europa.eu),
współpraca i partnerstwo, szczególna
rola miast i włączenie Porozumienia
Burmistrzów,
zintegrowane podejście – włączenie
kwestii adaptacyjnych do innych
polityk.
4
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów
i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu
do roku 2020 (SPA 2020)
Zapewnienie zrównoważonego rozwoju
oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki
i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu.
5
SPA 2020 - wdrażanie
wspieranie zaangażowania samorządów
regionalnych i lokalnych w proces wdrażania
SPA 2020 (sieć współpracy, portal KLIMADA);
szczególna rola przypadnie miastom, co wskazuje na potrzebę uwzględnienia
adaptacji w programowaniu działań rozwojowych, m.in. poprzez opracowanie
miejskich planów/strategii adaptacji.
zapewnianie właściwego ukierunkowania działań
adaptacyjnych w programach w ramach polityki
spójności UE, z uwzględnieniem odporności na
zmiany klimatu powstającej/modernizowanej
infrastruktury;
wspieranie koncentracji wysiłków adaptacyjnych w miastach m.in. poprzez
zaangażowanie w prace nad KPM wspólnie z MIR, właściwe ukierunkowanie
środków UE, konferencje dla miast;
zapewnianie możliwości finansowania działań adaptacyjnych na poziomie
krajowym, regionalnym i lokalnym w ramach systemu funduszy środowiskowych
NFOŚiGW i wfośigw poprzez odpowiednie ukierunkowanie zakresu interwencji
funduszy w perspektywie do roku 2020.
6
Adaptacja w UE
38%
62%
kraje posiadające strategie adaptacyjne
kraje NIEposiadające strategii adaptacyjnych
Źródło: EEA Report No 4/2014 National adaptation policy processes in European countries — 2014
7
Miasta – „lokomotywy rozwoju”
W szczegółowym celu 4. SPA 2020 (Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego
i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu) podkreślono wrażliwość miast na zmiany
klimatu i ich znaczenie w procesie adaptacji.
Ponad 60% ludności Polski żyje w miastach, które są
głównymi ośrodkami działalności gospodarczej i
kulturalnej, centrami innowacji oraz miejscem
zatrudnienia.
Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu
będą miały wpływ na dynamikę rozwoju miast i na
kondycję ekonomiczną całych państw, jak również
na jakość życia ich mieszkańców.
W miastach wojewódzkich, które należą do grupy miast
powyżej 100 tys. mieszkańców jest generowana
ponad połowa polskiego PKB.
Konieczność przygotowania tych obszarów do możliwych zmian i zagrożeń stanowi
wyzwanie zarówno dla samorządów lokalnych jak i dla ich mieszkańców.
8
Zagrożenie dla miast
Opady - deszcze nawalne i susze
powodzie i podtopienia
niedobory wody
gwałtowne burze
Występowanie ekstremów
temperaturowych
miejska wyspa ciepła (MWC)
inwersje termiczne
smog (kwaśny i fotochemiczny)
Zaburzenia cyrkulacji powietrza
w mieście
brak lub ograniczone
przewietrzanie
kaniony miejskie
Zjawiska te mogą występować samodzielnie, lecz często
obserwuje się ich silne powiązania, a co za tym idzie, wzmocnienie
zagrożeń i wynikających z nich negatywnych skutków.
9
Zmiany klimatu
- wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych
przykład Wisły 2010 r.
10
Zmiany klimatu
- wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych
przykład Wisły 2012 r.
11
Podtopienia w Warszawie
wywołane intensywnymi opadami
sierpień 2014 r.
czerwiec 2013 r.
12
Skutki intensywnych opadów
przykład Bałkany 2014 r.
13
Zagrożenie dla miast – teoria czy
praktyka
28.04.2015 r. na wschodzie, południu i w centrum kraju wystąpił
deszcz nawalny o natężeniu 30-40 mm. Po trwającej zaledwie
kilkanaście minut nawałnicy podtopionych zostało wiele ulic. Przez
kilka godzin nieprzejezdna była między innymi droga krajowa nr 72.
Podtopienia zostały spowodowane wysokim stopniem uszczelnienia
powierzchni.
Sytuacja meteorologiczna w kraju dn. 28.04.15 r.
Brzeziny po nawałnicy [źródło: http://m.wiadomosci.gazeta.pl]
14
Badanie świadomości Polaków 2014 r.
86% Polaków uważa,
że zmiany klimatu
to ważny problem
24
Kto powinien podejmować działania na rzecz
minimalizacji niekorzystnych skutków zmian
klimatu?
Nieco ponad jedna trzecia Polaków uważa, że takie
działania powinny podejmować przede wszystkim
władze centralne, rząd (37 %).
Jedna czwarta respondentów oczekuje działań ze
strony władz samorządowych
i wojewódzkich (24%).
15
PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN
KLIMATU W MIASTACH
Adaptacja w miastach
- komplementarność projektów
17
Cele projektu
CEL: Określenie podatności największych
miast na zmiany klimatu
(miasta >100 tys. oraz Sopot)
identyfikacja zagrożeń, analiza ryzyk
Zaplanowanie działań adaptacyjnych na
poziomie lokalnym
- wg jednolitej
metodologii
- realizacja celu
SPA 2020
(finansowanie tych działań: POIiŚ + RPO +
NFOŚiGW/wfośigw)
Podniesienie świadomości nt. potrzeby
adaptacji do zmian klimatu na poziomie
lokalnym
Produkt: Miejskie Plany Adaptacji (MPA) powstałe z uwzględnieniem
specyficznych lokalnych uwarunkowań geograficznych, społecznych i
gospodarczych.
18
19
Zaangażowanie stron w projekcie
- zadania MŚ
zapewnienie finansowania dla projektu,
wyłonienie wykonawcy dla projektu,
nadzór nad harmonogramem realizacji projektu,
wypracowanie wspólnie z wykonawcą (+ InE)
jednolitej metodyki,
prowadzenie bieżącej współpracy z osobami
kontaktowymi w miastach (leaderami projektu na
poziomie miasta),
prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych
we współpracy z wykonawcą i miastami,
prowadzenie i aktualizacja strony internetowej
zawierającej informacje o projekcie.
20
Zaangażowanie stron w projekcie
- zadania dla miast
współpraca z MŚ w oparciu o wypracowane
Porozumienie
powołanie w urzędzie interdyscyplinarnego zespołu, w
tym leadera – osobę do kontaktu z MŚ i wykonawcą,
współpraca z wykonawcą, w tym udostępnianie
informacji, danych, opracowań i analiz niezbędnych do
przygotowania planu, umożliwienie wizyt terenowych itp,
współpraca z MŚ i z wykonawcą w zakresie konsultacji z
mieszkańcami na poszczególnych etapach
przygotowania planu.
21
Finansowanie projektu
– POIiŚ 2014-2020
II. Oś Priorytetowa „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian
klimatu” Cel tematyczny 5 - Promowanie dostosowania do zmian klimatu,
zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem
- m.in.:
opracowanie lub aktualizacja dokumentów strategicznych wymaganych prawem
unijnym lub krajowym lub przewidzianych w SPA 2020
zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu obszarów szczególnie
wrażliwych: zagospodarowanie wód opadowych; ochrona brzegów morskich
w szczególności przy zastosowaniu metod przyrodniczych lub metod
hydrotechnicznych; wspartych metodami przyrodniczym
!
uzyskanie wsparcia projektów dotyczących zagospodarowywania wód opadowych będzie
możliwe tylko dla tych miast, które zostaną włączone w projekt pozakonkursowy
22
PRIORYTET INWESTYCYJNY 5.2
- zagospodarowanie wód opadowych
Drenaż
Zagospodarowanie
Retencja wodna
Projekty polegające na zagospodarowaniu wód opadowych
obejmą m.in. budowę i modernizację systemów zbierania,
zatrzymania i retencjonowania wody opadowej,
budowę/modernizację sieci kanalizacji deszczowej (wraz z
infrastrukturą towarzyszącą), jak również likwidację
uszczelniania gruntu na obszarach miejskich.
23
Obecnie realizowane
działania informacyjne MŚ
zapewnienie przepływu informacji i dobrych praktyk
pomiędzy instytucjami zaangażowanymi we
wdrażanie SPA 2020 poprzez portal KLIMADA;
utworzenie
nieformalnej sieci
współpracy w ramach
urzędów
wojewódzkich i
urzędów miast
powyżej 100 tys.
mieszkańców;
przygotowanie i
publikacja infografik
i broszur nt. adaptacji
do zmian klimatu
(dostępne na stronie
klimada.mos.gov.pl).
24
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
zapraszam na naszą stronę
klimada.mos.gov.pl