Organy wegetatywne roślin nasiennych: liście, pędy, korzenie. Budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych. Budowa morfologiczna liścia. Przekrój przez blaszkę liściową. Budowa anatomiczna liścia. a - wrębny, b – klapowany, c – dzielny, d – sieczny, e – pierzasto złożony, f - dłoniasto złożony Nerwacje: a – widlaste, b – siatkowaty dłoniasty, c – siatkowy pierzasty, d - równoległy Budowa anatomiczna liścia (igły) roślin nagonasiennych. Przepływ wody i asymilatów w liściu Mechanizm otwierania i zamykania aparatów szparkowych Mechanizm działania aparatów szparkowych. Mechanizm działania aparatów szparkowych. Pęd rośliny dwuliściennej. Zróżnicowanie liści na roślinie. Budowa pierwotna i wtórna pędu roślin dwuliściennych. Systemy korzeniowe palowy wiązkowy korzenie przybyszowe kłącza perzu Przekrój podłużny i poprzeczny korzenia spichrzowego marchwi. Korzeń roślin okrytonasiennych a – budowa pierwotna b – budowa wtórna Rodzaje wiązek przewodzących Szlaki metaboliczne glukozy. glukoza skrobia zostaje włączona w szlaki przemian metabolicznych: - celuloza – m. budulcowy - lipidy – bł. plazmatyczne - białka enzymatyczne - kw. nukleinowe - hormony - witaminy Glukoza jako substrat oddechowy. np.: w czasie dojrzewania nasion rzepaku wytworzona w cyklu Calvina glukoza intensywnie włącza sie w szlaki biosyntezy podstawowych składników lipidów – glicerolu i kw. tłuszczowych Mechanizm przepływu wody w roślinie. Pobieranie, krążenie i wydalanie wody przez rośliny odbywa się dzięki mechanizmom aktywnym i biernym. Mechanizm aktywny w korzeniu, a bierny w liściach. Na mechanizm aktywny w korzeniu składa się: 1 - transpiracja w liściu, 2 – słup wody = kohezja + adhezja, 3 – parcie korzeniowe, które się tworzy w wyniku różnicy potencjałów wodnych pomiędzy komórkami korzenia, a roztworem glebowym. Różnica ta wymusza wnikanie wody do korzenia. Systemy naczyń – zdjęcia mikroskopowe Włośniki selektywnie pobierają z gleby jony potrzebne roślinie dzięki specjalnym białkom przenośnikowym (pompy jonowe). Jony są przepompowywane z roztworu o mniejszym stężeniu (roztwór glebowy) do roztworu o większym (sok komórkowy). Energii dostarcza ATP wytworzone w oddychaniu komórkowym (brak tlenu w korzeniu aktywne pobieranie jonów jest ograniczone). Pobieranie i transport umożliwiają także kanały jonowe (np.: kanały potasowe, chlorkowe, wapniowe). W glebach słabo napowietrzonych, w niskiej temp. kiedy oddychanie komórkowe jest utrudnione pobieranie jonów zachodzi bardzo powoli. Transport w poprzek korzenia = transport z włośników do naczyń. Szlak apoplastyczny odbywa się w przestworach międzykomórkowych. Szlak symplastyczny odbywa się z komórki do komórki w cytozolu przez plazmodesmy. Bardziej efektywny jest transport apoplastyczny. włośniki – epiderma – kora pierwotna – komórki endodermy – perycykl – ksylem - woda przenika do korzenia na drodze osmozy, dzięki różnicom potencjału wodnego w glebie i cytoplazmie komórek korzenia Potencjał wodny jest równy różnicy między ciśnieniem hydrostatycznym, czyli turgorowym a ciśnieniem osmotycznym. Woda zawsze się przemieszcza zgodnie z gradientem potencjału od miejsca o potencjale wyższym do miejsca o potencjale wodnym niższym. Potencjał wody czystej = 0 Rozpuszczone w wodzie substancje zmniejszają potencjał wodny – im większe jest stężenie roztworu, tym mniejszy jego potencjał wodny. Transport wody w naczyniach łodygi i liści. Transport wody w naczyniach korzenia. Krążenie u roślin. ZAŁADUNEK sacharoza z kom. miękiszu asymilacyjnego do komórek przyrurkowych (kosztem ATP), z kom. przyrurkowych przez plazmodesmy do rurek sitowych, spada potencjał wodny (wzrasta siała ssąca) rurek sitowych co powoduje, ze część wody przenika z naczyń do rurek sitowych = rośnie ich turgor i tworzy się sok floemowy (wodny roztwór sacharozy). ROZŁADUNEK sacharoza jest transportowana z rurek sitowych do komórek miękiszowych korzenia (transport aktywny = ATP), maleje stężenie co powoduje wzrost potencjału wodnego w rurkach sitowych, a woda przenika z nich do naczyń, sacharoza przekształca się w skrobię Donor sacharozy = kom. miękiszu asymilacyjnego w liściu Akceptor sacharozy = kom. miękiszu korzenia Formy życiowe roślin. ZADANIA dla ucznia Źródła: Materiały opracowane na podstawie: 1. „Biologia” – repetytorium, WSiP 2. „Biologia 1” – podręcznik zakres rozszerzony, Operon 3. „Vademecum maturalne” - BIOLOGIA, Operon 4. „Biologia”, Solomon, Berg, Martin, Vilee 5. Testy maturalne, Operon 6. „Biologia” – podręcznik zakres rozszerzony, WSiP