Patologia narządu żucia Patologia Patologia (patos

Patologia narządu żucia
Patologia
Patologia (patos - cierpienie, logos - nauka) nauka o chorobie zajmuje się całością zjawisk
czynnościowych i morfologicznych, składających się na proces chorobowy, podstawowymi zadaniami
patologii są: badanie istoty choroby, przyczyn i warunków ich rozwoju oraz zejścia
Patologia
dwa podstawowe działy:
patofizjologia – bada czynności życiowe chorego ustroju w celu poznania podstawowych praw
rządzących powstawaniem, przebiegiem i zejściem procesów patologicznych
anatomia patologiczna (patomorfologia) – opisuje zmiany chorobowe i wiąże je z zaburzeniami
czynnościowymi
Budowa układu stomatognatycznego
UKŁAD STOMATOGNATYCZNY
przestrzenią o kształcie czworościanu, podstawą, którego jest podniebienie ,wierzchołkiem
natomiast jest okolica kości gnykowej.
Budowa układu stomatognatycznego
Podstawową składową US jest jama ustna wraz z jej organami:
wargi,
policzki,
podniebienie
dno jamy ustnej , język
mięśnie żucia, mimiczne
gruczoły ślinowe
stawy skroniowo-żuchwowe, zęby i przyzębie
Funkcje układu stomatognatycznego
Sterowane przez OUN
żucie
1
mowa
połykanie
oddychanie
kreowanie wyglądu zewnętrznego
NARZĄD ŻUCIA
Zespól tkanek i narządów jamy ustnej biorących udział w procesie żucia, czyli przyjmowania i
rozdrabniania pokarmów.
NARZĄD ŻUCIA
składa się z:
połączenie zębowo-zębodołowe
stawy skroniowo-żuchwowe
zespół nerwowo-mięśniowy
ośrodkowy układ nerwowy
NARZĄD ŻUCIA
istnieje ścisła współzależność czynnościowa między wszystkimi elementami tego układu
braki zębowe czy nieprawidłowości zgryzowe powodują zaburzenia żucia i zmiany w przyzębiu lub
stawie skroniowo-żuchwowym
NARZĄD ŻUCIA
odwrotnie, choroby w obrębie przyzębia (parodontopatie) powodują zmianę położenia lub utratę
zębów, co zaburza czynność żucia
zaburzenia równowagi nerwowo-mięśniowej i czynności żucia wpływają na przebudowę stawu
skroniowo-żuchwowego i ograniczają ruchy żuchwy (artropatie)
NARZĄD ŻUCIA
osobowość i stresy poprzez układ nerwowo-żuchwowy mogą wpływać szkodliwie na zęby, powodując
nadmierne ścieranie, przeciążenie przyzębia i stawu skroniowo- żuchwowego (parafunkcje)
Jama ustna
Jama ustna jest pierwszym odcinkiem układu pokarmowego. Jest ograniczona z przodu przez wargi
(górna i dolna), bocznie przez policzki, od góry przez górny przedsionek jamy ustnej i podniebienie
twarde, od dołu przez przedsionek dolny i dno jamy ustnej. Z tyłu ograniczona jest przez migdałki
2
podniebienne. Do kości części twarzowej głowy, w tym do narządu żucia, należą dwie największe
kości: parzysta - szczęka i nieparzysta - żuchwa. Żuchwa jest jedyną kością w ustroju ludzkim, której
ruchy odbywają się dzięki równocześnie działającym symetrycznym stawom.
Budowa narządu zębowego
cechy uzębienie człowieka
dwupokoleniowe – zawiera zęby mleczne i stałe
różnokształtne – zawiera zęby różniące się między sobą kształtem i budową
ścisłe przyleganie zębów do siebie, bez występowania luk
Budowa narządu zębowego
zawiązki zębów stałych znajdują się pod zębami mlecznymi, we wspólnym zębodole, oddzielone od
nich przegroda kostną
przed okresem wymiany zębów wyróżnicowują się w zębodole komórki kościogubne(osteoklasty),
które rozpoczynają zniszczenie przegrody kostnej i korzeni zębów mlecznych, powodując ich
wypadanie
rozwój zębów
jest procesem długotrwałym
w rozwoju narządu zębowego wyodrębnia się trzy procesy:
- tworzenie się zawiązków zębowych
- mineralizacja zębów
- wyrzynanie się zębów
Budowa zęba
zęby zbudowane są głównie z zębiny
korzeń i część szyjki umocowane są w zębodole za pomocą wiązadeł, resztę szyjki zęba obejmuje
dziąsło
korona zęba wystaje nad dziąsłem
budowa makroskopowa
składa się z korony, szyjki i korzenia (lub korzeni)
wypełniony jest miazgą, naczyniami krwionośnymi i nerwami
budowa mikroskopowa
tkanka twarda zęba: szkliwo, zębina, cement korzeniowy
3
tkanka miękka zęba: miazga zęba
szyjka zęba
znajduje się na granicy korony i korzenia
w warunkach zdrowych jest osłonięta dziąsłem
między szyjką a dziąsłem występuje niewielka szczelina nazywana kieszonką dziąsłową
zębina
podstawowa twarda tkanka zęba podobna do tkanki kostnej, silnie przesycona solami wapnia,
tworząca masę i szkielet zęba
w obrębie korony zęba przykryta jest szkliwem, w obrębie korzenia – cementem
zębina otacza jamę zęba, która jest wypełniona miazgą
szkliwo
twarda zewnętrzna warstwa pokrywająca zębinę korony zębów
jest to najsilniej zmineralizowana i najtwardsza tkanka występująca w organizmie
niewrażliwa na ból, chroni głębsze warstwy zęba
szkliwo jest zbudowane w 96-98% z materii nieorganicznej w postaci kryształów dwuhydroksyapatytu
czego efektem jest niezwykła twardość.
miazga zęba
zawartość komory i przewodu korzeniowego zęba
jest to tkanka łączna zawierająca naczynia krwionośne, limfatyczne i włókna nerwowe
jej warstwę zewnętrzną stanowią komórki zębinotwórcze(odontoblasty)
Jednostka strukturalno-czynnościowa
Miazga jest niedojrzałą , galaretowatą tkanką łączną typu embrionalnego, bogato unaczynioną i
unerwioną.
Miazga posiada komórki zębinotwórcze
zwane odontoblastami.
-Tworzenie zębiny
- Odżywianie zęba
- Funkcja czuciowa
4
- Funkcja obronna
Funkcje miazgi
- jama zęba wypełniona żywą miazgą jest główną drogą odżywczą zęba.
- odżywianie miazgi i twardych tkanek zęba odbywa się dzięki dobrze rozwiniętemu układowi naczyń
krwionośnych.
- odżywianie zębiny odbywa się z udziałem sieci kanalików zębinowych, wypełnionych sokami
tkankowymi i wypustkami odontoblastów.
Odżywianie zęba
-miazga rejestruje ból, bez względu na rodzaj bodźca oraz jego lokalizację.
- receptory czuciowe(włókna odontoblastów) przekazują bodźce fizyczne i chemiczne do
miazgi zęba
Funkcja czuciowa
Funkcja obronna
Przyzębie
Tkanki które:
-
zakotwiczają zęby w kościach szczęk
-
zapewniają międzyzębowe połączenia w łuku zębowym
-
podtrzymują nabłonkową wyściółkę jamy ustnej (również w obszarze wyrzniętych zębów)
Podział przyzębia
Brzeżne (periodontium marginale):
-
dziąsło
-
okostna
-
kość wyrostka zębodołowego
-
cement korzeniowy (kostniwo)
Wierzchołkowe
KOŚĆ WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO
5
Stanowi strukturę podporową zęba. Składa się z :
Właściwej kości zębodołu, którą stanowi blaszka zbita otaczająca korzenie zębów z drobnymi
otworkami dla naczyń i nerwów. Graniczy ona z ozębną
Z blaszki zewnętrznej zbitej
Z kości gąbczastej między oboma blaszkami
OZĘBNA
- Zwana więzadłem ozębnowym
- tkanka łączna wyścielająca zębodół
- otaczającą korzeń zęba i przytwierdzającą go do kości.
- 60% jej masy stanowią włókna kolagenowe, biegnące między kością zębodołu a cementem.
Miejsce, w którym ona się znajduje nosi nazwę szpary lub przestrzeni ozębnowej.
CEMENT KORZENIOWY
Kostniwo, czyli cement (cementum) jest zmineralizowaną pokrywającą korzeń zęba
Morfologicznie wyróżniamy dwa rodzaje cementu:
cement bezkomórkowy- pierwotny- przylega bezpośrednio do zębiny,zwiększa swoją grubość
w miarę zbliżania się do wierzchołka korzenia
cement komórkowy- tworzy się na powierzchni cementu bezkomórkowego. Grubość jego
warstwy zwiększa się w miarę zbliżania do wierzchołka korzenia
Wolne dziąsło
 Wolny brzeg dziąsłowy + brodawki międzyzębowe
 Średnia szerokość ok. 1mm
 Nie jest przyczepione ani do zęba, ani do kości
 Otacza ząb w okolicy szyjki (kołnierz)
 Tworzy rowek dziąsłowy przy przejściu w dziąsło przyczepione
 Przebieg girlandowaty
 W przestrzeniach międzyzębowych łączy się z brodawkami międzyzębowymi
Brodawki międzyzębowe
Wypełniają przestrzenie międzyzębowe
6
Szczyt brodawki dochodzi do punktu stycznego
W przestrzeniach międzyzębowych kształt siodła lub przełęczy
U dzieci bardziej spłaszczone i grubsze niż u dorosłych
Rowek dziąsłowy
= szczelina dziąsłowa
Niewidoczny, oceniany zgłębnikiem periodontologicznym
Przestrzeń między szyjką zęba a strefą dziąsła wolnego (nieprzyczepionego)
W warunkach prawidłowych ma 0,5- 1,5 mm głębokości (średnio 0,69 mm), głębszy w obrębie zębów
bocznych niż przednich i stycznie niż policzkowo/językowo
Dziąsło przyczepione/zębodołowe
Szare lub bladoróżowe (jaśniejsze u dzieci niż u dorosłych, u blondynów niż u brunetów;
melanoplakia dziąsła)
Mocno przyczepione do kości
Między dziąsłem wolnym (brzeżnym) a ruchomą błoną śluzową wyrostka zębodołowego
Szerokość różna- w szczęce > w żuchwie
Zdrowe dziąsło
Zdrowe dziąsło- melanoplakia
(nagromadzenie komórek barwnikowych w warstwie komórek nabłonka lub w tkance łącznej)
Płyn dziąsłowy
 Płyn znajdujący się w szczelinie dziąsłowej.
 Przesącza z tkanki łącznej przez cienki nabłonek rowka.
 Funkcja:
- oczyszczanie szczeliny dziąsłowej
- zawiera białka osocza, które zwiększają adhezję nabłonka do zęba
- posiada właściwości przeciwbakteryjne
- skład płynu dziąsłowego: białka, przeciwciała, antygeny, enzymy, elementy komórkowe
 Dzienna ilość wydzielanego płynu: 0,5 – 2,4 ml.
7