Opracowała: mgr Alicja Ząbkowska

Opracowała: mgr Alicja Ząbkowska
Nauczyciel religii.
WYCHOWANIE DO POPRAWNEGO OBRAZU BOGA U DZIECI W WIEKU
PRZEDSZKOLNYM
WSTĘP
Rzeczą ważną w początkowym okresie życia dziecka jest właściwe wychowanie,
które nieraz decyduje o całym jego życiu. Wychowanie religijne dziecka w wieku
przedszkolnym, nie może polegać tylko na bezpośrednim pouczeniu, lecz na
udzieleniu mu pomocy w rozwijaniu zdolności i potencjalnych możliwości. Każde
wychowanie ma zmierzać do tego, by wychowankowie stali się "kimś", to znaczy
rozwinęli w sposób właściwy swą niepowtarzalną osobowość. Dlatego zadaniem
właściwego wychowania religijnego będzie sprzyjanie zdolnościom dziecka w
urzeczywistnianiu samego siebie poprzez stopniowe wchodzenie w kontakt z
Bogiem.
Obraz Boga kształtujący się w świadomości człowieka od najwcześniejszych chwil
życia jest jednym z podstawowych elementów rozwoju jego wiary. Na charakter
kształtującego się w małym dziecku obrazu Boga wpływa środowisko. Do kręgu osób
tego środowiska zalicza się przede wszystkim rodziców, szczególnie zaś matki. Je
uważa się za pierwszą, najwyższą, rozstrzygającą o dobru czy złu moralnym,
karzącą lub nagradzającą instytucję. U rodziców odnajduje dziecko poczucie
bezpieczeństwa i pewności.[ ] Oni stwarzają w dziecku doświadczenie poczucia
zaufania, które decyduje o właściwym stosunku do Boga i stanowi podstawę
kontaktów społecznych oraz jego religijności. Ważny czynnik w wychowaniu
religijnym stanowi rozwój zainteresowań, myślenia oraz zdolności poznawczych jak
również umiejętność obserwacji, które prowadzą do zaobserwowania w świecie
roślin, zwierząt ładu i sensowności. Wychowanie religijne polega na wzbudzaniu
odpowiedniej motywacji działania, wypływającej z wiary. [ ] A te w konsekwencji
wpływają na formację wewnętrzną dziecka, na kształtowanie postaw wobec Boga i
ludzi. Istotne znaczenie na kształtowanie poprawnego obrazu Boga u dzieci ma
wartość religijnego życia rodziców, ujawniającego się przez modlitwę, praktyki
religijne, decyzje, sens nadawany różnym zdarzeniom, pielęgnowanie religijnych
tradycji i zwyczajów domowych. Religijna formacja w tym okresie dziecka
przedszkolnego polega na jego uczestniczeniu w życiu dorosłych. Daje to dziecku
pojęcie o Bożej rzeczywistości, o tajemniczej i niewidzialnej Istocie. Bóg staje się w
ten sposób jak gdyby "czytelny" dla dziecka. [ ]
I. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKA KSZTAŁTOWANIA PRAWIDŁOWEGO
OBRAZU BOGA U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM.
Chcąc prawidłowo kształtować obraz Boga w życiu dziecka przedszkolnego należy
pomóc mu odnaleźć właściwe relacje do Boga jako Stwórcy i Ojca. Jednym z
głównych zadań w tworzeniu obrazu Boga jest sprzyjanie zdolnościom dziecka do
urzeczywistniania samego siebie przez stopniowe wchodzenie w kontakt z Bogiem.[ ]
Na charakter kształtującego się w małym dziecku obrazu Boga znaczny wpływ
wywiera środowisko. Do kręgu osób tworzących to środowisko zalicza się przede
wszystkim rodziców, szczególnie zaś matki. Kontakty z najbliższymi osobami
stwarzają w dziecku doświadczenie poczucia bezpieczeństwa i zaufania do rodziców.
Tym samym sprzyjają tworzeniu się jego właściwego stosunku do Boga i stanowią
określoną podstawę jego kontaktów społecznych oraz jego religijności.[ ] Sprawą
istotną, o której należy pamiętać podejmując proces prawidłowego kształtowania
obrazu Boga u dziecka jest traktowanie go jak współuczestnika - partnera, a nie jak
przedmiot.[ ] W wychowaniu religijnym centralne miejsce powinna zajmować troska o
to, by wychowanek stawał się coraz bardziej człowiekiem zdolnym do zaufania Bogu
i ludziom, a także, by potrafił kochać i dawać siebie innym. Spełnienie tych
oczekiwań możliwe jest dzięki jego kontaktom z osobami wierzącymi i przedmiotami
kultu oraz wynikającymi z nich przeżyciami i doświadczeniami.[ ] Kontakty dziecka z
rodzicami sprzyja rozwojowi jego zainteresowań sprawami religijnymi, a tym samym
przyczynia się do budzenia i rozwijania w dziecku wiary.[ ] W oparciu o badania nad
religijnością dziecka można stwierdzić, że rodzice przez okazywaną mu miłość i
stwarzaną możliwość kochania, kładą podwaliny dla tworzenia się u niego obrazu
Boga i postawy zawierzenia Jemu. Należy także uwzględnić doświadczenie dziecka,
które stanowi podstawę w dochodzeniu do wiary. W wieku przedszkolnym trzeba
dziecku kształtować umiejętność poznawania otaczającej rzeczywistości i rozumienia
jej. Innym właściwym sposobem tworzenia obrazu Boga jest używanie przez
dorosłych języka prostego i zrozumiałego. Jeśli pouczenia mają odnieść zamierzony
skutek muszą je poprzedzać prawdziwe doświadczenia religijne u dorosłych.
W Ogólnej Instrukcji Katechetycznej oraz Adhortacji Jana Pawła II o katechizacji
znajdujemy potwierdzenie, jak ważne jest wychowanie do poprawnego obrazu Boga.
Sięga ono początku ludzkiego życia i jest fundamentem w kształtowaniu naszej
wiary. W Ogólnej Instrukcji Katechetycznej czytamy między innymi: "Okresem
godnym uwagi jest właśnie ten, gdy małe dziecko otrzymuje od rodziców i
środowiska rodzinnego pierwsze elementy katechezy, które są być może niczym
innym, jak tylko ukazaniem w prostych słowach dobrego i troskliwego Ojca w niebie,
ku któremu dziecko uczy się wznosić swoje serce. Króciutkie modlitwy, które dziecko
ledwie wymawia dają początek dialogowi pełnemu miłości z Bogiem ukrytym, którego
słów nauczy się później słuchać".[ ]
Znamienną rzeczą w budzeniu i rozwijaniu w małym dziecku religijności jest rozwój
jego zainteresowań, zdolności poznawczych, uczuciowych. Należy w dziecku
kształtować umiejętność obserwacji oraz prowadzenia własnych badań i
poszukiwań.[ ] Bowiem przez poznanie świata przyrody, pracy ludzkiej kształtuje się
doświadczenie działania Boga, z Jego bliskości. Mówiąc o uwarunkowaniach
środowiska, które zmierzają do trwałego zespolenia z Bogiem, należy zaznaczyć, że
jest to życie w łasce, poprzez głębsze poznanie Boga i uczuciowe przeżywanie w
miłości, dawanie świadectwa życia o Nim. Chodzi tu więc o kształtowanie w
świadomości dziecka obrazu Boga kochającego, ofiarowując mu poczucie
bezpieczeństwa i o wyrobienie w nim postaw wyrażających tę świadomość w
postępowaniu wobec otoczenia.[ ] Akceptuje się również potrzebę tworzenia podstaw
dla motywowanych wiarą zachowań dziecka[ ] i przekazywania wiedzy religijnej przez
rodziców, wychowawców, katechetów. We współczesnym świecie, w którym jest
wiele kłamstwa, pochlebstwa, krętactwa, fałszywych świadectw, obmowy trzeba
starać się wychowywać dzieci wedle ludzkich cnót. Oto niektóre z nich:
sprawiedliwość, wstrzemięźliwość, dyskrecja, wielkoduszność, dobroć serca,
zdolność do przyjaźni.[ ] One sprawiają w dziecku możliwość głębszego poznania
Boga i ludzi.
Ks. Z. Marek SJ, cytując R. Goldmana mówi, że w wychowaniu religijnym ważny jest
udział dzieci w życiu religijnym dorosłych. Jako przykład podaje zachowanie małego
dziecka podczas różnego rodzaju nabożeństw, które stają się celem doprowadzenia
dziecka do Boga,[ ] oraz modlitwa jako fundament w poznaniu Boga. Wszystkie te
czynniki zmierzają do tego, by wychowanek poznawał i dostrzegał swoje miejsce i
zadanie w świecie, by wzrastał w "stawaniu się człowiekiem" i kształtował się na wzór
Chrystusa w spotkaniu z Bogiem. Należy również zwrócić uwagę dziecka na uczynki
miłości i dobroci, na pomaganie innym, łagodzenie cierpienia i niesienia pomocy, jest
to element pierwszego wrażenia o chrześcijaństwie, który zapisuje się na trwałe w
psychice dziecka.[ ] Dzięki takiemu działaniu dziecko odczytuje, że Bóg przez inne
osoby staje w obronie człowieka, że interesuje się jego codziennością, radościami i
kłopotami. Zatem można powiedzieć, że u dziecka poza odczuciem zaufania i
bezpieczeństwa jakie winno wywoływać słowo " Bóg" ważne jest także odkrycie, że
On w swoich działaniach pozostaje niezgłębioną tajemnicą, której do końca nigdy nie
odkryjemy.[ ]