Plany Adaptacji do zmian klimatu w miastach Adaptacja w miastach

PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU
W MIASTACH
koncepcja i zakres projektu pozakonkursowego
Anna Kamińska
Naczelnik Wydz. Zielonej Gospodarki i Adaptacji do Zmian Klimatu
Departament Zrównoważonego Rozwoju
Działania Wspólnoty
Strategia Adaptacyjna UE
(opublikowana w kwietniu 2013 r.)
Cel: przyczynianie się do tego, by Europa była
bardziej odporna na zmianę klimatu
Główne założenia:
zwiększenie świadomości nt. wagi
adaptacji,
wymiana informacji (climateadapt.eea.europa.eu),
współpraca i partnerstwo, szczególna
rola miast i włączenie Porozumienia
Burmistrzów,
zintegrowane podejście – włączenie
kwestii adaptacyjnych do innych
polityk.
2
Adaptacja w UE
38%
62%
kraje posiadające strategie adaptacyjne
kraje NIEposiadające strategii adaptacyjnych
Źródło: EEA Report No 4/2014 National adaptation policy processes in European countries — 2014
3
Badanie świadomości Polaków 2014 r.
86% Polaków uważa,
że zmiany klimatu
to ważny problem
24
Kto powinien podejmować działania na rzecz
minimalizacji niekorzystnych skutków zmian
klimatu?
Nieco ponad jedna trzecia Polaków uważa, że takie
działania powinny podejmować przede wszystkim
władze centralne, rząd (37 %).
Jedna czwarta respondentów oczekuje działań ze
strony władz samorządowych
i wojewódzkich (24%).
4
Cel główny SPA 2020
(przyjęta przez RM w październiku 2014 r.)
Zapewnienie zrównoważonego rozwoju
oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki
i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu.
Cel główny zostanie osiągnięty poprzez
realizację celów szczegółowych i wskazanych
w ramach tych celów kierunków działań,
stanowiących zasadniczy element SPA 2020.
Cele szczegółowe zostały określone tak, aby
odpowiadały kluczowym z punktu widzenia
adaptacji zintegrowanym strategiom rozwoju
5
SPA 2020 – odpowiedź na zagrożenia
klimatyczne
Wrażliwe sektory i obszary:
Budownictwo
Strefa wybrzeża
Gosp. wodna
Turystyka
Leśnictwo
Energetyka
Rolnictwo
Górnictwo
Zdrowie
Miasta
Różnorodność
biologiczna
Transport
Zagrożenie dla gospodarki i
społeczeństwa:
nawalne deszcze, powodzie,
podtopienia, osunięcia ziemi, fale
upałów, susze, huragany,
osuwiska itp.
wskazuje cele i kierunki działań adaptacyjnych,
które należy podjąć w najbardziej wrażliwych sektorach
i obszarach w okresie do roku 2020;
koresponduje z obowiązującymi strategiami rozwoju
i jednocześnie stanowi ich niezbędne uzupełnienie w
kontekście adaptacji;
wykazuje jako największe zagrożenie dla gospodarki
i społeczeństwa ekstremalne zjawiska pogodowe, będące
pochodnymi zmian klimatycznych;
wskazuje system realizacji SPA2020, identyfikując
podmioty odpowiedzialne oraz wskaźniki monitorowania
i oceny realizacji celów;
wskazuje grupy działań adaptacyjnych, obejmujących
przedsięwzięcia techniczne, zmiany regulacji prawnych,
wdrożenie systemów monitoringu odnoszących się do
poszczególnych dziedzin i obszarów oraz szerokie
upowszechnianie wiedzy na temat koniecznej zmiany
zachowań gospodarczych.
6
Miasta – „lokomotywy rozwoju”
W szczegółowym celu 4. SPA 2020 (Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego
i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu) podkreślono wrażliwość miast na zmiany
klimatu i ich znaczenie w procesie adaptacji.
Ponad 60% ludności Polski żyje w miastach, które są
głównymi ośrodkami działalności gospodarczej i
kulturalnej, centrami innowacji oraz miejscem
zatrudnienia.
Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu
będą miały wpływ na dynamikę rozwoju miast i na
kondycję ekonomiczną całych państw, jak również
na jakość życia ich mieszkańców.
W miastach wojewódzkich, które należą do grupy miast
powyżej 100 tys. mieszkańców jest generowana
ponad połowa polskiego PKB.
Konieczność przygotowania tych obszarów do możliwych zmian i zagrożeń stanowi
wyzwanie zarówno dla samorządów lokalnych jak i dla ich mieszkańców.
7
Zagrożenie dla miast
Opady - deszcze nawalne i susze
powodzie i podtopienia
niedobory wody
gwałtowne burze
Występowanie ekstremów
temperaturowych
miejska wyspa ciepła (MWC)
inwersje termiczne
smog (kwaśny i fotochemiczny)
Zaburzenia cyrkulacji powietrza
w mieście
brak lub ograniczone
przewietrzanie
kaniony miejskie
Zjawiska te mogą występować samodzielnie, lecz często
obserwuje się ich silne powiązania, a co za tym idzie, wzmocnienie
zagrożeń i wynikających z nich negatywnych skutków.
8
Podtopienia w Warszawie
wywołane intensywnymi opadami
sierpień 2014 r.
czerwiec 2013 r.
9
Obecnie realizowane
działania informacyjne MŚ
zapewnienie
przepływu
informacji i
dobrych praktyk
pomiędzy
instytucjami
zaangażowanymi
we wdrażanie SPA
2020 poprzez
portal KLIMADA;
przygotowanie i
publikacja infografik
i broszur nt. adaptacji
do zmian klimatu
(dostępne na stronie
klimada.mos.gov.pl).
10
PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN
KLIMATU W MIASTACH
Adaptacja w miastach
- komplementarność projektów
12
Cele projektu
CEL: Określenie podatności największych
miast na zmiany klimatu
(miasta >100 tys. oraz Sopot)
identyfikacja zagrożeń, ocena podatności, analiza ryzyka,
opracowanie i wybór opcji adaptacji
Zaplanowanie działań adaptacyjnych na
poziomie lokalnym
- wg jednolitej
metodologii
- realizacja 4
celu SPA 2020
(finansowanie tych działań: POIiŚ + RPO +
NFOŚiGW/wfośigw)
Podniesienie świadomości nt. potrzeby
adaptacji do zmian klimatu na poziomie
lokalnym
Produkt: Miejskie Plany Adaptacji (MPA) powstałe z uwzględnieniem
specyficznych lokalnych uwarunkowań geograficznych, społecznych i
gospodarczych.
13
Efekty projektu
47 miast => 30% ludności
•
przygotowanie planów adaptacji dla 47 miast biorących udział w projekcie
plus Warszawa w ramach projektu ADAPTCITY przyczyni się od objęcia
ochroną ok 30% ludności Polski
•
realizacja projektu uruchomi podobne działania na poziomie lokalnym
w mniejszych miastach i gminach
!
14
Miejski Plan Adaptacji (MPA)
- zakres
Wstęp
Diagnoza - uzasadnienie potrzeby opracowania planu adaptacji dla
miasta, podsumowanie i wnioski z przeprowadzonych analiz (dane
liczbowe, mapy)
główne zagrożenia - wnioski z ekspertyzy
ocena podatności – wnioski z kompleksowej oceny podatności
analiza ryzyka – wnioski z analizy dot. możliwych
szans i zagrożeń
Działania adaptacyjne – charakterystyka priorytetowych
działań, analiza opcji
Wdrażanie MPA – harmonogram realizacji działań
adaptacyjnych, odpowiedzialne jednostki
Monitoring realizacji MPA
Załączniki (np. raporty z konsultacji, mapy,
listy projektów)
15
Ocena podatności / analiza ryzyk
Zagrożenia
powodzie i podtopienia
susze / niedobory wody
miejska wyspa ciepła
Elementy systemu zarzadzania
miastem
gospodarka wodna
planowanie przestrzenne
infrastruktura
mieszkaniowa
transportowa
energetyczna
obszary przyrodniczo cenne /
tereny zielone
16
Zaangażowanie stron w projekcie
- zadania MŚ
zapewnienie finansowania dla projektu,
wyłonienie wykonawcy dla projektu,
nadzór nad harmonogramem realizacji projektu,
wypracowanie wspólnie z wykonawcą (+ InE)
jednolitej metodyki,
prowadzenie bieżącej współpracy z osobami
kontaktowymi w miastach (leaderami projektu na
poziomie miasta),
prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych
we współpracy z wykonawcą i miastami,
prowadzenie i aktualizacja strony internetowej
zawierającej informacje o projekcie.
17
Zaangażowanie stron w projekcie
- zadania dla miast
współpraca z MŚ w oparciu o wypracowane
Porozumienie
powołanie w urzędzie interdyscyplinarnego zespołu, w
tym leadera – osobę do kontaktu z MŚ i wykonawcą,
współpraca z wykonawcą, w tym udostępnianie
informacji, danych, opracowań i analiz niezbędnych do
przygotowania planu, umożliwienie wizyt terenowych itp.,
współpraca z MŚ i z wykonawcą w zakresie konsultacji z
mieszkańcami na poszczególnych etapach
przygotowania planu.
18
Finansowanie projektu
– POIiŚ 2014-2020
II. Oś Priorytetowa „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian
klimatu” Cel tematyczny 5 - Promowanie dostosowania do zmian klimatu,
zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem
- m.in.:
opracowanie lub aktualizacja dokumentów strategicznych wymaganych prawem
unijnym lub krajowym lub przewidzianych w SPA 2020
zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu obszarów szczególnie
wrażliwych: zagospodarowanie wód opadowych; ochrona brzegów morskich
w szczególności przy zastosowaniu metod przyrodniczych lub metod
hydrotechnicznych; wspartych metodami przyrodniczym
!
uzyskanie wsparcia projektów dotyczących zagospodarowywania wód opadowych będzie
możliwe tylko dla tych miast, które zostaną włączone w projekt pozakonkursowy
19
PRIORYTET INWESTYCYJNY 5.2
- zagospodarowanie wód opadowych
Drenaż
Zagospodarowanie
Retencja wodna
Projekty polegające na zagospodarowaniu wód opadowych
obejmą m.in. budowę i modernizację systemów zbierania,
zatrzymania i retencjonowania wody opadowej,
budowę/modernizację sieci kanalizacji deszczowej (wraz z
infrastrukturą towarzyszącą), jak również likwidację
uszczelniania gruntu na obszarach miejskich.
20
Wstępna faza projektu
- harmonogram
luty 2015
marzec 2015
czerwiec 2015
II / III kw. 2015
II / III kw. 2015
III kw. 2015
III / IV kw. 2015
(…)
2016-2017
wyznaczenie w miastach osób do kontaktów w ramach projektu
opracowanie wspólnie z miastami porozumień dotyczących
przystąpienia do projektu pozakonkursowego
podpisanie porozumień
przygotowywanie SIWZ do planowanego zamówienia publicznego
złożenie wniosku o dofinansowanie z POIiŚ 2014-2020
uruchomienie zamówienia publicznego na realizację projektu
pozakonkursowego
wyłonienie Wykonawcy projektu
(…)
właściwa realizacja projektu
21
ZIDENTYFIKOWANE
TRUDNOŚCI
22
Scenariusze zmian klimatu
Działania adaptacyjne, podejmowane
zarówno przez podmioty publiczne, jak
i prywatne, będą dokonywane poprzez
realizację polityk, inwestycji w
infrastrukturę oraz technologie.
Będą one odbywać się zgodnie z
istniejącymi scenariuszami zmian
klimatu.
SRES
RCPs
downscaling
23
Trudności
Problem niepewności scenariuszy i podejmowania decyzji
uwzględniających tę niepewność?
Problem braku dostępności danych?
Scenariusze RCPs czy SRES (należy do nich
wykorzystywany powszechnie scenariusz A1B –
wskazywany zarówno w dokumentach KE jak i w SPA
2020).
Jak/czy dla miast stosować przeskalowanie (downscaling)
wyników z modelu globalnego na interesujący nas region
powierzchni Ziemi?
Czy działanie takie będzie opłacalne wziąwszy pod uwagę
nakład pracy, zapewnienie mocy obliczeniowych i ew.
poniesione koszty (koszty downscalingu i ew. pozyskania
danych)?
Błędy towarzyszące tej metodzie?
24
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
zapraszam na naszą stronę
klimada.mos.gov.pl