Obłazowa Skała - Eko-DOk
advertisement
Obłazowa Skała, rezerwat przełom Białki, ochrona przyrody, turystyka Agnieszka POLAŃSKA-KŁAPUT, Agnieszka MAJER-DURMAN* WALORY PRZYRODNICZE I ICH OCHRONA W REJONIE PRZEŁOMU BIAŁKI Obłazowa Skała wraz z Kramnicą położoną na drugim brzegu rzeki Białki objęte są ochroną rezerwatową od 1931 r. Ochrona rezerwatowa formalnie zabezpiecza zarówno walory przyrody żywej, nieożywionej, jak i krajobrazowe. Zabezpiecza zatem różnorodne formy skalne, wyróżniające się w szczególny sposób w obrębie Pienińskiego Pasa Skałkowego, oraz unikalne w skali kraju i Europy gatunki roślin i zwierząt. Niestety, masowy rozwój turystyki w tym rejonie doprowadza do niszczenia szaty roślinnej, zakłócania spokoju zwierząt i w ostateczności do szeroko rozumianej dewastacji środowiska naturalnego poprzez powszechnie uprawianą wspinaczkę skałkową, palenie ognisk, zadeptywanie roślin, wydeptywanie dzikich ścieżek, porzucanie wszelkich odpadów. Wygląda na to, że tzw. turyści nie wiedzą, iż znajdują się w obrębie ścisłego rezerwatu bądź nie mają pojęcia, jak w takim miejscu należy się zachowywać. Wszystkie bowiem dostrzeżone zachowania są zabronione Ustawą o ochronie przyrody z 2004 r., znowelizowaną 1 października 2012 r. Pilnie niezbędne są poczynania edukacyjne wszystkich grup wiekowych społeczeństwa w zakresie ochrony różnych form przyrody. Niezwykle ważne jest podniesienie świadomości ekologicznej pracowników różnych szczebli administracji, aby rozwijając turystykę w danym regionie pamiętali, że w nachalnym promowaniu danego regionu, w pogoni za korzyściami finansowymi i zwiększeniem miejsc pracy dla mieszkańców, nie tylko nie wolno zapominać o zabezpieczeniu walorów istniejącego środowiska naturalnego, ale ponadto należy stwarzać warunki do zrównoważonego rozwoju tego środowiska. 1. POŁOŻENIE Obłazowa Skała i Kramnica to izolowane skały wapienne, poprzetykane marglami puchowskimi, położone na przeciwnych brzegach rzeki Białki w miejscowości Nowa __________ * Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, [email protected]. 530 A. POLAŃSKA-KŁAPUT, A. MAJER-DURMAN Biała w powiecie nowotarskim, w województwie małopolskim. Niedaleko znajduje się Białka Tatrzańska – jedna z bardziej znanych wsi podhalańskich (rys.1). Rys. 1. Położenie skał Obłazowej i Kramnicy 1. GEOLOGIA REJONU SKAŁY OBŁAZOWEJ I KRAMNICY (PRZEŁOMU BIAŁKI) Skała Obłazowa i Kramnica zbudowane są z wapieni serii czorsztyńskiej [1]. Zaobserwować w nich można licznie występujące zjawiska krasowe. Są to głównie jaskinie i szczeliny skalne, ale występuje tam również podziemny przepływ odnogi Białki pod skałą Kramnicą. Jest to zjawisko bardzo rzadko spotykane i stanowi swoistą osobliwość tego miejsca [3]. Obłazowa Skała ma wysokość 670 m n.p.m. i znajduje się po lewej stronie rzeki Białki. Natomiast Kramnica położona jest na prawym brzegu, ma wysokość 688 m n.p.m. Obie skałki wraz z rzeką tworzą przełom Białki [2]. Skałkę Obłazową budują dwie łuski serii czorsztyńskiej. Najstarsze ogniwo stratygraficzne, jakie dostrzega się w tym miejscu, to biały wapień krynoidowy pochodzący z okresu bajosu. Nieco młodszym, a zarazem dość ważnym ogniwem jest łupkowaty wapień krynoidowy. Występuje on w odmianie żółtej lub czerwonej i powstał w okresie batonu. Następnie wyróżnić tu możemy wapień czorsztyński, występujący w postaci czerwonych, bulastych wapieni grubo ławicowych, powstałych w okresie od keloweju do kimerydy (rys.2). Wapienie te przechodzą w wapienie kalpionellowe, które utworzyły się w okresie tytonu dolnego. Najmłodsze są warstwy globigerynowo-radiolariowe o zielonawym zabarwieniu z licznymi plamkami. Wykształcone zostały w czasie od neokomu górnego do albu [2]. W skałce tej widoczne są liczne nisze, groty i jaskinie (fot.1). Część z nich powstała dzięki wymyciu przez rzekę Białkę. Niektóre dodatkowo zostały pogłębione Walory przyrodnicze i ich ochrona w rejonie przełomu Białki 531 przez człowieka. Możemy obserwować w nich różnego rodzaju zjawiska krasowe, fugi międzyławicowe wypełnione substancją gliniastą. Nie ma tutaj natomiast form naciekowych, jedynie można zauważyć gliniasto-skalny stożek namuliskowy [2]. Rys. 2. Profil Skały Obłazowej z rezerwatu „Przełom Białki pod Krempachami”. 1 – biały wapień krynoidowy, 1a - biały wapień krynoidowy w spągu zapiaszczony (bajos), 2 – łupkowaty, czerwony wapień krynoidowy (baton), 3 – wapień czorsztyński (kelowej – kimeryd), 4 – wapień kalpionellowy (dolny tyton), 5 – warstwy globigerynowo – radiolariowe (neokom górny – alb). Fot. 1. Obłazowa Skała (z lewej widok ogólny, z prawej widoczne spękania i pustki w wapieniu). Kramnica to tak naprawdę grupa skał, również zaliczana do serii czorsztyńskiej (fot.2). Budują ją głównie: biały wapień krynoidowy powstały w okresie od bajosu do batonu. Spotyka się tam również czerwone wapienie bulaste zwane czorsztyńskimi i czerwone wapienie z okresu tytonu. Kramnica zbudowana jest tak naprawdę z bloków skalnych rozdzielonych czerwono – ceglastymi marglami puchowskimi, które są silnie zmięte. Główną skałę Kramnicy budują różne odmiany wapieni i muszlowce 532 A. POLAŃSKA-KŁAPUT, A. MAJER-DURMAN z fauną amonitową. Utwory te zapadają w kierunku S i od południa są oddzielone pionową dyslokacją. W tym miejscu kontaktują z marglami puchowskimi [2]. Fot. 2. Widok na przełom Białki i skałkę Kramnicę 2. INFORMACJE O REZERWACIE PRZYRODY I WALORACH PRZYRODNICZYCH Obszar, na którym znajduje się Obłazowa Skała oraz Kramnica chroniony jest prawnie poprzez utworzony tam rezerwat ścisły, krajobrazowy. Nazywany jest on „przełomem Białki pod Krempachami”. Rezerwat powstał w 1931 r., a od 1959 r. zajmuje obszar 8,5 ha [3]. Przełom Białki chroniony jest ze względu na swoiste walory krajobrazowe, dostrzegane w Pieninach na wielu miejscach [6]. Na walory te składają się przede wszystkim formy geologiczne powstałe w wyniku licznych ruchów górotwórczych zapoczątkowanych ponad 100 mln lat temu w okresie kredy i trwających dalej w okresie trzeciorzędu, fałdując utwory osadowe. Utwory te były później kształtowane przez liczne procesy erozji i denudacji. Rezerwat mimo małej powierzchni zasiedlony jest przez liczne gatunki roślin (fot.3). Jest to wynikiem bardzo zróżnicowanej rzeźby terenu, która daje możliwość Walory przyrodnicze i ich ochrona w rejonie przełomu Białki 533 wzrostu różnorodnych gatunków roślin. Drugim czynnikiem mającym wpływ na różnorodność szaty roślinnej jest obecność rzeki Białki, która łączy w swoisty sposób rezerwat z Tatrami. Występują tutaj unikatowe w skali kraju, ale również i Europy, gatunki roślin i zwierząt. Spotyka się tutaj zarówno gatunki wybitnie ciepłolubne, jak i gatunki górskie i północno-górskie. Licznie reprezentowane są również gatunki kserotermiczne [3]. Fot. 3. Roślinność na zboczach Obłazowej Skały 3.1 NIEKTÓRE GATUNKI ROŚLIN I ZWIERZĄT W REZERWACIE Na terenie rezerwatu jak i w najbliższym jego sąsiedztwie napotyka się bardzo bogatą szatę roślinną. Występuje tu duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych, których doliczono się kilkanaście. Również dostrzega się wielką różnorodność gatunków. Szacuje się, że jest ich tutaj ponad 430. Charakterystyczne jest występowanie gatunków górskich zarówno alpejskich jak i subalpejskich. Wyróżniono kilkanaście gatunków. Wśród gatunków ogólnogórskich spotkać można np.: powojnik alpejski, skalnicę gronkową, tojad dzióbaty, pióropusznik strusi i różne rodzaje górskich storczyków [3]. Roślinność alpejska zajmuje głównie północne murawy naskalne. Wyróżnić tu należy gęsiówkę alpejską, przetacznik krzewinkowy, macierzankę karpacką, rogownicę Raciborskiego, wiechlinę alpejską, skalnicę dwuletnią. Ponadto swoje 534 A. POLAŃSKA-KŁAPUT, A. MAJER-DURMAN stanowisko, jedyne w pasie skałkowym, ma tutaj skalnica seledynowa. Na uwagę zasługują również: rogownica źródlana, rozchodnik czarnawy i fiołek dwukwiatowy. Są to gatunki nie spotykane nigdzie indziej na terenie Pienin właściwych i Małych Pienin [3]. Gatunki subalpejskie zajmują przede wszystkim cieniste lasy i zarośla. Ponadto spotkać je można nad potokami i na ubogich łąkach. Są wśród nich np.: omieg górski, świetlik zalcburski. Na uwagę zasługują natomiast: złocień okrągłolistny i słonecznica wąskolistna, które na terenie pasa skałkowego mają tu jedyne stanowiska [3]. Południowe zbocza porasta roślinność kserotermiczna m. in. perłówka siedmiogrodzka, oman szlachtawy i przewiercień sierpowaty [3]. Jeśli chodzi o faunę rezerwatu, niedawno odkryto nowy gatunek kusakowaty Hydrosmectina subtilissima. Kusakowate należą do rzędu chrząszczy z gromady owadów. Gatunek ten jest rzadko spotykany na terenie Polski. Zaobserwowano go na pojedynczych stanowiskach w rejonie Dolnego Śląska, Beskidu Zachodniego i Beskidu Wschodniego. Od niedawna notuje się go również w Kotlinie Nowotarskiej w rejonie Obłazowej Skały [5]. 3. TURYSTYKA W REJONIE PRZEŁOMU BIAŁKI Tereny przyrodniczo i kulturowo najatrakcyjniejsze są impulsem do rozwoju turystyki w danym rejonie. Przełom Białki niewątpliwe spełnia te kryteria. Objęcie ochroną tego obszaru pociągnęło za sobą rozwój turystki w tym rejonie. Jednak nie jest to rola pierwszoplanowa, jaką to miejsce powinno odgrywać, bowiem ma ono przede wszystkim chronić walory przyrodnicze. Ważne jest, by rozwijająca się turystyka była w pewnym stopniu kontrolowana, by nie była zbyt inwazyjna i zbyt masowa. Należałoby zatem określić pojemność turystyczną tego rezerwatu, czyli oznaczyć „bezpieczną” liczbę turystów odwiedzających ten teren w ciągu roku, tzn. taką, która nie spowoduje degradacji środowiska i załamania lokalnych ekosystemów. Dane z 2001 r. mówią o tym, iż Pieniński Park Narodowy jest najbardziej zagęszczonym turystami parkiem, a co za tym idzie, na najbliższych terenach tego parku liczba turystów również jest zanadto duża [4]. 3.1. PRZEKSZTAŁCENIE TERENU CHRONIONEGO W WYNIKU RUCHU TURYSTYCZNEGO Największym zagrożeniem dla dziedzictwa geologicznego i przyrodniczego w rejonie Obłazowej Skały jest intensywny rozwój turystyki i wzrastająca liczba turystów. Walory przyrodnicze i ich ochrona w rejonie przełomu Białki 535 Do najpopularniejszych form niszczenia przyrody w tym rejonie należy palenie ognisk, zrywanie i zadeptywanie rodzimej roślinności, w tym również występujących tam gatunków chronionych oraz rozjeżdżanie tego terenu pojazdami [7]. Zbierane są również sezonowo jagody i grzyby, łowione przez wędkarzy bywają ryby, co na tym terenie jest niedopuszczalne. Obserwowany jest tam również wzmożony hałas oraz zaśmiecanie środowiska przez wypoczywających nad rzeką wczasowiczów i turystów. Wbrew ustawie zabraniającej wprowadzania psów na teren rezerwatu często spotyka się też w okresie letnim wczasowiczów w towarzystwie swoich czworonożnych przyjaciół, zapewne nieświadomych tego iż łamią przepisy zapisane w ustawie o ochronie przyrody [9]. Przykładowo podane zachowania zdają się wskazywać, że tak zwani wczasowicze czy turyści nie zdają sobie sprawy, że znajdują się na terenie rezerwatu ścisłego. Osoby te nie mają pojęcia, jak należy się zachowywać w takim miejscu. Kolejny problem stanowi rozwijająca się w rejonie skał Obłazowej i Kramnicy turystyka wspinaczkowa, mimo iż w rezerwacie ścisłym, wg. Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r., zaktualizowanej 1 października 2012, art. 15 [9], wspinaczka jest zabroniona. Wspinanie w tym miejscu jest zabronione od 1931 r., kiedy to skały Obłazowa i Kramnica zostały objęte ochroną poprzez włączenie ich do obszaru rezerwatu [3]. Informacje o zakazie można znaleźć na licznych stronach internetowych poświęconych wspinaczkom m.in. na stronie www.naszeskaly.pl [10]. Niestety wydaje się, że nikt istniejącym zakazem się nie przejmuje, a co więcej projektowane są tam nowe trasy wspinaczkowe. Rozwój procesów cywilizacyjnych w Pienińskim Parku Narodowym i w jego najbliższym sąsiedztwie wywołuje zmiany środowiska naturalnego. Przyczynia się do tego również rozwój turystyki, która powoduje porzucanie przez mieszkańców dotychczasowego źródła utrzymania, jakim było rolnictwo. Coraz chętniej podejmują zajęcia związane z obsługą ruchu turystycznego. Powstają bardzo licznie nowe hotele, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne, restauracje, parkingi itp., co nie pozostaje bez wpływu na zmieniający się krajobraz. Rozwój przemysłu oraz wzrost liczby turystów, przybywających samochodami znacznie zwiększa zanieczyszczenie powietrza w wyniku emisji spalin. Na skutek tego wymierają wrażliwe na zanieczyszczenia porosty, a masowy rozwój budownictwa i dróg niszczy trasy migracji zwierząt, które istniały od stuleci. 3.2. PROPOZYCJA NOWEJ ATRAKCJI TURYSTYCZNEJ W JASKINI W OBŁAZOWEJ SKALE W wyniku prowadzonych wykopalisk w rejonie Obłazowej Skały udało się odnaleźć ślady ludzi sprzed 10-9 tyś. lat p.n.e. Podczas poszukiwań odkryto również jaskinię (fot.4)., w której odnaleziono przedmioty pochodzące sprzed prawdopodobnie 50 tyś lat oraz inne ślady później mieszkających tam ludzi. Zabezpieczono liczne 536 A. POLAŃSKA-KŁAPUT, A. MAJER-DURMAN przedmioty służące górnikom w pracy oraz przedmioty codziennego użytku i służące do pozyskiwania żywności. Najcenniejszym z nich jest liczący ok. 20 tys. lat bumerang wykonany z ciosu mamuta [8]. Co z jaskinią dzieje się obecnie? Niestety, grota ta niszczeje, jest zasypywana przez butelki po alkoholu i inne śmieci, nierzadko służy też jako toaleta. Jaskinia ta powinna zostać objęta ochroną. Powinno się przedstawić bogatą historię tego miejsca, zabezpieczyć i udostępnić turystom. Można by tam było utworzyć np. rezerwat archeologiczny albo nawet i muzeum. Powinno się również postarać o wpisanie obiektu na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wg kryteriów, jakie obiekt musi spełniać, by znaleźć się na takiej liście, można by było w zasadzie uznać, że nie tylko jaskinia, ale cały rezerwat Przełom Białki pod Krempachami nadaje się do objęcia taką ochroną. Fot. 4. Wejście do jaskini Obłazowej 4. PROPOZYCJE ZABEZPIECZENIA ŚRODOWISKA PRZED NEGATYWNYM WPŁYWEM TURYSTYKI W REJONIE PRZEŁOMU BIAŁKI Masowy rozwój turystyki pociąga za sobą szereg niekorzystnych zmian. Często degradacja i niszczenie zasobów przyrody wiąże się ze zwykłym wandalizmem, ale równie często spotykane nieodpowiednie zachowania ludzi na terenie rezerwatów wiążą się ze zwykłą nieświadomością społeczeństwa. Jakie zachowania i postawy są dozwolone w terenach chronionych, a jakie są niedopuszczalne, a wręcz karalne należałoby zacząć uświadamiać społeczeństwu już na etapie edukacji szkolnej. W rejonie przełomu Białki, chcąc zadbać o ochronę tego miejsca, powinno się zacząć od zorganizowania ruchu turystycznego. Można by rozpocząć od rozmieszczenia w różnych miejscach tablic informacyjnych powiadamiających Walory przyrodnicze i ich ochrona w rejonie przełomu Białki 537 turystów, że wkraczają na teren rezerwatu. Obecnie jedna taka tablica znajduje się przy parkingu wyznaczonym dla turystów, lecz tak naprawdę do rezerwatu można dojść z kilku stron. Ze względu na małą powierzchnię rezerwatu ciężko by było wyznaczyć tu szlaki turystyczne. Alternatywą natomiast może być utworzenie ścieżki edukacyjnej, przedstawiającej zarówno przyrodę żywą jak i nieożywioną. Ścieżka taka mogłaby rozpocząć się i zakończyć przy parkingu, gdzie turyści znaleźliby podstawowe informacje na temat historii-geologii tego miejsca oraz ogólne informacje na temat chronionych gatunków roślin i zwierząt. Powinny się tu znaleźć przede wszystkim informacje o rezerwacie przyrody „Przełom Białki pod Krempachami oraz rzucające się w oczy zakazy, na temat tego, czego na terenie rezerwatu robić nie wolno. Szczegółowe informacje o obiektach powinny zostać umieszczone przy trasie ścieżki. Powinny to być na pewno: Obłazowa Skała. W opisie należałoby uwzględnić jej geologię, omówić powstawanie grot oraz zjawisk krasowych, a dla zobrazowania umieścić rysunki oraz fragment tabeli stratygraficznej określający wiek tych utworów. Jaskinia w Obłazowej skale. Ważnym elementem w tym miejscu byłoby omówienie wykopalisk archeologicznych oraz również odniesienie do wieku tych znalezisk. Przełom Białki. Informacje na temat charakteru rzeki, jej zmienności podczas większych wezbrań i kształtowania otaczającego terenu Kramnica. Ze względu na to, iż skała ta leży na przeciwnym brzegu rzeki, informacja geologiczna o niej wraz z fragmentem tabeli stratygraficznej powinna zostać umieszczona zarówno na jednym jak i drugim brzegu rzeki. Tablice informacyjne na temat chronionych gatunków roślin i zwierząt. Ze względu na bogactwo szaty roślinnej informacje można rozdzielić na kilka mniejszych tablic i umieścić w miejscach charakterystycznych dla występowania danych gatunków. Ze względu na szeroko rozwinięty wandalizm, powinno wprowadzić się w tym rejonie okresowe kontrole zachowań turystów, zwłaszcza w okresie letnim, gdy wczasowicze masowo przybywają tu na odpoczynek. Przydałoby się przygotowanie i udostępnienie miejsc, w których turyści mogliby odpocząć i poplażować. Miejsca takie powinny znaleźć się już poza terenem rezerwatu, co pozwoli uniknąć niewłaściwych zachowań w tym miejscu. Takich zorganizowanych plaż i odpowiedniej ilości parkingów, pozwalających zostawić bezpiecznie samochód, brakuje w tym rejonie. Jest to zapewne przyczyną tego, że duża część turystów korzysta właśnie z możliwości plażowania w rejonie Obłazowej Skały, gdyż tutaj mają możliwość pozostawienia samochodu na przygotowanym parkingu. 538 A. POLAŃSKA-KŁAPUT, A. MAJER-DURMAN 5. WNIOSKI Gwałtowny rozwój terenów chronionych w ostatnich latach wpłynął na utworzenie szeregu obiektów i rezerwatów przyrody, co oczywiście jest zjawiskiem korzystnym. Jednakże objęcie ochroną jakiegoś obszaru nie zawsze jest dostatecznie jasno ogłoszone, a mieszkańcy danego regionu nieraz nie są świadomi tego, iż w ich sąsiedztwie coś się zmieniło. Dlatego konieczne jest lepsze oznakowanie obiektów (najlepiej z różnych stron), które są lub zostają objęte ochroną, by każdy, kto odwiedzi to miejsce, bądź każdy kto w jego pobliżu mieszka, był o tym poinformowany. Samo oznakowanie i istniejące przepisy to jednak jeszcze za mało. Konieczne jest włączenie środków społecznego komunikowania do rozpowszechniania i utrwalania znajomości przepisów. A przy tym istnieje potrzeba egzekwowania nałożonych nakazów i zakazów. Jedyną możliwością wydaje się być wprowadzenie częstszego niż do tej pory dozoru nad obiektami prawnie chronionymi. Dodatkowo w rejonie przełomu Białki powinno się zaniechać jakiejkolwiek ingerencji w kształtowaniu koryta rzeki i pozostawić ją jej własnemu biegowi, bowiem podczas większych wezbrań wód rzeka ta ma tendencję do zmieniania swojego koryta i nie należy w to ingerować. 6. PODSUMOWANIE Jednym z najpiękniejszych miejsc Pienin Spiskich jest przełom Białki, utworzony przez rzekę Białkę i otoczony przez skały: Obłazową i Kramnicę. Oprócz nich spotykamy w tym miejscu liczne mniejsze formy skalne. Swym bogactwem uwagę przyciąga również szata roślinna. Znajdują się tutaj gatunki roślinności górskiej niespotykane w Polsce a nawet Europie. Jaskinia Obłazowa kryje w swym wnętrzu historię z ponad 50 tyś. lat wstecz. Wszystkie te wytwory przyrody i historii człowieka zasługują na specjalną ochronę, dlatego utworzono tam rezerwat ścisły. Niestety masowy rozwój turystyki z roku na rok coraz bardziej degraduje środowisko w tym miejscu. Zachodzi potrzeba objęcia tego miejsca szczególnym dozorem. Nieodzownym jest postaranie się o wpisanie tego miejsca na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co na pewno zabezpieczyłoby je przed tzw. „turystami”. LITERATURA [1] BIRKENMAJER K., Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Część I – szkic geologiczny pasa skałkowego, Wydawnictwa geologiczne, Warszawa 1958, stron 135 Walory przyrodnicze i ich ochrona w rejonie przełomu Białki 539 [2] BIRKENMAJER K., Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Część II – wycieczki w rejonie Czarny Dunajec – Nowy Targ – Frydman, Wydawnictwa geologiczne, Warszawa 1958, stron 72 [3] DĄBROWSKI P., Ochrona przyrody w pienińskim pasie skałkowym, Oddział Akademicki PTTK, Kraków 1989, str. 63-92 [4] GŁOWACIŃSKI Z., Turystyka a ochrona przyrody, [w:] Integralna Ochrona Przyrody pod redakcją M. Grzegorczyk, Kraków 2007, str.: 177-185 [5] PAŚNIK G., Nowe i rzadkie w faunie Polski gatunki kusakowatych (Coleoptera: Staphylinidae), [w:] Wiadomości entomologiczne XVII, (17) 3-4 Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Poznań 1998(1999), str. 151-156 [6] WITKOWSKI Z. J., Dlaczego chronimy Pieniny? Rozważania z okazji 70-lecia utworzenia pierwszego w Europie i drugiego w świecie międzynarodowego parku narodowego, [w:] Pieniny – Przyroda i Człowiek 8, 2003, str.: 3–10 [7] ZARZYCKI K., MARCINEK R., WRÓBEL S., Pieniński Park Narodowy, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2000, stron 96 [8] Strona internetowa Pienińskiego Parku Narodowego: www.pieninypn.pl [9] Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r., zaktualizowana 1 października 2012 [10] www.naszeskaly.pl NATURAL VALUES AND THIER PROTECTION IN THE REGION OF BIAŁKA RAVINE Obłazowa Rock together with Kramnica situated on the Białka river are protected by nature reserve since 1931. Reserve protection protects both the advantages of living nature, inanimate and landscape. Secures a variety of rock formations, distinguished within the Pieniny Klippen Belt and unique in the country and Europe, species of plants and animals. Unfortunately, the massive development of tourism in this region leads to the destruction of vegetation, disturbing the animals and the devastation of the environment by practicing rock climbing, bonfires, trampling of plants, trampling wild tracks, abandoning all waste. It seems that the so-called tourists do not know that they are in a strict nature reserve or have no idea how in such a place should behave. All of these behaviors are prohibited on Nature Conservation Act of 2004, amended 1 October 2012. Educational actions are needed for all ages of society for the protection of various forms of wildlife. It is extremely important to raise awareness of employees from different levels of government to developing tourism in the region, remember that you can forget about the security environment and to create conditions for sustainable development of the environment.
