Mikrobiologia, zdrowie i higiena zwierząt przeznaczonych lub

Mikrobiologia, zdrowie i higiena zwierząt
przeznaczonych lub wykorzystywanych w
procedurach.
Zasady bezpieczeństwa pracy ze zwierzętami.
Mgr inż. Katarzyna Guła
Dr hab. Krzysztof Pyrć prof. UJ
Dobrostan
Współcześnie tworzone definicje dobrostanu, oparte są
na podstawowych 5 wolnościach Kodeksu Rady Europy i
Komitetu dobrostanu Zwierząt:
• wolne od głodu i pragnienia,
•dyskomfortu, bólu,
•urazów i chorób,
•strachu i stresu,
•wolne w wyrażaniu normalnego behawioru
Dobrostan
Stan zdrowia psychicznego i fizycznego
spełniany w warunkach harmonii ustroju ze
środowiskiem (Hughes, 1989)
●
Zespół warunków pokrywających potrzeby
biologiczne ustroju umożliwiające ujawnienie pełni
możliwości genetycznych (Sainsbury, 1984)
●
Stan ustroju, w którym zwierzę daje sobie radę z
niekorzystnymi
warunkami
środowiskowymi
●
(Broom i Johnson, 2000)
Dobrostan
Status zwierzęcia i jakość jego bytu, na który
składa się zaspokojenie wszystkich potrzeb, nie
tylko w zakresie pokarmowym, dobrej opieki
zdrowotnej,
odpowiednich
pomieszczeń
hodowlanych, lecz i jego wymagań wynikających
z potrzeb psychicznych, objawiających się
właściwym, charakterystycznym dla danego
gatunku behawiorem (Kołacz, 1999)
●
Jakie zwierzęta wybrać?
Rosnące
wymagania
dotyczące
laboratoryjnych
używanych
w
doświadczalnych
●
zwierząt
badaniach
Zasady GLP (Good Laboratory Practice), do których
powinniśmy zacząć się stosować chcąc aby nasze wyniki
badań były uznawane w świecie
●
polskie przepisy prawne - doprowadziły do konieczności
podjęcia
zdecydowanych
działań
w
kierunku
ujednolicenia i poprawy jakości genetycznej i zdrowotnej
hodowanych w Polsce zwierząt laboratoryjnych
●
Jakie zwierzęta wybrać?
• do badań i testów należy używać zwierząt
pochodzących z uprawnionych hodowli (Rozdział
4 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt
wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych)
• zgodnie z wymaganiami międzynarodowymi
doświadczenia o charakterze biomedycznym
powinny być wykonywane na zwierzętach
kategorii SPF (Specified Pathogen Free).
Jakie zwierzęta wybrać?
Zwierzęta laboratoryjne nie tylko te, u których
występują łatwo wykrywalne objawy choroby ale
również
bezobjawowi
nosiciele
zakażeń
patogennych,
według
współcześnie
obowiązujących zasad nie nadają się do
doświadczeń, szczególnie do doświadczeń
biomedycznych.
Bezobjawowe
zakażenia
mikroorganizmami
chorobotwórczymi mogą znacznie skomplikować
interpretację wyników badań lub je wręcz
zafałszować.
Jakie zwierzęta wybrać?
Mając na celu wyeliminowanie takich zagrożeń
opracowano w latach pięćdziesiątych przy współudziale
organizacji międzynarodowych
•WHO - World Health Organization,
•FAO - Food and Agriculture Organization,
•ILAR - Institute for Laboratory Animal Resources,
•ICLAS - International Council for Laboratory Animal
Science)
następującą
kategoryzację
zwierząt
laboratoryjnych:
Status higieniczny zwierząt
●
Konwencjonalne (CV)
●
SPF
●
Gnotobiotyczne
Zwierzęta konwencjonalne
●
Nieokreślony status higieniczny
Hodowle bez zabezpieczeń antybakteryjnych,
bez bariery sanitarnej
●
●
Tylko podstawowe zasady higieny i czystości
●
Okresowa dezynfekcja pomieszczeń
Standardowa izolacja budynku zwierzętarni od
zewnętrznych czynników zakaźnych
●
Zwierzęta konwencjonalne
Zapłodnienie i poród odbywa się w sposób naturalny
●
Zwierzęta są pojone i karmione dostępnymi na rynku
standardowymi paszami do woli
●
Wyniki doświadczeń uzyskane na takich zwierzętach są
zawsze niepewne i ich wartość naukowa może być
kwestionowana, często nie udaje się ich powtórzyć ani
też nie mogą być poddane dyskusji i porównywane z
wynikami uzyskanymi w innych ośrodkach naukowobadawczych
●
Zwierzęta SPF
• Termin
SPF
został
zaproponowany
i
rekomendowany w 1958 r przez Institiute for
Laboratory Animal Resource.
• Zwierzęta SPF stanowią pewien ekosystem
składający się z makroorganizmu (zwierzę) i
licznych mikroogranizmów z których tylko
nieliczne zostały wyeliminowane.
Zwierzęta SPF
Samo określenie SPF jest pustym terminem, musi
mu zawsze towarzyszyć dokładny wykaz:
-mikroorganizmów, od których zwierzęta są
uwolnione
-stosowanych metod diagnostycznych
-nazwy ośrodków
wykonywane
w
których
-częstości ich wykonywania
badania
są
Zwierzęta SPF
SPF – Specific Pathogen Free
●
Brak u nich specyficznej, niepożądanej mikroflory
chorobotwórczej
●
Wysokie standardy higieniczne hodowli (śluzy,
sterylność paszy, wody, powietrza, ubioru obsługi, klatek,
narzędzi ściółki)
●
Zwierzęta SPF muszą być chronione przez efektywną
barierę higieniczną.
●
Dobre warunki higieniczne pozwalają w zamkniętych
hodowlach SPF utrzymać przez wiele lat ich wysoki
poziom zdrowotny.
●
Zwierzęta SPF
Zwierzęta SPF żyją dłużej aniżeli zwierzęta
pozornie zdrowe - noszące zakażenia utajone, a
ich zdolności reprodukcyjne są podwyższone.
●
Czynniki odpowiedzialne za ich śmiertelność
zmieniają się podobnie jak w społeczeństwie
ludzkim - zwiększa się umieralność spowodowana
chorobami
nowotworowymi
występującymi
głównie u starszych zwierząt.
●
Zwierzęta SPF – jak uzyskać?
Zasiedlając zwierzęta początkowo GF zestawem
tlenowych i beztlenowych mikroorganizmów, a następnie
utrzymując je poza izolatorem w pokojach hodowlanych
wyposażonych w odpowiednie bariery techniczne i
higieniczne
●
Stosując środki terapeutyczne lub długotrwałe
utrzymywanie w kontrolowanych warunkach wyższego
standardu higienicznego (za barierą) z równoczesną
regularnie prowadzoną ich kontrolą mikrobiologiczną i
selekcją
●
Zwierzęta gnotobiotyczne
Germ free (GF) - wolne od wszystkich
wykrywalnych mikoorganizmów i pasożytów.
Monobionty – zwierzęta GF celowo zasiedlone
jednym określonym rodzajem mikroorganizów
●
Dibionty - zwierzęta GF celowo zasiedlone
dwoma określonymi rodzajami mikroorganizów
●
Polibionty - zwierzęta GF celowo zasiedlone
wieloma określonymi rodzajami mikroorganizów
●
Zwierzęta gnotobiotyczne
Zmiany wielkości niektórych narządów (serce,
jelita)
●
●
Upośledzona funkcja układu immunologicznego
●
Rozród
odbywa
zapłodnienie
się
poprzez
sztuczne
●
Poród w sterylnych boksach przez histerektomię
Pozostawienie w stanie bezbakteryjnym lub
zakażenie
wybranym
szczepem/szczepami
bakterii
●
Poród przez histerektomię
Zabieg wykonany w warunkach pełnej jałowości środowiska (sterylna
komora laminarna)
●
Przed terminem naturalnego porodu ciężarna samica zostaje:
●
-poddana płytkiej narkozie
●
-goli się i dezynfekuje okolice przecięcia powłok brzusznych
●
-dyslokacja kręgów szyjnych
●
-przecięcie powłok oraz wypreparowanie macicy wraz z płodami
●
Macica do roztworu płyny dezynfekcyjnego (38 stopni)
●
Przeniesienie do sterylnego pomieszczenia do hodowli GF
●
Przecięcie ścian macicy, wyjecie płodów
●
Noworodki karmione sztucznie lub naturalnie przez podstawioną
laktującą samicę
●
Monitorowanie stanu epizootycznego
zwierzętarni zwierząt laboratoryjnych
Dyrektywy i rekomendacje FELASA
W 1989 r – powstała pierwsza grupa robocza skupiająca się
na ustaleniu sposobów i procedur monitoringu stanu zdrowia
gryzoni i królików
●
1994r - FELASA wydała pierwszy dokument dotyczący
monitorowania stanu zdrowia zwierząt w hodowlach (dot.
gryzoni)
●
1996r - FELASA wydała pierwszy dokument dotyczący
monitorowania stanu zdrowia zwierząt w hodowlach (dot.
królików)
●
1999r – FELASA połączenie dotychczasowych zaleceń w
jeden spójny dokument
●
Dyrektywy i rekomendacje FELASA
●
Częstotliwość monitoringu
●
Wielkość badanej grupy
●
Sposób przetrzymywania zwierząt
●
Metody testowania
●
Sposób sporządzania raportu wyników badań
●
Patogeny
Zalecenia FELASA
●
Kontrole – raz na kwartał
●
Wielkość próbki – minimum 10 zwierząt/jednostkę
Kontrole obejmują – badania serologiczne, bakteriologiczne,
parazytologiczne i patomorfologiczne
●
Plan kontroli – powinien uwzględniać
naukowych, wydajność stosowanych środków
●
profil
badań
Monitorowanie – powinno obejmować nie tylko populacje
zwierząt używanych do doświadczeń ale także środowisko i
sprowadzane do zwierzętarni produkty
●
W przypadku ograniczeń finansowych kontrole powinny być
przeprowadzane przynajmniej pod kątem patogenów
charakterystycznych dla danego gatunku zwierząt
Zalecenia FELASA
●
Sentinele – w każdym pomieszczeniu
Zwierzęta tego samego gatunku, co zwierzęta
trzymane w danym pomieszczeniu
●
Przetestowane
bakteriologicznie,
parazytologicznie i wirusologicznie
●
Przetrzymywane na brudnej ściółce zwierząt
doświadczalnych
●
Piją wodę zlewaną z butelek innych zwierząt –
tym samym wyeksponowane są na zakażenia
●
Zalecenia FELASA
●
Wprowadzone do pomieszczeń ok. 10 tyg życia
Przetrzymywane w pomieszczeniu zwierzętarni
przynajmniej przez 4 tyg
●
●
Nie mogą zmieniać pomieszczeń
Mogą być umieszczane w różnych regałach w
obrębie tego samego pomieszczenia
●
Są świadectwem czystości populacji danego
pomieszczenia zwierzętarni
●
Uśmiercane w regularnych odstępach czasowych
(np. co 3 m-ce)
●
Czynniki wpływające na pojawienie
się infekcji
System utrzymywania zwierząt (klatki konwencjonalne,
izolatory, klatki IVC)
●
Osłabiony układ immunologiczny zwierząt (zwierzęta
GMO mogą mieć ukryte braki odpornościowe)
●
Pochodzenie zwierząt
●
Kwarantanna
(obserwacja
pod
kątem
MHV,
Mycoplazmy, owsika, MPV, wirusa Sendai i ogólny stan
zdrowia)
●
Zbyt duża obsada zwierząt, niewłaściwa wentylacja,
krzyżowanie szlaków czystych i brudnych
●
Program kontroli zdrowotnej
Kontrola pasywna
●
Kontrola prewencyjna
●
Ograniczona wartość diagnostyczna
●
Nie daje klinicznych informacji o zakażeniu
●
Obserwowanie, bez uśmiercania zwierząt
●
Ograniczony zakres kontroli
Obejmuje tylko sekcje zwłok (badanie zwierząt
padłych), rutynowe badania kału, rutynowe
badania histopatologiczne
●
Program kontroli zdrowotnej
Kontrola aktywna
●
Kontrola przesiewowa
●
Obejmuje zwierzęta żywe
Regularnie badana morfologia i biochemia krwi
oraz badania serologiczne
●
Wyrywkowe pełne badania przesiewowe (bez
czekania na upadki)
●
Obejmuje używanie sentinelów do monitorowania
zdrowia populacji
●
Choroba zakaźna u zwierząt w
zwierzętarniach
Czynniki wpływające na zarządzanie walką z
powstaniem choroby zakaźnej:
●
Biologia patogenów
●
Rodzaj prowadzonych badań naukowych
●
Dostępność nowych, zdrowych zwierząt
●
Stan finansowy jednostki badawczej
Zwalczanie choroby zakaźnej
Powstrzymanie
●
wykrycie patogenu
●
poznanie właściwości patogenu
●
kwarantanna skażonego terenu
●
wyeliminowanie krzyżowego zakażenia
Zwalczanie choroby zakaźnej
Potwierdzenie
●
Użycie dodatkowych testów potwierdzających
●
Zweryfikowanie testów nowymi badaniami
Pomieszczenia sąsiadujące ze skażonym muszą
być objęte szczególną ochroną
●
Zwalczanie choroby zakaźnej
Zwalczenie
Stworzenie
efektywnego
i
realistycznego
programu wyeliminowania zakażenia
●
Program powinien w jak najmniejszym stopniu
wpływać niekorzystnie na program prowadzonych
badań naukowych
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Eimeria falciformis – kokcydia występujące
pospolicie w jelitach myszy. Oocysty wydalane są
z kałem i stanowią czynnik zakaźny.
●
Objawy: bieguneki, odwodnienia, utraty masy
ciała, aż do wystąpienia krwawych biegunek.
Zmiany
anatomopatologiczne
polegają
na
rozpulchnieniu i przekrwieniu błony śluzowej jelit
oraz ich owrzodzeniu.
●
Eimeria falciformis
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Klossiella muris – występuje w nerkach u myszy,
zwłaszcza w komórkach nabłonkowych kanalików
moczowych w postaci dużych owalnych tworów, a
także w nabłonku naczyń włosowatych płuc,
śledziony a niekiedy w mózgu, nadnerczach,
grasicy, węzłach chłonnych i przysadce
mózgowej.
●
Klossiella muris
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Babesia muris, Babesia microti – pasożyty
krwinek czerwonych, występujące także w
wątrobie. Dla tego pasożyta myszy są żywicielem
pośrednim, natomiast żywicielem ostatecznym są
kleszcze. Pasożytów poszukujemy w erytrocytach,
w rozmazach barwionych krwi.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Hepatozoon muris (musculi) – występuje u myszy
i szczura wątrobie i limfocytach krwi obwodowej.
●
Hepatozoon micorti – znajdziemy u myszy w
szpiku kostnym
●
Hepatozoon muris
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Cryptosporidium muris i C. parvum – pasożyty
mikrokosmkowe jelit szczurów i żołądka myszy. Wyróżniamy
dwa typy oocyst Cryptosporidium:
●
-cienkościenne – niewydalane z organizmu, sporulują
wewnątrz organizmu żywiciela, a sporozoity kolonizują nowe
powierzchnie śluzówki
●
-grubościenne - wydalane są z kałem, zachowują w
środowisku zewnętrznym inwazyjność przez kilka miesięcy.
Odporne są na działanie wielu czynników fizykochemicznych,
wrażliwe na wysychanie
●
●
Rozpoznanie – rozmaz ze świeżego kału
Cryptosporidium muris
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Sarcocystis muris – wywołuje sarkocystozę
porażająca mięśnie poprzecznie prążkowane.
Nasilona inwazja przyczynia się do śmierci
zwierzęcia
●
Rozpoznawanie – post mortem – preparaty
mikroskopowe z mięśni szkieletowych.
●
Sarcocystis muris
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Toxoplazma
gondii
–
występuje
wewnątrzkomórkowo w komórkach układu
chłonnego, siateczkowo – śródbłonkowego, w
krwinkach białych. Zwierzęta zarażają się przez
zjedzenia
siana,
zielonki
czy
owoców
zanieczyszczonych oocystami wydalonymi z
kałem kotów. Toksoplazmoza przebiega w postaci
poronnej, ale niekiedy powoduje zejścia
śmiertelne.
●
●
Rozpoznanie – testy immunologiczne
Toxoplazma gondii
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Spironucleus muris – wiciowiec występujący w jelicie
cienkim myszy, rzadziej szczurów.
●
Objawy: u młodych zwierząt - biegunki, odwodnienie,
spadek masy ciała. Często zwierzęta są osowiałe i maja
powiększony obrys powłok brzusznych.
●
Stwierdzono zależną od szczepu myszy odporność
żywiciela na zakażenie tym pasożytem, np. u myszy
Balb/c zakażenie przebiega bez zmian patologicznych i
objawów klinicznych.
●
Spironucleus muris
Pasożyty zwierzat laboratoryjnych
Giardia muris – wiciowiec występujący w jelicie
cienkim.
●
Objawy: u młodych osobników - biegunki i utrata
masy ciała, pozostałe objawy kliniczne są
niespecyficzne.
●
Rozpoznanie – trofozoity w jelicie cienkim lub
wydalone z kałem cysty
●
Giardia muris
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Trichomonas
muris
–
rzęsistek,
zwykle
niepatogenny (czasami wykorzystywany jako
biomarker zarażenia hodowli pierwotniakami) ale
może wywoływać stany zapalne jelita grubego
oraz biegunki.
●
Trichomonas muris
Pasożyty zwierząt
Trypanosoma lewisi – świdrowiec osocza krwi
szczurów. Żywicielem pośrednim są pchły. U
młodych
szczurów
ciała
odpornościowe
wytwarzają się stopniowo. Przebyta inwazja
uodparnia szczury na reinwazję.
●
Trypanosoma lewisi
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Hymenolepis nana – tasiemiec karli. Nie zawsze
wymaga
żywiciela
pośredniego
(rozwój
monokseniczny) - szczególnie niebezpieczny w
hodowli.
●
Objawy – biegunka na przemian z zaparciami,
bóle
brzucha,
duszności,
napady
rzekomopadaczkowe i zahamowanie wzrostu.
Przy małej inwazji występują zapalenia nieżytowe
błony śluzowej jelit oraz ogniskowe ziarniakowe
zapalenie węzłów chłonnych krezkowych.
●
Hymenolepis nana
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Hymenolepis diminuta – najbardziej pospolity
tasiemiec szczura i przypadkowo człowieka.
●
Objawy: przy małej inwazji występuje nieżytowe
zapalenia błony śluzowej jelit. Przy dużej inwazji
następuje zahamowanie wzrostu.
●
Hymenolepis diminuta
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
●
Trichinella spiralis – włosień krety
Objawy: w fazie jelitowej choroby występują
zaburzenia jelitowe, w fazie mięśniowej choroby –
zaburzenia ruchowe, połykania i przeżuwania. U
szczurów występuje dodatkowo obrzęk powiek.
●
Trichinella spiralis
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Oxyrius obvelata – owsik – występuje zwykle
masowo w jelicie ślepym i okrężnicy myszy i
szczura. Chorobotwórczość
- nieznaczna,
nasilająca się w przypadku inwazji lub spadku
odporności.
●
Rozpoznanie – badanie próbek kału metodą
flotacji
●
Oxyrius obvelata
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Capillaria hepatica – umiejscawia się w miąższu
wątroby u szczura.
●
Objawy: zapalenie i marskość wątroby. Podczas
sekcji obecność pasożyta zdradzają skupiska
jajeczek w postaci białych plam pod torebką
wątrobowa.
●
Capillaria hepatica
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Polyplax serrata – wesz typowa dla myszy,
powoduje anemie. Łatwo zauważalna przy
małżowinach usznych, zewnętrznych kącikach
oczy lub w okolicach otworów naturalnych. Jest
wektorem bartonelozy i tularemii.
●
Polypax spinulosa – wesz typowa dla szczura.
Objawem jest silne drapanie się zwierząt a silna
wszawica doprowadzić może do śmierci.
●
Polyplax serrata i Polypax spinulosa
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Leptopsylla segnis – pchła mysia, przenosi tyfus
mysi
●
Xenopsylla cheopis – pchła szczurza, odgrywa
główna rolę w przenoszeniu zarazków dżumy
●
Leptopsylla segnis i Xenopsylla
cheopis
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Myocoptes musculinus – świeżbowiec drążący,
typowy dla myszy.
●
Objawy: niepokój, drapanie się, zaczerwienienie i
strupy na skórze w okolicy głowy i karku,
zapalenia skóry i wyłysienia.
●
Dermanyssus sanguineus – ptaszyniec, typowy
dla szczura. Powoduje świąd oraz jedna z odmian
riketsjozy.
●
Myocoptes musculinus
Dermanyssus sanguineus
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Kokcydia z rodzaju Eimeria – każda obecność
kokcydii, niezależnie od wieku żywiciela wywołuje
ujemny efekt zdrowotny a nabyta na nie
odporność jest zawsze bardzo słabo zaznaczona.
Króliki które przechorowały kokcydiozę, nabywają
dożywotnią odporność, ale brak jest odporności
krzyżowej na poszczególne gatunki kokcydiów.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
●
●
Silnie patogenne i najgroźniejsze są:
Eimeria magna,
●
Eimeria flavescens
●
Eimeria perforans
Pasożyty zwierzat laboratoryjnych
Eimeria perforans – wysoka śmiertelność,
szczególnie u młodych królików (do 5 m-ca życia)
●
Objawy: brak apetytu,
osłabienie, niedokrwistość
●
strata
masy
Zmiany
anatomopatologiczne:
zapalenie jelita cienkiego, ściana
pogrubiała i zaczerwieniona
●
ciała,
nieżytowe
jelita jest
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Eimeria stiedai – pasożyt komórek nabłonka
przewodów żółciowych
●
Objawy: wzdęte podbrzusze, powiększenie
wątroby, utrata apetytu, gwałtownie postępujące
wychudzenie, zatkanie przewodów żółciowych
●
Zmiany
anatomopatologiczne:
bladość
i
zażółcenie
błon
śluzowych,
powiększenie
pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych.
Na wątrobie można zauważyć białawe lub żółtawe
guzki
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Encephalitozoon
cuniculi
–
osiedla
się
w
cytoplazmatycznych wakuolach komórek nabłonkowych
kanalików nerkowych, w komórkach śródbłonkowych.
●
Objawy: skręt szyi, przechylenie ciała w jedną stronę,
napadowe obroty wokół własnej osi, oczopląs.
●
Zmiany anatomopatologiczne: śródmiąższowe zapalenie
nerek z martwicą nabłonka kanalików. Zmiany
obserwowane zarówno w korze jak i w rdzeniu nerki.
Może występować zapalenie mięśnia sercowego oraz
naczyń krwionośnych
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Tasiemczyce są niebezpieczne dla królików przy
masowych inwazjach, głównie dla osobników
młodych.
●
Inwazja prowadzi do przewlekłego lub ostrego
zapalenia nieżytowego jelit cienkich objawiających
się: biegunką, wzdęciem powłok brzusznych,
stopniowych
osłabieniem
i
ogólnym
wychudzeniem mogącym doprowadzić do śmierci.
Toksyczne produkty przemiany materii tasiemców
porażają układ nerwowy doprowadzając do
drgawek.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Cittitaenia denticulata
cienkie
●
- umiejscowienie: jelito
Pojedyncze tasiemce zazwyczaj nie wywołują u
królików żadnych objawów chorobowych. Groźna
jest masowa inwazja.
●
Objawy: biegunki, pomimo apetytu zwierzęta
chudną
●
Rozpoznawanie: badanie kału, poszukiwanie
członów tasiemca metodą dekantacji lub jaj
tasiemca metoda flotacji, sekcyjnie na znalezieniu
●
Cittitaenia denticulata
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
●
Andrya cuniculi – umiejscowienie: jelito cienkie
Objawy: intensywna inwazja tasiemców prowadzi
do
przewlekłego
lub
ostrego
zapalenia
nieżytowego błony śluzowej jelit, powiększenie
brzucha, osłabienie, niedokrwistość i ogólne
wychudzenie. Mogą również pojawić się napady
epileptyczne w odpowiedzi na toksyczne produkty
przemiany materii tasiemców
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Zakażenia postaciami larwalnymi tasiemców
●
Cysticercus pisiformis – wągier tasiemca Taenia pisiformis
pasożytującego u lisa, psa i innych mięsożernych. Królik zjada
trawę zanieczyszczona jajami lub członami tasiemca, staje się
jego żywicielem pośrednim.
●
W jelicie cienkim wykluwają się onkosfery, przebijają ścianę jelita i
z krwią przedostają się do wątroby.
●
Wągry umiejscawiają się w krezce, pod błoną surowiczą sieci,
przepony, wątroby i pod błonami surowiczymi innych narządów
(nerek, płuc, macicy a nawet mózgu)
●
Pomimo silnej inwazji choroba przebiega bezobjawowo,
rozpoznanie następuje podczas zabiegu chirurgicznego lub sekcji
zwierzęcia
●
Cysticercus pisiformis
Pasożyty zwierzat laboratoryjnych
Ascarops strongylina – nicień żołądkowo –
jelitowy. Królik jest żywicielem ostatecznym.
●
●
Objawy: brak apetytu, osłabienie
Zmiany anatomopatologiczne: pasożyty wnikając
głęboko w błonę śluzową żołądka powodują
martwicę i owrzodzenie.
●
Ascarops strongylina
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Trichostrongylus
retortaeformis
żołądkowo – jelitowy
●
Umiejscowienie:
rzadziej żołądek
●
błona
–
nicień
śluzowa dwunastnicy,
Objawy: u zwierząt dorosłych w dobrej kondycji
nawet nasilone inwazje nie wywołują objawów
klinicznych choroby.
●
U młodych królików (wiek 1-3 m-cy) obserwuje
się utratę apetytu, biegunki na przemian z
zaparciami, pogorszenie kondycji, niedokrwistość,
●
Trichostrongylus retortaeformis
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Graphidium strigosum – miejsce bytowania –
błona śluzowa żołądka, czasami jelito cienkie
●
Objawy: przy masowej inwazji – biegunka,
osłabienie, wychudzenie
●
Graphidium strigosum
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
●
Passalaurus ambiguus – owsik króliczy – najczęściej
spotykany nicień w jelitach królików.
Objawy – owsiki drażniąc śluzówkę jelita, mogą
powodować przy silnej inwazji zapalenie jelita grubego.
Pod wpływem świądu może dochodzić do uporczywego
wylizywania lub wygryzania okolicy odbytu oraz
związanych z tym samouszkodzeń.
●
Młode króliki wolniej osiągają masę ciała optymalna dla
wieku, a silna inwazja może być czynnikiem
usposabiającym do rozwoju stanów zapalnych jelit,
zwłaszcza w okresie okołoodsadzeniowym
●
Passalaurus ambiguus
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Haemodispus ventricosus – u młodych królików
powoduje zahamowanie wzrostu
●
Wszawica pojawia
utrzymania zwierząt
●
się
w
złych warunkach
Objawy: świąd i niepokój. Ukłucia wszy wywołują
zmiany podobne do pokrzywki a nawet lokalne
zmiany martwicowe.
●
Króliki tracą apetyt, chudną a w wyniku silnej
inwazji pojawiają się objawy niedokrwistości
●
Haemodispus ventricosus
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
●
Spilopsyllus cuniculi – pchła królicza
●
Umiejscowienie: zwykle małżowiny uszne
●
Pchły przenoszą myksomatozę, pasterelozę
W ciepłych krajach są żywicielem pośrednim
króliczych świdrowców.
●
Spilopsyllus cuniculi
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Kawia domowa jest żywicielem najliczniejszej
fauny pierwotniaków spośród wszystkich zwierząt
laboratoryjnych (około 44 gatunków), w tym
wiciowce, sporowce, korzeninóżki, orzęski, z
których tylko część jest chorobotwórcza.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Eimeria caviae – występuje w jelicie grubym,
niekiedy powoduje biegunkę i upadki śmiertelne.
●
Klosiella cobaye – umiejscawia się w
moczowodach, naczyniach krwionośnych nerek,
komórkach cewek nerkowych.
●
Trichomonas caviae i Trichomonas flagelliporta –
rzęsistki pasożytujące w jelicie grubym, powodują
znaczne straty, szczególnie wśród młodych
osobników.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Hexamita sp. - powoduje ostrą biegunkę lub
przewlekłe zapalenie jelita biodrowego.
●
Entamoeba histolytica – wywołuje czerwonkę
pełzakową, cechuje się krwawą biegunką
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Mallophaga – wszoły – żywią się złuszczonym
naskórkiem. Osobniki dorosłe oraz ich jaja można
znaleźć przyczepione do trzonów włosów. Inwazji
towarzyszy zwykle świąd, na skórze widoczne są
wyłysienia i strupki, a włos jest szorstki.
●
Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
Trixacarus caviae – najczęściej występujący
świerzbowiec pasożytujący w skórze.
●
Objawy: silny świąd, zmiany najczęściej
umiejscowione są na bokach ciała i na grzbiecie,
ale mogą obejmować prawie całe ciało. Skóra jest
zgrubiała, pokryta strupkami, sierść jest znacznie
przerzedzona.
●
Trixacarus caviae
Choroby bakteryjne
Corynebacterium bovis- bakteria powodująca
zapalenie
skóry,
łysienie,
nadmierne
rogowacenie, łuszczące płaty skóry
●
Choroby bakteryjne
Helicobacter spp. -większość zakażeń jest
bezobjawowa, niektórymi z objawów jest
wypadanie odbytnicy, zapalenie jelita ślepego. U
zwierząt zakażonych Helicobacter może również
występować biegunka.
●
H. hepaticus mogą być również związane z
dysfunkcją wątroby i raka jelita grubego w
niektórych szczepach myszy
●
Choroby bakteryjne
Pasterella pneumotropica – pałeczka gram ujemna.
Miejsca kolonizacji – nosogardziel, pochwa, jelita. P.
pneumotropica jest nietrwałym organizmem, który nie
przetrwa długo poza żywicielem (sentinele mogą być
zawodne). Zakażenie przebiega bezobjawowo, u
zwierząt z obniżoną odpornością mogą wystąpić takie
objawy jak: zapalenie spojówek, nieżyt nosa, zapalenie
węzłów chłonnych, ropne odoskrzelowe zapalenie płuc.
●
P. pneumotropica może nasilać choroby układu
oddechowego u myszy zarażonych wirusem Sendai i
Mycoplasma
●
Choroby bakteryjne
Salmonella – gram ujemne bakterie. Wszystkie
gryzonie laboratoryjne zagrożone są infekcją
Salmonella.
●
Salmonelloza u myszy i szczurów przebiega
zazwyczaj bezobjawowo. Objawy które mogą się
pojawić to: biegunka, spadek masy ciała,
zapalenie spojówek, porfiryny w okolicach nosa.
●
Rozpoznanie: badanie próbek kału. Podczas
sekcji zwłok zmiany w śledzionie, wątrobie,
wzdęte lub pogrubione ściany jelit
●
Choroby bakteryjne
Citobacter rodentium – gatunkami zagrożonymi
infekcją są myszy, myszoskoczki ewentualnie
świnki morskie. Szczury i chomiki nie są
narażone.
●
Objawy: biegunka, zapalenie jelita grubego,
spadek masy ciała, wypadanie odbytnicy. Zmiany
patologiczne obejmują zgrubiałą ścianę jelita
grubego, skurczone jelito ślepe, brak normalnego
stolca w okrężnicy.
●
Choroby bakteryjne
Clostridium piliforme – choroba Tyzzera –
podatne na zachorowanie są wszystkie gryzonie
laboratoryjne oraz króliki.
●
Objawy : odwodnienie, biegunka, zgarbiona
postawa, apatia, depresja, brak apetytu, silna
bolesność brzucha. Podczas sekcji, u padłych
osobników stwierdza się obecność ognisk
martwiczych w wątrobie, martwicę jelit – w
szczególności jelita biodrowego i okrężnicy, w
mięśniu sercowym zauważalne są jasne smugi.
●
Choroby bakteryjne
Mycoplasma pulmonis – wywołuje mykoplazmowe zapalenie płuc (Murine Respiratory
Mycoplasmosis – MRM). Mykoplazmy upośledzają mechanizm samooczyszczania dróg
oddechowych, atakując nabłonek rzęskowy i tworząc w jego obrębie warstwę gęstego śluzu. Ułatwia
to kolonizację innym drobnoustrojom, dlatego częste są infekcje mieszane z laseczką CAR (Cilia
Associated Respiratory Bacillus), Bordetella bronchiseptica czy Streptococcus pneumoniae.
●
Zwierzęta mogą być nosicielami, bez objawów klinicznych. Rozwojowi zakażenia sprzyja spadek
odporności, niedobory żywieniowe, stres.
●
●
Objawy:
●
wyciek z nosa, początkowo surowiczy, z czasem mętny śluzowo – ropny;
charakterystyczny „świst” i „gruchanie” z powodu częściowej niedrożności dróg oddechowych i
zalegania wydzieliny;
●
●
kichanie, kaszel;
duszność, objawiająca się najczęściej pogorszeniem kondycji oraz leżeniem głównie w pozycji
mostkowej najchętniej z wyciągnięta do przodu, wyprostowaną szyją i głową uniesioną nieco wyżej;
●
●
przy zaawansowanej duszności tzw. oddychanie brzuszne, czyli bardzo silne „pompowanie bokami”;
●
brak apetytu;
●
osowiałość.
Choroby bakteryjne
●
intensywne wydzielanie porfiryn z gruczołów Hardera, czyli tzw. „czerwone łzy”;
czerwone zabarwienie sierści wokół oczu, nozdrzy oraz na przednich kończynach (w związku z
czerwonymi łzami, które wypływają również przez nos);
●
jedno lub obustronne zapalenie spojówek, objawiające się obrzękiem, zaczerwieniem, mrużeniem
oczu;
●
●
silny świąd,
●
zmniejszenie liczebności miotu;
●
niepłodność;
●
obumieranie zarodków;
●
zapalenie macicy
●
zapalenie jajników i jajowodów.
Choroby bakteryjne
Streptococcus pneumoniae – gatunki zagrożone
infekcją to szczury i świnki morskie. Infekcje
często utajone bez objawów klinicznych choroby.
●
Objawy: skulona postawa ciała, nastroszone
futro, wydzielina z nosa, zapalenie spojówek,
poronienia. Podczas sekcji padłych zwierząt
można zaobserwować : ciemnoczerwone płuca,
zapalenie opłucnej, zapalenie osierdzia i
otrzewnej.
●
Choroby bakteryjne
Staphylococcus aureus – zagrożone infekcja są
wszystkie gatunki zwierząt laboratoryjnych.
Gronkowiec kolonizować może skórę, jelita lub
nosogardziel bez objawów klinicznych. Przy
spadku odporności może powodować: u
myszoskoczków – ostre, rozproszone zapalenie
skóry, u królików objawiać się może ropniami,
zapaleniem sutka, u myszy i szczurów – ropne
infekcje spojówki, dróg rodnych, skóry
●
Choroby bakteryjne
Pseudotuberkuloza
(korynebakterioza)
zagrożone
gatunki myszy, szczury, chomiki. Szczepy myszy mogą
wykazywać różną podatność na kolonizację i rozwój
choroby (C57/BL bardziej wytrzymałe, Balb/c bardziej
wrażliwe). Zakażenie najczęściej utajone, spadek
odporności, stres może wywołać rozwój choroby.
●
Objawy: spadek masy ciała, nastroszone futro,
niewydolność oddechowa. Podczas sekcji zaobserwować
można: szaro-białe guzki widoczne w wątrobie, nerkach i
płucach rzadziej w tkance podskórnej, śledzionie i
węzłach chłonnych
●
Choroby bakteryjne
Bordetella bronchiseptica – gram ujemna
bakteria, może być przenoszona przez szczury,
króliki, psy, koty, świnie i naczelne.
●
Objawy – nosiciele mogą nie mieć żadnych
objawów. Kichanie, wydzielina z nosa, anoreksję,
utratę wagi, zapalenie spojówek, duszność i
śmierć. Młode kawie zwierzęta są bardziej
narażone.
●
Choroby bakteryjne
Zapalenie błony śluzowej nosa - jest dość
popularnym problemem chorobowym u gerbili.
Młode osobniki są bardziej narażone na
zachorowanie.
●
Objawy - łysienie, rumień, ogniskowe zapalenie
skóry, częste stwardnienie zanikowe i wrzody są
wszystkimi typowymi cechami choroby.
●
Choroby bakteryjne
Choroba mokrego ogona – choroba bakteryjna,
atakująca głównie młode osobniki.
●
Objawy - bardzo silna biegunka, zwierzę staje
się apatyczne, porusza się na sztywnych łapach.
W skrajnych przypadkach może dojść do
wypadnięcia jelita grubego przez odbyt. Śmierć
następuje w wyniku odwodnienia, wygłodzenia lub
wypadnięcia jelita.
●
Choroby wirusowe
Ospa myszy (Ectromelia virus)
●
Objawy: Są różne i wahają się od krost i strupów na
twarzy do martwicy obwodowych części kończyn i ogona.
W ostrym przebiegu choroby występuje duża
śmiertelność. Mysz często przybiera postawę zgarbioną,
ma zapalenie spojówek, opuchniętą część twarzową. W
przebiegu podostrym i przewlekłym występuje na całym
ciele wysypka z pęcherzykami, która często przechodzi w
opuchnięcia, martwicę. Przypadki śmiertelne są rzadkie.
●
Bardzo wrażliwe Balb/c, DBA, C3H; oporne C57BL/6 i
AKR
●
Choroby wirusowe
Mysi wirus zapalenia wątroby (MHV) - Objawy zależą od
rodzaju szczepu wirusa ale również od cech osobniczych
myszy takich jak wiek, predyspozycje genetyczne i kondycja
odpornościowa. Najpoważniejsze objawy występują u myszy
młodych. U myszy z dobrze rozwiniętym systemem
odpornościowym przechorowanie może być bezobjawowe lub
z łagodnymi objawami. Zwykle po 7-10 dniach wracają do
zdrowia. U słabych myszy zauważyć można skołtunioną
sierść, przygarbioną postawę, dochodzi do wodnistej
biegunki, często kończącej się śmiercią (zwłaszcza przy
szczepie atakującym wpierw układ pokarmowy). Myszy z
defektami dotyczącymi układu odpornościowego szybko tracą
wagę i giną.
Choroby wirusowe
Wirus Sendai
●
Zarażenia tym wirusem są rzadkie. Przenoszony jest przez
kontakt bezpośredni z osobnikiem zainfekowanym. Możliwe jest
też przenoszenie przez skórne pasożyty. Atakuje on płuca.
●
Wirus ten samodzielnie może nie powodować objawów, ale może
je wywołać przy jednoczesnej obecności mykoplazm – zwłaszcza
że wirus obniża odporność myszy. W enzootycznym przebiegu
młode myszy otrzymują odporność bierną od matki, która chroni je
przez 6-8 tygodni życia. Czasami można zaobserwować
utrudnione oddychanie, piski, słabe przyrosty u młodych i
zmniejszoną płodność. Przy braku odporności może dojść do
śmierci zwierzęcia.
●
Przechorowanie daje odporność dla myszy, która może też
odpowiednie przeciwciała przekazać potomstwu razem z mlekiem.
●
Choroby wirusowe
Mysi Norowirus (MNV)
●
Wirus należący do rodziny Caliciwirusów. Powoduje on
infekcje jelit ale również może być replikowany w
węzłach chłonnych krezki, wątrobie. Przenosi się
poprzez pasożyty skórne ale również gdy mysz ma
kontakt z zakażonymi odchodami.
●
Objawy: Mysz z dobrze rozwiniętą odpornością raczej
nie wykazuje objawów, natomiast przy wadach systemu
immunologicznego infekcje mogą prowadzić do śmierci
(zapalenie mózgu i opon mózgowych, zapalenie płuc i
wątroby).
●
Choroby wirusowe
LCM
Limfocytarne
zapalenie
splotu
naczyniówkowego i opon mózgowych. Narażone
szczególnie myszy i chomiki. Reakcja myszy
laboratoryjnych zakażeniem LCMV zależy od
wieku, szczepu wirusa oraz drogi narażenia.
Objawy: nacieki limfocytarne w wątrobie,
nadnerczach, nerkach, i płucach, zapalenie
kłębuszków nerkowych.
●
Choroby wirusowe
Myksomatoza (myxomatosis) jest wywoływana przez Leporipoxwirusa
●
Objawy choroby rozwijają się 3-14 dni po zakażeniu. Są to:
●
- osowiałość
●
- wzrost temperatury ciała (do ok. 41°C)
●
- surowicze a potem ropne zapalenie spojówek
●
- podskórne obrzęki lokalizujące się głównie wokół naturalnych otworów ciała
(powodują one zwężenie szpar powiekowych, a potem zlepienie powiek,
opadanie uszu, duszność, czasem nos wygląda tak królik go obtarł, jest
zaróżowiony i może brakować na nim sierści)
●
- czasem występują drgawki
●
- mogą wystąpić trudności z oddawaniem moczu, staje się on brązowy
●
- wyniszczenie (mimo, że początkowo królik ma zachowany apetyt i pije)
●
Taka postać choroby trwa do ok. dwóch tygodni. Zwierzę najczęściej nie
●
Choroby wirusowe
Bywa też tak, że jedynym objawem choroby są guzowate
zmiany na skórze, które po pewnym czasie pokrywają się
strupami, które odpadając pozostawiają wyłysiałe miejsca.
Czasem ok. 30 dni od wystąpienia takiej postaci choroby u
pozornie zdrowego królika rozwija się ciężkie zapalenie płuc.
Pojawia się śluzowo-ropny wysięk z nosa, zwierzę ma
narastające trudności z oddychaniem, prowadzące do
śmierci. Myksomatoza jest chorobą trudną do leczenia,
terapia trwa bardzo długo, a gwarancji wyleczenia nie ma.
Stosuje się antybiotyki, leki przeciwzapalne, należy też
zapewnić królikowi ciepło i dobrą opiekę. Młode króliki są
wrażliwsze na zakażenie i dużo szybciej prowadzi ona do ich
śmierci.
●
Choroby wirusowe
SDAV – choroba szczurów wywoływana przez
koronawirusy.
●
Objawy – światłowstręt, kichanie obrzęk
podżuchwowy, owrzodzenie rogówki, utrata masy
ciała, zmniejszona płodność.
U zwierząt
zdrowych śmiertelność jest niska.
●
Zagrożenia w pracy ze zwierzetami
●
Ugryzienia
●
Alergeny
●
Zoonozy
Działanie
związków
chemicznych
–
dezynfekujących oraz podawanych w trakcie
doświadczenia
●
Zagrożenia w pracy ze zwierzętami
●
Personel musi być uprzedzony i przeszkolony
●
Procedury,
●
Odzież ochronna
●
Szczepienia
●
Właściwa wentylacja i ciśnienie w zwierzętarni
●
Odpady (ściółka, martwe zwierzęta) – spalarnia
●
Odkażanie sprzętów do prac ze zwierzętami
Poziomy bezpieczeństwa
biologicznego (BSL)
BSL 1 - Mikroorganizmy, które nie wywołują chorób u
zdrowych dorosłych ludzi np. choroby wirusowe
specyficzne gatunkowo, podstawowy poziom ochrony
●
BSL 2 - Mikroorganizmy umiarkowanego ryzyka
zakażenia, związane z wywołaniem chorób u osób z
osłabionym układem odpornościowym np.. toxoplasma,
Salmonella. Konieczne jest ograniczenie dostępu
personelu do pomieszczeń, wszystkie badania
laboratoryjne wykonywane są w komorach laminarnych
typu II,stosowanie maseczek ochronnych na twarz
●
BSL 3 - Mikroorganizmy rodzime oraz egzotyczne
mogące się przenosić w powietrzu i wywoływać
nawet śmiertelne zakażenie np.. Mycobacterium
tuberculosis. stosowanie barier ochronnych
(wejście do laboratorium odbywa się przez śluzy
powietrzne),powietrze
do
pomieszczeń
laboratoryjnych dostarczane jest przez wentylację
mechaniczną, wszystkie badania laboratoryjne
wykonywane są w komorach laminarnych typu II
lub III, odzież ochronna, częsta zmiana rękawic
jednorazowych
●
BSL 4 - Mikroorganizmy rodzime oraz egzotyczne
stwarzające wysokie indywidualne ryzyko choroby
zagrażającej życiu np.wirus Ebola. Stosowanie
barier ochronnych, powietrze do pomieszczeń
laboratoryjnych dostarczane jest przez wentylację
mechaniczną, wszystkie badania laboratoryjne
wykonywane są w komorach laminarnych typu III,
odzież ochronna to szczelne kombinezony
ciśnieniowe zakrywające całe ciało
●
Zoonozy
Limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon
mózgowych - wirusowa choroba odzwierzęcą (mysz,
chomik, kawia domowa). Do zakażenia dochodzi przez
kontakt z odchodami, moczem i wydzieliną z nosa i
gardła tych zwierząt. Przeniesienie wirusa zachodzi
drogą kropelkową, pokarmową lub przez skaleczenia
skóry. Po okresie inkubacji wynoszącym ok. 6-13 dni
choroba może objawiać się podobnie jak grypa lub
wywołać poważniejsze symptomy, charakterystyczne dla
nietypowego zapalenia płuc lub zapalenia opon
mózgowych.
●
Zoonozy
Yersinia
pseudotuberculosis
–
choroba
bezobjawowa lub klinicznie jawna u gryzoni,
królików i ludzi
●
Zakażenie jelitowe, objawami może być
zapalenie jelit, zapalenie węzłów chłonnych a
nawet posocznica
●
Zoonozy
Helicobacter – wrzodziejące zapalenie jelita
grubego, zapalenie żołądka, zapalenie dróg
żółciowych i pęcherzyka żółciowego
●
Zoonozy
Leptospirozy, krętkowice, choroba Weila –
gryzonie dzikie i laboratoryjne są rezerwuarem
patogenu. Zakażenie poprzez uszkodzoną skórę i
błony śluzowe
●
Objawy - uszkodzenie wątroby i nerek, żółtaczka,
krwiomoczem, białkomoczem, Może wystąpić
również zapalenie naczyń objawiające się
krwawieniami
z
nosa,
krwiopluciem,
wybroczynami skórnymi. Stosunkowo rzadkimi
powikłaniami jest zapalenie mięśnia sercowego,
zapalenie płuc.
●
Zoonozy
Listerioza – listeria monocytogenes – rezerwuarem są
zwierzęta m.in. króliki, świnki morskie. Zakażenie przez błonę
śluzową jamy ustnej, nosa, spojówki
●
●
objawy grypopodobne
●
wymioty
●
biegunka
●
posocznica
●
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Zakażenie może być bezpośrednią przyczyną poronień u
kobiet. Powoduje niepłodność, nieprawidłowy przebieg ciąży,
powstawanie u noworodków wad rozwojowych.
●
Zoonozy
Hantawirusowy
zespół
płucny
–
zakażenie
hantavirusami przenoszonymi przez gryzonie np..
nornice
●
Objawy:gorączka, bóle mięśni, nudności, wymioty, ból
brzucha, zawroty głowy. Faza prodromalna trwa 1-11 dni,
po niej dochodzi do rozwoju fazy płucnej, która
charakteryzuje się spadkiem ciśnienia tętniczego,
tachykardią. W badaniach dodatkowych można
stwierdzić hipoksemię a badaniu RTG klatki piersiowej
cechy obrzęku płuc. W przeciągu kilku lub kilkudziesięciu
godzin choroba może rozwinąć się i spowodować
niewydolność oddechową będącą przyczyną śmierci.
●
Zoonozy
Toksoplazmoza – pasożytnicza choroba ludzi i
zwierząt
spowodowana
zarażeniem
pierwotniakiem Toxoplasma gondii.
●
Świeże zarażenie u osoby z prawidłową
odpornością jest zazwyczaj bezobjawowe.
●
Zoonozy
Mycobacterium tubeculosis – cechuje się wysoką
śmiertelnością u świnek morskich, zakażenie
dotyczy
wszystkich
gatunków
zwierząt
laboratoryjnych i człowieka
●
Gruźlica dotyczy najczęściej płuc (gruźlica
płucna), lecz również może atakować ośrodkowy
układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia
krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowopłciowy oraz skórę.
●
Piśmiennictwo
„Zwierzęta laboratoryjne – patologia i użytkowanie” J.Szarek,
M.Szweda, E. Strzyżewska
●
„FELASA recommendations for the health monitoring of
mouse, rat, hamster, guinea pig and rabbit colonies in
breeding and experimental units” Laboratory Animals 2014,
Vol.48(3)178-192
●
„Choroby zakaźne myszy i szczurów z elementami zoonoz,
wybranymi zagadnieniami z hodowli, anatomii i fizjologii” J.
Ziętek, Ł. Adaszek, S. Winiarczyk
●
●
http://www.criver.com/files/pdfs/infectious-agents
●
http://dora.missouri.edu/
●
Materiały szkoleniowe POLLASA