Temat: Budowa i czynności życiowe owadów. 1. Budowa owadów. Owady mają głowę, tułów i odwłok. Czułki – jedna para; pełnią funkcję narządów dotyku, smaku i węchu. Odnóża gębowe – żuwaczki i dwie pary szczęk tworzą aparat gębowy. Odnóża kroczne – wyrastają zawsze z tułowia; służą do poruszania się. Skrzydła – nie są odnóżami lecz wytworami powłoki ciała; zazwyczaj owady mają dwie pary skrzydeł, rzadziej jedną lub ich nie posiadają. Inne charakterystyczne cechy budowy Chitynowy oskórek - jest wytworem jednowarstwowego nabłonka. Oskórek jest niemal nieprzepuszczalny dla wody i gazów. Ma dużą odporność mechaniczną. Poza funkcją ochronną pełni funkcję szkieletu zewnętrznego. Aby umożliwić wzrost zwierzęcia, oskórek musi być co jakiś czas zrzucany w procesie linienia. Pokładełko – to wyrostek z tyłu Oczy złożone – składają się z kilku tysięcy pojedynczych oczek. ciała samic wielu owadów, Reagują na natężenie światła służący do rozmnażania. Za i barwy. Mózg potrafi przetworzyć pomocą pokładełka samica sygnały płynące z oczek w jeden może złożyć jaja w niewielkich mozaikowy obraz. otworach np. pod korą drzew. 2. Modyfikacje odnóży tułowiowych Odnóża owadów składają się z pięciu członów, które w zależności od potrzeby mogą ulegać przekształceniom. 3. Odżywianie się owadów Aparat gębowy owadów składa się pierwotnie z żuwaczek i dwóch par szczęk. U niektórych owadów zostały one silnie zniekształcone, przystosowując się do rodzaju spożywanego pokarmu – roślinnego czy zwierzęcego (drapieżniki). Niektóre z owadów to pasożyty roślin bądź zwierząt. Inne są wszystkożerne. Aparat gębowy liżący – umożliwia zlizywanie pokarmu płynnego. Występuje m.in. u muchy – zanim mucha rozpocznie posiłek musi polać go śliną zawierającą enzymy trawienne. Odżywianie się owadów Aparat gębowy gryzący Aparat gębowy ssący – ma postać – występujący u owadów długiej zwiniętej trąbki pobierających pokarm stały, osiągającej długość nawet w tym u drapieżników, które kilkunastu centymetrów. Służy chwytają i tną na kawałki drobne zwierzęta (modliszka, np. do wysysania nektaru z kwiatów (motyle). biedronka). Odżywianie się owadów Aparat gębowy kłująco – ssący – pozwala na przebicie powłok ciała, a następnie pobieranie soków roślin lub płynów ciała zwierząt (komar, mszyca). 4. Budowa wewnętrzna owadów 5. Rozmnażanie i rozwój złożony owadów Owady są zwierzętami rozdzielnopłciowymi i obserwuje się u nich wyraźny dymorfizm płciowy – samica różni się wyglądem od samca. Samice, w okolicach otworu płciowego, posiadają pokładełko, które służy do składania jaj. U owadów następuje zapłodnienie wewnętrzne. Samica składa wiele jaj, które pozwalają na przetrwanie gatunku. Bardzo rzadko ma miejsce rozmnażanie bezpłciowe tzw. dzieworództwo, w którym nowe organizmy rozwijają się z niezapłodnionych jaj. Rozwój złożony – przeobrażenie niezupełne Taki rozwój jest charakterystyczny m.in. dla konika polnego (prostoskrzydłe) i ważek. Larwy opuszczające jajo różnią się od postaci dorosłej tylko szczegółami budowy. Każde kolejne stadium związane jest z linieniem, które w zależności od gatunku, może zachodzić kilka lub kilkanaście razy. Rozwój złożony – przeobrażenie zupełne https://www.youtube.com/watch?v=MBXpWxKo ZvQ Zadanie domowe: uzupełnij tabelę na podstawie informacji w podręczniku (w zeszycie). Znaczenie owadów dla człowieka Znaczenie owadów w przyrodzie Pozytywne Pozytywne Negatywne Negatywne