Przykład 1
advertisement
Rachunkowość (cz.1) Dorota Kuchta www.ioz.pwr.wroc.pl\pracownicy\kuchta 1 Rachunkowość Pozwala na ocenę tego, co było, i tego, co jest Pomaga podejmować decyzje dotyczące przyszłości Sprawozdania finansowe (mogą dotyczyć przeszłości lub przyszłości w tym ostatnim przypadku nazywają się pro forma). Bilans Aktywa: to, co posiadamy, bądź do czego mamy prawo zgodnie z dokumentami (a jeszcze nie posiadamy) Pasywa: źródła finasowania (kapitały własne - powierzone lub wypracowane (zysk netto), kapitały obce (zobowiązania) - trzeba oddać, bo ktoś ma do tego prawo zgodnie z dokumentami. Nasze należności (klient kupił, nie zapłacił) są u klientów zobowiązaniami. Aktywa Pasywa Aktywa trwałe Kapitały własne - np. budynki, maszyny, - Kapitały powierzone wartość netto - Zapasy - Kapitały wypracowane Zobowiązania - Należności - długoterminowe - Środki pieniężne - krótkoterminowe Suma= =Suma Aktywa obrotowe 2 Rachunek zysków i strat Koszty: wartość (w cenie nabycia, wytworzenia) zasobów zużytych do wygenerowania przychodów, niezależnie od terminu płatności Koszty Przychody: wartość (w cenie sprzedaży) sprzedaży zrealizowanej w danym okresie, niezależnie od terminu płatności Przychody • Wartość • Przychody sprzedanych ze sprzedaży towarów w cenie • Przychody zakupu finansowe • Zużycie • ................ materiałów • Amortyzacja • Wynagrodzenia • Świadczenia na rzecz Zysk=Przychody pracowników Koszty • Opłaty • Koszty finansowe • ............ Koszty: mierzone w jednostkach pieniężnych zużycie zasobów (w danym okresie, dla danego obiektu kosztowego) Zasoby: Materiały (zużycie: liczba jednostek fizycznych * cena) Praca ludzka (zużycie: część stała + liczba jednostek (godziny, złotówki sprzedaży itd.; też narzuty (ZUS)) 3 Usługi obce ( cena – różne formuły) Środki trwałe (zużycie: przypadająca na dany okres, na dany obiekt kosztowy część ceny (kosztów produkcji) + ceny ulepszeń). -------------------------Amortyzacja: Koszt, nie wydatek. Np. zakup maszyny w grudniu 2014. Amortyzacja linowa 20% rocznie (5 lat), cena: 60000 zł. Wydatek: w momencie płatności, koszt: przez 5 lat co roku 12000, co miesiąc 1000. Rachunek przepływów pieniężnych – metoda bezpośrednia Stan początkowy środków pieniężnych Wpływy Wydatki Stan końcowy środków pieniężnych 4 Rachunek przepływów pieniężnych – metoda pośrednia Stan początkowy środków pieniężnych Zysk netto + amortyzacja +zmiana w zobowiązaniach - zmiana w zapasach - zmiana w należnościach Stan końcowy środków pieniężnych 5 Przykład 1: Przewidywane sprawozdania Projekt rozpoczyna się w styczniu 2016 i zakończy się w grudniu 206. W grudniu 2015 na konto projektu wpłynęło dofinansowanie 200 000 zł. W grudniu nabyto już wyposażenie dla celów projektu, za które należy zapłacić 200 000 w marcu. Przewidywane przychody ze sprzedaży: 100 000 zł miesięcznie do kwietnia włącznie, potem 150 000 zł miesięcznie, od września do końca roku 200 000 zł miesięcznie. Przewidywane koszty: Zużycie surowców: 50% przychodów ze sprzedaży; Wynagrodzenia: 24% przychodów ze sprzedaży, składki na ubezpieczenia społeczne: 16% przychodów ze sprzedaży Czynsz za wynajęcie biura projektu: 10 000 zł miesięcznie. Amortyzacja budynku jest naliczana metodą liniową i wynosi 6% rocznie. Płatności: Przychody ze sprzedaży będą regulowane w terminie 2 miesiące od momentu sprzedaży, w tym samym terminie będą regulowane płatności za surowce; Czynsz i wynagrodzenia będą regulowane miesiącu naliczenia, składki na ubezpieczenia społeczne z jednomiesięcznym opóźnieniem. Projekt może zaciągać kredyty na następujących warunkach: jeśli na etapie planowania na końcu jakiegoś miesiąca będzie przewidywany deficyt środków pieniężnych większy niż 1000 zł, projekt może w tym miesiącu wziąć kredyt o wartości „deficyt plus 2000”. W czasie realizacji projektu nie płaci się ani rat kredytów Plan zakupów surowców: W ramach projektu przewiduje się zakupy surowców za 100 000 w styczniu, za 50 000 w lutym, marcu i kwietniu, za 100 000 w maju, za 75 000 w czerwcu, lipcu i sierpniu, za 125 000 we wrześniu, za 100 000 w październiku, listopadzie i grudniu. 6 Należy sporządzić rachunki przepływów pieniężnych (w obu postaciach) za poszczególne, rachunki zysków i strat za poszczególne trymestry i bilanse na końce poszczególnych trymestrów przy założeniu, że a) organizacja realizująca projekt nie jest płatnikiem VAT-u b) organizacja realizująca projekt jest płatnikiem VAT-u, stawka 20%, rozliczenia z US następują w miesiącu następującym po dacie wystawienia faktury, z tym zakupy sprzętu oraz czynsz mają stawkę VAT 0%. Vat naliczony: przy zakupach, płacimy go razem z ceną netto dostawcy w momencie płatności, odzyskujemy od US w terminie nie zawsze zgodnym z terminem płatności, np. w miesiącu następującym po dacie faktury; Vat należny: przy sprzedaży, otrzymujemy go razem z ceną netto od klienta w momencie płatności, przekazujemy US w terminie nie zawsze zgodnym z terminem płatności, np. w miesiącu następującym po dacie faktury Koszty stałe - koszty zmienne Koszty stałe (KS) - w kolejnych okresach tej samej długości przez pewnie czas mniej więcej takie same (dopóki się zmienią warunki działania), niezależnie od poziomu działalności Koszty zmienne (KZ) - w kolejnych okresach są funkcją (np. liniową) poziomu działalności. Miernik poziomu działalności: liczba „obrabianych” sztuk, osób..,. KS jednostkowe - zmienne KZ jednostkowe - stałe 1. Przy produkcji 100 sztuk firma ma koszty stałe 1000 zł i koszty zmienne 2000 zł. Policzyć koszty (globalne i jednostkowe) firmy dla produkcji 150 sztuk. 7 2. W zadaniu 1. założyć, że cena sprzedaży wynosi 20 zł. Policzyć zysk firmy dla produkcji 100 sztuk, 50 sztuk i 150 sztuk. 3. Koszty stałe wynoszą miesięcznie 100 zł, koszty zmienne jednostkowe 5 zł, cena sprzedaży 10 zł. Policzyć próg rentowności w sztukach i w złotówkach. Przykład 2: Rozważane są trzy warianty realizacji projektu: Wariant A Wariant B Koszty stałe projektu 50 000 Jednostkowe 50 koszty zmienne projektu (koszty jednego badania) Wariant C 200 000 400 000 40 35 Narysować wykresy koszt-przychód zakładając, że za każde badanie klient płaci 100 zł. Dla wybranych scenariuszy (wariantu i liczby sprzedanych badań) policzyć jednostkowe i globalne koszty stałe i zmienne oraz zysk, jeśli jedno badanie będzie sprzedawane za 100 zł. Wyznaczyć próg rentowności. Wybrać optymalne rozwiązanie dla przypadku, kiedy w projekcie zaplanujemy wykonanie 3800 badań. Rozważyć możliwości podwyższenia zysku o 10% poprzez jedną w wybranych strategii (niewymienione w danym punkcie wartości pozostają niezmienione): a) Obniżenie kosztów stałych b) Podwyższenie ceny sprzedaży c) Obniżenie jednostkowych kosztów zmiennych 8 Przykład 3: Firma B produkuje lalki. Oto informacje o kosztach i przychodach na rok: Globalnie Przychody ze 50 000 x 200$ = 10 sprzedaży 000 000 $ zużycie surowców (Z) 4 200 000 koszty osobowe (Z) 1 400 000 koszty osobowe (S) 1 000 000 usługi obce (Z) 900 000 usługi obce (S) 200 000 pozostałe koszty (Z) 100 000 pozostałe koszty (S) 600 000 Amortyzacja 600 000 Koszty finansowe (Z) 200 000 Koszty finansowe (S) 200 000 Suma kosztów 9 400 000 Zysk 600 000 jednostkowo 200$ 84 28 18 2 4 a) policzyć próg rentowności b) policzyć próg rentowności dla przypadku, kiedy przeprowadzi się akcję reklamową, która kosztować będzie 300 000 rocznie c) wracamy do warunków wyjściowych - rozważa się inwestycje w maszyny, dzięki której zaoszczędzi się 15% kosztów osobowych zmiennych, ale o 2% wzrośnie zużycie surowców. Cena maszyny 200 000, okres życia 10 lat - policzyć nowy próg rentowności na najbliższy rok, zakładając, że do kupienia maszyny potrzebny będzie kredyt w wysokości 200 000, spłata przez 5 lat, oprocentowanie 10% rocznie; d) wracamy do warunków wyjściowych - rozważa się obniżenie ceny sprzedaży o 12%, co pozwoli zwiększyć ilość sprzedawanych lalek o 20%, ale będą ponoszone dodatkowe koszty stałe promocji (250 000). Policzyć nowy próg rentowności oraz porównać zyski dla alternatyw: po staremu - obniżenie ceny. 9 Przykład 4: Dwa przedsiębiorstwa A i B mają w maju 2015 następującą sytuację (sprzedają identyczne wyroby) Sprzedaż: 500 sztuk po 10 zł Koszty 3000 zł Zysk 2000 Jednak mają inne struktury kosztów: A - KS 2000, KZ 1000, B: KS 1000. Policzyć zysk A i B w czerwcu 2015 a) Przy założeniu, że oba przedsiębiorstwa sprzedadzą 550 sztuk wyrobu; b) Przy założeniu, że oba przedsiębiorstwa sprzedadzą 450 sztuk wyrobu. Przykład 5 (make or buy): Firma S wykonuje naprawy samochodów, ale do tego celu zakupuje u innej firmy miesięcznie 400 części po 140$ (klient kupuje te części za 180$) oraz zleca 200 regulacji po 125$ (klient płaci za tę regulację 200$). Jest inna możliwość: można by kupować półfabrykaty do części (400 sztuk miesięcznie) w cenie 110$, końcowa obróbka jednej części kosztowałaby 5$, a zlecane dotąd regulacje można by wykonywać po koszcie zmiennym jednostkowym 20$, gdyby zakupiono maszynę za 500 000 (czas życia 5 lat, amortyzacja liniowa), źródło finansowania kredyt, oprocentowany 10% rocznie. Czy podjąć decyzję o zmianie? Przykład 6 (wolne moce produkcyjne): Warsztat samochodowy będący częścią większego zakładu - ma do dyspozycji 450 roboczogodzin miesięcznie. Koszt jednej godziny przedstawia się następująco: Części Inne koszty zmienne 50 15 10 Koszty stałe warsztaty Część kosztów stałych firmy Koszt w sumie 60 20 145 Przychody z 1 godziny pracy warsztatu wynoszą 170. Zakład ma możliwość ze lecenia prac wykonywanych przez warsztat na zewnątrz (nie sprzedając warsztatu ani nie zwalniając ludzi), za godzinę pracy płaciłby cenę 125. Czy należy przyjąć ofertę? Przykład 7 (niższa cena): Hotel dysponuje 120 pokojami. W czerwcu zajętych jest średnio 75% pokoi, od lipca do końca września 50%. Cena pokoju (za dobę) wynosi 600, koszty zmienne jednostkowe pokoju/dzień - 60. Biuro turystyczne wynajęcie 40 pokoi na cały okres 1 VI-31 VIII, w cenie 200 za noc i pokój. Czy jest to korzystna oferta? Przykład 8: Pewna firma produkuje podnośniki hydrauliczne dla szpitali. Poniższa tabela przedstawia miesięczne koszty produkcji i zbytu podnośników przy normalnym poziomie produkcji miesięcznej, wynoszącym 3000 sztuk. Jednostkowe koszty produkcji: - zużycie materiałów (zmienne) - robocizna bezpośrednia (zmienne) - robocizna pośrednia (zmienne) - robocizna pośrednia (stałe) Całkowite jednostkowe koszty produkcji: 550 825 420 660 2455 Jednostkowe koszty zbytu: - zmienne - stałe Całkowite jednostkowe koszty zbytu: 275 770 1045 Całkowite koszty jednostkowe: 3500 11 W zasadzie (jeśli nie jest to inaczej zaznaczone), poniższe pytania są od siebie niezależne, a cena zbytu wynosi 4350. 1. Wyznaczyć próg rentowności (w dolarach i w sztukach) 2. Badania rynku pokazują, że gdyby cena zbytu spadła do 3850, można by sprzedawać miesięcznie 3500 sztuk. Czy należy podjąć decyzję o zmniejszeniu ceny i zwiększeniu produkcji? 3. Rząd proponuje firmie kontrakt na dostawę w marcu 500 sztuk podnośników dla domów starców. Na marzec zamówienia od normalnych odbiorców wyczerpują możliwości produkcyjne firmy (4000 sztuk), więc przyjęcie zamówienia rządowego spowodowałoby, że część klientów kupi podnośniki od konkurencji. Zgodnie z umową, rząd pokryłby koszty produkcji przypadające za jego zamówienie oraz zapłacił dodatkowo 275000. Z podnośnikami z zamówienia rządowego nie byłyby związane żadne zmienne koszty zbytu. Czy należy przyjąć rządowe zamówienie? 4. Istnieje możliwość wejścia na rynek zagraniczny, gdzie popyt na podnośniki jest znacznie większy niż w kraju (możliwość wykorzystania pełnych mocy produkcyjnych). Rozważa się możliwość sprzedaży 1000 podnośników poniżej normalnej ceny – żeby wejść na nowy rynek z atrakcyjną ceną. Koszty transportu za granicą będą wynosiły 410 na jeden podnośnik, a całkowite koszty uzyskania tego zamówienia (koszty marketingowe) będą wynosiły 22000. Zamówienie nie będzie miało wpływu na sytuację firmy na rynku krajowym. Jaka jest minimalna cena zbytu na rynku zagranicznym, jaką można brać pod uwagę? 5. W magazynie znajduje się 200 sztuk przestarzałych podnośników, które trzeba szybko sprzedać po obniżonej cenie (przez normalne kanały zbytu). Jaką minimalną cenę należy rozpatrywać? Przykład 9 (ocena stanu powierzchni magazynowej): Przeciętne zapotrzebowanie na powierzchnię magazynową wynosi: I kw. - 20 000 m2 12 II kw. - 50 000 m2 III kw. - 100 000 m2 IV kw. - 50 000 m2 Koszty budowy magazynu składają się z części stałej 100 000 i części zmiennej 10 zł/1 m. Koszty funkcjonowania magazynu wynoszą 0,05 zł na m rocznie, zaś koszt wynajęcia obcej powierzchni magazynowej - 0,6 zł za m rocznie. Okres trwałości magazynu ocenia sie na 30 lat. Należy wyznaczyć optymalną powierzchnię magazynu a) W przypadku, kiedy rozważamy wyłącznie następujące powierzchnie magazynu: 0, 20 000 m2,50 000 m2,100 000 m2 b) W przypadku, kiedy powierzchnie dowolne. Przykład 10: Rozważamy dwa warianty realizacji projektów: Wariant A (projekt dwuletni) Wariant B (projekt dwuletni) Koszty stałe projektu rocznie 12000 Koszty stałe takie jak w A plus koszty wynikające z konieczności zakupu maszyny za 36 000 (czas życia 10 lat) i zatrudnienia osoby do jej obsługi, wynagrodzenie roczne 3000 Koszty zmienne projektu (f. liczby ekspertyz) 3000 Koszty zmienne projektu (f. liczby ekspertyz) 500 Przewidziana liczba ekspertyz rocznie: 12000 Przewidziana liczba ekspertyz rocznie: 12000 Cena sprzedaży 1 ekspertyzy: 12 Cena sprzedaży 1 ekspertyzy: 12 Przy założeniu równomiernego rozkładu kosztów na poszczególne miesiące oraz płatności za maszynę ze środków własnych na początku projektu, a także jej sprzedaży za 5 000 na końcu projektu (pozostałe koszty gotówkowe i przychody są płatne w momencie naliczenia), wyznaczyć dla projektu A i B: 13 a) Budżet kosztów (miesięcznie i skumulowany) b) Budżet przychodów (miesięcznie i skumulowany) c) Budżet zysków (miesięcznie i skumulowany) d) Budżet przepływów pieniężnych (miesięcznie) e) Moment, w którym zwrócą się nakłady pieniężne. Przykład 12. Przedsiębiorstwo S produkuje 3 rodzaje stolików S1,S2,S3. Ma zamiar je sprzedawać w proporcjach 6:3:1. Na podstawie poniższych danych wyznaczyć próg rentowności: S1 Cena sprzedaży 100 Jedn. KZ 50 S2 120 55 S3 200 95 Koszty stałe wynoszą 7500. Rozważyć, co się stanie, jeśli proporcja sprzedawanych wyrobów będzie ulegać zmianie. Przykład 13. Dane są informacje o następujących wyrobach A Cena jedn. 110 KZ jedn. 40 Marża pokrycia 70 czas 0,5 wytwarzania w wąskim gardle (h) B 110 50 60 0,3 C 120 60 60 1 Koszty stałe wynoszą 80000. Popyt wynosi po 1000 sztuk na każdy, ale mamy do dyspozycji tylko 600 godzin pracy maszyny - wąskiego gardła. Które wyroby należy preferować? Przykład 14. Przedsiębiorstwo produkuje 2 wyroby G i H. Cena sprzed. (jedn.) G 70 H 50 14 Zużycie surowców (jedn.) Inne KZ (jedn.) Popyt miesięczny 5 15 45 5000 5 6000 Miesięcznie można zakupić najwyżej 1000 kg surowców (po 100 zł za kg) Należy wyznaczyć plan produkcji dający maksymalny zysk. ************************** Koszty pośrednie i bezpośrednie • Koszty bezpośrednie – na podstawie dokumentacji jednoznacznie powiązane z obiektami kosztowymi • Koszty pośrednie – koszty wspólne: nie ma dokumentacji, ale są one konsumowane przez obiekty kosztowe Przykład 15: Pewna firma poniosła w minionym roku koszty równie 66 000, przy czym 14 000 to były koszty pośrednie (zarząd itp.), a reszta to były koszty pośrednie poszczególnych produktów: chleb razowy 15 500, biszkopty 8 100, rogale 21 700 i chleb miodowy 6 700. Jej dyrektor chce dowiedzieć się, ile wynosi pełny koszt własny każdego z wyrobów oraz zysk, jaki przynosi każdy z nich. Od swoich pracowników otrzymał następujące wyniki wraz z wyjaśnieniem, że koszty pośrednie zostały rozdzielone na wyroby w zależności od ilości wyprodukowanych i sprzedanych sztuk (sprzedano dokładnie tyle sztuk, ile wyprodukowano): chleb razowy chleb paczka miodow rogali y paczka biszk. suma 15 Ilość sprzedanych sztuk Jednostkowa cena sprzedaży obroty koszty bezpośrednie koszty pośrednie zysk 10 000 2 000 6 000 2 000 20 000 2,00 4,00 6,00 3,00 20 000 15 500 8 000 8 100 36 000 21 700 6 000 6 700 70 000 52 000 7 000 1 400 4 200 1 400 14 000 -2 500 -1 500 10 100 -2 100 4 000 Po przyjrzeniu się powyższym obliczeniom dyrektor uważa, że należy zaprzestać produkcji najmniej rentownego wyrobu, czyli chleba razowego. Prosi o powtórzenie powyższych obliczeń dla sytuacji, gdyby chleb razowy nie był już produkowany. Nie znamy jego decyzji co do kosztów pośrednich - należy zacząć rozważania od sytuacji, kiedy koszty pośrednie by się nie zmieniły. chleb paczka miodow rogali y 2 000 6 000 Ilość sprzedanych sztuk Jednostkowa 4,00 cena sprzedaży obroty 8 000 koszty bezpośrednie koszty pośrednie paczka biszk. suma 2 000 6,00 3,00 36 000 6 000 16 zysk Po zapoznaniu się z nową tabelą dyrektor prosi o to, by sprawdzić, co zmieniłoby wprowadzenie innego sposobu rozdziału kosztów ogólnych: nie według ilości wyprodukowanych wyrobów, a według obrotów. Zastanów się, dlaczego dyrektor wydał takie polecenie i czy taki rozdział kosztów może mieć swoje uzasadnienie. Polecenie to dotyczy znów sytuacji, kiedy produkujemy wszystkie cztery wyroby. Wypełnij kolejną tabelkę: chleb razowy Ilość 10 000 sprzedanych sztuk Jednostkowa 2,00 cena sprzedaży obroty 20 000 koszty bezpośrednie koszty pośrednie zysk chleb paczka miodow rogali y 2 000 6 000 paczka biszk. suma 2 000 20 000 4,00 6,00 3,00 8 000 36 000 6 000 70 000 Co wynika z powyższej tabeli? Jaką decyzję należało by podjąć? Dyrektor stwierdza, że sposób rozdziału kosztów ogólnych ma zbyt duży wpływ na dane, które otrzymuje od swoich współpracowników. Dlatego prosi o nie rozdzielanie kosztów pośrednich. Wypełnij zatem następującą tabelę: w tys. franków chleb razowy chleb paczka miodow rogali y paczka biszk. suma 17 Ilość sprzedanych sztuk Jednostkowa cena sprzedaży obroty koszty bezpośrednie Marża Całkowita marża koszty ogólne zysk 10 000 2 000 6 000 2 000 2,00 4,00 6,00 3,00 20 000 15 500 8 000 8 100 36 000 21 700 6 000 6 700 20 000 70 000 52 000 Jakie wnioski można wyciągnąć z powyższej tabeli? Które wyroby w największym stopniu przyczyniają się do pokrycia kosztów ogólnych przedsiębiorstwa? Co powiesz o rozważanej na początku decyzji rezygnacji z produkcji chleba razowego? Jak widać w powyższej tabeli, dwa wyroby nie pokrywają nawet swoich własnych kosztów produkcji i sprzedaży (z pominięciem kosztów ogólnych). Dyrektor chciałby zmienić tę sytuację. Dlatego prosi swoich współpracowników o wyróżnienie w kosztach bezpośrednich części stałej i części zmiennej. Jak myślisz, do czego może mu się przydać ta dokładniejsza informacja? Otrzymuje następującą tabelę, którą należy uzupełnić: chleb razowy Ilość sprzedanych sztuk 10 000 chleb paczka miodow rogali y 2 000 6 000 paczka biszk. suma 2 000 20 000 18 Jednostkowa 2,00 cena sprzedaży Jednostkowe 1,40 koszty zmienne obroty 20 000 całkowite koszty zmienne Marża koszty bezpośrednie stałe Marża Całkowita marża koszty ogólne Zysk 4,00 6,00 3,00 3,80 3,50 3,20 8 000 36 000 6 000 70 000 Jaką należałoby podjąć decyzję po rozważeniu powyższych danych? Porównaj Twoją decyzję z decyzją podjętą przez dyrektora. Dyrektor postanawia: - zrezygnować z produkcji biszkoptów, pozbyć się produkującej je maszyny i przenieść zatrudnionych przy nich pracowników do sąsiedniego przedsiębiorstwa; - podwyższyć o 5% cenę sprzedaży chleba miodowego i wydać 100 na promocję tego wyrobu, mającą na celu utrzymanie tej samej ilości sprzedanych sztuk. Prosi współpracowników o dokonanie obliczeń dotyczących nowej sytuacji, przy założeniu, że ilości sprzedawanych sztuk nie zmienią się w przypadku żadnego z utrzymanych wyrobów. Uzupełnij poniższą tabelę i oceń skutki decyzji dyrektora. Czy osiągnięcie takiego właśnie efektu jest pewne? Od czego to zależy? 19 w tys. franków chleb razowy Ilość sprzedanych sztuk Jednostkowa cena sprzedaży Jednostkowe koszty zmienne obroty całkowite koszty zmienne Marża koszty bezpośrednie stałe Marża Całkowita marża koszty ogólne Zysk 10 000 chleb paczka miodow rogali y 2 000 6 000 2,00 1,40 20 000 suma 6,00 3,80 3,50 36 000 Metoda Activity Based Costing – Rachunek kosztów działań Przykład 16: Wyprodukowano dwa rodzaje wyrobów: A i B. Oba zostały zaprojektowane przez jednego projektanta. Koszty produkcji wyniosły 10000, koszty projektowania 2000. Wyprodukowano w sumie 1000 sztuk wyrobów, w tym 990 sztuk A i 10 sztuk B. 20 Zastosować rachunek kosztów do wyznaczenia minimalnej ceny dla każdego wyrobu: a) Tradycyjny rachunek kosztów b) Metodę ABC Metoda tradycyjna ABC Zasoby Zasoby ty u b y Atr Konsumowane przez Alokowane Obiekty kosztowe Działania Konsumowane przez Obiekty kosztowe Produkty Zamówienia / Dostawcy Klienci 21 Przykład 17: W maju poniesiony koszty pośrednie 1000, koszty bezpośrednie wyrobu A - 300, koszty bezpośrednie wyrobu B - 500. Wyprodukowano 100 sztuk wyrobu A i 50 sztuk wyrobu B. Policzyć koszt 1 sztuki A i 1 sztuki B, alokując koszty pośrednie a) proporcjonalnie do liczby wyprodukowanych sztuk b) proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich Dodatkowo przeprowadzono analizę działań: w ramach kosztów pośrednich wykonywane są 3 działania: przyjmowanie dostaw (D1), kontrola jakości (D2), przezbrajanie maszyn (D3). Na podstawie wywiadów ustalono, że na poszczególne działania przypada odpowiednio: 50% kosztów pośrednich na D1, 20% na D2, 30% na D3. Stwierdzono, że było 10 przyjęć dostaw, z czego 2 przypadały na A, reszta na B, 20 kontroli (15 na A, 5 na B) i 8 przezbrojeń (6 na A, 2 na B). Policzyć koszt 1 sztuki A i 1 sztuki B metodą ABC. Przykład 19: Przedsiębiorstwo X produkuje cztery rodzaje wyrobów gotowych K,L,M,N. Znane są następujące informacje: Wyrób K L M N l. wypr. Koszty sztuk mat. bezp./1 szt 800 40 8000 40 900 100 10000 150 Roboczogodz. Maszynogodz. Płace na 1 szt. na 1 szt. bezp. na 1 szt. 1 0,5 25 1 0,5 25 4 2 100 3 3 75 Koszty pośrednie ogółem wynoszą 724000 zł. Rozlicza się je na poszczególne wyroby stosując klucz „maszynogodziny”. Należy policzyć koszt pełny każdego wyrobu przy tym sposobie liczenia kosztów. 22 Na podstawie analizy kosztów pośrednich ustalono, że tylko część kosztów pośrednich, dotycząca utrzymania maszyn i urządzeń, w kwocie 325800 zł., kształtuje się proporcjonalnie do maszynogodzin. Pozostałą część kosztów pośrednich stanowią koszty następujących działań: Przygotowanie produkcji: 104000 Zamówienie materiałów: 36200 Dostawy materiałów: 128000 Magazynowanie zapasów wyrobów gotowych: 130000 Ustalono następujące nośniki kosztów działań: Wyrób K L M N Razem Liczba przygotowań produkcji 2 12 4 16 34 Liczba zamówień materiałów 2 8 2 8 20 Liczba dostaw materiałów 4 20 6 24 54 Liczba magazynowanych partii 2 5 1 4 12 Skalkulować koszty jednostkowe metodą ABC i wyjaśnić różnice między tymi wynikami a kosztami skalkulowanymi metodą tradycyjną. 23 Nośniki kosztów działań zorientowane na produkty zorientowane na klientów czas pracy maszyn # reklamacji # zamówień # klientów # uruchomień # dostaw # inspekcji (kontroli) # zamówień # konserwacji # pozycji na zamówieniu # zleceń produkcyjnych # zmian w zamówieniach # linii na zleceniu produkcyjnym # zamówień specjalnych 24 Kategoria działań Reklama publiczna Wysyłka materiałów reklamowych Składanie ofert Sporządzanie zamówień Obsługa zamówień specjalnych Rozładunek Magazynowanie Załadunek Transport do klienta Fakturowanie sprzedaży Udzielanie kredytu Windykacja należności Nośniki kosztów działań Liczba potencjalnych klientów Liczba wysyłek/klientów Liczba złożonych ofert Liczba zamówień Liczba zamówień specjalnych Liczba dostaw/ palet Powierzchnia/ liczba roboczogodzin Ciężar załadunku/ objętość załadunku Odległość/ liczba środków transportu/ objętość Liczba faktur Liczba/kwota udzielonych kredytów Liczba niespłaconych należności Przykład 20: Problemy z tradycyjnym rozliczaniem kosztów logistycznych (sklep): Metoda tradycyjna: Pralka 500 50 cena zakupu koszty magazynowania (10% wartości) Koszt całkowity 550 Aparat fotograficzny 500 50 550 ABC: 25 cena zakupu Koszty procesów magazynowania: Przyjęcie towaru umieszczenie w odpowiednim miejscu Składowanie wyjęcie z miejsca składowania opakowanie zarządzanie magazynem Koszt całkowity Pralka 500 Aparat fotograficzny 500 5 20 4 2 13 20 1 2 25 2 4 2 585 515 26 Budżetowanie i kontrola realizacji budżetu Przykład 21: Przedsiębiorstwo ADDEX wytwarza i sprzedaje kalkulatory. Części składowe kupuje u innej firmy. W warsztacie ma miejsce montaż. Dział sprzedaży jest odpowiedzialny za sprzedaż. Przedsiębiorstwo przeprowadza kalkulację kosztów, licząc całkowite standardowe koszty własne wyrobów. Należy opracować budżet na drugie półrocze roku 2016: - budżet sprzedaży - budżet zaopatrzenia - budżet produkcji - budżet kosztów. Wiadomo, że sprzedawać się będzie 1800 kalkulatorów co miesiąc, a w sierpniu 900. II PRODUKCJA Jednostkowy koszt własny standardowy przy produkcji 1000 sztuk miesięcznie - części elektroniczne..KZ............. 360 - części plastykowe...KZ ............. 5 - bezpośrednia siła robocza ..KZ ..... 50 - koszty ogólne warsztatu ...(KSZ)...... 35 ____ Koszty produkcji 450 zł Przewidywana produkcja: 1 600 kalkulatorów miesięcznie, poza sierpniem, kiedy produkcja wynosić będzie 800 kalkulatorów. 27 Miesięczny budżet kosztów ogólnych warsztatu przy produkcji miesięcznej 1000 kalkulatorów: Koszty stałe Wynagrodzen 12 500 ia wiadczenia na 5 500 rzecz pracowników Usługi obce 1 600 Amortyzacja 5 900 25 500 tym koszt stały: zł Koszty zmienne Suma 12 500 5 500 9 500 11 100 5 900 9 500 35 000 Koszt jednostkowy: 35 zł 25,50 zł koszt zmienny : w 9,50 III ZAOPATRZENIE Magazyn w dniu 30 czerwca (części elektroniczne i plastykowe w cenie zakupu, wyroby gotowe w standardowych kosztach produkcji): . części elektroniczne . części plastykowe . kalkulatory (1 704 sztuki) 478 500 20 500 766 800 - zamówienia części elektronicznych: W czerwcu złożono już zamówienie na sumę 339 500 zł. Dostawa w lipcu. Jeśli chodzi o pozostałe miesiące, należy tak składać zamówienia, by na końcu poszczególnych miesięcy w magazynie były części elektroniczne o następującej wartości: w sierpniu 475 000, 380 000 we wrześniu, październiku i listopadzie, 340 000 w grudniu. Dostawa następuje w miesiącu następującym po złożeniu zamówienia. 28 - zamówienia części plastykowych (dostawa zaraz po złożeniu zamówienia) zostały ustalone z dostawcą w sposób następujący: wrzesień - 9000 zł, listopad - 12 000 zł, grudzień - 10 000 zł. IV DZIAŁ SPRZEDAZY Miesięczny budżet działu sprzedaży przy sprzedaży wynoszącej 1 000 kalkulatorów: Koszty stałe Wynagrodzen ia Świadczenia na rzecz pracowników Prowizje Podatki Usługi obce Koszty finansowe Amortyzacja Koszty zmienne Suma 86 700 86 700 39 000 39 000 32 000 1 000 24 600 900 14 700 166 900 tym koszt stały: 102 500 32 000 1 000 127 100 900 14 700 134 500 301 400 Koszt jednostkowy: 301,40 zł w 134,50 zł koszt zmienny: 166,90 zł Koszty bezpośrednie Standardowe bezp. koszty produkcji 1 sztuki: 4 kg materiału po 3 zł/kg = 12 zł 2 rh pracy wg stawki 5 zł/rh = 10 zł 29 W styczniu planowano wytworzenie 750 szt. Plan kosztów na styczeń: Materiały bezp. 9000 zł Płace bezp. 7500 zł Faktyczna produkcja w styczniu wyniosła 500 szt. Poniesiono następujące koszty: Materiały bezp. 5kg*2zł*500=5000 Płace bezp. 2,5rh*6zł*500=7500 Analiza odchyleń w zakresie kosztów materiałów bezpośrednich: CS*(ZF-ZS)+ZF*(CF-CS)=odchylenie zużycia + odchylenie ceny Analiza odchyleń w zakresie kosztów płac bezpośrednich: analogicznie (odchylenie wydajności + odchylenie stawki) Koszty pośrednie Koszty planowane: Dla 20 000 maszynogodz: jednostkowe koszty zmienne 3 zł/h, koszty stałe 40000 Koszty rzeczywiste (faktyczne wykorzystanie potencjału 19000 maszynogodz.): koszty zmienne ogółem 55000, koszty stałe 44000. Planowane mszynogodziny dla rzeczywistej produkcji: 19 500 Odchylenia- rozwiązanie: Równanie budżetowe: 3x+40 000 (x – liczba maszynogodzin) Planowany koszt jednostkowy stały: 40000/20000 = 2zł, zmienny 3 zł KS KZ razem 30 Koszty rzeczywiste dla 19 000 mh (KF) Budżet elastyczny w faktycznych maszynogodzinach (BAH) Budżet elastyczny w planowanych maszynogodzinach dla rzeczywistej produkcji (BSH) Budżet stabilizowany (dla planowanych maszynogodzin dla rzeczywistej produkcji x stawka planowana) BST Budżet statyczny BNH 44 000 55 000 99 000 40 000 57 000 97 000 40 000 58 500 98 500 39 000 58 500 97 500 20 000 40 000 10 000 Analiza odchyleń: Odchylenie ogółęm: KF-BST= 1500 (N) Odchylenie kontrolowane budżetowe: KF-BSH = 4000-3500=500 (N) Odchylenie niekontrolowane wykorzystania potencjału: BSHBST=1000 (N) Odchylenie budżetowe: KF-BAH=4000-2000-2000 (N) Odchylenie wydajności: BAH-BSH = 1500 (K) Rachunek kosztów zmiennych a rachunek kosztów pełnych Przykład 17: Miesięczne koszty stałe produkcji wynoszą 200 zł, a jednostkowe koszty zmienne produkcji 2 zł. W styczniu (na początku magazyn pusty) wyprodukowano 200 sztuk, sprzedano 150, w lutym wyprodukowano 150 sztuk, sprzedano 180, w marcu wyprodukowano 220 sztuk, sprzedano wszystko (magazyn pusty). Sporządzić rachunki kosztów zmiennych i pełnych (metoda LIFO i FIFO). Księgowanie na kontach 31 Konto księgowe: Winien Ma Ma (Credit): źródło – skąd w danej operacji biorą się pieniądze Winien (Debet): przeznaczenie – na co, dokąd w danej operacji idą pieniądze. Ma: Przychody, powstające zobowiązania, wnoszone kapitały Wn: koszty, powstające należności, wartość nabywanego majątku 32
