Opis Przedmiotu Zamówienia

Znak sprawy: IPS.4011-3/16
Załącznik do informacji o zamówieniu
Nazwa zamówienia: Prowadzenie zajęć edukacyjnych w ramach szkolenia z zakresu
SPECJALIZACJA I STOPNIA W ZAWODZIE PRACOWNIK SOCJALNY w ramach
projektu dofinansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014 –
2020, działanie 2.5 Skuteczna pomoc społeczna pn. „Specjalizacja kadr zatrudnionych w
instytucjach pomocy i integracji – I stopień specjalizacji w zawodzie pracownik
socjalny”.
MODUŁ 2
Etyka zawodowa i prawa człowieka
I. ZAŁOŻENIA DO REALIZACJI MODUŁU
Praca socjalna stała się integralną częścią społeczeństwa, jednym z zasadniczych
elementów konstytuujących tożsamość społeczną. Ze względu na różnorodność problemów,
płaszczyzn oddziaływania pracownika socjalnego, z bądź co bądź trudnym klientem,
szczególnego znaczenia nabiera pojęcie etosu w tym zawodzie. Etyka służby społecznej bez
względu na ujęcie, motywacje, skalę przedsięwzięcia i punkt odniesienia, przedmiot
zabiegów, status wykonawcy, technikę pracy – wyczerpuje się normatywnie bądź opisowo
w wyrażaniu dobra człowieka i atrybutów dobrej pomocy. Dlatego pracownika socjalnego
powinny cechować takie przymioty jak: radość życia, uznanie, że wszyscy ludzie i on sam,
stale muszą sobie radzić z problemami; brak konformizmu, uznanie, że większość rozwiązań
w życiu ma charakter tymczasowy; samoświadomość, autentyczność, szacunek dla samego
siebie, wiara siebie; pragnienie zwiększenia u ludzi swobody wyboru i kontroli nad własnym
życiem; odwaga mówienia klientom o realnych aspektach ich problemów, odwaga
podejmowania ryzyka niepowodzenia w realizacji celów pracy socjalnej; wrażliwość na
uczucia, wątpliwości, lęki i wzruszenia emocjonalne klienta.
Aspekt postaw moralnych pracownika socjalnego stawiany jest na równi z jego wysokimi
kwalifikacjami zawodowymi, bowiem swoją postawą kształtuje on zachowania, poglądy
i świadomość społeczną klientów pomocy społecznej. Pracownik socjalny jako podmiot,
sprawujący kontrolę nad otoczeniem i samokontrolę nad sobą samym, tworzy w swoim
umyśle strukturę sieci poznawczej. Sieć ta stanowi model rzeczywistości i pozwala każde
działanie zanalizować i ocenić jako subiektywnie pozytywne lub negatywne. Pracownika
socjalnego w Polsce obowiązują standardy etyczne określone w Kodeksie Etycznym
Pracowników Socjalnych PTPS, które wskazują, że w swojej codziennej pracy powinien on
przedkładać dobro jednostki i społeczeństw nad interesy własne. Powinien on przy tym być
całkowicie apolityczny i zachowywać się godnie z poszanowaniem godności swoich
klientów.
Pracownik socjalny bierze odpowiedzialność za drugiego człowieka, a także dokonuje
w swojej pracy ciągle wyborów o charakterze etycznym. Najwięcej rozterek i konfliktów
wewnętrznych pojawia się w sytuacjach związanych z praktyką bezpośrednią. Jednak stale
pozostaje bez odpowiedzi pytanie gdzie jest granica ingerencji pracownika socjalnego
w system wartości zwracającego się o pomoc klienta? Liczne dylematy wywołują także
problemy wynikające z polityki i programów pomocy społecznej. Pomocna w rozwiązaniu
1
tych kwestii ma być wiedza o godności ludzkiej i odpowiedzialności etycznej pracownika
socjalnego wobec klienta, współpracowników, pracodawcy i własnego zawodu.
II. EFEKTY KSZTAŁCENIA
W_01
W_02
W_03
W_04
W_05
W_06
W_07
W_08
W_09
W_10
U_01
U_02
U_03
U_04
U_05
U_06
U_07
K_01
K_02
K_03
K_04
K_05
K_06
WIEDZA
Zna podstawowe wyjaśnienia teoretyczne opisujące świat wartości (teorie,
systemy, klasyfikacje i typologie)
Wie jak problemy moralno-etyczne zmieniają się wraz ze zmianą społeczeństwa
Posiada wiedzę o podstawowych uprawnieniach moralnych człowieka – prawo do
życia, prawo do godnego traktowania, prawo do osobistej wolności, prawo do
zaspokojenia podstawowych potrzeb
Zna aksjologiczno-normatywne podstawy pomocy społecznej i pracy socjalnej
Wie czym są konflikty wartości i wynikające z nich dylematy etyczne
Posiada wiedzę o dezorganizującym wpływie deprywacji potrzeb na system
wartości człowieka (klienta)
Zna kodeks etyki zawodowej
Wie jakie imperatywy etyczne określają relację pracownik socjalny – korzystający
z pomocy społecznej
Zna zasady stosowane w pracy socjalnej, które służą w pokonywaniu etycznych
dylematów
Ma wiedzę na temat godności ludzkiej i odpowiedzialności etycznej pracownika
socjalnego wobec klienta, współpracowników, pracodawcy i własnego zawodu
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi poszukiwać wyjaśnień dylematów etycznych w znanych sobie teoriach
wartości i systemach etycznych
Potrafi dostrzec i analizować dylematy etyczne własne i klienta
Potrafi określić zasady i normy etyczne, którymi kieruje się w swojej pracy
zawodowej
Potrafi wrażliwie, ale racjonalnie reagować na zdefiniowane w toku działalności
zawodowej problemy etyczne
Potrafi korzystać z kodeksu etyki zawodowej
Przestrzega zasad stosowanych w pracy socjalnej podczas rozwiązywania
etycznych dylematów
Szanuje godność klientów pomocy społecznej, współpracowników i pracodawców
wykazując przy tym odpowiedzialność etyczną za wykonywany zawód
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Rozumie świat wartości klienta, moralne podłoże jego problemów i respektuje
jego prawa
Ma świadomość znaczenia etycznego postępowania w praktyce zawodowej
Prezentuje postawę zrozumienia i tolerancji dla wartości klientów
Jest zdolny do rozważania konsekwencji swojej działalności zawodowej
w kategoriach aksjologicznych
Potrafi ustalić prawdopodobne granice etyczności w pracy socjalnej
Szanuje klientów pomocy społecznej, współpracowników i pracodawców
2
III. METODY DYDAKTYCZNE
1. wykład – 4 godzin dydaktycznych x 2 tury
2. ćwiczenia – 4 godziny dydaktyczne x 5 grup x 2 tury
3. warsztaty – 2 godz. Dydaktyczne x 5 grup x 2 tury
IV. PODSTAWOWE ŚRODKI DYDAKTYCZNE
1. rzutnik multimedialny;
2. tablica flipchart;
3. opisy etycznych dylematów pracowników socjalnych.
V. TREŚCI KSZTAŁCENIA ZE WSKAZANIEM FORMY REALIZACJI
Etyka zawodowa i prawa człowieka
Lp.
Tematyka zajęć
Liczba godzin
wykład ćwiczenia warsztaty
1.
Teorie wartości.
1
Pojmowanie kategorii wartości w ujęciu
psychologicznym, socjologicznym
i kulturowym.
2.
Podstawy aksjo-normatywne pomocy
1
społecznej i pracy socjalnej.
Paradygmat normatywny i interpretatywny.
Interakcjonizm, konstrukcjonizm,
fenomenologia i perspektywa
konwersacyjna jako teoretyczne podstawy
pracy socjalnej.
3.
Miejsce zasad etycznych w standardach
1
pracy pracownika socjalnego.
Kodeksy etyczne.
Kodeks Etyczny Pracowników Socjalnych.
Profesjonalizacja zawodu pracownika
socjalnego.
4.
Imperatywy i dylematy etyczne w pracy
2
socjalnej
Dylematy etyczne pracy w pracy socjalnej
i pomocy społecznej.
Umacnianie (empowerment) jako etyczny
paradygmat w pracy socjalnej. Relacja
z klientem i współpracownikiem.
Naruszenie zasad etyki w spotkaniu
pracownika socjalnego z klientem
i konsekwencje.
5.
Uprawnienia moralne i prawa człowieka
1
Godność ludzka. Wartości kształtujące
szacunek do drugiego człowieka i samego
3
6
7
siebie.
Współczesne zagrożenia godności ludzkiej.
Czynniki o charakterze przyrodniczym
i społecznym zagrażające godności ludzkiej.
Zagrożenia godności klienta pomocy
społecznej.
Metody, techniki i sposoby rozmowy z
klientem w sytuacji tzw. trudnego spotkania.
Wywiad motywujący w pracy socjalnej.
Problemy etyczne wynikające ze spotkania z
klientem, polityki i programów polityki
społecznej.
Razem liczba godzin
1
2
1
4x2
tury
4x 5 grup
w każdej
z II tur
2 x 5 grup
w każdej
z II tur
34 h x
II tury
VI. LITERATURA PODSTAWOWA
Kamiński T., Etyka pracownika socjalnego, Centrum Szkoleniowo-Wydawnicze AV.
Częstochowa 2003.
Olech A., Etos zawodowy pracowników socjalnych. Wartości, normy, dylematy etyczne, Wyd.
Śląsk, Katowice 2006.
Olech A., Źródła i rodzaje dylematów etycznych w pracy socjalnej oraz możliwości ich
rozwiązywania. (w:) Dylematy etyczne pracowników socjalnych. red. M. Sokołowska,
Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, 2013.
Weissbrot-Koziarska A ., Pracownik socjalny w sytuacji konfliktu wartości – walczyć czy dać
sobie
spokój?
(w:)
Konflikt-negocjacje-kultura-komunikacja.
Psychospołeczne
uwarunkowania i aplikacje. red. A. Stefańska, A. Knocińska, E. Kwiatkowska Toruń:
Wydawnictwo „Adam Marszałek”, 2014.
Weissbrot-Koziarska A., Współczesne problemy społeczne jako wyzwanie dla etyki
zawodowej pracowników socjalnych, (w:) Współczesne oblicza pomocy społecznej i pracy
socjalnej, red. M. Czechowska-Bieluga, A. Kanios, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, 2014.
VII. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Dominiak T., Etyka pracownika socjalnego w działaniu: ethos i profesjonalizm. „Praca
Socjalna” 2005, nr 1.
Dubois B., Miley K., (red.): Praca socjalna, zawód, który dodaje sił. T. 1 i 2, Wyd. Śląsk,
Katowice 1999.
Grzybek G., Etyczne podstawy pracy socjalnej. Wyd. ATH. Bielsko-Biała 2007.
Łuczyńska M., Dylematy etyczne-różne spojrzenie. (w:) Dylematy etyczne pracowników
socjalnych. red. M. Sokołowska, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, 2013.
Rybczyńska D, Olszak-Krzyżanowska B. (red.): Aksjologia pracy socjalnej-wybrane
zagadnienia. Pracownik socjalny wobec problemów i kwestii społecznych. Katowice 1991.
4