Etyka biznesu - E-SGH

Wykład 5
BUDOWANIE ETYCZNEJ FIRMY
Jesteś wicedyrektorem ds. finansów i informacji, odpowiedzialnym za
sporządzanie niefinansowych informacji o wynikach działalności firmy. Nowo
mianowany dyrektor ds. finansów i informacji wywiera na ciebie silny nacisk w
sprawie zgromadzenia i zaprezentowania tegorocznych informacji o wynikach
działalności na potrzeby przedstawienia ich członkom zarządu i radzie nadzorczej.
Dyrektor wyraźnie zaznaczył, że oczekuje, aby przedstawione informacje o
wynikach działalności spowodowały podtrzymanie przez radę pozytywnej opinii o
funkcjonowaniu firmy. Niektóre korzystne informacje o wynikach działalności nie
zostały odpowiednio zweryfikowane, ale dyrektor chce, aby były zaprezentowane,
ponieważ przedstawi to wyniki firmy w lepszym świetle. Wiesz, że w ostatnim roku
niektóre wydziały miały trudności z realizacją założonych celów, co wynikało z
kłopotów finansowych i niedoborów kadrowych. Po dokładnym sprawdzeniu
systemów informatycznych nabierasz obaw, że odnośne informacje mogą być
błędne, a ujawnienie prawdziwych danych może zwrócić uwagę na poważne
pogorszenie wyników działalności firmy. Wiesz o kilku przypadkach, kiedy
wydziały prowadziły działalność opartą na podwójnym liczeniu transakcji
biznesowych celem wykazania zwiększonych dochodów na finansowanie firmy.
Zostało to wykazane w ostatnim raporcie z audytu wewnętrznego, który niebawem
zostanie przekazany komitetowi audytu. Dyrektor wywiera na tobie znaczną presję,
abyś ukrył te fakty na krótki czas, podczas gdy on zweryfikuje odpowiednie pozycje
i podejmie działania zaradcze.
Fundamentalne zasady:
Uczciwość:
Musisz dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić, że ostateczna informacja o
wynikach stanowi bezpośrednie i wiarygodne przedstawienie wyników
działalności firmy.
Obiektywizm:
W jaki sposób możesz utrzymać swój zawodowy obiektywizm wobec presji ze
strony dyrektora ds. finansów i informacji? Jeżeli ocena wyników działalności
ośrodka ma wpływ na Twoje położenie, w jaki sposób możesz uniknąć
powiązania osobistych interesów ze swoim osądem etycznym?
Kompetencje zawodowe i należyta staranność:
Masz obowiązek wykonywać swoją pracę z należytą starannością, dokładnością
oraz terminowo. Będzie to wymagało zachowania równowagi pomiędzy
koniecznością weryfikowania większości informacji o wynikach działalności a
potrzebą składania sprawozdań w odpowiednim terminie. Ponadto masz
obowiązek wykonywać polecenia swojego przełożonego – zgodnie z swoja rolą
zawodową.
Co zrobić?
1.
Jakie są fakty?
2. Jakie strony są zaangażowane w problem?
3. Kto powinien uczestniczyć w rozwiązywaniu tego
problemu?
4. Jakie można podjąć działania?
Etyczna Firma
To organizacja, która już w swej misji zawiera pewien
poziom kultury gospodarowania, która nie będzie
kojarzona ze szkodzeniem innym, nieuczciwością.
Firma taka wytwarza swoje własne kodeksy, normy
wartości, które z biegiem czasu zakorzeniają się w
świadomości pracowników firmy.
 Działanie etyczne jako efekt presji
 Działanie etyczne jako efekt intencji
Etyczna kultura
Składniki formalne:
strategia, przywództwo,
struktura władzy,
system nagród, system
szkoleń
Składniki nieformalne:
normy i zachowania
innych ludzi
Wzorce myślenia i
zachowania
Wartości kultury organizacji
Zysk to nie wszystko
Zgodnie z ustawą o swobodzie gospodarczej z lipca 2004 r.
Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą
na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych
obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
Art. 18. Przedsiębiorca jest zobowiązany spełnić określone
przepisami prawa warunki wykonywania działalności
gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed
zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności
publicznej, a także ochrony środowiska.
Kreowanie etycznego wizerunku firmy
Sformułowanie misji firmy
Misja – to zespół wspólnych wartości jakie uznają
pracownicy.






Opracowanie strategii firmy
Styl zarządzania
Struktura firmy
Sposób wykorzystania zasobów
Sposób wykorzystania zdolności pracowników
Sposób nagradzania pracowników
Budowanie kultury etycznej
„Dbaj o swój personel i o klientów, a rynek zadba o
ciebie”
Kultura etyczna to:
 Sposób postępowania ludzi wobec siebie nawzajem
 Sposób postępowania w stosunku do klientów i
dostawców
 Sposób budowania zgody
Przywództwo etyczne
Przywództwo to proces kierowania i wpływania na działalność członków grupy,
związaną z jej zadaniami
Moralność indywidualną przywódcy wyznaczają: cechy (prawość, uczciwość i
wiarygodność), zachowania (otwartość, troska o innych, „dobre”
postępowanie, osobista moralność), podejmowanie decyzji (oparcie o
wartości, obiektywność, troska o społeczność, podążanie za normami
moralnymi)
Moralność menedżerską tworzą: własny przykład, system kar i nagród, a także
umiejętność komunikowania etycznych wartości innym pracownikom
Cztery typy przywódców:
a) Etyczny (połączenie indywidualnej i menedżerskiej moralności)
b) Hipokryta (brak moralności indywidualnej)
c) Neutralny (brak moralności menedżerskiej)
d) Nieetyczny (brak obu typów moralności)
System nagród i kar
 Wzmocnienia pozytywne okazują się skuteczniejsze w
uczeniu ludzi etycznego zachowania
 Wzmocnienia negatywne są skuteczniejsze w
modyfikowaniu zachowania
Karanie jest swoistym doświadczeniem o charakterze
społecznym, które dotyczy nie tylko karzącego
(kierownika/menedżera) i karanego (pracownika),
ale także całego otoczenia społecznego
Szkolenia z zakresu etyki
Projektując szkolenia etyczne należy:
 angażować wszystkich pracowników, niezależnie
od szczebla w hierarchii (szczególnie ważne jest,
aby kierownicy i menedżerowie wyższego
szczebla uczestniczyli w tego typu szkoleniach)
 uwzględniać indywidualne wzorce uczenia się i
przetwarzania informacji
 stosować grupowy kontekst treningów
 uwzględniać perspektywę wszystkich
interesariuszy
 stosować aktywne i induktywne uczenie się.
Przeprowadzając szkolenia etyczne należy:
 pomóc uczestnikom w identyfikowaniu etycznych wymiarów





decyzji biznesowych
nauczyć sposobów radzenia sobie z kwestiami etycznymi
pomóc w zrozumieniu niejednoznaczności tkwiących w
problemach etycznych
uświadomić uczestnikom, że etyczny wizerunek firmy,
zarówno zewnętrzny jak i wewnętrzny kształtowany jest
poprzez ich działania
zachęcić do konsultowania etycznych dylematów z innymi
pracownikami, przełożonymi bądź menedżerami ds. etyki
eliminowanie przekonań, że nieetyczne zachowanie może
zostać usprawiedliwione
 Z badań w 2014 roku nad amerykańskimi pracownikami
wynika, że 69% z nich potwierdza występowanie w ich
przedsiębiorstwach tego typu szkoleń.
 W tym samym niemal czasie przeprowadzono badania w
Polsce. Wyniki pokazują, że 70% z pośród 800
przebadanych przedsiębiorstw nie prowadziło szkoleń z
zakresu etyki w okresie ostatnich 3 lat. Szkolenia takie
prowadziło jedynie ok. 30% badanych przedsiębiorstw z
różną częstotliwością (od kilku razy w roku – 11%, do raz
w roku – 12% i rzadziej – 7%)
System kontroli
 W celu monitorowania pracowników pod względem
ich etycznego postępowania, ale także podniesienia
poziomu etycznego, przedsiębiorstwa powołują
odrębną komórkę czy komitet zajmujący się
sprawami etycznymi. Z badań wynika, że 65%
respondentów amerykańskich potwierdza
występowanie w ich miejscu pracy takiej komórki, w
której mogą konsultować dylematy etyczne
Menedżerowie ds. etyki
 Badacze konstatują, że na tego typu stanowiskach
powinni zasiadać doświadczeni pracownicy cieszący
się dużym autorytetem wśród innych członków
organizacji. Ponadto, powinni oni posiadać wiedzę z
zakresu kodeksów etycznych, aspektów prawnych i
dogłębnie znać kulturę swojej organizacji.
Do ich obowiązków należy:
 uzgodnienie polityki społecznej z radą dyrektorów i zarządem
 opracowanie, weryfikowanie i propagowanie kodeksu etycznego
 tworzenie kanałów raportowania o problemach etycznych
 prowadzenie audytu etycznego i kontroli efektywności polityki




społecznej
opracowanie właściwych sposobów wdrażania standardów
etycznych
aktualizacja polityki społecznej, stosownie do zmian w strategii.
tworzenie „gorących linii” telefonicznych, dzięki którym
pracownicy będą mogli w szybki sposób raportować o
wystąpieniu etycznego problemu, bądź skonsultować dotykający
ich dylemat
wzmacniać u pracowników gotowość do raportowania
negatywnych wiadomości przełożonym
Kodeks etyczny
 Główną ich funkcją jest wpływ na podejmowanie decyzji
przez pracowników, zgodnych z wartościami, normami i
standardami przedsiębiorstwa.
 Określane są często jako standardy, zasady, zebrane
wartości, czy reguły ukierunkowujące przyszłe działanie.
 Dotyczą one najczęściej istniejących w organizacji
procedur, praktyk i regulacji prawnych; relacji z
klientami, dostawcami i konkurencją; przyjmowania
prezentów, wycieczek i rozrywek; wydatków na cele
polityczne i okazjonalno-biznesowe; konfliktów
interesów; zachowania tajemnicy handlowej, a także
relacji z ciałem nadzorczym.
Funkcja kodeksów etycznych
 ugruntowanie organizacyjnych wzorów etycznego zarządzania
 ustalenie programu działań oceniających etyczne wymagania
 ugruntowanie konkretnych wartości etycznych i zachowań
 uzyskanie spójności między wartościami a zachowaniami
 rozwijanie świadomości i wrażliwości na etyczne problemy
 integracje etycznych wskazówek w konkretnych decyzjach
biznesowych
 ustalenie mechanizmów rozwiązywania etycznych problemów
 uświadomienie, że problematyka etyczna w działalności
przedsiębiorstw nie jest jedynie zabiegiem związanym z
doraźnymi problemami, czy kreowaniem wizerunku w
otoczeniu społecznym
Przykład kodeksu etycznego
 Kodeks etyczny Programu Rzetelna Firma
Uczestnicy programu Rzetelna Firma, w ramach
realizacji jego celów, zobowiązują się do przestrzegania
norm etycznych określonych w "5 przykazaniach
Rzetelnej Firmy" i postanowieniach Kodeksu.
5 przykazań Rzetelnej Firmy
1. Wyznacz cel poza zyskiem
2. Traktuj klientów z szacunkiem
3. Dbaj o swoich pracowników
4. Zaangażuj się społecznie
5. Myśl o środowisku
Preambuła
Nadrzędnym celem programu Rzetelna Firma jest
szerzenie wśród polskich przedsiębiorców zasad
etycznych takich jak praworządność, rzetelność,
przejrzystość i odpowiedzialność w prowadzeniu
biznesu. Kodeks etyczny powinien przyczyniać się do
promowania wśród wszystkich uczestników programu
Rzetelna Firma prowadzenia biznesu społecznie
odpowiedzialnego. Intencją programu jest
podnoszenie standardów moralnych prowadzenia
biznesu w Polsce, co stanowić ma podstawy budowy
silnych firm, będących filarami polskiej gospodarki.
Rozdział I - Postanowienia ogólne
 Uczestnicy programu wyznaczają standardy etyczne w swoich firmach, by
codzienne działanie nie było nastawione jedynie na krótkoterminowe zyski.
Długofalowe i konsekwentnie realizowane cele zwiększają wiarygodność firmy.
 Konsumenci są zawsze traktowani z należytym szacunkiem i uwzględnieniem ich
potrzeb. Uprzejmość i szacunek wobec innych to cechy wyróżniające
profesjonalistę.
 Relacje z pracownikami opierają się na jasnych dla obu stron zasadach, zgodnych z
obowiązującym prawem i dobrymi obyczajami. Celem pracodawcy winno być
kształtowanie u podwładnych poczucia satysfakcji i odpowiedzialności za firmę.
 Przedsiębiorcy włączają się w ważne, nie tylko z punktu widzenia biznesu,
inicjatywy. Należy poznawać oczekiwania społeczne otoczenia.
 Prowadzona działalność nie może negatywnie wpływać na środowisko naturalne.
Rozwój firmy zawsze związany jest z respektowaniem zasad ekologii.
Rozdział II - Wartości uczestników
programu Rzetelna Firma
 Praworządność - przestrzeganie przepisów prawa, zasad współżycia
społecznego i dobrych obyczajów w biznesie.
 Rzetelność – terminowe wywiązywanie się z postanowień zawartych w
kontraktach.
 Przejrzystość – prowadzenie działalności w sposób przejrzysty i jasny dla
innych uczestników obrotu gospodarczego.
 Odpowiedzialność – budowanie ogólnopolskiego systemu wymiany
informacji gospodarczych poprzez weryfikowanie wiarygodności finansowej
potencjalnych klientów. Przekazywanie pozytywnych informacji
o wywiązywaniu się z zobowiązań przez rzetelnych klientów oraz
dopisywanie niespłaconych zobowiązań do bazy danych Krajowego
Rejestru Długów.
Rozdział III - Relacje z klientami, dostawcami
i odbiorcami







Uczestnicy programu zapewniają swoim klientom najwyższą jakość oferowanych usług i
sprzedawanych produktów. Kierują się profesjonalizmem wynikającym z umiejętności i
doświadczenia.
Umowy z potencjalnymi klientami zawierane są zgodne z obowiązującym prawem i zasadami
współżycia społecznego. Każdy klient powinien mieć świadomość podpisywanych umów i być
poinformowany o wszelkich konsekwencjach wynikających z zapisów umownych.
Relacje z partnerami w biznesie oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Dlatego uczestnicy
programu zobowiązują się do terminowego rozliczania się ze swoimi dostawcami zgodnie z
ustalonymi warunkami. W przypadku ewentualnych opóźnień w płatnościach kontrahent zostaje
rzetelnie poinformowany o przyczynie braku wpłaty.
Windykacja wymagalnych należności prowadzona jest zgodnie z wewnętrznymi, spójnymi
procedurami. Dłużnik jest zawsze informowany o konsekwencjach mogących wyniknąć z braku
wpłaty w terminie, a wszelkie działania windykacyjne są prowadzone zgodnie z obowiązującym
prawem i dobrymi obyczajami.
Rzetelni kontrahenci otrzymują wsparcie przy tworzeniu ich pozytywnej historii płatniczej.
Uczestnicy programu dzielą się z innymi przedsiębiorcami pozytywną informacją na temat
wywiązywania się w terminie z zobowiązań przez ich partnerów biznesowych.
Rozpatrywanie reklamacji odbywa się według przejrzystych procedur. Reklamacja rozpatrywana
jest bez zbędnej zwłoki, a w razie jej nieuwzględnienia klient otrzymuje rzetelną, pełną informację
na ten temat.
Uczestnicy programu zapewniają konsumentom i kontrahentom dostęp do jak najszerszej
informacji na temat oferowanych produktów i usług.
Rozdział IV - Relacje z pracownikami
 Nabór pracowników prowadzony jest zgodnie z określonymi wcześniej





wymaganiami i kwalifikacjami.
Pracodawca określa zakres obowiązków pracownika, wysokość wynagrodzenia i
zasady wypłaty. W przypadku ewentualnych opóźnień w płatnościach
pracownik zostaje rzetelnie poinformowany o przyczynie.
Rolą pracodawcy jest stwarzanie pracownikom możliwości rozwoju i awansu
zawodowego, a także promowanie działań innowacyjnych służących rozwojowi
firmy.
Pracodawca swoją postawą wobec pracowników określa normy zachowania w
zespole.
Każdy pracownik jest traktowany z poszanowaniem jego godności osobistej bez
względu na zajmowane stanowisko.
Pracodawca wskazuje pracownikom procedury reagowania na nieetyczne
zachowania w zespole.
Rozdział V - Postanowienia końcowe
 Każdy z uczestników programu jest jego rzecznikiem,
swoją postawą promuje etyczne zachowania w
biznesie.
 Przedsiębiorcy budują reputację swojej firmy zgodnie
z zasadami Kodeksu Etycznego programu Rzetelna
Firma.
 Wszyscy uczestnicy programu w swoim codziennym
działaniu budują spójny wizerunek rzetelnych firm,
które wyznaczają standardy polskiej gospodarki.
Efektywność programów etycznych
 Adekwatność i zgodność z kulturą
 Współuczestnictwo i otwartość
 Formalna poprawność kodeksu
 Ewolucyjność
 Otwarte kanały komunikacyjne
 Stały element funkcjonowania firmy (np.
Menedżerowie ds. etyki)
Wyjaśnienia braku dyskursu
moralnego w organizacjach
 Zagrożenie dla harmonii
 Zagrożenie dla wydajności
 Zagrożenie dla wizerunku władzy i efektywności
 Zagrożenie od strony konkurencji
Zyski działalności etycznej
 Pozytywny wizerunek firmy
 Zwiększają zaufanie pracowników, klientów,
dostawców i kontrahentów
 Zwiększają zaufanie strategicznych partnerów
 Redukują przypadki wewnętrznych kradzieży,
korupcji, oszustw i innych nadużyć
The Jack Abramoff Story
 http://ethicsunwrapped.utexas.edu/video/in-it-to-
win-the-jack-abramoff-story
Problemy do dyskusji
1.
2.
3.
4.
5.
Co jest głównym problemem w tym filmie?
Czy były jakieś nieetyczne zachowania bohatera?
Jakie są skutki społeczne, ekonomiczne zachowań
nieetycznych tzw. „białych kołnierzyków”?
Czy można wyciągnąć z tego filmu wniosek, że
politycy są bardziej skłonni do korupcji niż inna
grupa ludzi?
Jakie mechanizmy psychologiczne można
zidentyfikować w tym filmie?