Zmiany w funkcjonowaniu rynku mleka i produktów mleczarskich SPIS TREŚCI WSTĘP...........................4 ROZDZIAŁ 1. Organizacja rynku mleka i produktów mleczarskich....6 1.1. Rynek mleka i produktów mleczarskich oraz jego specyficzne cechy.......6 1.2. Baza surowcowa.....................8 1.3. Organizacja skupu mleka..................12 1.4. Rynek produktów mleczarskich...................14 1.5. Podaż, popyt i cena jako elementy rynku................16 1.6. Związki między producentami mleka, a zakładami przetwórczymi........19 ROZDZIAŁ 2. Zmiany jakościowe w produkcji, skupie, przetwórstwie oraz dystrybucji mleka produktów mleczarskich........23 2.1. Modernizacja i unowocześnienie produkcji mleka w gospodarstwach rolnych.23 2.2. Doskonalenie organizacji skupu mleka................26 2.3. Wzrost wymogów sanitarnych w produkcji.............27 2.4. Koszty produkcji w gospodarstwach mlecznych..............30 2.5. Organizacja dystrybucji mleka i produktów mleczarskich...........32 Rozdział 3. Wpływ zmian jakościowych w przemyśle mleczarskim na konkurencyjność produktów mleczarskich............34 3.1. Tendencje zmian w funkcjonowaniu rynku mleka i rynku produktów mleczarskich...................34 3.2. Skuteczność instrumentów oddziaływania państwa na rozwój i unowocześnienie produkcji i przetwórstwa...............36 3.3. Wpływ koncepcji i strategii marketingowych na konkurencyjność produktów mleczarskich.....................42 3.4. Globalne zarządzanie jakością jako szansa umacniania pozycji polskich produktów mleczarskich na rynku krajowym i zagranicznym....46 3.5. Główne cele i zadania polskiego mleczarstwa w aspekcie integracji z Unią Europejską....................48 ROZDZIAŁ 4. Podstawowe kierunki działania oraz przedsięwzięcia zapewniające konkurencyjność polskich produktów mleczarskich na rynku krajowym i rynkach zagranicznych na przykładzie Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej we Włoszczowie.............. 52 4.1. Rozwój firmy w latach 1990 2002................52 4. 2. Zmiany w systemie organizacji i zarządzania oraz ich wpływ na sytuację rynkową i ekonomiczną firmy................55 4. 3. Zamierzenia rozwojowe..................57 4.4. Działania dostosowawcze do wymogów rynku unijnego.........60 PODSUMOWANIE.....................63 SPIS TABEL......................65 TABELE..........................66 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW..................76 ZAŁĄCZNIKI.......................77 WYKAZ SKRÓTÓW.....................86 BIBLIOGRAFIA......................87 WSTĘP Rynek mleka zawsze zaliczał się do strategicznych ogniw gospodarki żywnościowej. Jest on rozumiany jako rynek branżowy, który obejmuje całokształt obrotów handlowych mlekiem i jego przetworami. Rynek mleka w latach dziewięćdziesiątych przeszedł głębokie przeobrażenia, spowodowane zmianami systemowymi w Polsce, a wśród nich zmianę organizacji branży z produkcyjnej na rynkową. Doprowadziło to do zasadniczych zmian zarówno po stronie popytu, jak i podaży. Oprócz spadku popytu na artykuły mleczarskie spadły również ceny na mleko w skupie. Warunki rynkowe i ekonomiczne oraz wiele innych zjawisk spowodowały regres produkcji i skupu mleka. Sytuacja uległa znacznej poprawie dzięki opracowanej w kwietniu 1994 roku ,, Strategii rozwoju polskiego mleczarstwa . Dzięki niej Polska będzie dążyć do osiągnięcia długookresowej rentowności przetwórstwa mleka, stabilizacji rynku mleczarskiego oraz do podniesienia zdolności konkurencyjnej mleczarstwa w porównaniu z innym standardami przemysłu spożywczego. Działania na rzecz polepszenia sytuacji polskiego mleczarstwa przez cały czas wspierane są działaniami organizacyjnymi oraz różnymi instrumentami finansowymi ze strony państwa. Odróżnia to sektor mleczarski od pozostałych sektorów gospodarki żywnościowej oraz wskazuje na zrozumienie strategicznego znaczenia mleczarstwa w realizowanej polityce rolnej przez kolejne koalicje rządowe. Podstawową szansą rozwoju polskiego mleczarstwa jest rozszerzenie asortymentu i wzrostu stopnia przerobu oraz nowoczesny marketing uruchamiający wszystkie jego elementy. Po integracji z Unią Europejską Polska stanie się trzecim co do wielkości rynkiem mleczarskim we wspólnocie. Zamierzeniem niniejszej pracy jest : 1. Analiza zmian w funkcjonowaniu rynku mleka i produktów mleczarskich. 2. Ocena skuteczności działania państwa na rzecz rozwoju polskiego mleczarstwa. 3. Analiza kierunków działania oraz przedsięwzięć, które zapewniają konkurencyjność polskich produktów mleczarskich na rynku lokalnym i rynkach zagranicznych. 4. Analiza zmian w systemie organizacji i zarządzania oraz ich wpływu na sytuację rynkową i ekonomiczną na przykładzie OSM we Włoszczowie. 5. Ocena stopnia dostosowania OSM we Włoszczowie do wymogów rynku unijnego. Praca składa się z czterech części : W rozdziale pierwszym przedstawiłam sposób organizacji rynku mleka i produktów mleczarskich. W rozdziale drugim dokonałam analizy zmian jakościowych w produkcji, skupie, przetwórstwie oraz dystrybucji mleka i produktów mleczarskich. W rozdziale trzecim oceniłam wpływ zmian jakościowych w przemyśle mleczarskim na konkurencyjności produktów mleczarskich. W rozdziale czwartym przedstawiłam podstawowe kierunki działania a także przedsięwzięcia zapewniające konkurencyjność polskich produktów mleczarskich na rynku krajowym i rynkach zagranicznych. Dokonałam analizy i oceny sytuacji OSM we Włoszczowie w latach 1990-2002. Zbadałam wpływ systemu organizacji i zarządzania na sytuację rynkową i ekonomiczną zakładu. Przedstawiłam i oceniłam zamierzenia rozwojowe OSM oraz działania na rzecz dostosowania zakładu do wymogów rynku unijnego. W pracy wykorzystałam dostępne mi źródła w postaci literatury książkowej, prasy i dokumentów rządowych. W części dotyczącej Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej we Włoszczowie korzystałam z dokumentacji OSM. ×