PROGRAM ZAJĘĆ USPRAWNIAJĄCYCH WYKORZYSTUJĄCYCH ELEMENTY LOGORYTMIKI I METODY DOBREGO STARTU Opracowano: mgr Halszka Cyberska, mgr Beata Pachulska PROGRAM ZAJĘĆ USPRAWNIAJĄCYCH WYKORZYSTUJĄCYCH ELEMENTY LOGORYTMIKI I METODY DOBREGO STARTU I. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Pogram przeznaczony jest dla dzieci z różnymi dysfunkcjami narządu ruchu i niepełnosprawnością intelektualną. Program zajęć usprawniających łączy ze sobą elementy Logorytmiki i Metody Dobrego Startu, które oddziaływują na sferę słuchową, słuchowo–ruchową, ruchową i wzrokowo– słuchowo–ruchową w połączeniu z metodologią pracy logopedycznej, a także z elementami kinezjologii edukacyjnej (gimnastyki mózgu – skoordynowany zestaw ruchów integrujących, które usprawniają proces uczenia się). Istotą zajęć jest emocjonalne, ruchowe i muzyczne pobudzanie dzieci. Są to zajęcia poprawiające ich ogólną kondycję psychiczną i fizyczną. Wyzwalają aktywność ruchową, umożliwiają odreagowanie napięć i negatywnych emocji oraz przygotowują i usprawniają narządy artykulacyjne do mowy. II. WARUNKI REALIZACJ Opisany program adresowany jest do dzieci w wieku od 3 do 17 lat, uczęszczających zarówno do przedszkola, klas integracyjnych jak i szkoły specjalnej a zrzeszonych w Stowarzyszeniu „Dlaczego NIE” działającym przy Samorządowej Szkole Podstawowej nr28 w Gdyni. Program będzie realizowany jako dodatkowa forma wspierania rozwoju dzieci z różną niepełnosprawnością motoryczną i intelektualną. Stosując odpowiednie metody pracy i środki dydaktyczne program terapeutyczny ma w efekcie doprowadzić do usprawnienia nieprawidłowości rozwoju językowego. Zajęcia prowadzone są przez dwóch specjalistów raz w tygodniu. Czas trwania zajęć – jedna godzina. III. CELE ZAJĘĆ USPRAWNIAJĄCYCH CELE GŁÓWNE: stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka wyrównywanie dysharmonii rozwojowych, korygowanie zaburzonych funkcji rozwojowych. CELE SZCZEGÓŁOWE: kształtowanie prawidłowej wymowy dziecka, usprawnianie percepcji słuchowej, usprawnianie koordynacji wzrokowo–słuchowo–ruchowej, korygowanie parcjalnych i fragmentarycznych opóźnień rozwoju funkcji percepcyjno–motorycznych i integracji percepcyjno–motorycznej oraz lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, kształtowanie wrażliwości muzyczno–ruchowej, uwrażliwianie dziecka na muzyczne elementy mowy, usprawnianie aparatu artykulacyjnego, przygotowanie do nauki czytania i pisania. IV. ZARYS GŁÓWNYCH METOD I FORM PRACY WYKORZYSTYWANYCH W ZAJĘCIACH USPRAWNIAJĄCYCH LOGORYTMIKA Zajęcia poprawiające ogólną kondycję psychiczną i fizyczną dziecka. W formie cyklicznych zajęć tematycznych wykorzystuje elementy rytmiki do celów rewalidacyjnych specyficznych ze względu na rodzaj deficytu i wynikające z niego zaburzenie rozwoju ogólnego i rozwoju mowy dziecka. Zadaniem logorytmiki jest usprawnienie dzieci z zaburzeniami mowy, wymagających jednocześnie terapii ruchowej, słuchowej słuchowo–ruchowej. Ćwiczenia logorytmiczne można potraktować jako technikę pobudzającą, odreagowującą i wyciszającą emocje oraz rozładowującą i odreagowującą napięcia dziecka. METODA DOBREGO STARTU Celem metody jest jednoczesne usprawnienie czynności analizatorów słuchowego, wzrokowego i kinestetyczno – ruchowego, a także kształcenie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży bowiem koordynowanie czynności słuchowo – wzrokowo – ruchowych, integrowanie i harmonizowanie wszystkich funkcji psycho–motorycznych. Dzięki tym ćwiczeniom dochodzi więc do wykształcenia percepcji słuchowej, wzrokowej i motoryki, koordynacji wzrokowo–słuchowo–ruchowej, prawidłowej orientacji czasowo–przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie. Metoda dobrego startu kształci też zdolność rozumienia i posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi. Udział elementów wzrokowo–przestrzennych ma istotne znaczenie w realizowaniu celów terapeutycznych i kształcących metody dobrego startu. Reprodukowanie wzorów graficznych kształci przede wszystkim analizę i syntezę wzrokową, ponieważ kolejno opracowuje się wzory coraz bardziej skomplikowane. Podczas reprodukowania wzorów stosuje się coraz trudniejsze techniki ich odtwarzania. Dzieci pracują kolejno narzędziami wymagającymi coraz większej precyzji ruchów: całą kończyną, dłonią, palcem, pędzlem. Ćwiczenia ruchowe i ruchowo–słuchowe, w których dzieci na polecenie słowne wykonują ruchy ściśle zlokalizowane w przestrzeni, oraz odtwarzanie wzorów, zawierających elementy zorganizowane przestrzennie, kształcą rozumienie pojęć: góra – dół, lewo – prawo, nad, na, w, za, przed, nad. Rozwijają kierunkowy aspekt spostrzegania wzrokowego, orientację w lewej i prawej stronie schematu ciała i przestrzeni oraz umiejętność nadawania pożądanego kierunku ruchom dowolnym i właściwego lokalizowania ich w przestrzeni. V. SCHEMAT ZAJĘĆ 1. ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE NARZĄDY ARTYKULACYJNE DO WYWOŁANIA ZABURZONYCH GŁOSEK Ćwiczenia oddechowe Ćwiczenia usprawniające właściwe funkcjonowanie narządów mowy – ćwiczenia języka – ćwiczenia warg i policzków – ćwiczenia podniebienia miękkiego Wybrane ćwiczenia gimnastyki mózgu 2. ĆWICZENIA WŁAŚCIWE Z ZAKRESU KOREKCJI WAD WYMOWY Wywołanie głoski w izolacji Utrwalanie głoski Rozmowy kierowane Opowiadanie historyjek obrazkowych 3. ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE TERAPIĘ LOGOPEDYCZNĄ Zabawy słowno–rytmiczne – muzykowanie i śpiew (gra na instrumentach muzycznych, muzykowanie naturalne – uzyskiwanie efektów akustycznych przez np. klaskanie, uderzanie rękoma o kolana i podłogę, tupanie, szeleszczenie papierem itp.). – mowa – zrytmizowane grupy wyrazów i zdań z akompaniamentem naturalnym (mowa ekspresyjna i komunikacyjna Ćwiczenia ruchowo–słuchowe – ćwiczenia ruchowe zgodne z tematyką zajęć. – ćwiczenia dynamiki (kształtowanie pojęć: głośno – cicho; szybko – wolno). – ćwiczenia z wykorzystaniem instrumentów muzycznych i nagranych melodii. Ćwiczenia ruchowo–słuchowo–wzrokowe – wykonywania wzorów w rytm jednocześnie śpiewanej piosenki (wykorzystanie programu „Piosenki do rysowania” i „Piosenki na literki”). – uczenie polisensoryczne. Ćwiczenia ortofoniczne Psychoterapia – trening autogenny – masaż relaksacyjny – relaks oddechowy 4. ĆWICZENIA STYMULUJĄCE ROZWÓJ SŁUCHU FONEMATYCZNEGO VI. PRZEWIDYWANE EFEKTY Wykształcenie podstawy komunikacyjnej; Usprawnienie motoryki i koordynacji narządów artykulacyjnych; Nauka i utrwalenie prawidłowego wzorca artykulacyjnego; Usprawnienie funkcji na rozwój mowy (pamięci; koncentracji; percepcji słuchowej, wzrokowej i ruchowej; myślenie); Rozwijanie zasobów słownictwa; Usprawnienie funkcjonowania małej i dużej motoryki; Nabycie umiejętności łatwiejszego komunikowania się ze środowiskiem. ZAŁĄCZNIK ŚRODKI DYDAKTYCZNE USPRAWNIAJĄCYCH WYKORZYSTYWANE W ZAJĘCIACH W zajęciach usprawniających środki dydaktyczne wykorzystywane są zgodnie z potrzebami i możliwościami percepcyjnymi dzieci. Nie tylko uatrakcyjniają zajęcia, ale mają zastosowanie terapeutyczne. Pobudzają koncentrację uwagi, uwrażliwiają zmysły, aktywizują dziecko do współpracy z terapeutą. STOSOWANE ŚRODKI DYDAKTYCZNE Instrumenty muzyczne (bębenek, dzwonki, kołatki) lub przedmioty, które mogą je zastąpić, Wzory ze znakami graficznymi (różne faktury), Przedmioty o różnych kształtach, Kolorowe materiały, Wstążki, Szarfy, Balony, Chusteczki, Bańki mydlane, Gazety, papier, Przedmioty związane z tematem zajęć, Karty do ćwiczeń, Kasety i płyty CD z muzyką