Dymorfizm płciowy oznacza dwupostaciowość organizmów, która

Dymorfizm płciowy oznacza dwupostaciowość organizmów, która zależna jest od płci(męska, żeńska) i
przejawia się we właściwościach somatycznych, funkcjonalnych i psychicznych. Zatem pojecie płci obejmuje
zespól właściwości, które odróżniają osobniki męskie od osobników żeńskich. Dla opisu cech typowo męskich i
typowo żeńskich przyjmujemy istnienie dwóch typów hiperseksualnych: skrajnie męskiego i żeńskiego, które w
mowie potocznej maja odpowiedniki w postaci tzw. 100% mężczyzny i 100% kobiety.
- w typ skrajnie męski można opisać: większe rozmiary ciała, a wiec wysokość, silny rozwój górnych cz.
ciała obręcz barkowa duża głowa mocny kark potężna klatka piersiowa wąska miednica silnie
umięśnione z wyraźna rzeźba mięśniowa, skromna tkana tłuszczowa rozmieszczona wokół obręczy
barkowej.
- Skrajnie zenski:mniejszcze rozmiary ciała mała głowa słabo rozwinięta obręcz barkowa znaczny biust
wcięta talia i tułów poszerzony w okolicach obręczy biodrowej która jest szeroka i silnie obtluszczona.
Rysy ciała nie są ostre, kształty ciała i jego rożnych części zaokrąglone.
Dymorfizm płciowy przejawia się w życiu płodowym i stale narasta w trakcie rozwoju, zwłaszcza w okresie
dojrzewania. Jego największe nasilenie występuje w wieku dorosłym, następnie zmniejsza się w procesie
starzenia się organizmu.
Pojęcia płci:
1) genetyczna, która jest zwiana z rodzajem chromosonów płciowych, jakie zostały przekazane
osobnikowi przez parę rodzicielska: XY-męska, XX-żeńska
2) gonadalna, która jest wyznaczona przez typ posiadanych gonad: jądra u meskich, jajniki u żeńskich
3) hormonalna(metaboliczna), która jest związana z jakością i ilością wydzielanych hormonów płciowych
warunkujących rozwój cech płciowych: androgeny- męskie, estrogeny żeńskie
4) somatyczna, która jest określana na podstawie rozwoju zew. cech płciowych, takich jak prącie i moszna
u mężczyzn, srom i piersi u kobieta także wielu innych wtórnych cech płciowych
5) metrykalna, czyli socjalna, która jest ustalona po urodzeniu na podstawie stanu zdrowia zew. cech
płciowych. Niekiedy jednak stan rozwoju tych cech jest słaby i możliwe są określenia mylne
6) psychiczna, która przejawia się poczuciem przynależności do płci męskiej lub żeńskiej
Lateralizacja – to przewaga jednej strony podczas czynności ruchowych.
Lateralizację czynności nazywa się też „asymetrią funkcjonalną”.
Z asymetrią mamy do czynienia w budowie anatomicznej ciała.
Schemat ciała ludzkiego wydaje się być symetryczny: człowiek posiada dwoje uszu, oczu, dwie pary kończyn.
Jest to jednak pozorna symetria.
Także badania mózgu ludzkiego wykazują, że jedna z półkul jest nieco większa. Wyraźna jest też symetria
funkcjonalna naszego ciała, głównie kończyn (jedna jest częściej używana) i narządów zmysłu (dominuje jedno
z oczu, uszu).
Szczególnie ważną rolę odgrywa koordynacja ruchów rąk, która polega na tym, że ruchy obu rąk są odmienne,
przy czym ręka wiodąca (prawa) wykonuje główną czynność, a ręka podporządkowana zapewnia tylko lepsze
warunki pracy prawej ręce. Wysoki poziom precyzji ruchów jest osiągalny, gdy jedna z kończyn dominuje,
druga zaś z nią współpracuje oraz gdy oko i ręka dominują po tej samej stronie ciała. Sprzyja to wytworzeniu się
tzw. układu ręka – oko, który jest podstawą koordynacji wzrokowo – ruchowej, a więc wykonywania większości
czynności manipulacyjnych i graficznych.
Lateralizacja, czyli stronność, funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała związana jest z dominowaniem
jednej z półkul mózgowych.
Większość ludzi prezentuje model lateralizacji jednorodnej prawostronnej: dominacja prawego oka
(prawooczność), ręki (praworęczność), nogi (prawonożność).
Lateralizacja rozwija się w ciągu życia dziecka. Praworęczność zwykle ustala się około 2 – 3 roku życia, a
leworęczność w wieku 3 – 4 lat.
Ostatecznie dominacja czynności ruchowych w większości przypadków ustala się do 6 roku życia. Proces
lateralizacji zostaje zakończony w wieku szkolnym.
Modele lateralizacji
Wynikiem badania lateralizacji, jest określenie modelu lateralizacji:
·
Lateralizacja jednorodna prawostronna lub lewostronna
(np. prawooczność, praworęczność, prawonożność lub lewooczność, leworęczność, lewonożność).
·
Lateralizacja niejednorodna – skrzyżowana
(dominujące narządy ruchu i zmysłów znajdują się po obu stronach osi
praworęczne, lewooczne, prawonożne).
ciała, np. dziecko
W tych przypadkach trudności spowodowane są głównie zaburzeniami współdziałania oka i ręki
(koordynacji wzrokowo - ruchowej) ujawniają się podczas rysowania, pisania i czytania
·
Lateralizacja nie ustalona (słaba) – brak funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała.
Jest stanem przejściowym (po 6 r.ż. świadczy o opóźnieniu procesu lateralizacji) lub trwałym, oburęczność
utrzymuje się do końca życia.
U dzieci tych często występują trudności w nauce. Dziecko ma trudności w orientacji lewej i prawej stronie
własnego ciała, w orientacji w przestrzeni, trudności z odwzorowaniem figur geometrycznych, rozpoznawaniem
i odwzorowywaniem liter i cyfr podobnych pod względem kształtu, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni (p-b-dg).
Nieprawidłowa lateralizacja nie musi być powodem niepokoju, dopóki nie towarzyszą jej dodatkowe zaburzenia
tj. zaburzenia motoryczne, zaburzenia percepcji wzrokowej, orientacji w przestrzeni i wtórne zaburzenia
emocjonalne.
Dzieci leworęczne przestawiane na „siłę” prezentują zaburzenia osobowości. Obserwuje się u nich zaburzenia
emocjonalne: płaczliwość, lękliwość lub ataki złości, agresji. Zaburzenia nerwicowe objawiają się jąkaniem,
moczeniem nocnym. Kształtuje się u nich poczucie mniejszej wartości, lękowa postawa wobec otoczenie,
unikanie kontaktów społecznych oraz nadpobudliwość psychomotoryczną. Utrwala się też niechęć do
przedszkola, szkoły i zajęć dydaktycznych.
Należy pamiętać o ogólnych zasadach postępowania z dzieckiem leworęcznym.
Leworęczność powinna być traktowana jako jedna z wielu cech indywidualnych człowieka.
Konieczne jest stwarzanie atmosfery akceptacji, wytworzenie motywacji do dodatkowych ćwiczeń,
wprowadzenie podczas zajęć graficznych przerw na odpoczynek i ćwiczenia relaksacyjne.
TREND SEKULARNY AKCELERACJA [łac.], psychol.
1) Zjawisko przyspieszania się naturalnego tempa rozwoju dzieci i młodzieży w kolejnych pokoleniach (tzw.
trend sekularny); dotyczy gł. rozwoju fiz. i przejawia się osiąganiem w coraz wcześniejszym wieku określonych
etapów rozwojowych i wskaźników dojrzałości (m.in. wcześniejsze ząbkowanie, szybszy postęp procesów
kostnienia, intensywniejszy przyrost wysokości i wagi ciała, wcześniejsze dojrzewanie płciowe); zmiany te,
obserwowane w wielu krajach, przypisuje się wzrostowi poziomu kultury materialnej i poprawie warunków
bytowych społeczeństw; przedmiotem licznych badań i dyskusji jest hipoteza akceleracji rozwoju psychicznego.
2) Przyspieszanie, pobudzanie rozwoju dziecka (np. w sferze poznawczej) za pomocą odpowiednio
zaprogramowanych oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych; teoret. przesłankę takich działań stanowi teza,
że rozwój psych. nie dokonuje się samoczynnie, pod wpływem dojrzewania, ale jest także rezultatem ćwiczenia
(uczenia się) określonych umiejętności; możliwość pobudzania rozwoju intelektualnego potwierdziły liczne
eksperymenty, w tym zakrojone na szeroką skalę eksperymenty „nauczania rozwijającego” prowadzone
w szkołach; ich wyniki zdają się wskazywać, że dotychczasowe, tradycyjne sposoby nauczania nie w pełni
wykorzystują potencjał rozwojowy dziecka.