demokracji ludowej

Państwa „demokracji ludowej”
 Przyczyny sowietyzacji Europy
środkowowschodniej
II
wojna
światowa
przyniosła ogromne straty
ludnościowe,
migracje
uciekających
przed
działaniami wojennymi lub
przemieszczających
się
w różnych kierunkach
w wyniku nowego podziału
ziem
po
zakończeniu
wojny, ruinę gospodarczą,
chaos
i
destabilizację
sytuacji
społecznopolitycznej
• do społeczeństw zmęczonych wojną łatwiej trafiały hasła reformy rolnej,
nacjonalizacja przemysłu, powszechnej oświaty i zabezpieczeń
społecznych
• wśród wielu narodowości silne były tradycje rusofilskie i rozczarowanie
postawą Zachodu (np. w Czechosłowacji)
• zwycięstwo Armii Czerwonej, która stacjonowała na zajętych ziemiach,
wprowadzała siłą komunizm – „eksport rewolucji”, terror, aresztowania
i likwidacja opozycji
• masowe fałszowanie wyborów, jednoczenie partii, delegalizacja partii
niekomunistycznych
•
na konferencji Wielkiej Trójki zagwarantowano Stalinowi wpływy
w Europie środkowowschodniej
• rywalizacja między super mocarstwami w okresie zimnej wojny wpłynęło
na przyspieszenie budowy systemu totalitarnego w państwach
„demokracji ludowej”
 Czechosłowacja
•
po powrocie z emigracji prezydent Edward Benesz powołał
w 1945 koalicyjny Rząd Frontu Narodowego Czechów
i Słowaków
• 27 III 1945 rząd ogłosił w Koszycach program, który zapowiadał
1. Reformę rolną
2. Nacjonalizację
3. Demokrację parlamentarną
4. Federacyjny ustrój państwa
5. Sojusz z ZSRR
 W V 1946 odbyły się wybory
• Komunistyczna Partia Czechosłowacji uzyskała 38% głosów
i utworzyła rząd z komunistą Klementem Gottwaldem
 Pod naciskiem Stalina następowała likwidacja życia
demokratycznego
- odrzucono plan Marshalla
- Edward Benesz w II 1948 zmuszony był odwołać
niekomunistycznych ministrów w rządzie Klementa
Gottwalda
 W 1948 ogłoszono konstytucję
- konstytucja określiła „ustrój demokracji ludowej”
 Edward Benesz odmówił podpisania
i został zmuszony do dymisji
-
konstytucji
rządy przejęli komuniści, którzy w wyborach
w V 1948 wystawili tylko jedną listę wyborczą
 Węgry
 W czasie wojny
faszystowskich
stanęły
po
stronie
państw
- od 1944 Niemcy wprowadzili okupację państwa
węgierskiego
 W XII 1944 na zajętych przez Armię Czerwoną
wschodnich terenach Węgier powstał Rząd
Tymczasowy z siedzibą w Debreczynie
- wypowiedział wojnę Niemcom
- ogłosił reformę rolną
- brak poparcia aliantów, którzy zgodzili się na
wpływy Stalina
Sprawiający poczciwe wrażenie Chruszczow w 1956 kazał krwawo stłumić
antykomunistyczne powstanie na Węgrzech.. (Fot. Bridgeman)
 W XI 1945 odbyły się wolne
v wybory parlamentarne
- zwycięstwo odniosła Partia Drobnych Rolników 57 %
- komuniści uzyskali tylko 17%
 Pod naciskiem Armii Czerwonej na czele rządu stanął
komunista Laszko Rajk
 W I 1946 Węgry ogłoszono republiką
- aresztowanie opozycji i eliminowanie przeciwników tzw.
Taktyką salami
 Po wyborach w VIII 1947 i V 1949 komuniści przejęli
władzę, ogłaszając w VIII 1949 konstytucję
 Rumunia
 W czasie wojny była po stronie państw
faszystowskich do VIII 1944
 W 1944 wkroczyła Armia Czerwona, która
traktowała państwo jak kraj podbity
 W X 1944 – założenie przez komunistów
Narodowego Frontu Demokratycznego
- opowiadał się za radykalnymi reformami
społeczno-gospodarczymi
- powołał oddziały milicji patriotycznej
 Zmuszenie
króla
Michała
do
mianowania
w II 1945rządu komunistycznego premiera Petru
Grozy
- sfałszowanie wyborów do parlamentu w 1946, terror,
likwidacja opozycji
- reforma rolna
 W 1947 król Michał abdykował i udał się na
emigrację
 W III 1948 komuniści uzyskali 98% mandatów do
parlamentu
i
ogłosili
nową
konstytucję,
wprowadzając „ustrój demokracji ludowej”
 Bułgaria
 W czasie wojny znalazła się po stronie państw
faszystowskich, ale nie brała udziału w wojnie
z ZSRR
 W 1944 – wkroczenie Armii Czerwonej
 IX 1944 – przejęcie władzy przez Front
Ojczyźniany, w którego skład weszli
komuniści Bułgarskiej Partii Komunistycznej
i ich sojusznicy
- początek terroru
- do opozycji przeszli socjaldemokraci i Bułgarski Ludowy
Związek Chłopski
Fałszowanie wyborów w 1945
- premierem został przywódca komunistów, Georgi Dymitrow
1946 – sfałszowanie referendum znoszącego monarchię
-ogłoszenie republiki ludowej
- nacjonalizacja przemysłu
-kolektywizacja rolnictwa
XII 1947 – konstytucja wprowadziła ustrój „demokracji
ludowej”
• Jugosławia
 W czasie wojny prężnie działała komunistyczna
partyzantka pod dowództwem Josipa Broz Tito
- w 1944 wyzwoliła znaczną część państwa
 W czasie konferencji w Jałcie zdecydowano, że
w Jugosławii powstanie koalicyjny rząd złożony
z
komunistów
oraz
przedstawicieli
rządu
emigracyjnego
i
zostaną
przeprowadzone
demokratyczne wybory parlamentarne
- komuniści jednak nie chcieli się dzielić władzą
 W III 1945 powołano koalicyjny Rząd Jedności
Narodowej
 W XI 1945 odbyły się wybory parlamentarne
- zwyciężył w nich komunistyczny Front Narodowy, który uzyskał
90% głosów i powołał nowy rząd
 W I 1946 uchwalono konstytucję i ogłoszono Jugosławię
Federacyjną Ludową Republiką
- terror, likwidacja opozycji, obozy koncentracyjne
- Josip Broz Tito przeciwstawił się Moskwie
- chciał stworzyć federację bałkańską z udziałem Jugosławii
i Bułgarii
 Oskarżenie w 1948 JBT o „błędy i odstępstwa” od marksizmuleninizmu i o nacjonalizm
 Postawa Tito była nieugięta wobec Moskwy
- zdobył sobie tym poparcie wśród społeczeństwa
- otworzył państwo na Zachód – układy gospodarcze z USA
i Wielką Brytanią
- zaniechano kolektywizacji
- rady robotnicze przejęły zarząd w zakładach pracy
- uchwalono konstytucję – stworzono komunizm samorządowy
- spowodowało to zerwanie stosunków państw „demokracji
ludowej” z Jugosławią
W VIII 1954 Grecja, Jugosławia i Turcja podpisały Pakt
Bałkański, który wprowadził Jugosławię w strefę wpływów NATO
- pakt nie odegrał większej roli z powodu nowej polityki wobec
Jugosławii po 1956
Aktywny udział Jugosławii w ruchu państw niezaangażowanych
Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej
• Albania
 Zwycięstwo
w XII 1945
komunistów
w
wyborach
parlamentarnych
- Albania oddała Jugosławii Kosow-Metohiji, w którym
mieszkało więcej Albańczyków
 W I 1946 zniesiono monarchię
 Całe państwo było pod ścisłą kontrolą i dyktaturą
Komunistycznej Partii Albanii na czele z Denverem Hodżą,
który skupił w swoich rękach władzę dyktatorską
 Po 1956 komuniści nie zerwali e stalinowską przeszłością,
poparli ideologią chińskiego maoizmu
 W 1961 Albania zerwała stosunki dyplomatyczne z ZSRR
i wystąpiła z RWPG
•
 Rewolucja kubańska
 W 1952 ponownie do dyktatorskiej władzy doszedł
Fulgencio Batista
- wywołało to protest lewicujących intelektualistów
z braćmi Castro na czele
 26 VII 1953 grupa młodzieży pod przewodnictwem
Fidela Castro zaatakowała koszary Santiago de Kuba
- po nieudanej akcji partyzanci zostali aresztowani, a po
dwóch latach udali się na emigrację, gdzie założyli
„Ruch 26 lipca”
- niepowodzenie akcji
- blokada morska Kuby przez USA
- pomoc ZSRR dla Castro
- rozmieszczenie na wyspie strategicznych wyrzutni
rakietowych
- w odpowiedzi 22 X 1962 błyskawiczna, całkowita
blokada Kuby przez USA /kryzys karaibski/
- groźbie wybuchu wojny próbowali zapobiec m. in.
sekretarz ON U Thant i papież Jan XXIII
28 X 1962 podpisano porozumienie
- USA zrezygnowały z inwazji na Kubę, a ZSRR wycofał
wyrzutnie rakietowe
 Podporządkowanie Moskwie
 Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych
/Kominform/ zostało powołane we IX 1947 na
spotkaniu
przedstawicieli
partii
komunistycznych w Szklarskiej Porębie
- jego celem była „walka z imperializmem”
i wzajemna pomoc
- w praktyce ingerowało w wewnętrzne sprawy
państw
 Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
- została utworzona w I 1949 przez: ZSRR, Polskę,
Bułgarię, Czechosłowację, Rumunię, Węgry, Albanię,
NRD
- narzucono jednolity system gospodarczy według
radzieckiego wzorca, rozwinięto współpracę naukowotechniczną
Budowa
„systemu
promienistego”
na
zasadzie
dwustronnych kontaktów państw satelickich z Moskwą
- żadne decyzje nie mogły zapaść bez wiedzy i zgody
Stalina
„czystki” w partiach satelickich
 Wprowadzenie cenzury; podporządkowanie oświaty
i kultury władzy partii; represje wobec kościoła;
marksistowska interpretacja dziejów
 Potępienie przez Stalina i Kominform przywódcy
Jugosławii, Josipa Broz Tito za stworzenie modelu
komunizmu samorządowego i niepodporządkowanie się
Moskwie
 Powstanie wojskowego sojuszu obronnego
 Układ Warszawski /14 V 1955 – 1 VII 1991/: Albania
/wystąpiła w 1968/ Bułgaria, Czechosłowacja, NRD,
Polska, Rumunia, Węgry ZSRR
 Zgoda na czasowe stacjonowanie wojsk radzieckich na
terytorium sojusznika